1, 2. (a) Ligongo cici luli lunda kuŵa kumbali ja Yehofa? (b) Ana mu ngani ajino citulole yisyasyo yapi?

LULI lunda kuŵandikana mnope ni Mlungu. Pangali jwamacili mnope, jwalunda, kapena jwakwete cinonyelo mpela Mlungu. M’yoyo pangali jwangakusosekwa kuŵa ku mbali jakwe. (Sal. 96:4-6) Nambope, ŵakulambila Mlungu ŵane yalemile.

² Mungani ajino, citulole yisyasyo ya ŵandu ŵaŵasagwile kuti caŵe ku mbali ja Yehofa nambo ndaŵi jijojo nganampikanila jwalakwe. Ngani syelesi syana majiganyo gakusosekwa mnope gampaka gatukamucisye kwendelecela kuŵa ŵakulupicika kwa Yehofa.

3. Ligongo cici Yehofa ŵalingaga kumkamucisya Kaini, soni ana jwalakwe ŵamsalile cici?

³ Kwende tuganicisye ya Kaini. Jwalakwe nganalambilaga milungu jaunami, nambope Yehofa nganajiticisya kulambila kwakwe. Ligongo cici? Ligongo lyakuti jwakwete ndamo jakusakala jajakulaga mumtima mwakwe. (1 Yoh. 3:12) Yehofa ŵamkalamwisye Kaini kuti, “Naga mkucenga ni kutenda yambone, ana une ngaŵa mkumnonyela? Nambo naga ngamkucenga ni kutenda yambone,  ulemwa ukumjembeceya pamlangopo kuti umlye. Ana mmwejo ngam’wugomeka?” (Gen. 4:6, 7) Pelepatu, Yehofa ŵamsalilaga Kaini kuti, “Naga mkucenga ni kuŵa ku mbali jangu, unesoni cinjiŵa ku mbali jenu.”

4. Ana Kaini ŵatesile cici ali apegwile upile wakuŵa kumbali ja Yehofa?

⁴ Yikaŵe kuti Kaini ŵacenjile nganisyo syakwe syakulemweceka, Yehofa akajicitisye kulambila kwakwe. Nambo Kaini nganampikanila Mlungu. Nganisyo syakwe syakulemweceka soni yakumbila yakwe yamtendekasisye kuti atende cakulemwa. (Yak. 1:14, 15) Paŵaliji jwacinyamata, komboleka kuti Kaini nganaganicisyaga yakuti lisiku line cacimjimucila Yehofa. Nambo mkupita kwa ndaŵi, jwalakwe ŵatesile yindu yakogoya mnope. Ŵamjimucile Mlungu, soni ŵam’wuleje mpwakwe.

5. Ana nganisyo syakulemweceka syapi syampaka simtendekasye Yehofa kuleka kutunonyela?

⁵ Mpela Kaini, masiku agano Mklistu mpaka akomboleceje kwenda m’litala lyangaŵajilwa mbali jineji ali mkulambila Yehofa. (Yuda 11) Mwambone, mundu jwine mpaka akusyeje mumtima nganisyo syakumbila yagonana, yakutunduka, kapenasoni ya uŵengani ni Aklistu acimjakwe. (1 Yoh. 2:15-17; 3:15) Yindu yeleyi mpaka yimlongolele mundu kutenda yakusakala. Nambotu munduju, mpaka aŵe jwamtawu pa kulalicila soni kusimanikwa ku misongano jampingo ndaŵi syosope. Ŵandu ŵane nganaŵa amanyilile yatukuganisya soni yatukusatenda, nambo Yehofa akusalola yosope yatukutenda soni kumanyilila naga tuli ku mbali jakwe ni mtima wosope.—Aŵalanje Yeremiya 17:9, 10.

6. Ana Yehofa akusatukamucisya mwamtuli kumalana ni nganisyo syakulemweceka?

⁶ Atamose tuli tulemwisye, Yehofa jwangajanguya kutuleka. Naga mundu atandite kutenda yindu yangamsangalasya Mlungu, Yehofa akusamlimbikasya kuti, “M’wujile kwa une, unesoni cinjiwujila kwa m’mwejo.” (Mal. 3:7) Yeleyi yikusatendekwa patukulimbana ni yakulepela yetu, nambo Yehofa akusasaka kuti tuyiŵenjeje yakusakala. (Yes. 55:7) Naga tukutenda yeleyi, jwalakwe cacitujiticisya kuti tuŵe ku mbali jakwe mwakutupa msimu weswela soni macili gakutukamucisya kumalana ni nganisyo syakulemweceka.—Gen. 4:7.

