1, 2. a) An ka ɲi k’a ɲini ka mun lo lɔn ani mun na? b) An bena mun lo lajɛ barokun nin na?

AN BƐƐ ka ɲi k’a ɲini k’a lɔn cogo min na an be se ka kunnafoniw sɛgɛsɛgɛ walisa k’a lɔn ni tiɲɛn lo wala ni tiɲɛn tɛ (Talenw 3:21-23; 8:4, 5). N’o tɛ, Sutana n’a ka duniɲa juguman bena an ka miiriya yɛlɛma cogo nɔgɔman na (Efɛz. 5:6; Kɔlɔs. 2:8). Tiɲɛn na, n’an tɛ ni kunnafoni ɲumanw ye, an tɛ se ka tiɲɛn lɔn ka bɔ ngalon na. Talenw 18:13 b’a fɔ ko: “Mɔgɔ min be kuma jaabi k’a sɔrɔ a m’a mɛn ka ɲa, o tigi ye naloman ye. A ta ye maloya ye.”

² Barokun nin na, an bena a ye fɛɛn min kama a ka gwɛlɛ ka kunnafoni ɲumanw sɔrɔ walisa k’a lɔn ni koo dɔ ye tiɲɛn ye wala ni tiɲɛn tɛ. Ka fara o kan, an bena Bibulu ka sariyakolow ani ɲɛyirali dɔw lajɛ. U bena an dɛmɛ k’a lɔn cogo min na an be se ka kunnafoniw sɛgɛsɛgɛ koɲuman.

3. Sariyakolo min be sɔrɔ Talenw 14:15 kɔnɔ, mun na an ka ɲi k’o sira tagama? (Jaa lajɛ, barokun daminɛ na.)

³ Bi, an be kunnafoniw sɔrɔ ka bɔ yɔrɔ bɛɛ. An b’u sɔrɔ ɛntɛrɛnɛti, telewisɔn, arajo n’a ɲɔgɔnnaw na. An teriw n’an lɔnbagaw be maana caaman lakali an ye. U be se ka e-mail ani  sms caaman ci an ma fana. Tuma dɔw la, an be kunnafoni minw sɔrɔ, a be komi daan t’u la. O lo kama an ka ɲi k’an yɛrɛ kɔrɔsi. N’a sɔrɔ an teriw be kunnafoniw ci an ma ni ŋaniya ɲuman ye. Nka, mɔgɔ dɔw be tugu ka ngalon kumaw jɛnsɛn. Bibulu ka sariyakolo juman lo b’an dɛmɛ ka kunnafoniw sɛgɛsɛgɛ? Talenw 14:15 b’a fɔ ko: “Kolɔnbali be la fɔta bɛɛ la. Nga yɛrɛkɔlɔsibaga be jatiminɛ kɛ.”

4. An be kunnafoni minw kalan, Filipikaw 4:8, 9 be se k’an dɛmɛ cogo di k’u sugandi? Mun na a kɔrɔtanin lo an ka kunnafoni ɲumanw ɲini? (Koorilen nin lajɛ: “ Fɛɛrɛ dɔw, kunnafoni ɲumanw sɔrɔcogo koo la.”)

⁴ An mako be kunnafoni ɲumanw na walisa ka desizɔn ɲumanw ta. O kama, an be kunnafoni minw kalan, an ka ɲi k’an janto kosɔbɛ k’u sugandi ka ɲɛ (Filipikaw 4:8, 9 kalan). Site web dɔw kɔnɔnakow fanba tɛ tiɲɛn ye. An man ɲi k’an ka wagati tiɲɛ ka kunnafoniw lajɛ o site nunu kan. An man ɲi fana ka e-mail wala sms kalan minw be ngalon jɛnsɛn. A kɔrɔtanin lo kosɔbɛ an k’an yɛrɛ tanga kerecɛn murutininw ka kalanw ani u ka site web ma. U b’a fɛ ka Ala sagokɛlaw ka limaniya nagasi ani ka mɔgɔw lafili. N’an tɛ ni kunnafoni ɲumanw ye, an tɛ se ka desizɔn ɲumanw ta. Kana a miiri fewu ko ngalon kumaw tɛ se ka foyi kɛ i la.—1 Tim. 6:20, 21.

5. Israɛldenw ye kibaro jugu jumanw lo mɛn ani o ye nɔɔ juman lo to u kan?

⁵ Ngalon kumaw be se k’an mako sa pewu! Ɲɛyirali fɛ, miiri k’a filɛ min kɛra Musa ka wagati la. Musa tun ye kolajɛbaga 12 ci ka taga layidu jamana lajɛ. U la mɔgɔ 10 kɔsegira ka na kibaro juguw fɔ o jamana koo la (Nɔnb. 13:25-33). U ye koow lakali ka dama tɛmɛ minkɛ, Jehova ka mɔgɔw siranna ani u fari fagara (Nɔnb. 14:1-4). Mun na do? Komi kolajɛbagaw fanba ye kibaro juguw fɔ, n’a sɔrɔ Israɛldenw y’a miiri k’o lo ye tiɲɛn ye. O kama, cɛɛ kantigi Zozuwe ni Kalɛb tun be koo ɲuman minw fɔra u ye, u ma sɔn k’o lamɛn (Nɔnb. 14:6-10). Sanni u k’a ɲini k’a lɔn min kɛra tiɲɛn na ani k’u jigi la Jehova kan, u lara kibaro juguw la. O ye hakilintanya ye dɛ!

6. Mun na an hakili man ɲi ka ɲagami n’an ye kuma jugu dɔw mɛn Jehova sagokɛlaw koo la?

⁶ N’an ye maanaw mɛn Jehova Seerew koo la, an ka ɲi k’an yɛrɛ kɔrɔsi kosɔbɛ o ma. An kana ɲinɛ ko Sutana lo be Ala sagokɛla kantigiw jalaki (Yir. 12:10). O lo kama Yezu y’an lasɔmi ko an kɛlɛbagaw bena to ka ‘galon la an kan ko an be kojugu sifa bɛɛ kɛ.’ (Mat. 5:11). N’an b’o lasɔmini kuma ta sɔbɛ la, an hakili tɛna ɲagami n’an ye kuma jugu dɔw mɛn Jehova sagokɛlaw koo la.

7. An ka ɲi k’an yɛrɛ ɲininga mun lo la ka sɔrɔ ka e-mail wala sms ci mɔgɔ ma?

⁷ Yala a ka d’i ye ka e-mail ni sms ci i teriw n’i lɔnbagaw ma wa? A be se ka kɛ ko i ye kunnafoni dɔw sɔrɔ wala i ye maana kabakoman dɔ mɛn. Yala i b’a fɛ ka kɛ fɔlɔ ye k’o jɛnsɛn i n’a fɔ zurunali sɛbɛbaga dɔ bena kɔrɔtɔ k’o kɛ cogo min na wa? Sanni i ka sms wala e-mail ci mɔgɔ dɔ ma, i yɛrɛ ɲininga ko: “Yala n’ b’a fɛ ka kunnafoni minw ci, n’ lanin b’a la k’u ye tiɲɛn ye wa? Yala n’ y’o kunnafoniw sɛgɛsɛgɛ wa?” N’i lanin t’o kunnafoniw na ani i y’u ci, a be se ka kɛ ko i be ngalon jɛnsɛnna balimaw cɛ. O kama, n’i lanin t’a la ko kunnafoni dɔ ye tiɲɛn ye, a jɔsi ka bɔ yen, kana a ci mɔgɔ wɛrɛ ma.

8. Jamana dɔw la, an kɛlɛbagaw ye mun lo kɛ? An be se k’u dɛmɛ cogo di an ɲina ma?

⁸ An be e-mail wala sms minw sɔrɔ, n’an be sin k’u ci mɔgɔw ma, farati wɛrɛ b’o la. Jamana dɔw la, u ye bali sigi an ka baara faan dɔw kan wala an ka baara kuru bɛɛ kan. O jamanaw na, an kɛlɛbagaw be se k’a ɲini ka ngalon jɛnsɛn walisa ka siranya  bila an na wala k’a to an be tigɛ ɲɔgɔn na. Yɔrɔ min tun be weele ko soviyetiki mara, an k’a lajɛ koo min kɛra yen. O yɔrɔ ka polisiw tun be weele ko KGB. U ye ngalon tigɛ ko balima minw b’an ka waajuli baara ɲɛminɛ, olu dɔw ye Jehova ka mɔgɔw janfa. U y’o ngalon jɛnsɛn. * A fɔ man di, nka balima caaman lara o la ani u bɔra Jehova ka ɔriganisasiyɔn kɔnɔ. U la mɔgɔ caaman segira ka na. Nka, u dɔw ma segi tugun (1 Tim. 1:19). An be se k’an yɛrɛ tanga o ɲɔgɔn ma cogo di? An kana kunnafoni juguw jɛnsɛn. An lanin t’a la ko kunnafoni minw ye tiɲɛn ye, an kana u jɛnsɛn fana. I be koo minw mɛn, kana la u bɛɛ la. Kunnafoniw sɛgɛsɛgɛ k’a filɛ ni tiɲɛn lo.

9. Mun na a man nɔgɔ tuma dɔw la k’a lɔn ni koo dɔ ye tiɲɛn ye wala ni tiɲɛn tɛ?

⁹ Tuma dɔw la, an be kunnafoni dɔw mɛn minw bɛɛ tɛ tiɲɛn ye. Dɔw fana dafanin tɛ. O fana b’a to a man nɔgɔ tuma dɔw la k’a lɔn ni koo dɔ ye tiɲɛn ye wala ni tiɲɛn tɛ. Kunnafoni minw bɛɛ tɛ tiɲɛn ye, mɔgɔ man kan ka la u la! An be se ka mun lo kɛ walisa o kunnafoniw ɲɔgɔn kana an lafili?—Efɛz. 4:14.

10. Mun na Israɛldenw tun b’a fɛ ka taga u balimaw kɛlɛ? A laban, mun na u ma taga u balimaw kɛlɛ?

¹⁰ Zozuwe ka wagati la, Israɛlden minw tun siginin be Zurudɛn baji tileben fan fɛ, an k’a filɛ koo min y’u sɔrɔ (Zozuwe 22:9-34). U y’a mɛn ko Israɛlden minw be Zurudɛn baji kɔrɔn fan fɛ, olu ye sarakabɔlan belebeleba dɔ lɔ baji gɛrɛfɛ. O kuma tun ye tiɲɛn ye. Nka, u tun tɛ ni kunnafoniw bɛɛ ye o koo la. O kama, u ye ɲɔgɔn lajɛn walisa ka taga u balimaw kɛlɛ minw be Zurudɛn baji kɔrɔn fan fɛ. Mun na do? Sabu u y’a miiri k’u murutira Jehova kama (Zozuwe 22:9-12 kalan). Nka sanni u ka taga u kɛlɛ, u ye cɛɛ kantigi dɔw ci ka taga Zurudɛn baji kɔrɔn fan fɛ walisa ka sɛgɛsɛgɛri kɛ o koo la. O kɛra sababu ye o cɛɛw ye mun lo faamu? U y’a faamu k’u balima minw be Zurudɛn kɔrɔn fan fɛ, olu m’o sarakabɔlan lɔ  saraka kama. Nka, u tun y’a lɔ k’a kɛ seere ye walisa sinima bɛɛ k’a lɔn k’olu fana tun ye Jehova batobagaw ye. Siga t’a la, Israɛldenw ninsɔndiyara kosɔbɛ sabu u tun kɔnna ka min mɛn, u ma ta o ma ka sin ka taga u balimaw kɛlɛ. Nka, u y’a ɲini ka koow faamu ka ɲɛ fɔlɔ!

11. a) Tilenbaliyako kɛra Mefibosɛti la cogo di do? b) Mun lo tun be se ka Dawuda bali k’o tilenbaliyako kɛ Mefibosɛti la?

¹¹ Mɔgɔ dɔ be se ka tilenbaliyako kɛ an na. Cogo di do? A be se ka kumaw jɛnsɛn an koo la minw bɛɛ tɛ tiɲɛn ye wala u dafanin tɛ. An ka masacɛ Dawuda ni Mefibosɛti ka koo lajɛ. Mefibosɛti tun ye Sayuli mamaden ye. Masacɛ Dawuda tun ye Sayuli ka forow bɛɛ di Mefibosɛti ma (2 Sam. 9:6, 7). Nka kɔfɛ, Dawuda ye kumajugu dɔ mɛn Mefibosɛti koo la. A ma wagati ta ka sɛgɛsɛgɛri kɛ k’a filɛ n’o koo ye tiɲɛn ye. A sinna ka Mefibosɛti bololafɛnw bɛɛ bɔsi a la (2 Sam. 16:1-4). Kɔfɛ, Dawuda ye baro kɛ ni Mefibosɛti ye ani a y’a faamu ko ale filila. A ye Mefibosɛti bololafɛnw tilancɛ segi a ma (2 Sam. 19:25-30). Dawuda basigira koo dɔw kan minw bɛɛ tun tɛ tiɲɛn ye. O lo y’a to a ye tilenbaliyako kɛ Mefibosɛti la. A tun be se k’a yɛrɛ tanga o tilenbaliyako ma n’a tun ye wagati ta ka sɛgɛsɛgɛri kɛ walisa ka koow faamu ka ɲɛ.

