1, 2. (a) Tipagine duhe ti ni ni patatamana ka raka fu Yekova? (b) Ginipai ani nika sakapai tipaha rogo gi kekeapai re?

SI NI patatamana ka kakuti Yekova. Boro ho du na ome, tatamana watadu nyemuse ti ni kisusi gaani Mbori te. Da dagbarani yo kaa idanga ka raka fuko ya? (Tam. 96:4-6) Ono tie, kura airisi Mbori aima zanga ka diaberã ka raka fu Yekova ho si aaida ni i mangihe wo.

² Rogo gi kekeapai re, ani nika sakapai tipa akpiapai nga ga aboro nga aguyo naaya i naraka fu Yekova ono ti kina gu bangisa regbo re i kini mangi agu apai angbanga tiko ya. Agi apangbanga re na nyanyakipa awirikapai rogoho nga gu rengbe ka undo rani ani nye ni rururani gbe fu Yekova.

3. Tipagine Yekova afura ti ni na Kaina, na ginipai Ko agumbaha fuko?

³ Oni bingo gupai naadu tipa Kaina. Ko aayanga ko nairiso kura Mbori kia ti Yekova te. Ono tie, Mbori aaidanga na ga Kaina irisombori te. Tunga gbegberẽ apai adu kinaho naasona kpotoko yo. (1 Yo. 3:12) Yekova aya fu Kaina wẽ: “Ka mo amanga wenengaĩ, kpakpuro adú nga na ngbarago te? Ono ka mo  amanga nga wenengaĩ ya, ingapai nagbura ngbadimo; gaha nyemuhe ki du koyo du mo ni, ono mo ka zoga ha.” (Bam. P. 4:6, 7) Gupai nzunzu Yekova aapehe fu Kaina nga, “Ka mo mangi saberã ki ni raki fere, mi nika du na mo a.”

4. Ho Kaina agbia momu ni ka du ku bara Yekova yo, ginipai ko amangihe?

⁴ Ka Kaina ambakadi berãko, ka Yekova aima ye ki idi na gako irisombori. Ono Kaina aagianga sangba gu rugute re te. Iraira berã na gu nyemupai nga ga gbangbati asako ko mangi irairapai. (Yak. 1:14, 15) Si rengbe kadu nga ho Kaina adu ni ni paranga boro, ko aainongo ho nga uru adu ho ko ni ka samungu kuti Mbori te. Ono tie, fuo bete regbo kusa, ko amangi gupai boro aainongo nga ka ko mangihe ya, nga ka samungu kuti Mbori na ki imi wirinako!

5. Gini ngbatunga aberã rengbe ka sa gupai nga ka Yekova idinga na ani ya?

⁵ Wakina Kaina, areme, Kristano ima rengba kaa ya ni nairiso Yekova ono kini mangi agu apai Yekova asogaha. (Yuda 11) Ni kpiapai, boro ima rengba ka sonosa nyemu wasiwasi mangaapai, kadu na ngbaduse, watadu kaa soga kurani Kristano. (1 Yo. 2:15-17; 3:15) Gi berãpai re ima rengba ka sa boro ni mangi ingaapai. Boro ima rengba kadu zaaza gene tungusapai yo na kini ndu dedede tipa agu adunguratise nga ga dungurati. Kura aboro arengbanga ka ino gaani aberã na mangapai te, ono Yekova nabi apai dunduko na ko nainoho singia kpotoraniyo dunduko koyo du ko ni te.​—Oni gedi Yeremaya 17:9, 10.

6. Wai du Yekova aundo rani ani dibe iraira nyemuapai?

⁶ Zavura ho ani amanga irairapai ni, Yekova ambunga rani ni ipo te. Ho ani andu ni ngba gu gene rengbe ka turuso rani ti Mbori, Yekova nazungadi rani nga: “Oni káraga tironi kono du mi ni, mi ki karaga tire koyo du oni ni a.” (Mara. 3:7) Gu susi asusa gbe nga ho ani asota ni na arungbura, Yekova naida ani sogo gbegberẽpai. (Yes. 55:7) Ka ani mangihe wo, ko kidohe nga ko nika undo rani na ki fu gu ome furani nga gu si aidaha tipa ani dibe gaani iraira nyemuapai.​—Bam. P. 4:7.