7. Ana Solomoni ŵajasile mwamtuli unasi wakwe ni Yehofa?

⁷ Mpaka tulijiganyesoni yejinji kutyocela ku cisyasyo ca Mwenye Solomoni. Paŵaliji jwacinyamata, jwaliji paunasi wambone ni Yehofa. Mlungu ŵampele lunda soni ŵamsalile kuti ataŵe nyumba jakusalala mnope jakulambilila Mlungu ku Yelusalemu. Nambo Solomoni ŵajasile unasi wakwe ni Yehofa. (1 Maf. 3:12; 11:1, 2) Lilamusi lya Mlungu lyasalaga kuti, Mwenye akalijigalila “acakongwe ŵajinji, kogopela kuti mtima wakwe mpaka usepuce.” (Deut. 17:17) Solomoni nganampikanila Yehofa, mwamti jwalombele acakongwe 700. Jwalakwe jwakwetesoni acakongwe ŵapambali ŵakwana 300. (1 Maf. 11:3) Acakongwe ŵajinji ŵaŵalombele nganaŵa Ayisalayeli, soni ŵaliji ŵakulambila milungu jaunami. Pelepatu, Solomoni ŵakasile lilamusi lya Yehofa lyakulekasya kulombela acakongwe ŵacilendo.—Deut. 7:3, 4.

8. Ana Solomoni ŵalosisye mwamtuli ungapikanila?

⁸ Mwapanandipanandi, Solomoni jwalesile kupikanila cilamusi ca Yehofa. Yakuyicisya yakwe, jwatesile yakulemwa yakogoya mnope. Solomoni jwataŵile malo gakupelecela mbopesi ku milungu ja Asitoleti soni malo gane gakupelecela mbopesi ku mlungu jwa Kemosi. Jwalakwe jwatandite kulambila milungu jaunami ni aciŵamkwakwe ŵala, soni jwataŵile malo gelega petumbi ciŵandika ni paŵataŵile nyumba jakulambilila ja Yehofa. (1 Maf. 11:5-8; 2 Maf. 23:13) Komboleka kuti Solomoni jwaganisyaga  mwakupelembela kuti Yehofa nganaŵa awuweni ungapikanila wakwe, naga akwendelecela kupeleka mbopesi ku nyumba jakulambilila.

9. Ligongo lyakuti Solomoni nganapikanila camuko ca Yehofa, ana papali yakuyicisya yamtuli?

⁹ Yehofa jwangagamba kulola yakulemwa yetu ni kuyileka. Baibulo jikusasala kuti, “Yehofa ŵamtumbilile mnope Solomoni ligongo lyakuti mtima wakwe wamlesile Yehofa,     juŵawonecele kaŵili kose kwa jwalakwe. Pangani jeleji Mlungu ŵaliji ali amsalile kuti akasalambila milungu jine, nambo jwalakwe nganapikanila yaŵamsalile Mlungu.” Yakuyicisya yakwe, ŵalesile kumnonyela soni kumkamucisya. Solomoni ŵajasile upile wakuti mbagwilo syakwe syosope cisilamulile ucimwene wa Yisalayeli, soni kwa yaka yejinji mtunduwu wasimene ni yakusawusya yejinji.—1 Maf. 11:9-13.

10. Ana cici campaka cijonanje unasi wetu ni Yehofa?

¹⁰ Naga tukusagula acimjetu ŵangacimbicisya malamusi ga Yehofa, mpaka tujase unasi wetu ni jwalakwe. Ŵane mwa acimjetuŵa mpaka aŵe ŵa kumpingo nambo ŵanganaŵa paunasi wambone ni Yehofa. Ŵane mpaka aŵe ŵacibale, ŵakuŵandikana nawo nyumba, ŵakamula nawo masengo atamose ŵakulijiganya nawo Sukulu ŵali ŵangalambila Yehofa. M’yoyo, naga tukumalila ndaŵi jejinji ni acimjetu ŵangakuya malamusi ga Yehofa, mpaka yitendekasye kuti ndamo syetu syambone sijonasice. Yakuyicisya yakwe unasi wetu ni Yehofa mpaka ujonasicesoni.

