1. ¿Tiko njënäˈänëm ko Jyobaa yëˈë winë jyaˈäjtaapy? (Ixë dibujë).

JYOBAA “yëˈë duˈun winë jyaˈäjtaapy, waˈan dyëˈëjëty yëˈë pojjotypyëbë ets yëˈë tsäjpkëjxmëbë, waˈan dyëˈëjëty yëˈë naxwiinybyë, ets tëgokyë nuˈun jaa winë yajpäätyën” (Deut. 10:14, MNM; Diˈibʉ Jat. 4:11). Ets nan yëˈë xyjaˈäjtëm mët ko yëˈë ojts xyyajkojëm (Sal. 100:3). Per nuˈun kujkë naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈaty, Jyobaa të twinˈixyë jäˈäy diˈib yëˈë aduˈuk jyaˈäjtypy.

2. Extëmë Biiblyë jyënaˈany, ¿pënaty aduˈugë Jyobaa jyaˈäjtypy?

² Salmo 135 jyënaˈany ko ja israelitëty diˈib myëmëdoowdë Jyobaa, yëˈë “aduˈuk jaˈäjtëdë” (Sal. 135:4). Oseas nan ojts tnaskäjpxë ko näägë jäˈäy diˈib kyaj yˈisraelitëty tyëkëyäˈändë mä Diosë kyäjpn (Os. 2:23). Etsë tyäˈädë ja yˈadëëy ko Dios tkupëjky pënaty kyaj yˈisraelitëty parë nanduˈun yˈanaˈamdët mëdë Jesus jam tsäjpotm (Apos. 10:45; Rom. 9:23-26). Tyäˈädë jäˈäyëty diˈibë Dios winˈijxëdëp mëdë myëjääw, ja yajtijtë “tuˈugë nasionk diˈib wäˈäts” ets “tuˈugë käjpn diˈib aduˈuk” jyaˈäjtypyë Jyobaa (1 Ped. 2:9, 10, TNM). Ets pënaty tyam Dios mëduunëp ets tˈawixtë ja jukyˈäjtënë yä Naxwiiny, nan kupëjkëdëbë Dios extëmë kyäjpn ets nan të wyinˈixëdë (Is. 65:22).

3. 1) ¿Pënaty tyam të yajwinˈixtë ets oy yˈittë mëdë Jyobaa? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

 ³ Pënaty jukyˈatandëp jam tsäjpotm, diˈib yajtijp “tuk mutsk kajpëˈëgë borreegë”, tuˈugyë tyam Dios mëdundë mët pënaty yˈawijxtëp jyukyˈatäˈändë yä Naxwiiny, diˈib yajtijtëp ja wiinkpë borreegëty (Luc. 12:32, TNM; Fwank 10:16). Ndukˈixäˈänëmë Jyobaa ko mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko të xywyinˈijxëm ets oy mëët nˈijtëm. Pääty mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm wixaty mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm.

4. 1) ¿Wiˈix tuk pëky nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa mëët nnaymyaˈayëm? 2) ¿Wiˈixë Jesus nanduˈun ttuuny?

⁴ Tuk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm, yëˈë ko nnaywyandakëm amumduˈukjot mä Jyobaa. Ko nnëbajtëm, ta niˈamukë jäˈäy ndukˈijxëm ko yëˈë Jyobaa xyjaˈäjtëm ets ko yëˈë nmëmëdowäˈänëm (Eb. 12:9). Jesus nanduˈun ttuuny ko nyëbejty, oyë nety të jyamaxuˈunkˈaty mä tuˈugë käjpn diˈibë Jyobaa jyaˈäjtypy, ojts këˈëm nyaygyëyakyëty parë ttunanë Tyeetyë tyuunk. Duˈunxyëp extëm tˈanmääy: “Kots ndunyë mtsojkën, Dios miyë, yëˈëjëts ndukxondakypy” (Sal. 40:7, 8).

5. ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjyäˈäwë ko Jesus nyëbejty?