7. Wai du Soromo azanga gako pabakure na Yekova?

⁷ Ani ima rengba ka wirika dungu apai ti gu kpiapai nga ga Bakindo Soromo. Ho Soromo adu ni ni paranga, ko anaangera koyo du Yekova ni tipa bandahe. Mbori afu bakere tatamana fuko na ki fu sunge me bawene yekaru fuko Yerusarema yo. Ono Soromo azanga gako pabakure na Yekova. (1 Aba. 3:12; 11:1, 2) Ga Mbori andiko aaidanga gu bakindo nga ga Ebere “di dungu ade te, ngbaduni ka sa tihe.” (Pa Rug. 17:17) Soromo abasa agi andiko re na niyangaraha, ko ki rogo adee 700. Ko aye berewe na adebadia 300 ku kpuko. (1 Aba. 11:3) Dungu adiako aangianga awiri aYisaraere te, i anaairiso kungbo ambori. Sidu, Soromo abasa ga Mbori andiko ki rogo agu adee naangianga awiri aYisaraere ya.​—Pa Rug. 7:3, 4.

8. Wai du Soromo aba kere gberãrago ti Yekova?

⁸ Soromo atona mbu manga agu apai Yekova aidaha yeeye na si ki sako ko mangi kere gbegberẽpai. Soromo ame bamotumo fu gu dee mbori nangia Asetorete na ko ki me gu kuraha sa fu gu zire mbori nangia Kemose. Yo du ko akodi tiko ni na adiako kaa manga gu irisombori nangia ga apagano. Ko ambu aba ambu dũ kini ye ka me gu bamotumo re kina rii gu gangara yo naadu barangba Yerusarema, yo ko ame Yekaru ni fu Yekova. (1 Aba. 11:5-8; 2 Aba. 23:13) Isoke Soromo aananga tiko kini berã gupai nga wa ko afu motumo kindi Yekaru yo, Yekova  abingo gu gako basasangba re na pai te.

9. Ginipai namangi ho Soromo abasa ga Mbori zahe ni?

⁹ Ono ka Yekova mbunga iraira mangapai te. Ziazia Kekeapai naya: “Yekova ki zingi fu Soromo wa ko asa kpotoko yo ti Yekova . . . , nga gu ko nayugu tiko fu ko mbata bara ue ki nirugu ko tipa agi apai re, ya ka ko sa nga tiko fuo kura kungba ambori ya. Ono ko aka nga kuti sangba Yekova te.”​—1 Aba. 11:9-13.

10. Ginipai rengbe ka maa gaani wene pagume na Yekova ngbapai yo?

¹⁰ A wa si adu tipa Soromo, gupai rengbe ka maa gaani padu rogo toro yo wenengai ngbapai yo nga du na bakure na agu aboro aruganga tiyo na ga Yekova arugute na kini irisihe ya. Kura aboro ima rengba kadu ni papara dungurati ono i kidu rurungbura rogo toro yo. Aguyo ima rengba kadu nga agumerani, gaani amurakporo, akuarani basunge yo, watadu akuarani sukuru yo nga aguyo adunga ni airisi Yekova ya. Ka si vura du kina wai, ka mbembedi abakurearani airisanga ga Yekova arugute ya, i ima rengba ka gberesa gaani wene pagume na Mbori kusa.

11. Ginipai nika undo rani ani diberã singia si naida ani mbu pabakure na boro?

¹¹ Oni gedi 1 AKorindo 15:33. Dungu aboro du na bete wene asino tiyo, na badungu agu akurayo adunga rogo dungurati ya amanganga gbegberẽ apai amanga ti aregbo dũ te. Ka i ya gipai re nga rengo tipa agu aboro mo akoda tiro na yo, ya mo mo rengbe ka ya i nga wene aboro ka koda tiro na yo? Mo sananga tiro nga gini maapai kurii gayo pabakure na mo nika du na ni kurii gamo pabakure na Yekova. Ya mo i nika saha si du wenengai? Ginipai du kpotoyo yo? Ni kpiapai, ya mo gayo afugo dunduko gbe kina tipa gu vovo ahe nakura awere, marã, akompiuta, aterefuni, aũngbarago, watadu gu kura aũkumuko? Ya mo gayo afugo dedede nakoda gbegberẽ fugo tipa kura aboro watadu wasiwasi afugo wia? Yesu afu gu wene zahe nga: “Ngba boro nagumba gu pai du kpotoni yo.” (Mt. 12:34) Ka mo ini gupai nga agu aboro mo akoda tiro nayo ima rengba ka maa gamo wene pabakure na Yekova ngbapai yo, mo mangi diaberã ki mbu bakere kodatise na yo watadu mo mbu pabakure na yo ka si du nga si naidaha aida wo.​—Snz. 13:20.

12. Ginipai Yekova agumbaha ziazia fu aYisaraere ngbutuko tingbafuo i kuru Ezipeta yo?(b) Wai du aYisaraere akaragapai kuti gupai Mbori aakpinyemuhe nga i irisi Kina ko sa?

