1. ¿La limasiya xtamalakatsukin Jehová pi xla xalakgalhamana?

AKXNI Jehová malakatsukilh kakilhtamaku, xʼakstu xwi. Pero ni kaj xʼakstu lilakgaputsaka wata kamaxkilh latamat tuku staknankgo, chuna la ángeles chu latamanin. Xla chatum «Dios tiku xapaxuwana» chu lipaxuwa akxni wi tuku maskiwinan (1 Tim. 1:11; Sant. 1:17). Nachuna, xlakata lakaskin pi akinin napaxuwayaw, kinkamasiyaniyan la nalakgalhamananaw (Rom. 1:20).

2, 3. 1) ¿Tuku xlakata paxuwayaw akxni lakgalhamananaw? 2) ¿Tuku naʼakxilhaw kʼuma artículo?

² Dios katlawalh latamanin chuna la xla likatsi (Gén. 1:27). Uma wamputun pi kinkatlawan xlakata nakgalhiyaw tayat nema xla kgalhi. Wa xlakata komo kgalhiputunaw tapaxuwan, talakaskin pi nastalaniyaw xliʼakxilhtit, nakalilakgaputsayaw amakgapitsin chu nakalakgalhamanaw (Filip. 2:3, 4; Sant. 1:5). ¿Tuku xlakata? Xlakata Dios chuna kinkatlawan. Maski makglakgalhinanin akinin tlan nalakgalhamananaw chuna la xla.

³ Biblia kinkamasiyaniyan pi xatapaxuwan namaskiwinanaw. Kʼuma artículo naʼakxilhaw tuku kinkawaniyan xTachuwin Dios  xlakata uma. Naʼakxilhaw pi akxni lakgalhamanankan kinkamakgtayayan nakgalhiyaw xtalakgalhaman Jehová, nachuna namakgantaxtiyaw taskujut nema kinkalakgayawanitan. Chu nachuna naʼakxilhaw la tatalakxtumi uma tayat tapaxuwan chu tuku xlakata ankgalhin nalakgalhamananaw.

4, 5. ¿Tuku liʼakxilhtit xla talakgalhaman kinkawiliniyan Jehová chu Jesús?

⁴ Jehová lakaskin kastaliniw xliʼakxilhtit, wa xlakata paxuwa akxni lakgalhamananaw (Efes. 5:1). Liwana tasiya pi Jehová lakaskin pi kapaxuwaw. Litasiya xlakata kinkamalakatsukin chu putum tuku anan (Sal. 104:24; 139:13-16). Maxkiyaw kakni akxni liskujaw nakamakgapaxuwayaw amakgapitsin.

⁵ Xaxlikana kstalaninanin Cristo stalaniyaw xliʼakxilhtit Jesús tiku kinkamasiyanin la tlan nalimasiya talakgalhaman chatum lataman. Xla wa: «Xkam nchixku, ni wa limilh mpala kaj namakgtayakan, wampi kaj namakgtayakgoy amakgapitsin, chu nalimastay xlatamat, nalilakgmaxtukgoy xlilhuwa ntachixkuwitat» (Mat. 20:28). Wa xlakata apóstol Pablo kawanilh kstalaninanin Cristo: «Pus chi kakgalhitit watiya yuma ntalakapastakni wa ntu na xkgalhi nCristo Jesús» tiku «akstu taktujulh, wa ntiyalh xlatamat lantla nti nkaj xachunata» (Filip. 2:5, 7). Wa xlakata tlan akstu nakinkakgalhskinkanan: «¿Tlakg tlan nakstalani xliʼakxilhtit Jesús nixawa la ktlawama la uku?» (kalikgalhtawakga 1 Pedro 2:21).

6. ¿Tuku kinkamasiyaniyan Jesús akxni lichuwinalh parábola xla samaritano? (Kaʼakxilhti xapulana dibujo).

⁶ Jehová tlan nakinkaʼakxilhan komo nastalaniyaw xliʼakxilhtit chu xla xKgawasa. Wa xlakata talakaskin nakalilakgaputsayaw amakgapitsin chu naputsayaw la nakamakgtayayaw. Kparábola xla xatlan samaritano, Jesús liwana limasiyalh pi akinin kstalaninanin nakamakgtayakgoyaw putum tiku maklakaskinkgo chu ni wa naʼakxilhaw tuku titaxtukgonit (kalikgalhtawakga Lucas 10:29-37). Kalakapastakwi pi Jesús lichuwinalh uma parábola xlakata chatum judío kgalhskilh: «¿Tiwa yama nti lakatsu klitawi?». Tuku kgalhtinalh kinkamasiyaniyan pi nakalakgalhamanaw amakgapitsin chuna la tlawalh uma samaritano xlakata chuna Jehová tlan nakinkaʼakxilhan.