⁵ ¿Wiˈixë Jyobaa nyayjyäˈäwë ko Jesus nyëbejty? Biiblyë jyënaˈany: “Ko naty ja Jesus të nyëbajtäˈäy, netyë pyëtseemy nëjoty. Ta pojënë tsäjp yˈawatsy esë Fwank tˈijxy ko ja Diosë Jyäˈäjën o yˈespiritë santë kyëdaˈaky extëm tuˈugë pakuˈunk, es nyigëdaˈagyëty kyëbäjkkëjxyë Jesús. Es net yajmëdooy jyënaˈany tsäjpotm: Tyäädëtsë dëˈën ja nˈUˈungëts diˈibëts njantsytsyejpy, diˈibëts mëët njotkujkˈaty” (Mat. 3:16, 17). Jyobaa yëˈë nety jyaˈäjtypyë Jesus, per jantsy jotkujk nyayjyäˈäwë ko tˈijxy ja yˈUˈunk këˈëm nyaygyëyakyëty parë aduˈuk myëdunäˈänyëty. Jyobaa nan jantsy jotkujk nyayjyawëty ko ndukëdëjkëmë jukyˈäjtënë, ets xykyunuˈkxäˈänëm (Sal. 149:4).

6. Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën diˈib xytyukˈijxëm wiˈixë Jyobaa nyayjyawëty ko këˈëm ndukëdëjkëmë jukyˈäjtën.

⁶ Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën diˈib mbäät xypyudëjkëm parë njaygyujkëm wiˈixë Jyobaa nyayjyawëty ko nnaywyandakëm. Nˈokpëjtakëm tuˈugë uˈunkteety tjuuyë nyëëxuˈunk tuˈugë tsyäjpkaaky, per ta ja nyëëxuˈunk tyukˈagääytyukyëty. Ja uˈunkteety jantsy jotkujk nyayjyawëty ko tyukˈagääytyukyëty oy yëˈë të tjajuuyë. Nanduˈun jyaty mëdë Jyobaa, jantsy jotkujk nyayjyawëty ko këˈëm ndukëdëjkëmë jukyˈäjtën.

7. ¿Wiˈix xypyudëjkëmë Malaquías parë nnijäˈäwëm wiˈixë Jyobaa nyayjyawëty ko nmëduˈunëm amumduˈukjot?

⁷ (Käjpxë Malaquías 3:16). * Pënaty kyajnëm nyaywyandäˈägëdë ets nyëbattë, tsojkëp twinmaytyët nuˈunën jyëjpˈamëty ets duˈun ttundët. Jyobaa yëˈë xyjaˈäjtëm desde ko nnaxkëdakëm tääk jodoty. Per jantsy jotkujk nyayjyawëty ko ngupëjkëm parë yëˈë xyˈanaˈamëm ets nnaywyandakëm parë nduˈunëmë tyuunk (Prov. 23:15). Jyobaa nyijäˈäwëp pënaty amumduˈukjot mëduunëp ets japë xyëëw tkujäˈäyë mä ja lyiibrë.

8, 9. ¿Ti Jyobaa yˈamdoopy pënaty ja xyëëw ijtp tkujayë mä ja “liibrë”?

 ⁸ Parë Jyobaa tkujayët ja nxëëwˈäjtëm mä ja “liibrë”, tam ti yëˈë tsyojkypy ets nduˈunëm. Malaquías jyënany ko tsojkëp ntsëˈkëmë Dios ets nbawinmäˈäyëmë xyëëw. Per pën jam ti nˈawdäjtëm ets kyaj yëˈëjëtyë Jyobaa, ta dyajjëgaˈagäˈäny ja nxëëwˈäjtëm mä ja lyiibrë (Éx. 32:33; Sal. 69:28).

