1. Xana ntumbuluko wu swi kombisa njhani leswaku Yehovha wa hanana?

HAMBILESWI Yehovha a a ri yexe loko a nga si tumbuluxa swilo kambe a nga lavi leswi vuyerisaka yena ntsena. Ku hambana ni sweswo, u nyike swivumbiwa swo tlhariha swa moya ni vanhu vutomi. “Xikwembu lexi tsakeke,” Yehovha, u rhandza ku nyika swivumbiwa swakwe swilo leswinene. (1 Tim. 1:11; Yak. 1:17) Leswi a lavaka leswaku hi tsaka, u hi dyondzisa ku hanana.—Rhom. 1:20.

2, 3. (a) Hikwalaho ka yini ku nyika swi tisa ntsako? (b) Hi ta kambisisa yini?

² Xikwembu xi endle vanhu hi xifaniso xa xona. (Gen. 1:27) Leswi swi vula leswaku hi vumbiwe hi ri ni vuswikoti byo kombisa timfanelo ta xona. Hikwalaho, leswaku hi tsaka hi fanele hi tekelela xikombiso xa Yehovha hi ku tsakela vanhu van’wana ni ku va lava hananaka. (Filp. 2:3, 4; Yak. 1:5) Hikwalaho ka yini? Hikuva Yehovha u hi vumbe tano. Hambileswi hi nga hetisekangiki, hi nga swi kota ku tekelela ku hanana ka Yehovha.

³ Bibele yi hi dyondzisa ndlela leyi hi nga hananaka ha yona. A hi kambisiseni swin’wana leswi Matsalwa ma swi dyondzisaka emhakeni leyi. Hi ta vona ndlela leyi ku hanana ku nga hi pfunaka  ha yona leswaku hi tsakisa Xikwembu ni ndlela leyi ku hlakulela mfanelo leyi swi nga hi pfunaka ha yona ku hetisisa ntirho lowu Xikwembu xi hi nyikeke wona. Hi ta tlhela hi kambisisa leswaku ku hanana ka hina ku fambisana njhani ni ntsako ni leswaku hikwalaho ka yini hi fanele hi hambeta hi hlakulela mfanelo leyi.

4, 5. Yehovha na Yesu va hi vekele xikombiso xihi xo hanana?

⁴ Tanihi swivumbiwa swakwe, Yehovha u lava leswaku hi n’wi tekelela naswona wa tsaka loko hi hanana. (Efe. 5:1) Ndlela yo hlamarisa leyi hi vumbiweke ha yona, ku saseka ka ntumbuluko ni ndlela leyi misava ya hina yi vumbiweke ha yona yi swi veka erivaleni leswaku Yehovha u lava leswaku vanhu va tsaka. (Ps. 104:24; 139:13-16) Hikwalaho, hi va hi kombisa leswaku ha n’wi xixima loko hi tikarhatela ku tsakisa van’wana.

⁵ Vakreste va ntiyiso va tekelela Kreste, loyi a hi vekeleke xikombiso lexi hetisekeke xa ndlela leyi vanhu va nga hananaka ha yona. Yesu u te: ‘N’wana wa munhu a nga telanga ku tirheriwa, kambe u tele ku tirhela ni ku nyikela moya-xiviri wakwe wu va nkutsulo wa lavo tala.’ (Mat. 20:28) Hikwalaho, muapostola Pawulo u khutaze Vakreste a ku: “Hlayisani langutelo leri ra mianakanyo eka n’wina leri a ri ri kona ni le ka Kreste Yesu . . . U tichulurile kutani a teka xivumbeko xa hlonga.” (Filp. 2:5, 7) Un’wana ni un’wana wa hina u fanele a tivutisa leswi, ‘Xana ndzi landzela xikombiso xa Yesu hilaha ku engetelekeke?’—Hlaya 1 Petro 2:21.

6. Xana Yesu u hi dyondzise yini exifanisweni xa Musamariya wa musa? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni.)

⁶ Hi ta tsakisa Yehovha loko hi n’wi tekelela hi tlhela hi tekelela xikombiso xa Kreste lexi hetisekeke hi ku khathala hi vuhlayiseki bya van’wana ni ku lava tindlela to khathalela swilaveko swa vona. Entiyisweni, eka xifaniso xa Musamariya wa musa, Yesu u swi veke erivaleni leswaku valandzeri vakwe va fanele va pfuna vanhu van’wana hambiloko va ri va rixaka rin’wana. (Hlaya Luka 10:29-37.) Xana wa xi tsundzuka xivutiso lexi susumeteleke Yesu leswaku a vula xifaniso xa Musamariya wa musa? Muyuda u n’wi vutise a ku: “Xana kahle-kahle warikwerhu i mani?” Nhlamulo ya Yesu yi kombisa leswaku ku fana ni Musamariya wa musa, hi fanele hi tiyimisela ku hanana leswaku hi ta tsakisa Xikwembu.