¹² Ani ima rengba ka wirika kuraapai ti gupai naamangi ngbutuko tingbafuo aYisaraere kuru Ezipeta yo. Aboro adunguratiyo ku barangba Bagangara  Sinai. Yekova ayugu tiko yo fuyo ngba iiriwo gene. Iiriwo bitimo ati na rungbutarungbuta mai. Yekova ki kusi woro gumba, ikpiro gumba, ngime, na woro he nga gu naapa apa kindi kuari wakina woro nambongo. (Gate 19:16-19) Rogo gipai re, Yekova ayugu tiko fu aYisaraere ni “iraringo Mbori” watadu gu Mbori naida i irisi kina ko sa. Ko akido yo nga ko nika du na aguyo nakpinyemu ko na kini irisi gako arugute. (Oni gedi Gate 20:1-6.) Gure wa ka i ya, Yekova aagumba gupai fu gako aboro nga, “Ka oni yugu gupai nga oni nara fere, mi nika du na oni.” Wai du rengbe oni ka karagapai kuti gu ga Yekova ngbatunga kidohe nga ko nika du na ani re? Nirengo, oni ima rengba ka karagapai kina wai aYisaraere akaragapai. I amongo “karaga pai wa sa, ki ya, ‘Agu apai dunduko gumba Yekova ha ani amánga ha amanga.’” (Gate 24:3) Ono tie, fuo regbo ngbutuko, pai aye ka manga aboro aainongo nga si nika manga ya nga gu namoi ga aYisaraere padu ni ruruse ngba asada.

13. Gini apai namoi ga aYisaraere idapase ngba asada yo?

¹³ AYisaraere aima gunde be gu rungbutorungbuto mai naadu na bitimo, ikpiro gumba, gbiati gu kura iiriwoapai nga ga Mbori. I asana Moize nga, ko naafura na Yekova kubayo rii Bagangara Sinai yo na Moize ki idihe wo a. (Gate 20:18-21) Moize adu rii bagangara yo tipa gbanga regbo. Ya mo aYisaraere anye ngbakungba yo zanga gayo bangbembatayo nga guko i aima kido kuti ko? Si tie ziazia nga, aYisaraere anidu na idapase gbe kinaho Moize anidu ni ho. I aye kadu na bakabangirise na i ki ya fu Arona we: “Mo guari ki mangi ambori nga agu yo nikangbe ku mbata yo fu rani; bambiko gi kumba re nga Mose nayega na ani ringara Ezipeta yo, ani aina nga gu pai mangi ko te.”​—Gate 32:1, 2.

14. Ginipai aYisaraere anangi tiyo kini berẽhe, na ginipai Yekova amangihe?

¹⁴ AYisaraere aima ino gupai nga iriso kpiahe angia kere gbegberẽpai bangiri Yekova. (Gate 20:3-5) Ono si aaimanga te i ki tona kaa iriso kpia wiri bagara! Wa aYisaraere avura ka basasangba Mbori, i aananga tiyo kini berẽ gupai nga i nara kindi fu Yekova. Zavura Arona ki yambu gu gayo iriso kpia wiri bagara re nga si nga “pumbo fu Yekova”! Ginipai Yekova amangihe? Ko abi gupai nga i ima mbuko. Yekova ape gupai fu Moize nga agu aboro re ima “wasi tiyo” na i ima “sa tiyo ku bani . . . ti gu gene nga gu [Ko] arugu yo kuti ni.” Ga Yekova ‘zinga arúngudi fafoi’ kuti yo, na ko ki berẽpa gberesa riko aYisaraere nabayo.​—Gate 32:5-10.

15, 16. Wai du aMoize na Arona ayugu gupai nga i aara fu Yekova na ngbaduyo yo dũ? (Oni bi gu sura duti tonatonaha.)

¹⁵ Yekova adiberã nga ko aidanga ka gbarasa aYisaraere kusayo te. Gako inapai afu momu fu agu aboro naairiso ko ni ruruyo i ra fuko. (Gate 32:14) Ho Moize abi aboro ni i nitakingbayo, kini bibia na kini dogbere barangba kpiahe, ko adewe gu kpia wiri bagara re futufutu. Fuo gure, Moize apoi kuari ki ya: “Da nakpi nyemu ka raka fu Yekova? Ni yé kono du mi ni!” Ni sangbana gipai re, “awiri Revi ki dunguratiyo dunduko fuo” ko.​—Gate 32:17-20, 26.

¹⁶ Wa si avura du nga Arona ambakadi kpiahe, ko aima ye ki saberã na ki kodi tiko na aRevi kini ra fu Yekova. Gi ruru aboro re aaranga kina ra sa fu Yekova te, ono ti gu bangisa regbo re, i aakpara tiyo kusayo ti amangi irairapai. Gayo siapai re adu ni patatamana, bambiko rogo gu uru re, akutu aboro akpiki mbikopa iriso yo kpiahe. Ono tie, i akido agu aboro naara fu Yekova nga i nika gbia maku agbia.​—Gate 32:27-29.