⁹ Ko nnaywyandakëm mä Jyobaa mëjwiin kajaa nyikejy, kyaj jeˈeyë tˈandijy ndukwandakëm ko ndunäˈänëmë tyuunk etsë net nnëbajtëm. Pesë tyäˈädë jeˈeyë tëgok nduˈunëm mä jukyˈäjtën. Ko nbuwäˈkëmë Jyobaa ets nmëduˈunëm, yëˈë duˈun yˈandijpy nmëmëdoˈowëm extëm ttsoky nuˈun ja xëëw jukyˈäjtën (1 Peed. 4:1, 2).

10. ¿Wiˈix mbäät yajxon nyigëxëˈëky pën diˈib myëduumbyë Dios ets pën diˈib kyaj?

¹⁰ Mä jatuˈukpë artikulo ojts nnijäˈäwëm ko Caín, Salomón ets ja israelitëty, ojts jyajënäˈändë ko yëˈë yˈawdäjttëbë Dios, per kyaj ojts tmëmëdowdë. Extëm yˈadëtstë, yëˈë yajxon xytyukˈijxëm ko pënatyë Jyobaa jaˈäjtëdëp, tsojkëp aduˈuk tpuwäˈägëdët ja tyëyˈäjtën ets tjëjpkudijëdët ja axëkˈäjtën (Rom. 12:9). Jyobaa nan ojts tnigajpxy ko yaˈixäämp “wiˈix tyëgatsyëty ja oyjyaˈay ets ja axëkjäˈäy, tuˈuk diˈib myëduumbyë Dios ets ja tuˈuk diˈib kyaj tmëduny” (Mal. 3:18).

11. ¿Tixyëp ko mbäät oypyënëty tˈixy ko yëˈë aduˈuk nbuwäˈkëmë Jyobaa?

¹¹ Ja tuk pëky wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nmëjjäˈäwëm ko Jyobaa të xywyinˈijxëm, yëˈë ko oypyënëty ndukˈijxëm ko yëˈë aduˈuk nbuwäˈkëm (Mat. 5:16; 1 Tim. 4:15). Pääty nˈoknayajtëˈëwëm: “¿Pyëjktëbë kuentë wiink jäˈäy ko amumduˈukjotëts nmëmëdoyë Dios? ¿Naynyigäjpxëbëts oytyim näˈäjëty ko Testiigëts?”. Jyobaa yëˈë të xymyëjwoˈowëm mä kyäjpn, pääty mon tuk nyayjyawëyaˈanyëty pën kyaj nnaygyäjpxtëˈkxëm ko yëˈë xyjaˈäjtëm (Sal. 119:46; käjpxë Markʉs 8:38).

12, 13. ¿Tiko näägë Testiigë tsip yaˈëxkapët pën Dios mëduump?

¹² Jotmaymyëët njënäˈänëm ko näägë  Testiigë yëˈë pyanëjkxtëp “ja winmäˈäny diˈibë yä naxwiiny”, ets pääty kyaj nëgoo kyëxëˈëky ja tëgatsyˈäjtën mëdë jäˈäy diˈib kyaj Dios mëdundë (1 Kor. 2:12). Pënaty pyanëjkxtëp ja winmäˈäny diˈib yä naxwiiny, yëˈëyë myëmääy myëdäjtëp tijaty tsyojkënyëˈäjttëp (Éfes. 2:3). Extëm nˈokpëjtakëm, oy nuˈun ja ëwij käjpxwijënë jyayajˈyaky, nääk kyaj tsuj yajxon nyaywyit nyayxyoxëdë ets nyayˈoytyunëdë. Yëˈë pyëjtaktëbë wit diˈib jantsy xuˈuts o diˈib yajtukˈijxnäjxp, axtë nëjkxtëp duˈun mä reunyonk. Nan ta diˈib yaˈoˈktëëwdëp extëm të nyaygyukaabëdë o të nyaywyook nyaygyääxëdë (1 Tim. 2:9, 10). Pääty ko net yajpäättë mëdë wiink jäˈäy, tsip yaˈëxkapët pën Dios mëduump (Sant. 4:4).