12, 13. a) Yezu ye mun lo kɛ tuma min na mɔgɔw ye ngalon jɛnsɛn a koo la? b) Ni mɔgɔ dɔ ye ngalon tigɛ ka la an kan, an be se ka mun lo kɛ?

¹² Ni mɔgɔ dɔ ye ngalon jɛnsɛn ele koo la, i bena mun lo kɛ do? O ɲɔgɔn kɛra Yezu ni Zan Batizelikɛla la (Matiyo 11:18, 19 kalan). Yezu ye mun lo kɛ do? A m’a ɲini cogo bɛɛ la k’a yɛrɛ lafasa. Min tun be fɔra a koo la, a tun b’a fɛ mɔgɔw yɛrɛ k’a filɛ ale ka kɛwalew n’a ka kalanw fɛ n’o ye tiɲɛn ye. Yezu ko: “Lɔnniya ka kɛtaw b’a ka tilenninya yira.”—Mat. 11:19.

¹³ An be se ka kalan nafaman sɔrɔ Yezu fɛ. Tuma dɔw la, mɔgɔw be se ka kuma bɛnbaliw wala kumajuguw fɔ an koo la. O be se ka kɛ sababu ye an tɔgɔ be tiɲɛ. Yala an be se ka koo dɔ kɛ walisa k’an tɔgɔ saniya wa? Ɔnhɔn. Ni mɔgɔ dɔ ye ngalon tigɛ ka la an kan, an ka ɲɛnamaya kɛcogo fɛ, an be se k’a to mɔgɔw k’a lɔn an ye mɔgɔ sifa min ye tiɲɛn na. Yezu ka ɲɛyirali b’an dɛmɛ k’a faamu ko an be se k’a yira an ka kɛwalew fɛ ko min fɔra an koo la, o tɛ tiɲɛn ye.

14, 15. Mun na an man ɲi k’an bolo la an yɛrɛ ka hakilitigiya kan?

¹⁴ An y’a faamu ko a man nɔgɔ k’a lɔn ni koo dɔ ye tiɲɛn ye wala ni tiɲɛn tɛ. An yɛrɛ ka dafabaliya ye gwɛlɛya wɛrɛ ye. N’a sɔrɔ an be Jehova batora kabi saan caaman ani a be se ka kɛ ko an ye hakilitigiya sɔrɔ ka se hakɛ dɔ la. N’a sɔrɔ mɔgɔ wɛrɛw b’an bonya o kama. Yala o be se ka kɛ farati ye an ma wa?

¹⁵ Ɔnhɔn. N’an lanin lo an yɛrɛ la kojugu, o be se k’a to an dusukunnakow n’an ka miiriyaw b’an lasun ka koow kɛ. An be se k’a daminɛ k’a miiri ko an be koo dɔ faamu hali k’a sɔrɔ an tɛ ni kunnafoniw bɛɛ ye o koo la. Faratiba b’o la. Bibulu b’a fɔ ka gwɛ ko an kana an bolo la an yɛrɛ ka hakilitigiya kan.—Talenw 3:5, 6; 28:26.

16. Ɲɛyirali nin na, mun lo kɛra ɛrɛsitoran dɔ la ani Robɛr ye mun lo miiri o koo la?

¹⁶ An ka ɲɛyirali dɔ lajɛ. Robɛr ye diinan mɔgɔkɔrɔ kolɔnbaga dɔ ye. Loon dɔ sufɛ, a tagara ɛrɛsitoran na ani a ye diinan mɔgɔkɔrɔ dɔ ye min tɔgɔ ko Zan. Zan tun siginin be ni muso dɔ ye min t’a furumuso ye. Robɛr y’a kɔrɔsi k’u be  wagati diiman kɛra ni ɲɔgɔn ye. U be yɛlɛla ɲɔgɔn fɛ ani u yɛrɛ melekera ɲɔgɔn na. O koo ye Robɛr hakili ɲagami ani a y’a yɛrɛ ɲininga ko: “Kɔni o koo tɛna a to Zan ka furu be sa? N’o kɛra, a muso n’a deenw do, olu bena kɛ di?” Robɛr b’a kala ma k’o koo ɲɔgɔn ye dɔw sɔrɔ ka ye. N’ele lo tun be Robɛr nɔɔ na, i tun bena mun lo miiri do?

