1. E kangaa ni kaotaki tituaraoin Iehova n te karikibwai?

E NGAE ngke akea raon Iehova imwaini moanakin ana karikibwai, ma e aki tii iaiangoia i bon irouna. E anga te bwaintituaraoi ae te maiu nakoia ana karikibwai aika wanawana aika taamnei ao aomata. E kan anganga baika raraoi “te Atua ae kukukurei,” ae Iehova. (1Tim. 1:11; Iak. 1:17) Ibukina bwa e tangirira bwa ti na kukukurei, e a reireinira bwa ti na tituaraoi.—IRom 1:20.

2, 3. (a) E aera bwa ti kukurei ngkana ti anganga? (b) Tera ae ti na rinanona?

² E karika te aomata te Atua bwa katotongana. (KBwaai 1:27) Nanona bwa ti karikaki ma aroarona ao ti kona ni kaotiotia. Ngkana ti na karekea te kukurei ao ana kakabwaia Iehova, ti riai ni kakairi n ana katoto n tabeakinia aomata ao n tituaraoi n anganga. (IBir. 2:3, 4; Iak. 1:5) Bukin tera? Ibukina bwa anne aroni karikara iroun Iehova ae tatangira. E ngae ngkai ti aki kororaoi, ma ti kona ni katotonga aron Iehova n tituaraoi.

³ E reireinira te Baibara arora n riki bwa taan tituaraoi n anganga. Ti na rinanoi bwaai tabeua ake ti reireinaki iai n te itera aei.  Ti na noria bwa e na kangaa n reke akoara iroun te Atua man te tituaraoi ao e na kangaa karikirakean te aroaro aei ni buokira ni kakororaoa mwiokoara mairouna. Ti na nenera naba irekereken arora n tituaraoi ma kukureira, ao e aera ngkai ti riai n teimatoa ni karikirakea te aroaro aei.

4, 5. Tera te katoto ae a kateia ibukira Iehova ao Iesu ni kaineti ma te tituaraoi?

⁴ E tangirira Iehova bwa ti na kakairi irouna, ngaia are e kukurei iroura ngkana ti tituaraoi. (IEbe. 5:1) E teretere raoi aei n aroni karikara ao n tamaroan ara aonnaba ma bwaai ni kabane ake e karikii ibukini kakukureiara. (TaiAre. 104:24; 139:13-16) Ngaia are ti karinea Iehova ngkana ti kakorakoraira ni kakukureiia aomata.

⁵ A kakairi Kristian ni koaua irouni Kristo are katea te katoto ae kororaoi ibukin aroia aomata n tituaraoi. E taku Iesu: ‘E aki roko Natin te aomata bwa e na tautorona te aba, ma e roko bwa e na riki bwa te tabonibai, ao e na anga maiuna bwa te kaboomwi ibukia aomata aika bati.’ (Mat. 20:28) Ao te abotoro Bauro e kaumakiia Kristian ni kangai: “Kateimatoa te iango aei i nanomi ae mena naba i nanoni Kristo Iesu . . . E kaaki oin arona ao e arona aron te toro.” (IBir. 2:5, 7) Ti wanawana ngkana ti titirakinira ni kangai: ‘I kona ni kakairi raoi riki n ana katoto Iesu nakon ae I kakaraoia ngkai?’—Wareka 1 Betero 2:21.

6. Tera reireiara n ana kaikonaki Iesu ae te I-Tamaria ae te rao ni koaua? (Nora te taamnei ni moan te kaongora aei.)

⁶ Ti kona ni karekea akoara iroun Iehova ngkana ti kakairi n te katoto ae kororaoi are E kateia ma Kristo. Ti karaoa aei ngkana ti tabeakinia aomata, ao n ukeri aanga ibukini buokaia. E kamataataa Iesu n te kaikonaki ae te I-Tamaria ae te rao ni koaua bwa e kantaningaiia taan rimwina bwa a na kakorakoraia ni buokiia tabemwaang ao naake a kaokoro naba abaia ma ngaiia. (Wareka Ruka 10:29-37.) Ko uringa te titiraki are e a kairaki iai Iesu bwa e na taekina te kaikonaki ae te I-Tamaria ae te rao ni koaua? E titirakinna te I-Iutaia temanna ni kangai: “Antai raou ae I riai n tangiria?” E kaotaki n ana kaeka Iesu bwa ngkana ti kani karekea akoara iroun te Atua ti riai n tituaraoi n anganga n aron te I-Tamaria.

7. E kangaa n irekereke te kauntaeka i aon riain te Atua n tautaeka ma arora ni bangaomata ke n aki bangaomata?

⁷ A bati bukina ngkai a riai n tituaraoi Kristian. N te katoto, e irekereke te aroaro aei ma te kauntaeka are e kauekea Tatan n te onnaroka are i Eten. N te aro raa? E taekinna Tatan bwa a na kukurei riki Atam ma Ewa ao aomata ni kabane ngkana a aki ongeaba iroun Iehova ao a tii iaiangoiia i bon irouia, ao ni moanibwaia uaiakinani baika a tangiri nakon te ongeaba iroun te Atua. E bangaomata Ewa ao e kan riki bwa kaanga te Atua. E kaotiota naba te bangaomata Atam ngke e kakukureia Ewa. (KBwaai 3:4-6) E teretere raoi mwin aia motinnano bwa e aki kona n reke te kukurei n te bangaomata. Ma ngkana ti tituaraoi, ti kaotia iai bwa ti kakoauaa ae moan te tamaroa aron te Atua ni bairei bwaai.

8. E aera bwa a riai ni kamani bwaina te tituaraoi te moan taanga?

⁸ E angania te moan taanga te Atua kaetieti ake a na kairaki iai bwa a na iaiangoiia aomata, e ngae ngke tii ngaiia n te onnaroka are i Eten. E kakabwaiaia Iehova Atam ma Ewa ao e kaungaia bwa a na kabatiaia aia kariki, a na kaona te aonnaba, ao n taua arona. (KBwaai 1:28)  E tabeakinia raoi ana karikibwai te tia Karikiriki, ao a riai naba te moan taanga n tabeakina kukureia natiia ake a na bungiaki. E riai ni karababaaki nako te Bwaretaiti ni kabutaa te aonnaba ibukini kakabwaiaaia natin Atam. E kainnanoaki te uaia n ibuobuoki i marenaia ana utu Atam ni karaoan te mwakuri ae moan te bubura aei.

9. E aera bwa e na reke te kukurei ni karababaan nako te Bwaretaiti?

⁹ A riai mwaane ma aine aika kororaoi ni kaai ni mwakuri ma Iehova ni karababaanako te Bwaretaiti ibukini kakororaoan Ana kantaninga, bwa a aonga n ibuokanibwai n ana motirawa. (Ebera 4:11) Iangoa te raunnano ao te kukurei man te mwakuri aei! E na boni kakabwaiaia Iehova ao n angania te raunnano ae bati ngkai a anga ngaiia ibukia tabemwaang.

10, 11. Ti na kangaa ni kakororaoa mwiokoara ae te uarongorongo ao karekeaia taan rimwini Kristo?

¹⁰ Ni boong aikai, e a tia Iehova n angania ana aomata te mwakuri n uarongorongo ao karekeaia taan rimwini Kristo. Ibukini kakororaoan te mwioko anne, ti riai n tabeakinia aomata nako. Ti kona n nanomwaaka n te mwakuri aei tii ngkana iai iroura te nano ae raoiroi, ae tangiran te Atua ao raora n aomata.

¹¹ N te moan tienture C.E., e taetae Bauro i bon ibukina ao Kristian tabeman bwa “raon te Atua ni mwakuri” ngaiia, ibukin tabeia ae unikan ao tebokani koraan te koaua ibukin te Tautaeka n Uea. (1Kor. 3:6, 9) Ni boong aikai, ti kona naba n riki bwa “raon te Atua ni mwakuri” ngkana ti tituaraoi n anga ara tai, ara mwane, ao korakorara, ibukin te mwakuri n uarongorongo ae e anganira te Atua. Ai tamaroara te mwioko aei!

12, 13. Baikara kakabwaia ni karekeaia taan rimwini Kristo?