7. ¿La makgtanuma talakgalhaman chu tuku lichuwinalh Satanás anta kʼEdén?

⁷ Putum kstalaninanin Cristo lhuwa tuku xlakata tlan nalimasiyayaw talakgalhaman. Pulaktum wa pi talakgalhaman na makgtanuma tuku lichuwinalh Satanás anta kjardín xla Edén. ¿Tuku xlakata chuna wanaw? Xla wa pi Adán chu Eva chu putum latamanin, tlan xkakitaxtunilh komo kaj xʼakstukan xkalilakgaputsaka chu ni xkgalhakgaxmatkgolh Dios. Adán chu Eva kaj xʼakstukan kalilakgaputsaka. Eva xtachuna xwamputun la Dios chu Adán tlakg xmakgapaxuwaputun xpuskat nixawa Jehová (Gén. 3:4-6). Liwana tasiya tuku nitlan kitaxtulh. Kiʼakstukan nakinkalilakgaputsakanan ni limin tapaxuwan wata nitlan kitaxtu. Komo nalakgalhamananaw, namasiyayaw pi wa tuku tlakg tlan natlawayaw wa nakgaxmataw tuku kinkawaniyan Jehová.

8. ¿Tuku xlakata Adán chu Eva xkalilakgaputsakgolh amakgapitsin?

⁸ Maski Adán chu Eva xʼakstukan xwilakgo kjardín xla Edén, tastakyaw tuku Jehová kamaxkilh tlan xtitlawalh pi xkalilakgaputsakgolh  amakgapitsin. Dios kasikulunatlawalh chu kawanilh pi xmalakgatumikgolh Katiyatni chu anta xlatamakgolh (Gén. 1:28). Chuna la Malakatsukina lilakgaputsa xtamalakatsukin, xlakan wa xtililakgaputsakgolh pi xkamanankan xpaxuwakgolh. Xlakata xlakan xlipaxuwakgolh paraíso, xtalakaskin pi xmalakgatumikgolh katiyatni. Xlakata chuna xtlawakgolh xtalakaskin pi putum xfamilia xmakgtayanankgolh.

9. ¿Tuku xlakata lu xkamakgapaxuwalh latamanin namalakgatumikgo paraíso?

⁹ Xlakata tlan xmalakgatumikgolh paraíso xtalakaskin pi putum latamanin xmakgtayanankgolh xlakata natamakgantaxti xtalakaskin Dios chu chuna tlan xmakgtanukgolh kxtajaxni Dios (Heb. 4:11). Kajwatiya tlan nalilakpuwanaw la xpaxuwakgolh. Nachuna, Jehová lu xkasikulunatlawalh xlakata xlimasiyakgolh talakgalhaman chu xlakata xkalilakgaputsakgolh amakgapitsin.

10, 11. ¿La tlan namakgantaxtiyaw taskujut xlakata nalichuwinanaw Dios chu nakamakgalhtawakgeyaw latamanin?

¹⁰ La uku, Jehová kamaxkinit akgtum taskujut xlakskujnin: nalichuwinankgo xtachuwin chu namakgalhtawakgenankgo. Xlakata namakgantaxtiyaw, talakaskin pi lu nakalilakgaputsayaw amakgapitsin. Ankgalhin chuna natlawayaw komo paxkiyaw Dios chu latamanin.

¹¹ Kxapulana siglo, apóstol Pablo wa pi xla chu amakgapitsi kstalaninanin Cristo xlitaxtukgo «xtaskujnin Dios» xlakata xchankgo chu xmunuwilikgo talhtsi xla Tamapakgsin (1 Cor. 3:6, 9). La uku akinin na tlan nalitaxtuyaw «xtaskujnin Dios». ¿La natlawayaw? Akxni mastayaw kinkilhtamakujkan, tuku kgalhiyaw chu kilitliwakgakan xlakata namakgantaxtiyaw taskujut nema Dios kinkalakgayawanitan. ¡Lu lanka talakgalhaman!