17. Robɛr labanna ka mun lo faamu? O koo be mun lo yira an na?

¹⁷ An ka miiri k’a filɛ: Robɛr hakili la, Zan b’a muso janfara le. Nka yala a be ni kunnafoniw bɛɛ ye o koo la wa? O suu nin yɛrɛ la, Robɛr ye Zan weele telefɔni na. Miiri k’a filɛ Robɛr dusu saalola cogo min na k’a lɔn k’o muso ye Zan dɔgɔmuso lo ye! O muso tun bɔra yɔrɔjan ka na ani ale ni Zan tun ye saan caaman kɛ u ma ɲɔgɔn ye. Zan tun siginin be dugu min na, a dɔgɔmuso tɛmɛtɔ tun lo o yɔrɔ la. Komi wagati caaman tun t’a fɛ, ale ni Zan sera ka ɲɔgɔn kunbɛn ɛrɛsitoran dɔ lo la. Zan muso tun ma se ka na. A kɛra kunnadiya ye ko Robɛr tun ye min miiri o koo la, a m’o fɔ mɔgɔ wɛrɛ ye. O koo be mun lo yira an na do? An be Jehova batora a mɛɛnna cogo o cogo, an bele mako b’a la ka kunnafoniw bɛɛ lɔn fɔlɔ ka sɔrɔ k’a lɔn ni koo dɔ ye tiɲɛn ye wala ni tiɲɛn tɛ.

18. N’an ye kumajugu dɔ mɛn an balima dɔ koo la, mun lo be se k’a to an be la o la?

¹⁸ Ni bɛnbaliya b’an ni balima dɔ cɛ, a be se ka gwɛlɛya an ma ka koow sɛgɛsɛgɛ koɲuman. Bɛnbaliya min b’an n’o balima cɛ, n’an be to ka miiri o la tuma o tuma, o be se k’a to an be kɛ ni miiriya juguw ye a koo la. O la, n’an ye kumajugu dɔ mɛn o balima koo la, an ka teli ka la o la. O be mun lo yira an na do? O b’a yira ko n’an be ni miiriya juguw ye an balimaw koo la, o be se k’a to an be la koo dɔw la minw tɛ tiɲɛn ye (1 Tim. 6:4, 5). O kama, an man ɲi k’a to miiriya juguw ka sigiyɔrɔ sɔrɔ an dusukun na. An ka nin to an hakili la: Jehova b’a fɛ an k’an balimaw kanu ani ka yafa u ma n’an dusu bɛɛ ye.—Kɔlɔsikaw 3:12-14 kalan.

19, 20. a) Bibulu ka sariyakolo jumanw lo bena an dɛmɛ ka kunnafoniw sɛgɛsɛgɛ koɲuman? b) An bena mun lo lajɛ barokun nata la?

¹⁹ Bi, a man nɔgɔ ka kunnafoni ɲumanw sɔrɔ ani k’u sɛgɛsɛgɛ koɲuman. Mun na do? Sabu kunnafoniw fanba tɛ tiɲɛn ye ani u dafanin tɛ. Ka fara o kan, an ye mɔgɔ dafabaliw ye. Mun lo be se k’an dɛmɛ? An ka ɲi ka Bibulu ka sariyakolow lɔn ani k’u sira tagama. Ɲɛyirali fɛ, Bibulu ka sariyakolo dɔ b’a fɔ ko mɔgɔ min be kuma jaabi k’a sɔrɔ a m’a mɛn ka ɲɛ, o tigi ye naloman ye (Talenw 18:13). Bibulu ka sariyakolo wɛrɛ b’an dɛmɛ k’a faamu ko an be koo minw bɛɛ mɛn, an man ɲi ka la u la n’an m’u sɛgɛsɛgɛ k’a lɔn ni tiɲɛn lo (Talenw 14:15). A laban, an be Jehova batora a mɛɛnna cogo o cogo, an man ɲi k’an bolo la an yɛrɛ ka hakilitigiya kan (Talenw 3:5, 6). An ka to ka basigi kunnafoni ɲumanw kan walisa k’a lɔn ni koo dɔ ye tiɲɛn ye wala ni tiɲɛn tɛ. O la, Bibulu ka sariyakolow bena an latanga ani k’an dɛmɛ ka desizɔn ɲumanw ta.

²⁰ Nka, koo wɛrɛ be yen min b’a to a man nɔgɔ ka tiɲɛn lɔn koo dɔ la. Adamaden ɲɛɛ be min na, a ka teli ka kiti tigɛ ka kɛɲɛ n’o lo ye. Barokun nata la, an bena a filɛ o be se k’an lafili koo minw na ani cogo min na an be se k’an yɛrɛ tanga o ma.