11. Ana cici campaka citukamucisye kusagula cenene ŵakunguluka nawo?

¹¹ Aŵalanje 1 Akolinto 15:33. Ŵandu ŵajinji akwete ndamo syambone. Ŵandu ŵane ŵakusalambila Mlungu soni ŵane ŵangakusamlambila ŵangatenda ndamo syakusakala. Komboleka kuti akwamanyilila ŵane mwa ŵanduŵa. Nambo ana yeleyi yikugopolela kuti ali ŵandu ŵambone kunguluka nawo? Aliwusye kuti, Ana acimjanguŵa mpaka angamucisye kuŵa paunasi ni Yehofa? Ana akusanonyela kuŵeceta yamtuli? Ana akusaŵeceta mnope ya yindu yayigambile kopoka kwene, ya mbiya, ya mafoni, yakusangalasya, kapena yakusaka kusicila? Ana akusanonyela kuŵeceta yamtuli yakwamba ŵane? Ana akusaŵeceta ngwelegulo syakutukana? Yesu ŵatukalamwisye kuti, “Pakuti pakamwa pa mundu pakusaŵeceta yayigumbele mumtima mwakwe.” (Mat. 12:34) Naga akuyiwona kuti ŵandu ŵakukunguluka nawo akwatendekasya kuti akaŵa paunasi ni Yehofa, akusosekwa kutendapo kandu mwakunandiya ndaŵi jakusamalila ali yalumo. Soni mwine komboleka kuleka kunguluka nawo.—Miy. 13:20.

12. (a) Ana Yehofa ŵasalile cici Ayisalayeli ali agambile kopoka mu Iguputo? (b) Ana jemanjaji ŵamjanjile wuli Yehofa ali ŵasalile kuti akusosekwa kuŵa ŵakulupicika?

¹² Mpaka tulijiganyesoni yejinji kutyocela pa yayatendecele Ayisalayeli panyuma pakutyoka  ku Iguputo. Ali asongene kusogolo kwa Litumbi lya Sinayi, Yehofa ŵalilosisye kwa jemanjaji m’litala lyakusimonjesya. Ayisalayeli ŵaliweni liwunde lyepiliwu, soni ŵajiweni njasi ni lyosi. Jemanjaji ŵapikenesoni cilindimo soni maloŵe gakwesya mpela lipenga. (Eks. 19:16-19) Kaneko, Yehofa msyene ŵalijuwile kwa Ayisalayeliwo kuti ali, “Mlungu jwakusasaka kuti ŵandu wosope alipeleceje kwa jwalakwe.” Jwalakwe ŵasimicisye kuti caciŵa jwakulupicika kwa ŵandu ŵakusamnonyela soni kupikanila malamusi gakwe. (Aŵalanje Eksodo 20:1-6.) Pelepatu, Yehofa ŵasalilaga ŵandu ŵakwewo kuti, “Naga mkuŵa ku mbali jangu, unesoni cinjiŵa ku mbali jenu.” Yikaŵe kuti wawojo ŵapali pandaŵiji soni kupikana yaŵaŵecete Yehofayi, ana akapikene wuli mumtima? Komboleka kuti akaŵecete mpela muŵaŵecetele Ayisalayeli. Jemanjaji ‘ŵajanjile pampepe acitiji, “Maloŵe gosope gaŵecete Yehofa tucitenda.’” (Eks. 24:3) Nambo pali pagambile kupita ndaŵi jamnono, cinecakwe catendekwe cacalinjile cikulupi cawo. Ana cindu celeci caliji cici?

13. Ana cici cacalinjile kulupicika kwa Ayisalayeli?

¹³ Ayisalayeli ŵatesile woga mnope ligongo lyakugawona macili gakusimonjesya gakutyocela kwa Mlungu. Pandaŵiji, Ayisalayeli wosope ŵajiticisye kuti Mose ŵaŵeceteleje m’malo mwawo. M’yoyo jwakwesile mwitumbimo ni kuja kuŵecetana ni Mlungu m’malo mwa Ayisalayeliwo. (Eks. 20:18-21) Mose ŵatemi kwitumbiko kwa ndaŵi jelewu. Ligongo lya yeleyi, yikuwoneka kuti Ayisalayeliŵa ŵaliwonaga mpela asingalilwe. Komboleka kuti ŵamjegamilaga mnope Mose soni nganasakaga kuti atyoceje. M’yoyo, ŵatandite kudandawula, ni ŵamsalile Aloni kuti, “Mtupanganyicisye mlungu jwakuti atulongoleleje, ligongo ngatukumanyilila yayimtendecele Mose, mundu jwaŵatulongolele kutukoposya m’cilambo ca Iguputo.”—Eks. 32:1, 2.

14. Ana Ayisalayeli ŵalilambusyaga mwamtuli pakaganisye, soni ana Yehofa ŵatesile cici?

¹⁴ Ayisalayeli ŵamanyililaga kuti kwaliji kulemwa kwekulungwa kulambila milungu jakupanganyikwa ni ŵandu. (Eks. 20:3-5) Nambo ndaŵi jijojo ŵatandite kulambila mwanace jwa ng’ombe jwa golidi. Jemanjaji ŵalilambusyaga acimsyene paganisya kuti naga akulambila mwanace jwa ng’ombe nikuti caŵepe ku mbali ja Yehofa. Cakutesya canasa ni cakuti Aloni ŵayikene pakusala kuti kulambila mwanace jwa ng’ombeju kuli “cindimba ca Yehofa.” Ana Yehofa ŵapikene wuli mumtima? Yamsakalisye. Kaneko Yehofa ŵamsalile Mose kuti ŵanduwo “alemwisye,” soni “asepwice mwacitema m’litala lyanalamulile kuti ajendemo.” Ni “ukali,” Yehofa jwayikene pakuganisya kuti agambe kuwujonanga mtundu wa Yisalayeli.—Eks. 32:5-10.

15, 16. Ana Mose ni Aloni ŵalosisye wuli kuti ŵaliji ku mbali ja Yehofa? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.)

¹⁵ Nambo Yehofa ali jwacanasa, mwamti jwasagwile yakuti akawujonanga mtunduwo. Nambo jwalakwe ŵawupele mtunduwo upile wakuti ulosye jika kuti wasakaga kuŵa kumbali jakwe. (Eks. 32:14) Mose ali ŵaweni ŵanduwo ali mkugumila, mkwimba, soni kuŵina mwakusyungulila mwanace jwa ng’ombe, jwalakwe jwakasenye mwanace jwa ng’ombejo nikuŵa utanditandipe. Kaneko jwawusisye ŵanduwo kuti, “Ŵani ŵali ku mbali ja Yehofa? Ayice kwa une!” M’yoyo, “Alefi wosope ŵasongene kwa Mose.”—Eks. 32:17-20, 26.

¹⁶ Atamose kuti pandanda Aloni ni juŵapanganyisye mwanace jwa ng’ombe, nambo jwapitikwice mtima, mwamti jwalakwe yalumo ni Alefi ŵane jwaŵele ku mbali ja Yehofa. Jemanjaji ŵalosisye pelanga kuti nganagamba kuŵape ku mbali ja Yehofa nambo kuti ŵalilekangenye acimsyene kwa ŵandu ŵakusakala. Celecitu caliji cakusagula cambone, ligongo palisikuli ŵandu masawusande ŵawulajidwe ligongo lyakulambila  mwanace jwa ng’ombe jwa golidi. Nambo ŵandu ŵaŵaliji kumbali ja Yehofa ŵakulupwice, soni Yehofa ŵalagwisye yakwapa majali.—Eks. 32:27-29.

17. Ana tukulijiganya cici kutyocela pa yaŵasasile Paulo yakwamba mwanace jwa ng’ombe jwa golidi?

¹⁷ Ana tukulijiganya cici pelepa? Ndumetume Paulo jwasasile kuti, “Yindu yeleyi yatendecelaga jemanjajo mpela yisyasyo,” kuti m’weji tukalambilaga “milungu jakupanganyidwa.” Paulo jwasasile kuti yayatendekweyi “yalembedwe kuti yitukalamusyeje m’weji ŵatukutama mu ndaŵi ja mbesi ja yindu yosope. Ni ligongo lyakwe jwakuganisya kuti ali cimile asamale kogopela ata kugwa.” (1 Akoli. 10:6, 7, 11, 12) Mpela muŵaŵecetele Paulo, atamose ŵandu ŵakusamlambila Mlungu mpaka atende yakulemwa. Jemanjaji mpaka aganisyeje kuti Yehofa akwanonyelape. Nambo yeleyi ngayikugopolela kuti mundu jwakusaka msyene kuŵa paunasi ni Yehofa kapena kuŵecetaga kuti ali jwakulupicika kwa jwalakwe nikuti basi Yehofa akumnonyela.—1 Akoli. 10:1-5.

18. Ana cici campaka citendekasye kuti tulekangane ni Yehofa, soni ana yakuyicisya yakwe mpaka yiŵe yamtuli?

¹⁸ Mpela muyaŵelele kwa Ayisalayeli ŵaŵatandite kudandawula ligongo lyakuti Mose ŵacelewaga kuwuja kwitumbi kula, Aklistu masiku agano mpaka atande kudandawula ligongo lyakulola kuti lisiku lwakwelusya lya Yehofa soni cilambo casambano yikucelewa kwika. Mpaka tutande kuganisya kuti yaŵasasile Yehofa pakwamba ya yindu yambone ya msogolo yili kwakutalicila soni mwine nganiyiŵa yisyesyene. Kaganisye keleka mpaka katutendekasye kuti tuŵiceje pasogolo yakusaka yetu m’malo mwakuŵika pasogolo ya Yehofa. Naga ngasamala, mpaka tutyoce kwa Yehofa soni kutenda yindu yakusakala mnope yanganiyiŵa tuyiganicisye kuti mpaka tuyitende.

19. Ana ndaŵi syosope tukusosekwa kukumbucilaga cici, soni ligongo cici tukusosekwa kutendaga yeleyi?

¹⁹ Tukaliŵalilaga kuti Yehofa akusasaka kuti tumpikanileje ni mtima wosope soni kumlambila jwalakwe jikape. (Eks. 20:5) Nambo ligongo cici jwalakwe akusatuŵenda kutenda yeleyi? Ligongo lyakuti akusatunonyela. Naga ngatukutenda yakusaka ya Yehofa, nikuti mpaka tutendeje yakusaka ya Satana yampaka yitujonanje mnope. Paulo jwasasile kuti, “Ngaŵa mkukomboleka kumwela mu mgawo wa Ambuje ni kumwelasoni mu mgawo wa misimu jakusakala. Ngaŵa mkukomboleka kulila pa tebulo ja Ambuje ni kulilasoni pa tebulo ja misimu jakusakala.”—1 Akoli. 10:21.

20. Ana Yehofa mpaka atukamucisye camtuli atamose tuli tutesile cakulemweceka?

²⁰ Kaini, Solomoni soni Ayisalayeli, wosopeŵa ŵakwete upile wakupitikuka mtima ni kucenga ndamo syawo syakusakala. (Mase. 3:19) Kusala yisyene, Yehofa jwangajanguya kwaleka ŵandu ŵakwe ligongo lyakuti atesile yakulemwa. Pa yaŵatesile Aloni, Yehofa ŵamkululucile kutyocela pasi pa mtima. Masiku agano Yehofa akusatukalamusya kupitila m’Baibulo, mabuku gakutagulila ya Baibulo, kapena kwa Aklistu acimjetu ŵakusatujamuka mwacinonyelo. Naga tukupikanila camuko, tukusaŵa ŵakusimicisya ya canasa ca Yehofa.

21. Ana cikulupi cetu pacikulinjidwa, tukusosekwa kuŵa ŵakusimicisya ya cici?

²¹ Umbone mtima wekulungwa wa Yehofa ukwete umbone wakwe. (2 Akoli. 6:1) Ukusatukamucisya “kuleka umi wangamcimbicisya Mlungu, soni yakumbila ya pacilambo capasi.” (Aŵalanje Tito 2:11-14.) Pakuŵa tukwendelecela kutamape m’cilamboci, citucinganganejepe ni yindu yakulinga cikulupi, soni kulipeleka kwetu kwa Yehofa. Kwende tuŵe ŵakusimicisya kuŵa ku mbali ja Yehofa, soni tukumbucileje ‘kumjogopa Yehofa Mlungu jwetu, tumtumicileje, soni kumnyambatila.’—Deut. 10:20.