12, 13. ¿Tuku wix lakpuwana pi tlan kitaxtu akxni kamakgalhtawakgekan amakgapitsin?

¹² Lu lipaxuwayaw akxni limaxtuyaw kilhtamaku xlakata lichuwinanaw Dios. Lhuwa natalan tiku kamakgalhtawakgekgonit latamanin wankgo pi wa uma tuku lu kamakgapaxuwa. Lu tlan limakgkatsiyaw akxni chatum lataman akgatekgsa tuku xaxlikana masiya Biblia, la tatliwakglha xtakanajla, akxni tlawa talakgpalit kxlatamat chu la tsuku kalitachuwinan amakgapitsin tuku katsinima. Jesús lu lipaxuwalh akxni 70 kstalaninanin tiku xkamalakgachanit xlakata nalichuwinankgo Dios «chapaxuwana ntaspitpalakgolh» xlakata lu tlan kakitaxtunilh (Luc. 10:17-21).

¹³ Xlikalanka katiyatni, tiku lichuwinankgo Dios lu lipaxuwakgo akxni akxilhkgo la talakgpali xlatamatkan amakgapitsin xlakata tamakatsinin xla Tamapakgsin. Kalilakpuwaw xliʼakxilhtit Anna, chatum tsumat tiku  alh latama kʼEuropa oriental niku tlakg talakaskin tiku lichuwinankgo Dios. * Xla lichuwinan: «Lu klakgati pi lhuwa latamanin makglhtinamputunkgo takgalhtawakga xalak Biblia. Lu klipaxuwa akxni klichuwinan Dios. Akxni kchan kkinchik, nikkgalhi kilhtamaku xlakata naklilakpuwan tuku kaj akit klakaskin. Kajwatiya kkalilakgaputsa tiku kkamakgalhtawakgema, xtaʼakglhuwitkan chu tuku lilakgaputsakgo. Kputsa la nakkamakgtaya chu la nakkamakgpuwantini. Liwana kkatsi pi “tlakg anan tapaxuwan akxni mastakan nixawa akxni makglhtinankan”» (Hech. 20:35).

14. Maski ni lhuwa latamanin namakgamakglhtinankgo tamakatsinin, ¿la tlan nalipaxuwayaw akxni lichuwinanaw Dios?

¹⁴ Maski latamanin ni nakinkakgaxmatnikgoyan tlan limakgkatsiyaw akxni kamaxkiyaw talakaskin nakatsikgo xalakwan tamakatsinin. Taskujut nema kinkamaxkinitan Jehová xtachuna tuku maxkika palakachuwina Ezequiel. Jehová wanilh: «Kakalitachuwinanti kintachuwin, maski nakgaxmatkgo o ni nakgaxmatkgo» (Ezeq. 2:7; Is. 43:10). Maski latamanin ni lhuwa xtapalh akxilhkgo tamakatsinin nema kawaniyaw, Dios lu lhuwa xtapalh akxilha tuku tlawayaw (kalikgalhtawakga Hebreos 6:10). Chatum tiku lichuwinan Dios wan: «Chanitaw, munuwilinitaw chu tlawanitaw oración xlakata Jehová namastaka» (1 Cor. 3:6).

15. ¿La akxilhkgo lhuwa latamanin akxni kalimasiyaniyaw talakgalhaman chu tuku tlawayaw?

¹⁵ Jesús lakaskin pi kapaxuwaw wa xlakata kinkawanin: «Kamastatit, lakimpi na nakamaxkikanatit, wantu ntlan xatapulhkan; xatalhitjun; taxaja; asta natakgalhmakgan nakamaxkikanatit nalakgapakgokgayatit, sampi watiya mpupulhkan ntu mpupulhkananatit, watiya nakapupulhkamaxkikanatit» (Luc. 6:38). Lhuwa latamanin tlan makgamakglhtinankgo kintalakgalhamankan. Xlikana pi ni putum makgamakglhtinankgo tuku xatapaxuwan kamaxkiyaw, pero tapaxkatsinit nema mastakgo tiku makgamakglhtinankgo, nakamakgtayakgo pi  nakalakgalhamankgo amakgapitsin. Wa xlakata, chuntiya kalakgalhamanaw maski latamanin ni nakinkapaxtikatsinikgoyan. Ni katsiyaw tuku nakitaxtu komo nalimasiyayaw talakgalhaman.

16. ¿Tiku nakalimasiyaniyaw talakgalhaman chu tuku xlakata?

