1, 2. (a) Inki kikalulu ya mfunu beto fwete yedisa mpi sambu na nki? (b) Inki beto ta longuka na disolo yai?

BETO yonso fwete longuka mutindu ya kutadila bansangu na dikebi sambu na kubakisa mambu mbote-mbote. (Bingana 3:21-23; 8:4, 5) Kana ve, Satana mpi nsi-ntoto na yandi lenda bebisa mabanza na beto. (Baefezo 5:6; Bakolosai 2:8) Ya kieleka, sambu na kubakisa mambu mbote-mbote, beto fwete vanda ti banzikisa. Bingana 18:13 ke tuba nde: “Kana muntu kupesa mvutu na diambu mosi na ntwala nde yandi wa banzikisa, yo kele buzoba mpi nsoni.”

² Na disolo yai, beto ta longuka mambu yina lenda kanga beto nzila ya kuzwa banzikisa yina lenda sadisa beto na kubakisa mambu mbote-mbote. Beto ta longuka mpi minsiku ya Biblia mpi bambandu yina lenda sadisa beto na kuzaba kutadila bansangu mbote-mbote.

3. Sambu na nki beto fwete sadila munsiku ya Biblia yina kele na Bingana 14:15? (Tala kifwanisu ya luyantiku ya disolo.)

³ Bubu yai, beto ke zwaka bansangu na banzila mingi, mu mbandu, na Internet, na televizio, na radio, mpi na bazulunalu. Diaka banduku na beto lenda sonikila beto to kutindila beto bansangu  mpi masolo mingi. Yo ke monana nde beto ta landaka kaka kubaka bansangu. Yo yina beto fwete keba. Banduku na beto lenda vanda ti bangindu ya mbote, kansi bantu ya nkaka ke mwangaka bansangu ya luvunu to ke yikaka mambu ya luvunu. Inki munsiku ya Biblia lenda sadisa beto na kutadila mbote-mbote mambu yina beto ke wa? Bingana 14:15 ke tuba nde: “Muntu ya kukonda mayele ke ndimaka mambu yonso, kansi muntu ya mayele ke tadilaka konso kitambi na yandi.”

4. Inki mutindu Bafilipi 4:8, 9 ke sadisa beto na kupona mambu ya beto ke tanga mpi sambu na nki yo kele kibeni mfunu na kuvanda ti bansangu ya kieleka? (Tala mpi lupangu “ Bisika Yina Beto Lenda Zwa Bansangu ya Kieleka.”)

⁴ Sambu na kubaka balukanu ya mbote, beto fwete vanda ti banzikisa ya kieleka. Yo yina, beto fwete tula kibeni dikebi ntangu beto ke pona mambu yina beto ke tanga. (Tanga Bafilipi 4:8, 9.) Beto fwete bebisave ntangu na kutala to kutanga bansangu na basite Internet ya mpamba-mpamba to kutanga bansangu yina kele ve ti banzikisa. Beto fwete kota ve na basite Internet ya ba-aposta. Bo ke zolaka kulembisa lukwikilu ya bansadi ya Nzambi mpi kusoba kieleka. Bansangu ya luvunu ke pusaka bantu na kubaka balukanu ya mbi. Kuyindula ve nde bansangu ya luvunu lenda ve ata fioti kubebisa mabanza na nge.—1 Timoteo 6:20, 21.

5. Inki mambu ya luvunu bantu ya Izraele ndimaka mpi nki bo salaka?

⁵ Masolo ya luvunu lenda pusa muntu na kubaka balukanu ya mbi. Na bilumbu ya Moize, bantu 12 kwendaka kutala Ntoto ya Lusilu. Ntangu bo vutukaka, bantu 10 pesaka bansangu ya mbi. (Kutanga 13:25-33) Bo pesaka mpi mwa bansangu ya luvunu yo yina bansadi ya Nzambi waka boma mpi lembaka nitu. (Kutanga 14:1-4) Sambu na nki bansadi ya Nzambi waka boma mpi lembaka nitu? Ziku bo yindulaka nde mambu yina vandaka ya masonga sambu bantu mingi yina kwendaka kutala insi tubaka mambu yango. Yo yina, bo ndimaka ve mambu ya mbote yina bantu zole tubaka sambu na Ntoto ya Lusilu. (Kutanga 14:6-10) Na kisika ya kuzikisa mambu mpi kutudila Yehowa ntima, bansadi ya Nzambi ndimaka na buzoba yonso mambu ya luvunu.

6. Sambu na nki beto fwete yituka ve ntangu bantu ke tuba mambu ya luvunu sambu na bansadi ya Yehowa?

⁶ Beto fwete keba mingi ntangu bantu ke tubila bansadi ya Nzambi. Beto vila ve nde Biblia ke bingaka mbeni na beto Satana “muntu yina ke fundaka bampangi na beto.” (Kusonga 12:10) Yezu tubaka nde bambeni ta “kusila beno makambu ya mutindu na mutindu.” (Matayo 5:11) Kana beto ke yibuka bangogo yai ya Yezu, beto ta kudiyangisa ve ntangu bantu ke tuba mambu ya luvunu sambu na bansadi ya Yehowa.

7. Na ntwala ya kusonga bantu bansangu, nki bangiufula beto fwete kudiyula?

⁷ Keti nge ke zolaka kutindila banduku na nge bansangu? Ntangu nge me tanga nsangu mosi to muntu me tela nge disolo mosi ya me sepedisa nge, keti nge ke kumaka na mpusa ya kumwanga yo mbala mosi? Na ntwala ya kutindila muntu nsangu mosi buna, kudiyula nde, ‘Keti nsangu yai kele ya kieleka? Keti mono kele mpenza ti banzikisa ya kieleka?’ Kana banzikisa kele ve, nge lenda mwanga mambu ya luvunu. Yo yina, kana nge kele ve ti banzikisa sambu na nsangu mosi buna, kusonga yo ve bantu ya nkaka, katula yo na mabanza na nge!