17. Ginipai agu afugo Pauro du tipa kpia wiri bagara ayugoho furani?

 ¹⁷ Gu mokedi nangia Pauro afura tipa gu kpiahe nangia ga wiri bagara re na ki fu gu zahe nga: “Agi apai re si adu ni kpia pai fu rani, ya ka . . . [ani] dú nga ni airisikpiahe, wa bete yo adu ya. [Agi akpiapai re] ki du ni keke he tipa za rani, nga agu yo ye digida rago ku auru yo. Wa du he were, gu ni naberã ha ya ni ru, ni bánda tini, ni ka ti.” (1 Kor. 10:6, 7, 11, 12) A wa Pauro agumbaha, zavura ndikidi airisimbori ima rengba ka rimiso tiyo ku rogo manga agu apai du ni irairaha. Agu aboro nambutiyo fu asada ima rengba ka berã gupai nga i kindi na wene pagume na Yekova. Ono kungbo ida kadu ni bakurea Yekova watadu manga boro tiní nga ni niruru ni fu Yekova ayugongo gupai ti aregbo dunduko nga Yekova ima ida na ni nzunzu te.​—1 Kor. 10:1-5.

18. Ginipai rengbe ka sarani ani turũ ti Yekova, na gini asangbanapai rengbehe ka ye na ni?

¹⁸ Kina wai aYisaraere adu na bakabangirise tipa pa ima Moize kurii bagangara Sinai yo, agu aKristano du areme ima rengba kaa bakabangiriyo ka si du wa ka i ya ga Yekova uru sapangbanga gbiati vovo zegino ayengo ni ipo te. Digisidigisi sangba agi akidohe re ima rengba kaa ngera wa ka i ya si tuturũ kumbatayo watadu si nga gupai ka arengbanga ka manga ya. Ka ani adunga na rubangirise ya, ngbatunga gu berãpai re ima rengba ka sarani ani moi agu apai nga ga borose mbatayo fu gupai Yekova akpinyemuhe. Fuo bete regbo kusa, ani ima rengba ka turo ti Yekova na ki tona manga agu apai ka ani aaberãnga pa mangimangihe ho ani adu ni wenengai rogo toro yo ya.

19. Gini bangua rengo si aidanga bangirani go ti ni ya, na tipagine?

¹⁹ Ka bangirani ya gonga ti gupai nga Yekova naida ani naagiasangba ko na kini ra fuko na ngbadurani yo dũ ya. (Gate 20:5) Ai gu regbo boro aturo kusayo ti iriso Yekova, gure nga ni namanga gupai Satana akpinyemuhe, na gure rengbe ka ye na kina gberãngo kuti ni. Sidu, Pauro atingidi rani na gupai nga: “Ka oni mbiri nga he ti ngba gu inga nga ga Gbia, na gu inga nga ga adaimona te, ka oni dí nga he ti gu mbisa nga ga Gbia, na gu mbisa nga ga adaimona ya.”​—1 Kor. 10:21.

20. Wai du rengbe Yekova ka undo rani zavura ho ani andu ni ngba gu gene du ni irairaha?

²⁰ Agu apangbanga du rogo Ziazia Kekeapai yo tipa Kaina, Soromo, gbiati aYisaraere Bagangara Sinai yo ni basasa dunduko na ngbanya dagbaha. Agi aboro re aima du na momu beyo ka ‘saberã yo na ki sa tiyo berewe.’ (Amo. 3:19) Si tie ziazia nga, ome Yekova abatanga ni ipo be agu aboro nandu ngba iraira gene te. Yekova aima mbupai fu Arona. Areme, Yekova ima rengba ka fu zahe furani rogo pangbanga yo nga ga Ziazia Kekeapai, rogo agu awaraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai watadu ko ima rengba ka fu wene rugute furani vurube kuarani Kristano. Ho ani adegaturani ni kuti agu azahe re, ani nadu na gu kido nga Yekova nika yugo inapai ayugo furani.

21. Ginipai si aida ani diberã ka mangaha ho du pa gaani du ni ruruse ni fu Yekova ngba asada yo?

²¹ Ga Yekova weneringise arẽnga aboro tipaha ya na kina nduhe ti ni. (2 Kor. 6:1) Si nafu momu furani ani “mbu agu apai zanga sinombori na gu nyemuahe nga ga zegino.” (Oni gedi Tito 2:11-14.) Wa ani kaa raka “rogo gi zegino du awere re,” ani nikaa gbiatirani na agu apai nikaa maa gaani ra fu Yekova na kpotorani yo dũ ngba asada. Ani dunga adu ti aregbo dũ regerege kaa ra fuko na ngbadurani yo dũ, bambiko si naida ‘ani nígunde ti Yekova gaani Mbori; kini mangi pako, na kini ka kina kuti ko’!​—Pa Rug. 10:20.