1, 2. (a) Unsay kinahanglan natong makat-onan, ug ngano? (b) Unsay atong hisgotan niining artikuloha?

INGONG tinuod nga mga Kristohanon, kinahanglan natong makat-onan kon unsaon pagtimbangtimbang ang impormasyon ug paghimog hustong konklusyon. (Prov. 3:21-23; 8:4, 5) Kon dili nato nâ himoon, dali tang maimpluwensiyahan ni Satanas ug sa iyang kalibotan. (Efe. 5:6; Col. 2:8) Siyempre, makahimo lang tag hustong konklusyon kon nabatonan nato ang tinuod nga impormasyon. Ang Proverbio 18:13 nag-ingon: “Kon ang usa magahatag ug tubag sa usa ka butang nga wala pa niya madungog, kana maoy kabuangan sa iyang bahin ug usa ka kaulawan.”

² Niining artikuloha, atong hisgotan kon nganong lisod ang pagkuhag tinuod nga impormasyon ug paghimog hustong konklusyon. Ato pong konsiderahon ang praktikal nga mga prinsipyo ug ehemplo sa Bibliya nga makatabang nato aron hustong matimbangtimbang ang impormasyon.

3. Nganong kinahanglan natong ipadapat ang Proverbio 14:15? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

³ Karon, nagbaha ang impormasyon. Naa ni sa Internet, TV,  ug ubang media. Daghan pod tag madawat nga impormasyon pinaagig e-mail, text, o balita gikan sa maayog intensiyon nga mga higala ug kaila. Kay komon na ang tinuyong pagpakaylap ug sayop ug tinuis nga impormasyon, kinahanglan gyod tang magbantay ug timbangtimbangon pag-ayo ang atong madunggan. Unsang prinsipyo ang makatabang nato? Ang Proverbio 14:15 nag-ingon: “Si bisan kinsa nga walay kasinatian motuo sa tagsatagsa ka pulong, apan ang usa nga maalamon magapalandong sa iyang mga lakang.”

4. Nganong makatabang ang Filipos 4:8, 9 sa pagpili kon unsay atong basahon, ug nganong importante nga mabatonan nato ang hustong impormasyon? (Tan-awa ang kahong “ Mga Tagana Aron Makakuhag Tinuod nga Impormasyon.”)

⁴ Aron makahimog maayong mga desisyon, nagkinahanglan tag kasaligang impormasyon. Busa, magmapilion gyod ta sa mga impormasyon nga atong basahon. (Basaha ang Filipos 4:8, 9.) Dili angayng hutdon nato ang panahon sa pagtan-awg kuwestiyonableng mga balita sa Internet o pagbasag dili kasaligang impormasyon sa e-mail. Ug importante gyod nga likayan ang website sa mga apostata. Gusto nilang paluyahon ang katawhan sa Diyos ug tuison ang kamatuoran. Ang dili kasaligang impormasyon moresultag dili maayong desisyon. Ayawg pakamenosa ang epekto sa sayop nga impormasyon diha sa imong hunahuna ug kasingkasing.​—1 Tim. 6:20, 21.

5. Unsang dili maayong balita ang nadunggan sa mga Israelinhon, ug unsay epekto niini kanila?

⁵ Ang pagtuo sa sayop nga balita posibleng moresulta sa kadaot. Pananglitan, konsideraha ang nahitabo sa panahon ni Moises dihang ang 10 sa 12 ka espiyang gipadala sa Yutang Saad nagdalag dili maayong balita. (Num. 13:25-33) Ang ilang gipasobrahang balita nakapaluya sa katawhan sa Diyos. (Num. 14:1-4) Nganong mao toy ilang reaksiyon? Tingali nagtuo sila nga kay kadaghanan sa mga espiya nagdalag dili maayong balita, ang gisulti sa maong mga espiya maoy tinuod. Wala sila maminaw sa maayong balita nga gidala sa kasaligang mga espiya, si Josue ug Caleb. (Num. 14:6-10) Imbes susihon kon unsay tinuod ug mosalig kang Jehova, mituo sila sa dili maayong balita. Pagkabinuang!