8. Inki bambeni me salaka na bansi ya nkaka mpi nki beto fwete sala ve?

⁸ Kigonsa ya nkaka ya kutinda bansangu kukonda  kuyindula kele nde na bansi ya nkaka leta ke tulaka dikebi mingi na kisalu na beto to nkutu me buyisaka yo. Yo yina na bansi yina, bambeni na beto lenda mwanga bansangu ya luvunu sambu na kupesa bampangi boma mpi kupusa bo na kuyindudila bampangi ya nkaka mambu ya mbi. Yindula mambu yina salamaka na Union soviétique. Bapolisi ya kimvuka mosi (KGB), mwangaka bansangu ya luvunu nde bampangi ya nkaka yina zabanaka mingi fundaka bampangi na bo Bakristu. * Diambu ya mawa kele nde bampangi mingi ndimaka mambu yina ya luvunu mpi bo yambulaka kieleka. Mingi na kati na bo vutukaka na dibundu kansi bankaka me vutukaka ve. Bo bikaka nde mambu yina ya luvunu kubebisa lukwikilu na bo. (1 Timoteo 1:19) Inki mutindu beto lenda kuditanina na mambu ya mutindu yai? Buya kumwanga bansagu yina lenda lembisa bampangi to bansangu yina kele ve ti banzikisa. Kundima ve mambu yonso yina nge ke wa. Kansi sosa kuzwa banzikisa ya kieleka.

9. Inki lenda sala mpi nde bantu kubakisa kibeni ve mambu mbote-mbote?

⁹ Bantangu ya nkaka beto ke waka mambu yina kele mpenza ve ya kieleka. Masolo ya nkaka ke monisaka ve kieleka yonso. Yo lenda sala mpi nde bantu kubakisa kibeni ve mambu mbote-mbote. Beto fwete ndima ve disolo mosi yina kele kaka ti ndambu ya kieleka. Inki beto lenda sala sambu bantu kukusa beto ve na masolo ya mutindu yai?—Baefezo 4:14.

10. Sambu na nki bantu ya Izraele ya nkaka zolaka kunwanisa bampangi na bo mpi nki sadisaka bo na kusala yo ve?

¹⁰ Beto lenda baka dilongi na mambu yina kuminaka bantu ya Izraele yina vandaka kuzinga na westi ya Nzadi ya Yordani, na bilumbu ya Yozue. (Yozue 22:9-34) Bo waka nde bantu ya Izraele yina vandaka na ndambu ya esti ya Yordani tungaka mesa-kimenga ya nene pene-pene ya nzadi. Mambu ya nkaka na nsangu yai vandaka ya kieleka kansi ya nkaka vandaka ya luvunu. Bantu ya Izraele ya ndambu ya westi yindulaka nde bampangi na bo  na esti me kolama na Yehowa, yo yina bo vukanaka sambu na kunwanisa bo. (Tanga Yozue 22:9-12.) Kansi na ntwala ya kunwanisa bo, bo tindaka bantu sambu na kuzikisa mambu. Inki banzikisa bantu yai zwaka? Bantu ya Izraele yina vandaka na esti tungaka ve mesa-kimenga yina sambu na kupesa bimenga na banzambi ya luvunu. Kansi bo tungaka yo sambu yo landa kundimisa bantu yonso nde bo vandaka kusambila Yehowa. Bantu ya Izraele waka kiese sambu bo zikisaka mambu mbote-mbote na kisika ya kunwanisa bampangi na bo.

11. (a) Inki mambu ya mbi bo sadilaka Mefibosheti? (b) Inki zolaka kusadisa Davidi na kusadila Mefibosheti mambu na mutindu ya mbote?

¹¹ Beto mpi lenda wa mpasi kana bantu me tuba mambu yina kele mpenza ve ya kieleka sambu na beto. Yindula mambu yina kuminaka Mefibosheti. Ntotila Davidi pesaka Mefibosheti ntoto yonso ya nkaka na yandi Saule. (2 Samuele 9:6, 7) Kansi na nima, bo zabisaka Davidi mambu yina vandaka mpenza ve ya kieleka sambu na Mefibosheti. Davidi zikisaka ve kana mambu yango vandaka ya kieleka mpi yandi botulaka bima yonso ya Mefibosheti. (2 Samuele 16:1-4) Na nima ntangu Davidi solulaka ti Mefibosheti, Davidi bakisaka nde yandi me sala kifu. Yo yina yandi vutudilaka Mefibosheti bima ya nkaka. (2 Samuele 19:24-29) Kana Davidi zikisaka mambu mbote na ntwala na kisika ya kubaka lukanu nswalu, yandi zolaka ve kusala diambu yina pesaka Mefibosheti mpasi.

12, 13. (a) Inki Yezu salaka ntangu bantu tubaka mambu ya luvunu sambu na yandi? (b) Inki beto lenda sala kana muntu me kusila beto makambu?

¹² Inki nge lenda sala kana muntu me kusila nge makambu? Mambu yai kuminaka mpi Yezu ti Yoane Mbotiki. (Tanga Matayo 11:18, 19.) Inki Yezu salaka? Yandi sadilaka ve ntangu mpi ngolo na yandi sambu na kundimisa bantu nde mambu yina vandaka luvunu. Kansi yandi siamisaka bantu na kusosa banzikisa. