Chaʼan maʼ ñumel ti yambʌ video

Chaʼan maʼanic miʼ pʌs i bʌ jini chaʼan bʌ video

¿Luʼ ñaʼtʌbilix ba lac chaʼan?

¿Luʼ ñaʼtʌbilix ba lac chaʼan?

«Jini muʼ bʌ i jacʼ tʼan cheʼ maxto ubibilic i chaʼan miʼ caj ti quisin chaʼan i tontojlel» (PR. 18:13).

CʼAY: sjj 126, sjj-S 95

1, 2. a) ¿Chuqui i cʼʌjñibal yom la cujil melol, i chucoch? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti ili temaj?

JIÑI isujm bʌ xñoptʼañonbʌla yom mi lac wen tsajin pejtelel chuqui miʼ cʼotel la cubin chaʼan mi lac ñaʼtan miʼ isujmʌch (Pr. 3:21-23; 8:4, 5). Mi maʼañic mi lac mel, jiñi Satanás yicʼot i pañimil miʼ mejlel i yʌsin lac pensar (Ef. 5:6; Col. 2:8). Pero chaʼan miʼ mejlel la cʌl mi isujmʌch, wersa yom mi lac luʼ ñaʼtan jiñi tsaʼ bʌ ajli. Jin chaʼan, Proverbios 18:13 miʼ yʌl chaʼan «jini muʼ bʌ i jacʼ tʼan cheʼ maxto ubibilic i chaʼan miʼ caj ti quisin chaʼan i tontojlel».

2 Ti ili temaj mi cajel laj qʼuel baqui bʌ wocol tac maʼañic miʼ yʌqʼueñonla lac luʼ ñaʼtan jiñi tsaʼ bʌ cʼoti la cubin yicʼot lac tajben i sujmlel. Mi cajel lac tsajin principio tac yicʼot ejemplo tac muʼ bʌ caj i coltañonla lac ñaʼtan miʼ isujmʌch jiñi muʼ bʌ la cubin.

MACH LAC ‹ÑOP PEJTEL CHUQUI MIʼ YɅJLEL›

3. ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal mi lac chʼʌm ti ñuc jiñi principio muʼ bʌ lac taj ti Proverbios 14:15? (Qʼuele jiñi dibujo).

3 Ti ili ora cabʌl chuqui miʼ cʼotel la cubin. Jiñi página tac chaʼan Internet, televisión yicʼot yan tac bʌ cabʌl chuqui miʼ yʌcʼob ti ñaʼtʌntel. Cheʼ jaʼel, cabʌl quixtañu miʼ chocbentelob cʼotel correo tac, miʼ tsʼijbubentelob tʼan tac yicʼot miʼ subentelob tʼan tac tiʼ yamigojob yicʼot i cʌñʌyoʼ bʌ mach bʌ jontolobic. Pero an quixtañujob jontoloʼ bʌ mach bʌ tojic chuqui miʼ yʌlob, miʼ chaʼleñob lot i muqʼuix i socob jiñi muʼ bʌ i subob. Jin chaʼan, yom tsajilonla yicʼot mi lac wen ñaʼtan chuqui mi lac pejcan yicʼot lac ñʌchʼtan. ¿Baqui bʌ principio am bʌ ti Biblia miʼ mejlel i coltañonla? Proverbios 14:15 miʼ yʌl: «Jini mach bʌ cʌntesʌbilic miʼ ñop pejtel chuqui miʼ yʌlob winicob. Jini cʌntesʌbil bʌ miʼ wen tsajin i bijlel».

4. a) ¿Bajcheʼ miʼ coltañonla Filipenses 4:8, 9 chaʼan mi lac yajcan chuqui mi caj lac pejcan? b) ¿Chucoch ñuc i cʼʌjñibal mi lac ñaʼtan baqui bʌ jiñi i sujmlel? (Qʼuele jaʼel jiñi recuadro « Coltaya tac baqui miʼ mejlel lac ñaʼtan chuqui tac miʼ yujtel»).

4 Chaʼan wen chuqui mi lac yajcan lac mel, ñuc i cʼʌjñibal mi lac ñaʼtan mi isujmʌch muʼ bʌ lac pejcan. Jin chaʼan, laʼ lac yajcan ti wen chuqui mi caj lac pejcan (pejcan Filipenses 4:8, 9). Mach lac sʌt ora lac sʌclan noticia tac yicʼot correo tac am bʌ ti Internet mach bʌ tojic chuqui miʼ yʌjlel o tʼan tac tsʼijbubil bʌ mucʼ jach bʌ i jojpʼel. Cheʼ jaʼel, mach yomic mi lac wis ochel ti jiñi página tac chaʼan Internet baʼ mucʼob ti tʼan jiñi tsaʼix bʌ i cʌyʌyob jiñi i sujmlel. Yomob jach i cʼunʼesan i ñopoñel jiñi i wiñicob Dios yicʼot i socob jiñi i sujmlel. Pejtelel muʼ bʌ i subob miʼ mejlel i yʌqʼueñonla lac mel mach bʌ weñic. Mach la cʌl chaʼan maʼañic miʼ mejlel i ticʼlan lac pensar yicʼot lac pusicʼal (1 Ti. 6:20, 21).

5. ¿Chuqui mach bʌ isujmic tsiʼ ñopoyob jiñi israelob, i chuqui tsaʼ ujti tiʼ tojlelob?

5 Miʼ mejlel lac taj cabʌl wocol cheʼ orajach mi lac ñop jiñi mach bʌ isujmic. Jumpʼejl ejemplo, laʼ lac ñaʼtan chuqui tsaʼ ujti cheʼ bʌ Moisés tsiʼ choco majlel jiñi 12 xyojchʼob chaʼan miʼ qʼuelob jiñi Lum tsaʼ bʌ wʌn Subentiyob. Lujuntiquil wiñicob mach tojic chuqui tiʼ tsictesayob (Nm. 13:25-33). Tiʼ socoyob tsaʼ bʌ i yʌlʌyob, i tiʼ caj jiñi, jiñi israelob tsiʼ yubiyob i chʼijiyemlel (Nm. 14:1-4). ¿Chucoch? Come tajol tsiʼ ñaʼtayob: «Mi cabʌlob woliʼ yʌlob bajcheʼ jiñi, yom i yʌl chaʼan isujmʌch». Jin chaʼan, maʼañic tsiʼ mulayob i ñʌchʼtan jiñi tsaʼ bʌ i ñopo i subeñob Josué yicʼot Caleb, mach bʌ yujilobic lot (Nm. 14:6-10). Maʼañic tsiʼ ñaʼtayob miʼ isujmʌch tsaʼ bʌ subentiyob mi tsaʼicto i ñopoyob Jehová, tsaʼ jach i jacʼʌyob jiñi mach bʌ isujmic.

6. ¿Chucoch mach yomic miʼ toj sajtel lac pusicʼal cheʼ mi lac ñʌchʼtan mach bʌ tojic tiʼ tojlel i tejclum Jehová?

6 Yom mi lac wen cʌntan lac bʌ cheʼ bʌ mi lac ñʌchʼtan mach tac bʌ tojic tiʼ tojlel i tejclum Jehová. Yom mi laj cʼajtesan chaʼan jiñi Satanás miʼ jopʼben i mul jiñi xucʼul bʌ i wiñicob Dios (Ap. 12:10). Jin chaʼan, Jesús tiʼ subeyonla chaʼan jiñi laj contrajob mi cajel i yʌlob mach tac bʌ isujmic ti lac tojlel (Mt. 5:11). Mi mucʼʌch lac chʼʌm ti ñuc ili ticʼojel, maʼañic mi caj i toj sajtel lac pusicʼal cheʼ mi cʼotel lac ñʌchʼtan mach bʌ tojic tiʼ tojlel i tejclum Jehová.

7. ¿Chuqui yom mi laj cʼajtiben lac bʌ cheʼ bʌ muʼto cajel lac choc majlel jumpʼejl correo o mensaje?

7 ¿Muʼ ba lac mulan lac chocben majlel correo tac yicʼot mensaje tac jiñi la camigojob yicʼot jiñi laj cʌñʌyoʼ bʌ? Cheʼ mi laj qʼuel jumpʼejl noticia o mi lac ñʌchʼtan jumpʼejl experiencia ñuc bʌ i cʼʌjñibal tsaʼ laj qʼuele, ¿cheʼʌch ba mi caj lac sujtel bajcheʼ jiñi muʼ bʌ i ñumel ti noticia yom bʌ i sub ti ora chuqui tsaʼ i yubi? Cheʼ bʌ maxto lac choco majlel jumpʼejl mensaje o correo, yom mi laj cʼajtiben lac bʌ: «¿Cujil ba chaʼan isujmʌch jiñi tsaʼ bʌ c pejca? ¿Tsʼʌcʌlʌch ba tsaʼ bʌ c pejca?». Mi mach cheʼiqui, miʼ mejlel la cʌcʼ ti ñumel majlel jumpʼejl lot tiʼ tojlel la quermañojob. Jin chaʼan, ñumen wen cheʼ maʼañic mi caj lac choc majlel.