7. Xana vutianakanyi ni ku hanana swi fambisana njhani ni mphikamakaneta ya vuako hinkwabyo?

⁷ Vakreste va ni swivangelo swo tala swo hanana. Hi xikombiso, mfanelo leyi yi fambisana na mphikamakaneta leyi Sathana a yi pfuxeke entangeni wa Edeni. Njhani? Sathana u vule leswaku Adamu na Evha ku katsa ni vanhu hinkwavo a va ta tsaka loko va tiendlela ku rhandza ni ku rhangisa swilaveko vona ematshan’wini yo yingisa Xikwembu. Hi vutianakanyi Evha u lave ku fana ni Xikwembu. Adamu na yena u kombise vutianakanyi hi ku lava ku tsakisa Evha. (Gen. 3:4-6) Vuyelo bya swiboho swa vona byi lo dlaa, erivaleni. Vutianakanyi a byi nge pfuki byi tise ntsako. Loko hi hanana hi kombisa leswaku ha tshemba leswaku ndlela ya Xikwembu yo endla swilo yi lulamile.

8. Hikwalaho ka yini vatekani vo sungula a va fanele va rhandze ku nyika?

⁸ Xikwembu xi nyike vatekani vo sungula swileriso leswi a swi fanele swi endle leswaku va anakanya hi swilaveko swa van’wana hambileswi a va ri voxe entangeni wa Edeni. Yehovha u katekise Adamu na Evha naswona u va khutaze  leswaku va tswalana va tata misava ni ku yi fuma. (Gen. 1:28) Tanihi leswi Muvumbi a khathalaka hi vuhlayiseki bya swivumbiwa swakwe, vatswari vo sungula a va fanele va kombise ku khathala hi ntsako wa vana lava a va ta va na vona. Kaya ra vona a ri fanele ri ndlandlamuxiwa kukondza misava hinkwayo yi va Paradeyisi, leswaku vatukulu va Adamu va ta vuyeriwa. Ntirho wolowo lowukulu a wu ta lava leswaku ndyangu wakwe wu khomisana loko wu ri karhi wu kula.

9. Hikwalaho ka yini ku ndlandlamuxa Paradeyisi a swi ta va swi va tisele ntsako?

⁹ Eka wanuna ni wansati lava hetisekeke, ku ndlandlamuxa Paradeyisi a swi ta vula leswaku va fanele va tirhisana na Yehovha hi ku helela leswaku va fikelela xikongomelo xakwe kutani va nghena eku wiseni kakwe. (Hev. 4:11) Anakanya ndlela leyi a va ta va va tiphine yona loko va ri karhi va hetisisa ntirho wolowo! Ku tinyiketela ku tirha leswaku va khathalela swilaveko swa van’wana a swi ta va swi va tisele ntsako lowukulu ni mikateko yo tala.

10, 11. Hi nga xi hetisisa njhani xileriso xo chumayela ni xo endla vadyondzisiwa?

¹⁰ Namuntlha Yehovha u nyike vanhu vakwe ntirho wo chumayela ni ku endla vadyondzisiwa. Leswaku hi hetisisa xileriso lexi, hi fanele hi khathala swi huma embilwini hi swilaveko swa van’wana. Hi nga kota ku tiyisela entirhweni lowu ntsena loko hi susumetiwa hi ku rhandza Xikwembu ni muakelani.

¹¹ Hi lembexidzana ro sungula C.E., Pawulo u vule leswaku yena ni Vakreste van’wana i va “vatirhi-kulobye ni Xikwembu” hikwalaho ka ntirho wa vona wo byala ni ku cheleta mbewu ya rungula ra Mfumo. (1 Kor. 3:6, 9) Namuntlha na hina hi nga va “vatirhi-kulobye ni Xikwembu” hi ku nyikela hi nkarhi wa hina, mali ni matimba ya hina leswaku hi endla ntirho wo chumayela lowu Xikwembu xi hi leriseke wona. Mawaku lunghelo ro xonga swonghasi!