¹² E reke te kimwareirei ae bati man tituaraoira n anga ara tai ao korakorara n te uarongorongo ao ni karekeaia taan rimwini Kristo. A bati ake a a tia ni kairi reirei man te Baibara aika noraki rikirakeia ake a na tuangko bwa akea te bwai ae kakukurei riki nakon anne. E kakukurei noraia ara reirei n te Baibara aika kaungaaki nanoia bwa a ota raoi n ana reirei te Baibara ao a a rikirake aia onimaki, a karaoi bitaki, ao a tibwaanako te koaua nakoia aomata. E rangi ni kukurei naba Iesu ngke a ‘oki ma te kimwareirei’ naake 70 ake e kanakoia, ibukina bwa e nakoraoi mwin aia mwakuri.—Ruka 10:17-21.

¹³ A kimwareirei taan uarongorongo ni katobibia te aonnaba n nori bitakini maiuia aomata nakon ae raoiroi man ana reirei te Baibara. Iangoa rongorongon Anna ae te tari te aine ae akea buuna, are e karababaanako ana mwakuri ni minita. E mwaing nakon te tabo teuana i Eurobe Mainiku ae korakora iai kainnanoaia taan uarongorongo. * E korea aei: “A kai reke ikai aomata  aika I kona n reirei ma ngaiia n te Baibara, ao I rangi ni kukurei iai. E korakora kimwareireiu n au beku. Ngkana I okira au auti, e a aki reke au tai n iangoi au kangaanga, ma I iaiangoiia naake I reirei ma ngaiia ma aia kangaanga ao raraomaia. I kakaaei aanga aika manena ake N na kaungaia ao ni buokiia iai. I a kakoauaa raoi ae ‘e kakukurei riki te anga nakon te anganaki.’”—Mwa. 20:35.

14. Ko na kangaa ni karekea kukureim n am mwakuri ni minita e ngae ngkana tii tabeman aika kan ongora?

¹⁴ Ti kona ni kukurei ngkana ti angania aomata aia tai n ongora te rongorongo ae raoiroi, e ngae naba ngkana a aki kan ongora. Ni koauana, titeboo mwiokoara ni boong aikai ma te burabeti ae Etekiera, are e kangai Iehova nakoina: “Ko riai n taekin au taeka nakoia, e ngae ngke a ongo ke a aki.” (Etek. 2:7; Ita. 43:10) E ngae ngkana a aki butimwaea ara rongorongo tabeman, ma e kukurei Iehova n ara kakorakora. (Wareka Ebera 6:10.) E kaota te iango ae tamaroa te tari temanna n te itera anne. E korea ae kangai ni kaineti ma ana mwakuri ni minita: “Ti ununiki, ti teboaroka, ao ti tataro ma kantaningaan ae Iehova e na boni karikirakeia.”—1Kor. 3:6.

15. Tera aroia aomata aika bati ni kaineti ma te tituaraoi, ao e riai n rotakibuaka iai ara mwakuri?

¹⁵ E tangirira Iesu bwa ti na karekea kukureira mani bwainan te tituaraoi. A bati aika butimwaeira raoi ngkana ti bwaina te tituaraoi. E kaumakira ni kangai: “Teimatoa n anganga ao ane kam na manga anganaki irouia aomata. A na kanoaa buuan ami kunnikai n te baire ae kororaoi ae kaibeibeaki ma n ioioaki ma n taonako. Bwa a na manga bairea nakoimi aomata te baire are kam baireia nakoia.” (Ruka 6:38) E koaua bwa a aki bane aomata ni butimwaea arora n tituaraoi n anganga, ma naake a butimwaeira a na bae ni kaungaaki bwa a na manga tituaraoi naba. Ngaia are teimatoa n anganga e ngae ngkana a taraa ni kakaitau aomata ke a aki. Ko aki kona n ataia bwa tera aroni korakorani mwin am mwakuri n tituaraoi ae tii teuana.