¹³ Näägë Testiigë yajnigëxëˈktëp ko kyaj tjëjpkudijëdë extëmë naxwinyëdë jäˈäy yˈadëˈëtsy. Extëm ko tyuˈukmuktë, ta yˈats pyuttë ets yˈadëˈëtstë extëm kyaj mbäät tuˈugë Dios mëduumbë duˈun yˈadëˈëtsy. Nan pyëjtaktëbë ryetratë tëgatsyatypyë mä redes sociales ets tkujayëdë ääw ayuk diˈib kyaj tkujayët tuˈugë oybyë Dios mëduumbë. Waˈanë duˈumbë Testiigë kyaj yajjëjwijtsëmbity mä Diosë kyäjpn mët ko kyaj pyokytyuny mëjwiin kajaa, per mbäät dyajmäˈäty pënaty tyuundëbë mëjääw parë tjëjpkudijëdë extëmë naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈattë (käjpxë 1 Peedrʉ 2:11, 12).

14. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë kyaj nyajtëgoˈoyëm ja naymyayë mëdë Jyobaa?

¹⁴ Yëˈë naxwinyëdë jäˈäy jeˈeyë tˈëxtäˈäytyë “diˈibë niniˈx këbäjk tsyejpy, tˈatsoktë ko tii tˈixtë es ko myëj pyäädëdë ko tii tmëdat tjaygyaptë” (1 Fwank 2:16). Per ëtsäjtëm yëˈë Jyobaa xyjaˈäjtëm, pääty xytyukˈanaˈamëm ets nmastutëm “ja jikyˈäjtënë axëëkpë” ets njukyˈäjtëm “mä tyäˈädë naxwinyëdë wijy kejy, tëyˈäjtën mëët es extëm ja Dios ttseky” (Titʉ 2:12). Tukëˈëyë tijaty nduˈunëm, extëm ngäjpx nmaytyakëm, ngäˈäy nˈukëm, nnaywyit nnayxyojxëm, nnayˈoytyuˈunëm ets wiˈix nduˈun nˈayoˈowëm, yëˈë mbäät dyajnigëxëˈëky ko yëˈë Jyobaa xyjaˈäjtëm (käjpxë 1 Korintʉ 10:31, 32).

15. ¿Tiko mbäät ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm ets nˈijtëm ajiiky amëguˈuk?

¹⁵ Ja tuk pëky wiˈix nmëjjäˈäwëm ko oy nˈijtëm mëdë Jyobaa, ja ko oy nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Pes nan yëˈë Dios jaˈäjtëdëp, ets ko tyäˈädë njamyajtsëm, ta ntsojkëmë nmëguˈukˈäjtëm ets nˈijtëm ajiiky amëguˈuk (1 Tes. 5:15). Jesus duˈun tˈanmääy ja yˈëxpëjkpëty: “Pën mnaytsyojkëdëp miitsëty nixim niyam, net nidëgekyë ja jäˈäy tnijawëdët kots ëj miits nˈëxpëjkpëˈattë” (Fwank 13:35).

16. Mä ja Ley diˈibë Moisés yajmooy, ¿ti ijxpajtën jap xytyukˈijxëm mä wiˈixë Jyobaa tˈixy pënaty mëduunëp?

¹⁶ Min nˈokˈijxëm tuˈugë ijxpajtën diˈib xypyudëkëyäˈänëm parë njaygyujkëm wiˈix mbäät nˈijtëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Ja abëjk aduˈunën ets tijaty tuump mä ja Jyobaa tyemplë, kyaj nety mbäät wiinktsoo tyuny, jamyë nety mbäät tyuny mä yaˈˈawdaty. Ets mä ja Ley diˈibë Moisés yajmooy nyiˈanaˈamë yajxon wiˈix mbäät yajkuentˈaty, ets ja diˈib kyaj tmëmëdoy oogëp (Núm. 1:50, 51). Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko pënë Jyobaa yajxon tkuentˈäjty tijaty tuun mä yëˈë yaˈˈawdaty, pes mas niˈigyë tkuentˈatäˈäny pënaty të tyukëdëkëdë jyukyˈäjtënë ets mëmëdoowëdëp. Tëgok, duˈun ojts tˈanëëmë ja kyäjpn: “Pënaty mdoonëdëp, yëˈë nety tyoombyëtsë nwintsää” (Zac. 2:8).