12, 13. U nga ku hi yihi mikateko leyi tisiwaka hi ku endla vadyondzisiwa?

¹² Ku hanana hi nkarhi ni matimba ya hina entirhweni wo chumayela ni wo endla vadyondzisiwa swi tisa ntsako lowukulu. Vo tala lava nga tshama va va ni lunghelo ro fambisa tidyondzo ta Bibele leti endlaka nhluvuko va nga ku byela leswaku a swi talanga swilo leswi tisaka ntsako ku fana na sweswo. Ntsako wa ntiyiso wu tisiwa hi ku vona vanhu lava tsakelaka va tsakile loko va twisisa tidyondzo ta Bibele, va kula eripfumelweni, va cinca vutomi bya vona naswona va sungula ku dyondzisa van’wana Bibele. Yesu na yena u tshame a kuma ntsako wo tano loko vachumayeri va 70 lava a va rhumile ensin’wini “va vuya va tsakile” hikwalaho ka ndlela leyinene leyi vanhu va anguleke ha yona.—Luka 10:17-21.

¹³ Vahuweleri emisaveni hinkwayo va tsaka loko va vona rungula ra mahungu lamanene ri khumba vutomi bya vanhu. Xiya ntokoto wa  Anna, makwerhu wa xisati la ha riki muntshwa, loyi a ndlandlamuxeke vutirheli byakwe hi ku rhurhela eVuxeni bya Yuropa laha ku nga ni xilaveko lexikulu xa vachumayeri. * U ri: “Laha ndzi fambisa tidyondzo to tala ta Bibele naswona sweswo swa ndzi tsakisa. Ntirho wa mina wu ndzi tisela ntsako. Loko ndzi fika ekaya a ndzi na nkarhi wo anakanya hi swiphiqo swa mina. Ndzi anakanya hi swiphiqo ni swilo leswi vilerisaka lava ndzi dyondzaka na vona Bibele. Ndzi lavana ni tindlela to va khutaza ni ku va pfuna hi swilo leswi va karhataka. Naswona ndza tiyiseka leswaku ‘ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela.’”—Mint. 20:35.

14. Xana u nga wu kuma njhani ntsako entirhweni wo chumayela hambiloko vanhu vo tala va nga tsakeli?

¹⁴ Hi nga kuma ntsako loko hi nyika vanhu nkarhi wo twa mahungu lamanene hambiloko va hlawula ku nga ma yingisi. Xileriso lexi hi nyikiweke xona namuntlha, xa fana ni lexi a xi nyikiwe muprofeta Ezekiyele, loyi Yehovha a vuleke leswi eka yena: “U fanele u va byela marito ya mina, ku nga khathariseki leswaku va yingisa kumbe va ma tshika.” (Ezek. 2:7; Esa. 43:10) Hambiloko vanhu van’wana va nga ri amukeli rungula ra hina kambe Yehovha wa ma tlangela matshalatshala ya hina. (Hlaya Vaheveru 6:10.) Muhuweleri un’wana u kombise langutelo lerinene emhakeni leyi. Loko a vulavula hi vutirheli byakwe u tsale a ku: “Hi byarile hi cheleta ni ku khongela hi ri ni ntshembo wa leswaku Yehovha u ta endla leswaku yi mila.”—1 Kor. 3:6.

15. Xana vanhu vo tala va angula njhani loko hi hanana naswona ndlela leyi va angulaka ha yona yi fanele yi hi khumba njhani?

¹⁵ Yesu u lava leswaku hi kuma ntsako hi ku va lava hananaka. Vanhu vo tala va angula kahle loko va kombisiwa malwandla. Yesu u hi khutaze a ku: “Hanyani hi ku nyika, kutani vanhu va ta mi nyika. Va ta chela eswifuveni swa n’wina mpimo lowunene, lowu gandliweke, lowu hlunguhliweke ni lowu khapakhapaka. Hikuva xipimo lexi mi pimaka ha xona, va ta mi pimela ha xona na n’wina.” (Luka 6:38) I ntiyiso leswaku a hi vanhu hinkwavo lava tsakelaka kambe lava tsakelaka va tlhela va pfuna ni  van’wana. Hikwalaho, hanya hi ku nyika hambiloko vanhu va swi tsakela kumbe va vonaka va nga swi tlangeli. Ku tiva mani, u nga ha khumba mbilu ya un’wana hi ku hanana ka wena.