6. Nganong dili ta angayng makurat dihang makadungog ug gipasobrahang mga balita bahin sa katawhan ni Jehova?

⁶ Ilabinang magmabinantayon ta dihang makadungog ug balita bahin sa katawhan ni Jehova. Ayawg kalimti nga si Satanas ang magsusumbong sa matinumanong mga alagad sa Diyos. (Pin. 12:10) Busa, nagpasidaan si Jesus nga ang mga magsusupak mosultig “binakak [ug] tanang matang sa kadaotan” batok kanato. (Mat. 5:11) Kon seryosohon nato ang maong pasidaan, dili ta makurat dihang makadungog ug gipasobrahang mga balita bahin sa katawhan ni Jehova.

7. Sa dili pa mag-email o mag-text, unsay angay natong hinumdoman?

⁷ Hilig ka bang mag-email ug mag-text sa imong mga higala ug kaila? Dihang makakita kag bag-ong balita sa media o makadungog ug eksperyensiya, gibati ba nimo nga sama kag reporter nga gustong makauna sa pagpahibalo sa eksayting nga balita? Sa dili ka pa mag-text o mag-email, pangutan-a ang kaugalingon: ‘Segurado ba ko nga tinuod ni nga impormasyon?’ Kon dili ka segurado, posibleng makapakaylap kag sayop nga impormasyon sa mga igsoon. Busa kon nagduhaduha ka, i-click ang delete, dili ang send.

8. Unsay gihimo sa mga oposer sa pipila ka nasod, ug sa unsang paagi nakigkooperar ta nila nga wala tuyoa?

⁸ May lain pang kapeligrohan sa pagpasa dayog e-mail ug text. Sa pipila ka nasod, gilimitahan o gidili ang atong buluhaton. Tingali,  ang mga oposer nianang mga nasora tinuyong magpakaylap ug mga balita aron mahadlok ta o magduda sa usag usa. Konsideraha ang nahitabo sa kanhing Soviet Union. Ang mga secret police, nga nailhang KGB, nagpakaylap ug estorya nga gitraydor kuno sa pipila ka prominenteng mga brader ang katawhan ni Jehova. * Daghan ang mituo, ug ingong resulta, mibiya sila sa organisasyon ni Jehova. Pagkamakapaguol! Maayo na lang kay daghan nila ang mibalik sa ulahi. Pero, ang pipila wala na gyod mobalik ug nadaot ang ilang pagtuo. (1 Tim. 1:19) Unsaon nato paglikay nianang peligrosong resulta? Ayaw pagpakaylap ug negatibo o dili kasaligang impormasyon. Ayaw dayog tuo sa tanan nimong madunggan. Seguroang nahibalo ka sa tinuod nga impormasyon.

9. Unsay laing rason kon nganong lisod ang pagkuhag hustong impormasyon?

⁹ Lisod pod ang paghimog hustong konklusyon kon ang imong nadunggang impormasyon dili kaayo tinuod o dili kompleto. Ang estoryang 10 porsiyento ray tinuod maoy 100 porsiyentong dili kasaligan. Unsay atong himoon aron dili ta mailad sa ingon ana nga mga estorya?​—Efe. 4:14.

10. Nganong ang mga Israelinhon hapit makiggubat sa ilang mga igsoon, ug nganong nalikayan to nila?

¹⁰ Konsideraha ang nahitabo sa mga Israelinhong nagpuyo sa kasadpang bahin sa Suba sa Jordan sa panahon ni Josue. (Jos. 22:9-34) Nakadawat silag balita nga ang mga Israelinhong nagpuyo sa sidlakang bahin sa Jordan (ang mga tribo ni Ruben ug Gad ug ang katunga sa tribo ni Manases) naghimog dako kaayong halaran duol sa Jordan. Tinuod nâ nga bahin sa balita. Base niining dili kompletong impormasyon, ang mga taga-kasadpan naghunahuna nga ang ilang mga igsoon mirebelde kang Jehova, busa nagtapok sila aron makiggubat sa mga taga-sidlakan. (Basaha ang Josue 22:9-12.) Maayo na lang, kay sa wala pa sila moatake, nagpadala silag kasaligang mga lalaki aron kuhaon ang  kompletong impormasyon. Unsay ilang nahibaloan? Ang mga Israelinhon sa tribo ni Ruben ug Gad ug ang katunga sa tribo ni Manases nagtukod sa halaran ingong handomanan, dili sa paghalad ngadto sa mga diyosdiyos. Gitukod to aron sa umaabot, ang tanan mahibalo nga matinumanon pod silang nag-alagad kang Jehova. Mapasalamaton gyod ang maong mga Israelinhon nga wala nila pamatya ang ilang mga igsoon base sa dili kompletong impormasyon! Migahin silag panahon sa pagkuha sa tinuod nga impormasyon.