16. Antai ae ti riai n tituaraoi nakoina, ao bukin tera?

 ¹⁶ Aomata aika tituaraoi mai nanoia, a aki kantaningaa kabooani mwin aia akoi. E iangoa aei Iesu ngke e angareirei ao e taku: “Ngkana ko karaoa te baka, kaoia akana maiu ni kainnano, akana aki toamau bwain rabwataia, akana mwauku, ao akana mataki. Ao ane ko na kukurei iai ibukina bwa a aki kona ni manga karaoa te bwai teuana ni kabooa iai mwin am mwakuri.” (Ruka 14:13, 14) E taku naba te tia korea te Baibara temanna: “E na kakabwaiaaki te aomata ae tituaraoi.” E taku riki temanna: “E a kukurei ane e kaota tabeakinan te aomata ae mangori.” (TaeRab. 22:9; TaiAre. 41:1) Ti bon riai ni bwaina te anganga bwa ti karekea te kukurei ngkana ti buokiia tabemwaang.

17. Baikara bwaai tabeua aika ti kona n anga ake a na karekea kukureira?

¹⁷ Ngke e mwanewea Bauro ana taeka Iesu ae “e kakukurei riki te anga nakon te anganaki,” e aki tii nanonna bwa ti na anga ara bwai, ma ti na anga naba te kaungaunga, te kairiri, ao te ibuobuoki, nakoia naake a kainnanoia. (Mwa. 20:31-35) E reireinira te abotoro n ana taeka ao n ana katoto bwa ti na anga ngaira, ae nanonaki iai ara tai, korakorara, ara mwamwannano, ao ara tangira.

18. Tera ae a taekinna taani kakaae aika bati ni kaineti ma te tituaraoi?

¹⁸ A a tia naba ni kunea taani kakaae ake a neneri aroaroia aomata bwa e karekea te kukurei te anganga. E kaotaki n te kaongora teuana bwa “a taekinna aomata ae a namakina riki te kukurei imwini karaoani mwakuri n akoi nakoia tabemwaang.” A taekinna taani kakaae bwa ngkana ti buokiia tabemwaang, ti a namakinna iai bwa e manena maiura ao n uaana. Ngaia are taan rabakau a kaungaia aomata bwa a na karaoi mwakuri n anganano bwa a aonga ni marurung ao ni kukurei riki. A aki mimi n aei naake a kakoauaa te Baibara bwa ana Taeka te tia Karaoiia aomata ae tatangira ae Iehova.—2Tim. 3:16, 17.

19, 20. E aera ngkai ko kan tituaraoi?

¹⁹ E kona ni kangaanga kateimatoaan te nano n tituaraoi ngkana ti maeka i buakoia aomata aika tabeakin riki oin aroia ao a aki tabeakin aroia tabemwaang. Ma Iesu e taekin tuua aika uoua aika taiani kabanea ni kakawaki ae ti na tangira Iehova ma nanora ni kabane, maiura ni kabane, ara iango ni kabane, ao korakorara ni kabane, ao n tangiriia raora n aomata n aron tangirara i bon iroura. (Mareko 12:28-31) Ti noria n te kaongora aei bwa naake a tangira Iehova a boni kakairi irouna. E tituaraoi Iehova nakoia aomata ao ai aron naba Iesu. Ao a tuangira bwa ti na karaoa naba anne, bwa ti aonga ni karekea te kukurei ni koaua. Ngkana ti kakorakoraira ni kaotiota te nano n tituaraoi aei ni baika ti karaoi ibukin te Atua ao raora n aomata, ti a karekea iai neboan Iehova ao kakabwaiaakira ma tabemwaang.

²⁰ Ko boni bae ni kamani kakorakorako n anga nanom bwa ko na buokiia tabemwaang, moarara riki raom n te onimaki. (IKar. 6:10) Ngkana ko teimatoa ni karaoa anne, ane ko na tatangiraki, ko na karineaki, ao ko na boni kukurei. E taku Taeka N Rabakau 11:25: “E na toronibwai te aomata ae tituaraoi, ao ane e kabebetea te aba e na manga kabebeteaki naba.” Ni koauana, te atataiaomata, te anganga, te akoi, ao te tituaraoi, a kona ni kaotiotaki n aanga aika bati ao n itera aika bati ni maiura ni Kristian ao n ara mwakuri ni minita, ao a karekei uaaia aika kakukurei. N te kaongora ae imwina, a na maroroakinaki tabeua mai buakon aanga ao itera akanne.