16. I yini lexi faneleke xi hi susumetela ku hanana?

¹⁶ Vanhu lava hananaka hakunene a va nyiki hi leswi va lavaka ku kuma swo karhi. Yesu u te: “Kambe loko u endla nkhuvo, rhamba swisiwana, swigono, lava khutaka, lava feke mahlo; kutani u ta tsaka, hikuva a va na nchumu lexi va nga ku tlheriselaka xona.” (Luka 14:13, 14) Bibele yi ri: “Loyi a nga ni tihlo leri nga ni musa u ta katekisiwa.” Nakambe yi ri: “Wa tsaka un’wana ni un’wana la ehleketelaka xisiwana.” (Swiv. 22:9; Ps. 41:1) Hakunene hi fanele hi nyika hikuva ku pfuna van’wana swi tisa ntsako.

17. I ku hanana ka muxaka muni loku nga endlaka leswaku hi tsaka?

¹⁷ Loko Pawulo a tshaha marito ya Yesu lama nge, “ku nyika swi tisa ntsako lowukulu ku tlula ku amukela,” Pawulo a nga vulavuli ntsena hi ku nyika van’wana swo karhi kambe a vulavula na hi ku nyika xikhutazo ni nkongomiso eka lava swi lavaka. (Mint. 20:31-35) Hi marito ni hi xikombiso, muapostola u hi dyondzise nkoka wo nyikela hi nkarhi wa hina, matimba ni rirhandzu.

18. I yini leswi valavisisi vo tala va swi vuleke hi ku hanana?

¹⁸ Valavisisi va tidyondzo ta social science na vona va xiye leswaku ku nyika swi tisa ntsako. Hi ku ya hi xihloko xin’wana, ‘vanhu va vika leswaku va kuma ntsako lowukulu endzhaku ko endlela van’wana swiendlo swa musa.’ Valavisisi va vula leswaku ku ‘pfuna van’wana i swa nkoka leswaku hi ta titwa hi hanya vutomi lebyi nga ni xikongomelo’ hikuva ku endla tano ‘swi enerisa swilaveko swa vanhu.’ Hikwalaho, vativi va ringanyeta leswaku vanhu va fanele va tinyiketela ku endla mintirho leyi pfunaka vaaki leswaku va antswisa rihanyo ra vona ni ku kuma ntsako. Sweswo a swi va hlamarisi vanhu lava tekaka Bibele tanihi Rito ra Muvumbi wa vanhu la nga ni rirhandzu, ku nga Yehovha.—2 Tim. 3:16, 17.

19, 20. Hi swihi swivangelo leswi u nga na swona swo lava ku hanana?

¹⁹ Swi nga hi tikela ku tshama hi ri karhi hi hanana loko hi tshama ni vanhu lava rhangisaka swilaveko swa vona. Hambiswiritano, Yesu u vule leswaku swileriso swimbirhi leswikulu i ku rhandza Yehovha hi mbilu hinkwayo, hi moya xiviri hinkwawo, hi mianakanyo ya hina hinkwayo, hi ntamu wa hina hinkwawo ni ku rhandza warikwerhu hilaha hi tirhandzaka ha kona. (Mar. 12:28-31) Hilaha swi kombisiweke ha kona exihlokweni lexi, lava rhandzaka Yehovha va n’wi tekelela. Yehovha wa hanana, swi tano na hi Yesu. Naswona va hi khutaza leswaku hi endla leswi fanaka hikuva swi ta endla leswaku hi tsaka. Loko hi tikarhatela ku hanana loko hi tirhisana na Xikwembu ni munhukulorhi, hi ta yisa ku dzuneka eka Yehovha naswona a swi nge vuyerisi hina ntsena kambe ni van’wana.

²⁰ A swi kanakanisi leswaku u tikarhatela ku pfuna van’wana, ngopfungopfu vamakwerhu. (Gal. 6:10) Loko u hambeta u endla tano, vanhu va ta ku rhandza naswona u ta va ni ntsako. Swivuriso 11:25 yi ri: “Moya-xiviri lowu hananaka wu ta nonisiwa, ni loyi a cheletaka van’wana mahala na yena u ta cheletiwa mahala.” I ntiyiso leswaku ku nyika hi mbilu hinkwayo, musa ni ku hanana swi nga kombisiwa hi tindlela to tala eka swiyimo swo hambanahambana evuton’wini bya wena, tanihi Mukreste ni le vutirhelini naswona swi ta ku vuyerisa swinene. Xihloko lexi landzelaka xi ta kambisisa tin’wana ta tindlela ni swiyimo sweswo.