1. Mä Jyobaa tijaty të dyajkojy, ¿wiˈix dyajnigëxëˈëky ko yëˈë yäjkpëjäˈäy?

JYOBAA naytyuˈugë nety yajpääty mä tkayajkojynyëm tijaty. Per ta nanduˈun tmooyë jyukyˈäjtënë anklëstëjk etsë naxwinyëdë jäˈäy parë nanduˈun jyukyˈattët. Yëˈë tuˈugë “Diosë jotkujkpë”, diˈib jyantsy tsyojkënyëˈajtypy dyakäˈäny diˈib oy (1 Tim. 1:11, TNM; Sant. 1:17). Ets kom xytyukmëtsojkëm nyajpatëm jotkujk, pääty xytyukniˈˈijxëm ets nˈijtëm yäjkpëjäˈäy (Rom. 1:20).

2, 3. 1) ¿Tiko nnayjyawëyäˈänëm agujk jotkujk ko nˈijtëm yäjkpëjäˈäy? 2) ¿Ti nˈixäˈänëm mä tyäˈädë artikulo?

² Dios duˈun ojts dyajkojˈyë naxwinyëdë jäˈäy extëmë yëˈë yˈixëty (Gén. 1:27). O ja tuk pëky njënäˈänëm, ojts xyyajkojëm parë nyajnigëxëˈkëmë jyaˈayˈäjtën. Pääty, pën jantsy itäˈänëm agujk jotkujk ets nnayjyawëyäˈänëm ko oy tijaty nduˈunëm, tsojkëp nbanëjkxëmë Jyobaa yˈijxpajtën ko nmëmäˈäy nmëdäjëm ja nmëguˈukˈäjtëm ets nˈijtëm yäjkpëjäˈäy (Filip. 2:3, 4; Sant. 1:5). ¿Tiko? Jaˈko duˈunë Dios ojts xyyajkojëm. Ets oy pokyjyaˈay nyajpatëm, mbäät nˈijtëm yäjkpëjäˈäy extëm yëˈë.

 ³ Biiblyë xytyukniˈˈijxëm parë nˈijtëm yäjkpëjäˈäy. Mä tyäˈädë artikulo nˈixäˈänëm tiko Dios ttukjotkëdaˈaky ets wiˈix xypyudëjkëm ko nˈijtëm yäjkpë jäˈäy parë nduˈunëmë tyuunk. Nan nnijawëyäˈänëm tiko nnayjyäˈäwëm jotkujk ko nyäjkëm tijaty, ets tiko jyëjpˈamëty xëmë nˈoyjyaˈaytyakëm.

4, 5. ¿Wiˈixë Jyobaa mëdë Jesus të xymyoˈoyëmë ijxpajtën ko yˈittë yäjkpëjäˈäy?

⁴ Jyobaa tsyojkypy ets niˈˈijxtutëmë jyaˈayˈäjtën, pääty jotkujk nyayjyawëty ko nˈijtëm yäjkpëjäˈäy (Éfes. 5:1). Extëmë Dios ojts xyyajkojëm ets ko nˈijxëm tukëˈëyë ja kyojy pyëjtaˈaky, ja nyigëxëˈëky ko tsyojkypy ets nˈijtëm agujk jotkujk (Sal. 104:24; 139:13-16). Pääty ko wiink jäˈäy nyajnayjyäˈäwëm jotkujk, yëˈë netyë Jyobaa nyajmëjpëtsëˈëmëm.

⁵ Ninuˈun tyam nDiosmëduˈunëm, yëˈë nbanëjkxëmë yˈijxpajtënë Jesus. Yëˈë yajxon dyajnigëxëˈky axtë nuˈunën tuˈugë naxwinyëdë jäˈäy mbäät yˈity yäjkpëjäˈäy. Jesus këˈëm jyënany: “Ja Naxwinyëdë Jäˈäyëtyë Kyudënaabyë, kyajts të nminy esëts pën xymyëdundët, jaˈa dëˈën esëts ëj nmëdundët es nyakëdëts ja njikyˈäjtën es nimayjyaˈay nyitsoˈoktët” (Mat. 20:28). Apostëlë Pablo nanduˈun tˈanmääy ja Dios mëduumbëty: “Waˈan niduˈuk niduˈuk miits xymyëdattët ja mjot mwinmäˈäny extëm tmëdäjty ja Nintsënˈäjtëm Jesukristë”, yëˈë “nyaytyukniwatsë diˈibë jyaˈäjtypy, es nyaybyëjtakë extëm tuˈugë mëduumbë” (Filip. 2:5, 7). Pääty oy ko nnayajtëˈëwëm: “¿Mbäädëts mas oy nbanëjkxë Jesusë yˈijxpajtën?” (käjpxë 1 Peedrʉ 2:21).

6. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ja ijxpajtën diˈibë Jesus pyëjtak mä ja samaritanë? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

⁶ Jyobaa xykyupëkäˈänëm pën nbanëjkxëmë yˈijxpajtën mëdë Jesus. Pääty tsojkëp naytyukjotmaytyuˈunëmë nmëguˈukˈäjtëm wiˈix yaˈix yajpäättë ets nˈëxtäˈäyëmë winmäˈäny wiˈix mbäät nˈokpudëjkëm. Mä ja ijxpajtën diˈibë Jesus myaytyak mä ja samaritanë, yëˈë xytyukˈijxëm ko Jesus yˈawijxypy ets nbudëjkëm ja nmëguˈukˈäjtëm nuˈun nmadakëm oy mä tsyoondët (käjpxë Lukʉs 10:29-37). Jesus pyëjtakë tyäˈädë ijxpajtën mët ko niduˈuk ja judiyë yajtëëwë: “¿Pënëts ëj nmëdëjkpäˈäˈäjtypy o nmëguˈukˈäjtypy?”. Extëmë Jesus tˈatsooy, yëˈë xytyukˈijxëm ko parë xykyupëjkëmë Dios, tsojkëp nˈoyjyaˈaytyakëm extëm ja samaritanë.

7. Jyobaa yëˈë diˈib mas oy tijaty tyuumpy, ¿wiˈix nyajnigëxëˈkëm ko nmëbëjkëm?

⁷ Taaˈäjtp kanäk pëky tiko mbäät nˈijtëm yäjkpëjäˈäy. Tuk pëky yëˈë ko njamyajtsëm ti tuun jäjtë jam Edén. Satanás jyënany ko Adán mëdë Eva mbäät yˈittë agujk jotkujk pën kyaj tmëmëdowdë Jyobaa ets pën jeˈeyë këˈëm nyaymyëmay nyaymyëdäjëdë. Eva jeˈeyë këˈëm ojts nyaymyëmay nyaymyëdäjˈyëty ko yˈitany extëmë Dios. Etsë Adán nan këˈëm ojts nyaymyëmay nyaymyëdäjˈyëty ko dyajjotkujkˈatanyë Eva en lugäärë Dios (Gén. 3:4-6). ¡Axëëk wyimbëtsëëmy ko duˈun yˈadëtstë! Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko pën jeˈeyë këˈëm nnaymyëmäˈäy nnaymyëdäjëm kyaj xymyoˈoyäˈänëmë jotkujkˈäjtën. Per pën ijtëm yäjkpëjäˈäy, ta nyajnigëxëˈkëm ko extëmë Jyobaa xytyukniˈˈijxëm, duˈunën yˈoyëty tijaty nduˈunëm.

8. ¿Tixyëp ko Adán mëdë Eva ojts tmëmay tmëdäjtë ja yˈuˈunk yˈënäˈk?

⁸ Adán mëdë Eva jeˈeyë nety nimajtsk yajpäättë mä ja lugäärë tsujpë, per extëmë Jyobaa myooyëdë ja anaˈamën ojtsxyëp  yajwinmayëdë parë tmëmay tmëdäjtët ja yˈuˈunk yˈënäˈk. Pesë Dios të nety kyunuˈkxëdë ets të tyukˈanaˈamëdë parë nyayajnimayëdët, dyajwinduktët ja Naxwinyëdë ets tkuentˈatët (Gén. 1:28). Ets duˈun extëm Jyobaa nyaytyukjotmaytyunyëty mä ja kyojy pyëjtaˈaky, nanduˈunxyëbë Adán mëdë Eva ojts tmëmay tmëdäjtë ja yˈuˈunk yˈënäˈk parë yˈittët jotkujk. Ets parë niˈamukë ttukxondäˈäktët ja it lugäärë tsujpë, tsojkëbë nety duˈun dyajjëmbittët tukëˈëyë ja Naxwinyëdë. Kajaaduungë nety tmëdatäˈändë, pääty tsojkëbë nety tyundët niˈamukë.

9. Ja yˈuˈunk yˈënäˈkë Adán mëdë Eva, ¿tixyëp ko agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë koxyëp dyajjëmbijttë ja Naxwinyëdë jantsy tsuj?

⁹ Nan ojtsxyëp dyajjëmbittë ja Naxwinyëdë tsuj extëmë netyë Jyobaa të ttuknibëjtäägë ets duˈunxyëp tyëjkëdë mä pyoˈkxtakn (Eb. 4:11). ¡Nˈokpawinmäˈäyëm wiˈixxyëp agujk jotkujk nyayjyäˈäwëdë koxyëp duˈun ttuundë! Ets koxyëp nyaybyudëjkëdë nixim niyam ets yˈijttë yäjkpëjäˈäy, mëjwiin kajaaxyëbë Jyobaa ojts kyunuˈkxëdë.

10, 11. ¿Wiˈix mbäät nduˈunëm ja tuunk diˈib të nyajtuknipëjkëm mä ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk ets mä jäˈäy nyaˈëxpëjkëm?

¹⁰ Tyam, nan të Jyobaa xytyuknipëjkëm tuˈugë tuunk: ngäjpxwäˈkxëm ja oybyë ayuk etsë jäˈäy nyaˈëxpëjkëm. Parë duˈun nduˈunëm, tsojkëp nmëmäˈäy nmëdäjëmë jäˈäy. Ets parë kyaj nmëˈanuˈkxëm, jëjpˈam ntsojkëmë Dios etsë jäˈäy.

¹¹ Mä primer siiglë, apostëlë Pablo jyënany ko yëˈë mët ja myëguˈuktëjk tuunmujktëbë nety mëdë Dios, ko tniˈiptë ja Diosë yˈayuk ets dyajxooktë (1 Cor. 3:6, 9, TNM). Ëtsäjtëm, nan mbäät tyam “mëët nduunmujkëmë Dios”. ¿Wiˈix? Ko nyajtuˈunëm xondaˈakyˈääw xondaˈakyjyot ja xëëw tiempë, ja meeny sentääbë ets ja jot mëjääw parë nduˈunëm ja tuunk diˈibë Dios të xytyuknipëjkëm. ¡Jantsy oyë tyäˈädë tuunk!

12, 13. ¿Wiˈix nyajkunuˈkxëm ko jäˈäy nyaˈëxpëjkëm? Oknimaytyäˈäk.

¹² Agujk jotkujk nnayjyäˈäwëm ko nyajtuˈunëmë xëëw tiempë etsë jot mëjääw mä ngäjpxwäˈkxëm. Nimayë nmëguˈukˈäjtëm diˈib yaˈëxpëjktëbë jäˈäy, jyënäˈändë ko tyäˈädë tuunk yëˈë diˈib mas niˈigyë mooyëdëbë jotkujkˈäjtën. Njantsy tyukxondakëm ko nˈijxëm wiˈix tuˈugë jäˈäyë wyiin jyëjp tyëˈkxpëjktäˈäy ko tjaygyukë ja tëyˈäjtën diˈib mä Biiblyë, ko ja myëbëjkën kyëktëkë, ko dyajtëgatsy ja jyukyˈäjtën ets ko ogäˈän tnimaytyaˈaky tijaty jyajtypy. Jesus jantsy jotkujk nyayjyäˈäwë ko ja 70 yˈëxpëjkpë jyëmbijttë agujk jotkujk mët ko oy wyimbëtsëëmy mä nety ojts të kyäjpxwäˈkxtë (Luk. 10:17-21).

¹³ Agujk jotkujkë nmëguˈukˈäjtëm nyayjyawëdë abëtsemy nyaxwinyëdë ko tˈixtë  wiˈixë jäˈäy pyudëkëdë Diosë yˈayuk mä jyukyˈäjtën. Extëmë Anna, tuˈugë kiixy diˈib naytyuˈukˈäjtp, jap ojts nyijkxy Europa mä tyëgoyˈatyë käjpxwäˈkxpë. * Anna jyënaˈany: “Jantsy oyëts nnayjyawëty ko nimayë jäˈäy tˈëxpëkäˈändë Biiblyë. Agujk jotkujkëts nnayjyawëty kots ngäjpxwaˈkxy. Kots njäˈty mäts ntsëënë, kyajtsë tiempë nmëdaty parëts këˈëm nnaymyëmay nnaymyëdäjëdët. Yëˈëts nmëmaapy nmëdajpy pënatyëts nyaˈëxpëjkypy, tijaty jotmay pyattëp ets tijaty myëmääy myëdäjtëp. Tatsë net nˈëxtäˈäyë winmäˈäny wiˈixëts mbäät nˈokjotkujkmoˈoytyë ets nˈokpudëkëdë”. Tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm jyënaˈany ko jantsy “jootkujk jaˈa mëtyiibë yäjkp, niˈigë kaˈp jaˈa mëtyiibë yajmooybyëny” (Hech. 20:35, NTM).