17. ¿Tijatyë Jyobaa pyëjkypyë kuentë?

¹⁷ Malaquías ojts jyënaˈany ko Jyobaa yˈijxypy ets myëdoopy wiˈix nyaymyënëjkxëdë pënaty mëduunëp (Mal. 3:16). Seguurë ko Dios “yˈixyˈajtypy diˈibë yëˈë jyaˈäjtypy” (2 Tim. 2:19). Yëˈë nyijäˈäwëtyaapy tijaty nduˈunëm ets tijaty ngäjpx nmaytyakëm (Eb. 4:13). Jyobaa pyëjkypyë kuentë pën kyaj nˈoyjyaˈaytyakëm mëdë nmëguˈukˈäjtëm. Per nan mbäät nˈijtëm seguurë ko pyëjkypyë kuentë ko nˈijtëm oyjyaˈay, nnayäjkëm tijaty, nwoˈow nwijtsëmë nmëguˈukˈäjtëm mä tëjk ets ko nmaˈkxëm (Eb. 13:16; 1 Peed. 4:8, 9).

18. ¿Wiˈix ndukˈijxëmë Jyobaa ko mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko nyajpatëm mä kyäjpn?

¹⁸ Ndukˈixäˈänëmë Jyobaa ko mëjwiin kajaa nmëjjäˈäwëm ko nyajpatëm mä kyäjpn. Nnijäˈäwëm ko diˈib mas oy ojts nduˈunëm, yëˈë ko ojts ndukwandakëmë jukyˈäjtën. Ets oy tyam nyajpatëm mä axëkjäˈäytyëjk jyukyˈattë, ndukˈixäˈänëmë jäˈäy ko ëtsäjtëm njukyˈäjtëm wäˈäts ets ko kyaj ti poky nmëdäjtëm (Filip. 2:15). Njëjpkudijëm tukëˈëyë ja axëkˈäjtën (Sant. 4:7). Ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nwingutsëˈkëm, pes nnijäˈäwëm ko nan yëˈë Jyobaa jaˈäjtëdëp (Rom. 12:10).

19. ¿Wiˈixë Jyobaa tkunuˈkxy pënaty yëˈë jyaˈäjtypy?

¹⁹ Biiblyë duˈun xytyukwandakëm: “[Jyobaa] kaˈap yë nyaax kyajpn tˈëxmatsaˈany” (Sal. 94:14, TY). Tyäˈädë seguurë ko yˈadëwäˈäny oy wiˈix njäjt ngëbajtëm. Ni yëˈë okën mbäät tkaˈˈawäˈktukyë Dios parë xytsyojkëm (Rom. 8:38, 39). “Pën njikyˈäjtëm, Nintsënˈäjtëm yˈoyˈäjtëngyëjxm njikyˈäjtëm; es pën nˈoˈkëm, Nintsënˈäjtëm yˈoyˈäjtëngyëjxm nˈoˈkëm. Mä njikyˈäjtëm es nandëˈën mä naty të nˈoˈkëm, xyjaˈäjtëm ja Nintsënˈäjtëm” (Rom. 14:8). Nˈawijx njëjpˈijxëm ets jyäˈtët ja xëëw parë Jyobaa dyajjukypyëkët niˈamukë myëtnaymyaayëbë diˈib të yˈooktë (Mat. 22:32). Tyam, nan kanäk pëky ja kunuˈkxën nˈaxäjëm, pesë Biiblyë jyënany: “Jotkujk yë naax kajpn yajpaaty mëtiˈipë yë Tios Wyintsënˈajtypyën, ja naax kajpn mëtiˈipë Tios të twinˈixyën” (Sal. 33:12, TY).