8. a) ¿Chuqui an i meleyob laj contrajob ti yan tac bʌ país? b) ¿Bajcheʼ miʼ mejlel laj coltañob cheʼ mach ñaʼtʌbilic lac chaʼan?

8 An yambʌ i wocolel cheʼ mi lac chaʼ choc majlel correo tac yicʼot mensaje tac. Ti yan tac bʌ país maʼañix miʼ wen yʌjqʼuel ti sujbel jiñi wen tʼan o junyajl mʌctʌbilix i chaʼañob. Tajol yaʼi jiñi laj contrajob miʼ mejlel i yʌlob mach tac bʌ isujmic chaʼan miʼ yochel lac bʌqʼuen o maʼañix mi lac ñopben lac bʌ lac tʼan. Laʼ lac ñaʼtan tsaʼ bʌ ujti yaʼ ti Unión Soviética. Jiñi policía (cʌmbil bʌ bajcheʼ KGB) tsiʼ jopʼoyob tʼan chaʼan cabʌl hermanojob wen cʌmbiloʼ bʌ tsaʼix i cʌyʌyob Jehová. * Cabʌl tsaʼ i ñopoyob i tsiʼ cʌyʌyob ajñel tiʼ yorganización Dios. An tsaʼʌch bʌ chaʼ sujtiyob, pero yambʌlob maʼañic, come tsaʼ cʼunʼa i ñopoñelob (1 Ti. 1:19). ¿Chuqui yom mi lac mel chaʼan mach cheʼic mi la cujtel jaʼel? Mach yomic mi lac chaʼ choc majlel tʼan tac mach bʌ isujmic. Mach lac bʌcʼ ñop pejtelel chuqui mi lac ñʌchʼtan. I cʼʌjñibal cheʼ mi lac ñaxan luʼ tsajin.

MACH BɅ TSʼɅCɅLIC

9. ¿Baqui yambʌ wocol maʼañic miʼ yʌqʼueñonla lac taj jiñi tojʌch bʌ i sujmlel?

9 Yambʌ chuqui maʼañic miʼ yʌqʼueñonla lac ñaʼtan jiñi i sujmlel jiñʌch cheʼ mach wen tojic chuqui miʼ sujbel o maʼañic mi luʼ tsictesʌntel. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan miʼ mejlel i lotiñonla cheʼ mach tsʼʌcʌlic miʼ yʌjlel i sujmlel. ¿Chuqui miʼ mejlel lac mel chaʼan mach cheʼic mi la cujtel? (Ef. 4:14).

10. a) ¿Chucoch jiñi israelob colel i bajñel contrajiñob i bʌ ti jumpʼejl guerra? b) ¿Chucoch maʼañix tsiʼ chaʼ contrajiyob i bʌ?

10 La laj qʼuel chuqui tsaʼ ujti ti Israel cheʼ tiʼ yorajlel Josué (Jos. 22:9-34). Jiñi israelob chumuloʼ bʌ ti jiñi junwejlel Jordán jaʼ tsiʼ yubiyob chaʼan jiñi chumuloʼ bʌ ti yambʌ i junwejlel (jiñi tribu i chaʼan Rubén yicʼot Gad, yicʼot lamital i tribu Manasés) tsiʼ meleyob jumpʼejl colem pulʌntib tiʼ tʼejl jiñi jaʼ. Isujmʌch jiñi, pero mach tsʼʌcʌlic tsaʼ bʌ cʼoti i ñaʼtañob. Jiñi añoʼ bʌ ti jiñi i junwejlel Jordán tsiʼ lon ñaʼtayob chaʼan jiñi yerañob tsaʼ sujtiyob tiʼ contra Jehová cheʼ tsiʼ yubiyob jiñi, jin chaʼan tsaʼ caji i chajpañob i bʌ chaʼan miʼ majlelob i contrajiñob (pejcan Josué 22:9-12). Pero cheʼ bʌ maxto majlemob, tsiʼ chocoyob majlel xucʼul bʌ wiñicob chaʼan miʼ majlel i qʼuelob miʼ isujmʌch tsaʼ bʌ i yubiyob. Ili wiñicob tsaʼ cʼoti i ñaʼtañob chaʼan jiñi i yerañob tsaʼʌch i meleyob jiñi pulʌntib, pero mach chaʼañic miʼ yʌjqʼuel majtañʌl. Tsiʼ meleyob chaʼan jiñi i pʼolbalob miʼ cʼotel i ñaʼtañob chaʼan xucʼulʌch tsaʼ ajñiyob ti Jehová. Miʼ mejlel la cʌl chaʼan jiñi israelob añoʼ bʌ ti jiñi junwejlel jaʼ tsaʼʌch i tajayob i tijicñʌyel cheʼ tsiʼ ñaxan ñaʼtayob baqui bʌ i sujmlel yicʼot cheʼ maʼañic tiʼ tsʌnsa i yerañob.

11. a) ¿Chuqui mach bʌ tojic tsaʼ melbenti jiñi Mefibóset? b) ¿Chuqui i wentʌlel tsiʼ mele jiñi David?

11 Ti jujuntiquilonla miʼ mejlel lac lotintel cheʼ lamital jach mi lac subentel i sujmlel o cheʼ mach tsʼʌcʌlic chuqui miʼ yʌjlel ti lac tojlel. Laʼ laj qʼuel chuqui tsiʼ mele David tiʼ tojlel Mefibóset. David tsiʼ pʌsbe i yutslel i pusicʼal i tsiʼ chaʼ aqʼue jiñi lum tac i chaʼan bʌ i tatuch (2 S. 9:6, 7). Pero cheʼ ñumeñix ora tsiʼ yubi mach bʌ weñic tiʼ tojlel Mefibóset. Maʼañic tsiʼ ñaxan tsaji tsaʼ bʌ subenti, jin chaʼan tsiʼ luʼ chilbe i lum (2 S. 16:1-4). Cheʼ bʌ tsaʼ cʼoti i pejcan, David tsiʼ ñaʼta chaʼan mach weñic chuqui tsiʼ mele i tsiʼ chaʼ aqʼue lamital i lum tac (2 S. 19:24-29). David maʼañic tsiʼ mele bajcheʼ jiñi cheʼ tsaʼicto i yʌqʼue i yorajlel i luʼ ñaʼtan miʼ sujmʌch tsaʼ bʌ subenti, jin chaʼan mach weñic chuqui tsiʼ yajca i mel.

12, 13. a) ¿Chuqui tsiʼ mele Jesús cheʼ bʌ tsiʼ yʌlʌyob lot tiʼ tojel? b) ¿Chuqui miʼ mejlel lac mel cheʼ bʌ an majqui miʼ yʌl mach bʌ isujmic ti lac tojlel?

12 Jin chaʼan, ¿chuqui miʼ mejlel lac mel cheʼ miʼ yʌjlel mach bʌ isujmic ti lac tojlel? Cheʼʌch tsaʼ ujti tiʼ tojlel Jesús yicʼot jiñi Juan jiñi xʼacʼ Chʼʌmjaʼ (pejcan Mateo 11:18, 19). ¿Chuqui tsiʼ mele Jesús? Maʼañic tsiʼ yʌqʼue i yorajlel i coltan i bʌ, tiʼ sube jiñi quixtañujob chaʼan yom jach miʼ qʼuelob jiñi melbalʌl tac, ti chuqui miʼ mel yicʼot chuqui miʼ cʌntesan. Cheʼ bajcheʼ tsiʼ yʌlʌ, «i ñaʼtʌbal Dios miʼ tsictiyel tiʼ yalobilob [o melbal]».

13 Ilayi mi lac taj ñuc bʌ cʌntesʌntel. An i tajol jiñi quixtañujob miʼ yʌlob mach bʌ tojic ti lac tojlel i mach weñix mi laj qʼuejlel. ¿Am ba chuqui miʼ mejlel lac mel? Mi an majqui miʼ yʌl jumpʼejl lot ti lac tojlel, i wentʌlel yom mi lac chumtʌl cheʼ bʌ maʼañic mi la cʌcʼ ti ñuc yilal chuqui miʼ yʌlob. Cheʼ bajcheʼ tsaʼ ujti tiʼ tojlel Jesús, mi tojʌch lac melbal, mi caj i qʼuelob chaʼan mach isujmic tsaʼ bʌ ajli ti lac tojlel.