14. ¿Tiko mbäät ndukxondakëmë Diosë tyuunk oyë jäˈäy tkamëdowäˈändë?

¹⁴ Oyë jäˈäy tkamëdowäˈändët, jantsy oy nnayjyäˈäwëm ko nmoˈoyëmë tiempë parë tkupëktët ja Diosë yˈayuk. Pesë tyäˈädë tuunk diˈib të nyajtuknipëjkëm, duˈun mbäät nduˈunëm extëmë Jyobaa tˈanmääy ja kugajpxy Ezequiel: “Mijts kajpxnax yë nˈayukës, oy tmëpëk tkamëpëktëty” (Ezeq. 2:7, TY; Is. 43:10). Oy näägë jäˈäy tkamëdowäˈändë, Dios yajtsobatypy ko njotmoˈoyëmë tyuunk (käjpxë Ebreeʉsʉty 6:10). Tuˈugë nmëguˈukˈäjtëm duˈun jyënany: “Tëts nniˈiptë, tëts nyajxooktë ets tëts nninuˈkxtäägëdë parë Jyobaa dyajˈyon dyajpatët ja tëëm diˈib të yajniˈipy” (1 Kor. 3:6).

15. ¿Ti tyuundëp mayë jäˈäy ko njaˈoyjyaˈaytyakëm, ets oyëdaa ko yëˈë xyyajtuˈuˈadujkëm?

¹⁵ Jesus tsyojkypy ets nˈijtëm jotkujk, pääty ojts xytyukˈanaˈamëm: “Mmoˈoy ja wiinkpë, es ja Dios mmoˈoyëdët nandëˈën, oyë kijxn, täˈtspeky, winxity es kuˈujts. Es pën oy xykyijxë ja wiinkpë ja jyaˈa, nandëˈën myajkijxtët” (Luk. 6:38). Ko nˈoyjyaˈaytyakëm kyaj niˈamukë jäˈäy tmëjjawëyaˈany, per tsojkëp xëmë duˈun njäˈäyˈäjtëm, pes kyaj nnijäˈäwëm wiˈix wyimbëtsëmäˈäny axtë pën oyjyaˈaytyakëm yiˈinëm waanë.

16. ¿Pënaty mbäät mëët nˈoyjyaˈaytyakëm, ets tiko?

 ¹⁶ Ja diˈib jantsy yäjkpëjäˈäy kyaj tˈawixy ets ti yajmooyëmbitët. Tyäˈädë yëˈë netyë Jesus wyinmaapy, ko jyënany: “Ko jäˈäy xywyowët mä xëë tyunäˈänyëty, mwowëp yëˈë ayoobë jäˈäy, yëˈë ëxneybyë es yëˈë wiintspë. Pën mdiimbyë dëˈën, mgunuˈxëdëp ja Dios, jaˈa ko yëˈëjëty kyaj mbäät dyajjëmbittë” (Luk. 14:13, 14). Biiblyë jyënaˈany ko yajkunuˈkxäämp ja diˈib yajkypy tijaty, ets ko “jotkujk yajpääty ja diˈib nyiˈˈijxkëdakypyë ayoobë jäˈäy” (Prov. 22:9; Sal. 41:1). Duˈunë duˈun, nˈoyjyaˈaytyakëm mët ko jantsy jotkujk nnayjyäˈäwëm ko nbudëjkëmë wiinkpëty.

17. ¿Tijaty mbäät nyäjkëm parë nˈijtëm agujk jotkujk?