11. (a) Sa unsang paagi nahimong biktima sa inhustisya si Mepiboset? (b) Unsa untay gihimo ni David aron malikayan nâ?

¹¹ Posible pod tang mabiktima sa inhustisya kon dunay magpakaylap ug mga impormasyon bahin nato nga dili kaayo tinuod o dili kompleto. Konsideraha ang nahitabo kang Haring David ug Mepiboset. Si David nagmahinatagon ug nagpakitag kaayo kang Mepiboset, nga nag-uli kaniya sa tanang yuta sa iyang lolo, si Saul. (2 Sam. 9:6, 7) Pero sa ulahi, nakadawat si David ug negatibong balita bahin kang Mepiboset. Wala susiha ni David ang tinuod, ug midesisyon siyang kuhaon ang tanang propidad ni Mepiboset. (2 Sam. 16:1-4) Dihang nagkaestorya na gyod sila, naamgohan ni David ang iyang sayop ug gibalik kang Mepiboset ang pipila sa propidad niini. (2 Sam. 19:24-29) Pero malikayan unta ni nga inhustisya kon migahin si David ug panahon sa pagsusi sa tinuod imbes motuo dayon sa dili kompletong impormasyon.

12, 13. (a) Giunsa pag-atubang ni Jesus ang bakak nga mga akusasyon? (b) Unsay atong mahimo kon may magpakaylap ug bakak bahin nato?

¹² Pero unsay imong himoon kon dunay mosultig bakak bahin nimo? Naeksperyensiyahan nâ ni Jesus ug Juan nga Tigbawtismo. (Basaha ang Mateo 11:18, 19.) Unsay gihimo ni Jesus? Wala niya hutda ang iyang panahon ug kusog sa pagdepensa sa iyang kaugalingon. Hinuon, gidasig niya ang mga tawo sa pagsusi sa tinuod​—ang iyang gihimo ug gitudlo. Sama sa iyang giingon, “ang kaalam mapamatud-ang matarong pinaagi sa mga buhat niini.”​—Mat. 11:19.

¹³ May makat-onan tang importanteng leksiyon niini. Usahay, ang mga tawo tingali mosultig dili maayo bahin nato. Basin gusto natong mahatagag hustisya ug malimpiyohan ang namansahang reputasyon. Pero naa tay mahimo. Kon may magpakaylap ug bakak bahin nato, puwede tang magkinabuhi sa paagi nga mapamatud-ang dili tinuod ang iyang giestorya. Oo, sama kang Jesus, ang atong rekord ingong matarong nga Kristohanon makapamatuod nga bakak ang maong mga akusasyon.

14, 15. Nganong posibleng bitik ang pagsalig sa kaugalingong pagsabot?

¹⁴ Ang pagkuhag kasaligang impormasyon maoy usa ka rason nga lisod ang paghimog maayong konklusyon. Ang lain mao ang atong pagkadili-hingpit. Komosta kon dugay na tang nag-alagad kang Jehova? Basin naugmad nato ang maayong katakos sa panghunahuna ug pagsabot. Gitahod tingali ta pag-ayo tungod sa atong maayong panghukom. Pero, posible bang mahimo ning bitik?

¹⁵ Oo, kon mosalig ta pag-ayo sa kaugalingong pagsabot. Ang atong emosyon ug personal nga ideya posibleng mokontrol sa atong hunahuna. Mobati tingali ta nga masabtan nato ang situwasyon bisag wala mahibaloi ang tanang impormasyon. Peligroso kaayo nâ! Ang Bibliya klarong nagpasidaan nga dili ta angayng mosalig sa kaugalingong pagsabot.​—Prov. 3:5, 6; 28:26.