¿BAJCHEʼ MI LAC BAJÑEL QʼUEL LAC BɅ?

14, 15. ¿Chucoch mach yom mi lac bajñel ñaʼtan chuqui yom mi lac mel?

14 Tsaʼix laj qʼuele chaʼan wocolʌch mi lac tajben i sujmlel pejtelel chuqui mi cʼotel la cubin. Yambʌ wocol maʼañic bʌ miʼ yʌqʼueñonla lac taj jiñi i sujmlel jiñʌch cheʼ xmulilonla ti lac pejtelel. Laʼ lac ñaʼtan chaʼan añix ora la cajel lac melben i yeʼtel Jehová i an lac taja cabʌl lac ñaʼtʌbal yicʼot ti ora mi lac ñaʼtan chuqui wen yicʼot maʼañic bʌ. Tajol yambʌlob mi ñumen qʼueloñobla ti ñuc chaʼan jiñi. ¿Muʼ ba i mejlel i yʌcʼonla ti yajlel ti wocol iliyi?

15 Cheʼʌchi, mi mucʼ jach lac bajñel ñaʼtan lac bʌ. Jiñi bajcheʼ yubil mi la cubin lac bʌ yicʼot muʼ bʌ lac bajñel cʼotel lac ñaʼtan miʼ mejlel i ticʼlan lac pensar. Miʼ mejlel i cʼotel lac ñaʼtan chaʼan mi lac luʼ chʼʌmben isujm chuqui miʼ yujtel anquese mach tsʼʌcʌlic la cujil jiñi tsaʼ bʌ ujti. Pero jiñi wocolʌch. Jiñi Biblia miʼ yʌqʼueñonla ili ticʼojel: «Mach a bajñel ñaʼtan bajcheʼ jach a wom maʼ mel» (Pr. 3:5, 6; 28:26).

16. Ti ili tsaʼ bʌ ujti, ¿chuqui tsaʼ ujti yaʼ baqui miʼ chojñel uchʼel, i chuqui tsiʼ bʌcʼ ñaʼta jiñi Tomás?

16 ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i yujtel iliyi? Laʼ cu lac ñaʼtan ili. Juntiquil anciano añix bʌ cabʌl i ñaʼtʌbal i cʼabaʼ Tomás yaʼan ti baqui mi chojñel uchʼelʌl. Toj sajtel i pusicʼal Tomás cheʼ miʼ qʼuel yambʌ anciano, i cʼabaʼ Juan, woli bʌ ti uchʼel yicʼot juntiquil xʼixic mach bʌ i yijñamic. Tiʼ chaʼticlelob wen tijicña woliʼ ñusañob i bʌ, miʼ chaʼleñob tseʼñal i mi mecʼob i bʌ. Jiñi Tomás miʼ cʼotel i ñaʼtan chaʼan Juan maʼañic woliʼ pʌsben i xucʼtʌlel i yijñam i miʼ cʼajtiben i bʌ: «¿Muʼ baʼ caj i chaʼleñob i bʌ ti divorciar? ¿Bajcheʼ mi caj i yujtel jiñi i yalobilob?». Miʼ wen cʼojoʼtan, come mach junyajlic jach an i qʼuele miʼ yujtel cheʼ bʌ jiñi. Tajol cheʼ tsaʼ cʼoti la cubin lac bʌ jaʼel.

17. a) ¿Chuqui tsaʼ cʼoti i ñaʼtan Tomás? b) ¿Chuqui mi laj cʌn chaʼan jiñi tsaʼ bʌ ujti laj qʼuel?

17 Pero laʼ lac ñaʼtan jumucʼ. ¿Yujilix baʼ Tomás pejtelel tsaʼ bʌ ujti chaʼan cheʼ tsiʼ ñaʼta bajcheʼ jiñi? Ti jiñi bʌ acʼʌlel tsiʼ pejca jiñi Juan. Tsiʼ yubi chaʼan jiñi xʼixic i yijtiʼan, añix bʌ ora maʼañic qʼuelbil i chaʼan. Come ñumel jach woli ti julaʼ ti jiñi tejclum, tsiʼ ñaʼtayob tem uchʼel, pero i yijñam Juan maʼañic tsaʼ mejli ti majlel yicʼotob. Tomás tsiʼ wen ubi i tijicñʌyel. Wem bʌ tsiʼ mele jiñʌch cheʼ maʼañic majqui tiʼ sube jiñi tsaʼ bʌ i qʼuele. ¿Chuqui miʼ cʌntesañonla iliyi? Chaʼan mach yʌlʌyic jaypʼejlix jab an i cajel lac melben i yeʼtel Jehová, ñuc bʌ i cʼʌjñibal jiñʌch cheʼ yom mi lac luʼ ñaʼtan muʼ bʌ i yujtel chaʼan mi lac tajben i sujmlel.