¹⁷ Pablo ojts tnikäjpxëmbity ko Jesus jyënany: “Jootkujk jaˈ mëtyiibë yäjkp, niˈigë kaˈp jaˈa mëtyiibë yajmooybyëny”, per kyaj nety yëˈëyë tˈandijy ko nyäjkëm tijaty nmëdäjtëm, nanduˈunën ko pën nnëˈëmoˈoy nduˈumoˈoyëm, nmëjääwmoˈoyëm ets ko nbudëjkëm (Hech. 20:31-35, NTM). Apostëlë Pablo ojts xytyukniˈˈijxëm ets nyajtuˈunëm ja tiempë, jot mëjääw ets nyaˈijxëmë tsojkën. Ets yëˈë kyaj jeˈeyë dyajmëdoowë, kyuytyuunë duˈun.

18. ¿Ti ëxpëkyjyaˈay të tˈëxpëjkpëtsëmdë?

¹⁸ Pënaty yˈëxpëjkpëtsëëmdëp wiˈixë naxwinyëdë jäˈäy jyukyˈaty, jyënäˈändë ko jotkujk nnayjyäˈäwëm ko tijaty nyäjkëm. Tuˈugë rebistë tnimaytyaky ko mas jotkujkë jäˈäy yajpääty ko tijaty ttukmëdunyë myëguˈuk. Ets pënatyë tyäˈädë yˈëxpëjkpëtsëëmdëp, jyënäˈändë ko pën nbudëjkëmë jäˈäy, ta nnayjyäˈäwëm ko kyaj nanëgoobë nduˈunëm ets ko kyaj nanëgoobë njukyˈäjtëm. Axtë yˈanmääytyëbë jäˈäy parë namayˈäjtënë tpudëkëdë wiink jäˈäy, net oy nyayjyawëdët ets agujk jotkujk. Per tyäˈädë kyaj mëjˈixy mëjmëdoy njäˈäwëm, mët ko Jyobaa diˈib të xyyajkojëm xëmë xyˈanmäˈäyëm ko agujk jotkujk nyajpäädäˈänëm pën nyäjkëm tijaty (2 Tim. 3:16, 17).

19, 20. ¿Tiko mˈitäˈäny yäjkpëjäˈäy?

¹⁹ Tyam, waˈan xytsyiptakxëm nˈijtëm yäjkpëjäˈäy mët ko mayë jäˈäy kyaj tmëmay tmëdäjttë myëguˈuk. Perë Jesus ojts tnigajpxy majtskë anaˈamën diˈib mas jëjpˈam: ntsojkëmë Jyobaa mët tukëˈëyë korasoon, jukyˈäjtën, jot winmäˈäny, mjot mëjääw ets ntsojkëm ja nmëguˈukˈäjtëm extëm këˈëm nnaytsyojkëm (Mar. 12:28-31, TNM). Mä tyäˈädë artikulo të nˈijxëm ko pënaty jyantsy tsyojktëbë Dios, tyuundëbë mëjääw parë tniˈˈijxtuˈuttë. Jyobaa mëdë yˈUˈunk ijttëp yäjkpëjäˈäy, pääty xyˈanmäˈäyëm ets nanduˈun njäˈäyˈäjtëm, pes net mbäät nbatëm ja jaantsypyë jotkujkˈäjtën. Pën oyjyaˈaytyakëm mëdë Dios ets ja nmëguˈukˈäjtëm, ta nëjkx nyajmëjpëtsëˈëmëmë Jyobaa, ndukˈoyˈäjtëm këˈëm ets nanduˈun ja nmëguˈukˈäjtëm.

²⁰ Seguurë ko tadën njapudëjkëmë jäˈäy ets mas pënaty mëët nˈëxpëjkëm (Gal. 6:10). Pën xëmë nˈijtëm yäjkpëjäˈäy, seguurë ko nëjkxëbë wiink jäˈäy tkukäjpxëdë ets nëjkxëp xytsyojkëm, ets nan nëjkxëp nnayjyäˈäwëm agujk jotkujk. Biiblyë jyënaˈany: “Jaˈay mëtiˈipë ayajk akoˈonëpën, niˈikyë jyotkujktäˈäky; mëtiˈipë winë yäjkpyën, näyjyëtuˈun winë tˈëxäjë” (Prov. 11:25, TY). Ta kanäk pëky wiˈix mbäät nyajnigëxëˈkëm mä jukyˈäjtën ets mä nDiosmëduˈunëm ko ijtëm yäjkpëjäˈäy, ajiiky amëguˈuk ets ko naytyukjotmaytyuˈunëmë wiink jäˈäy. Mä jatuˈukpë artikulo yëˈë nˈixäˈänëm tuk pëky majtsk pëky.