16. Niini nga pananglitan, unsay nahitabo sa restawran, ug unsa dayoy gihunahuna ni Tom?

 ¹⁶ Konsideraha ni nga pananglitan. Dihang nanihapon sa usa ka restawran, nakurat ang eksperyensiyadong ansiyano nga si Tom dihang nakita niya ang laing ansiyanong si John nga naglingkod sa laing lamesa kauban ang usa ka babayeng dili niya asawa. Nakita ni Tom ang duha nga nagkinataw-anay, lingaw kaayong nag-estoryahanay, ug naggakos. Natugaw siya. Moresulta ba nig diborsiyo? Unsay mahitabo sa asawa ug mga anak ni John? Nakakita na si Tom ug makapaguol nga mga situwasyon nga sama ani. Unsay imong bation kon makakita kag sama ani nga situwasyon?

17. Niini nga pananglitan, unsay nahibaloan ni Tom sa ulahi, ug unsay atong makat-onan?

¹⁷ Pero taym sâ. Bisag naghunahuna dayon si Tom nga nagluib si John sa iyang asawa, nahibalo ba gyod siya sa tinuod? Nianang gabhiona, nanawag si Tom kang John. Seguradong nawala ang kabalaka ni Tom dihang nahibaloan niya nga igsoon diay to ni John nga gikan sa laing lugar. Dugay na kaayo silang wala magkita. Kay pipila lang siya ka oras didto, sa restawran lang sila puwedeng magkita ni John. Wala makakuyog ang asawa ni John. Maayo na lang kay wala ipanabi ni Tom ang iyang gihunahuna. Unsay atong makat-onan? Bisag unsa pa ta ka dugay sa pag-alagad, kinahanglan gihapon natong susihon ang tinuod una mohimog konklusyon.

18. Sa unsang paagi ang dili pagsinabtanay makaimpluwensiya tingali sa atong panghukom?

¹⁸ Malisdan pod ta sa pagtimbangtimbang sa usa ka situwasyon kon duna tay dili pagsinabtanay sa usa ka igsoon. Kon pirme tang maghunahuna ana, basin magduda dayon ta sa atong igsoon. Busa, kon makadungog tag negatibong balita bahin niya, mahimong motuo dayon ta. Unsay leksiyon? Kon may kalagot ta sa atong igsoon, makahimo tag sayop nga konklusyon. (1 Tim. 6:4, 5) Malikayan nato nâ kon dili nato tugtan ang kasina nga mogamot sa atong kasingkasing. Imbes magpadala sa negatibong pagbati, mas maayong hunahunaon nato ang atong obligasyon nga higugmaon ug kinasingkasing nga pasayloon ang atong igsoon.​—Basaha ang Colosas 3:12-14.

19, 20. (a) Unsang mga prinsipyo sa Bibliya ang makatabang nato nga hustong matimbangtimbang ang impormasyon? (b) Unsay atong susihon sa sunod nga artikulo?

¹⁹ Lisod karon ang pagkuhag tinuod nga impormasyon ug ang pagtimbangtimbang niini tungod sa kadaghan sa dili kasaligan ug dili kompleto nga impormasyon, ug sa atong pagkadili-hingpit. Unsay makatabang nato? Kinahanglan natong mahibaloan ug ipadapat ang mga prinsipyo sa Bibliya. Usa sa mga prinsipyo nag-ingon nga kabuangan ug makauulaw ang pagtubag kon wala pa mahibaloi ang kompletong impormasyon. (Prov. 18:13) Ang laing prinsipyo nagpahinumdom nato nga dili gyod tuohan ang tanang madunggan kon wala pa nato ni masusi. (Prov. 14:15) Ug kataposan, bisag unsa na ta ka dugay sa pag-alagad, dili gyod ta angayng mosalig sa kaugalingong pagsabot. (Prov. 3:5, 6) Ang mga prinsipyo sa Bibliya manalipod nato kon atong gamiton ang kasaligang impormasyon sa paghimog hustong konklusyon ug maalamong desisyon.

²⁰ Pero nia pay laing rason kon nganong lisod mahibaloan ang tinuod. May tendensiya tang mohukom base sa atong makita. Sa sunod nga artikulo, atong susihon ang pipila ka komon nga sayop niining bahina ug kon unsaon nâ paglikay.