18. ¿Bajcheʼ miʼ mejlel i ticʼlan lac pensar cheʼ bʌ mach weñic mi laj qʼuel lac bʌ lac quicʼot juntiquil hermano?

18 Mi mach weñic mi laj qʼuel lac bʌ la quicʼot juntiquil la quermaño, wocolʌch mi cajel lac tajben jiñi i sujmlel cheʼ an chuqui woliʼ yʌjlel tiʼ tojlel. Cheʼ mi la cʌcʼ ti ñuc jiñi wocol am bʌ la quicʼot tajol mach weñic mi cajel laj qʼuel majlel. I tiʼ caj jiñi, miʼ mejlel lac ñop ti orajach cheʼ an chuqui mach bʌ isujmic miʼ yʌjlel tiʼ tojlel. Ili miʼ cʌntesañonla chaʼan cheʼ mi lac lot cʌytʌl michʼajel ti lac pusicʼal tiʼ tojlel la quermañojob, miʼ mejlel i yʌqʼueñonla lac ñaʼtan jiñi mach bʌ isujmic (1 Ti. 6:4, 5). Chaʼan maʼañic mi lac mel jiñi, mach yomic an lac tsʼaʼleya yicʼot i tsʌytsʌyñiyel lac pusicʼal. Laʼ laj cʼajtesan chaʼan wersa yom mi laj cʼuxbin jiñi la quermañojob yicʼot mi lac ñusʌbeñob i mul tiʼ pejtelel lac pusicʼal (pejcan Efesios 4:2, 32).

JIÑI PRINCIPIO TAC MIʼ CɅNTAÑONLA

19, 20. a) ¿Baqui bʌ principio tac miʼ mejlel i coltañonla lac tsajin muʼ bʌ i cʼotel la cubin? b) ¿Chuqui mi caj laj qʼuel ti yambʌ temaj?

19 Ti ili temaj tsaʼix laj qʼuele uxchajp muʼ bʌ i mejlel i mʌctañonla chaʼan mi lac tajben i sujmlel chuqui mi la cubin i mi lac tsajin ti tsʼʌcʌl: Cabʌl chuqui mi la cubin mach tsʼʌcʌlic, lot jach yicʼot xmulilonla. ¿Chuqui miʼ mejlel i coltañonla? Tsaʼ laj qʼuele chaʼan yom miʼ laj cʼʌn principio tac. Junchajp tsaʼ bʌ laj qʼuele miʼ yʌl chaʼan mi lac taj quisin yicʼot tontojonla cheʼ mi lac jacʼ ti ora muʼ bʌ lac ñʌchʼtan i maʼañic mi lac wen tsajin (Pr. 18:13). Yambʌ principio tsiʼ cʼajtesʌbeyonla chaʼan mach yomic mi lac bʌcʼ ñop chuqui mi la cubin mi maxto lac sʌclʌbe i sujmlel (Pr. 14:15). I yuxchajplel jiñʌch chaʼan mach yʌlʌyic jaypʼejlix jab an lac melbe i yeʼtel Jehová, mach yomic mi lac bajñel ñaʼtan lac bʌ (Pr. 3:5, 6). Jiñi principio tac miʼ cʌntañonla come miʼ coltañonla laj cʼʌn ti wen chuqui toj bʌ chaʼan mi lac tajben i sujmlel chuqui mi la cubin i wen chuqui mi lac yajcan lac mel.

20 Pero muʼto caj laj qʼuel yambʌ wocol. ¿Baqui bʌ? Jiñʌch cheʼ mi la cʌl yambʌlob chaʼan bajcheʼ yilalob. Ti yambʌ temaj, mi caj laj qʼuel uxchajp chuqui miʼ yʌcʼonla ti yajlel ti jiñi wocol i chuqui yom mi lac mel chaʼan mach cheʼic mi la cujtel.

^ parr. 8 Qʼuele jiñi Anuario 2004, tiʼ yopol 110 yicʼot 111, yicʼot jiñi Anuario 2008, tiʼ yopol 133 cʼʌlʌl ti 135.