¹⁶ Tiku xlikana lakgalhamanan ni kgalhkgalhi pi wi tuku namaxkikan. Jesús xkatsi uma wa xlakata wa: «Wampi akxni natlawaya [akgtum paskua], wa natasanikgoya limaxkganin, chu mpakgastulun, chu luntunin, chu lakgatsinin; chuna chi akgtsiyaj nalatapaya sampi nila [...] katixokgonikgon» (Luc. 14:13, 14). Biblia wan pi tiku lakgalhamanan nasikulunatlawakan chu «paxuwa tiku makgtaya tiku nitu kgalhi» (Prov. 22:9; Sal. 41:1). Xlikana lakgalhamananaw xlakata kamakgtayakan amakgapitsin lu lipaxuwakan.

17. ¿La nalimasiyayaw talakgalhaman?

¹⁷ Akxni Pablo lichuwinalh tuku wa Jesús xlakata «tlakg anan tapaxuwan akxni mastakan nixawa akxni makglhtinankan», ni kajwatiya xkilhchanima pi nakamaxkiyaw tuku maklakaskinkgo amakgapitsin wata na xkilhchanima namastayaw takgpuwantin, tapulalit chu nakamakgtayayaw tiku maklakaskin (Hech. 20:31-35). Apóstol Pablo kinkamasiyanin la nalimasiyayaw talakgalhaman akxni nalimaxtuyaw kilhtamaku, kilitliwakgakan, nakakgaxmatniyaw chu nakalimasiyaniyaw tapaxkit amakgapitsin.

18. ¿Tuku katsinikgonit tiku lhuwa tuku katsinikgo?

¹⁸ Sociólogos akxilhkgonit pi anan tapaxuwan akxni wi tuku mastayaw. Akgtum artículo xlichuwinan pi latamanin wankgo pi tlakg paxuwakgo akxni wi tuku mastakgo. Chuna la wankgo tiku lakputsananikgo, akxni kamakgtayayaw amakgapitsin lu tlan makgkatsiyaw. Nachuna tiku lu katsinikgo wankgo pi mastakan tamakgtay lu tlan kitaxtu, ni lu tatatlakan chu tlakg limin tapaxuwan. Tiku katsiyaw pi Biblia wa xTachuwin Dios, ni kaks lilakawanaw uma (2 Tim. 3:16, 17).

19, 20. ¿Tuku xlakata tlan nalakgalhamananaw?

¹⁹ Xlakata katalamaw latamanin tiku xʼakstukan kalilakgaputsakan max natlawa pi tuwa namakgkatsiyaw nalakgalhamananaw. Pero Jesús lichuwinalh pi akgtiy limapakgsin tlakg xlakaskinka wa napaxkiyaw Jehová xliputum kinakujkan, kilistaknikan, kintalakapastaknikan chu kilitliwakgakan chu nakapaxkiyaw latamanin chuna la kiʼakstukan kinkapaxkikanan (Mar. 12:28-31). Chuna la akxilhnitaw kʼuma artículo, tiku paxkikgo Dios stalanikgo xliʼakxilhtit. Chuna la xla chu xKgawasa lakgalhamanankgo, chu kinkawanikgoyan pi kalakgalhamanaw xlakata uma nakinkaliminiyan xaxlikana tapaxuwan. Komo nalimasiyaniyaw Dios chu latamanin pi akinin xalakgalhamananin namaxkikgo kakni Jehová chu tlan nakinkakitaxtuniyan akinin chu amakgapitsin.

²⁰ Xlikana pi max kamakgtayamaw latamanin, liwaka kinatalankan (Gál. 6:10). Komo chuntiya nalakgalhamananaw, max amakgapitsi latamanin nakinkapaxtikatsinikgoyan, nakinkalipaxkikgoyan chu akinin nalipaxuwayaw. Proverbios 11:25 wan: «Tiku xalakgalhamana lu tlan nakitaxtuni chu tiku kamakgtaya amakgapitsin, nachuna namakgtayakan». Pulaklhuwa la nalimasiyayaw talakgalhaman, kkilatamatkan chu akxni lichuwinanaw Dios, tlan nakalikatsiniyaw latamanin chu ni nakgalhkgalhiyaw pi wi tuku nakinkamaxkikakanan. Kʼatanu artículo, naʼakxilhaw makgapitsi la tlan nalimasiyayaw talakgalhaman.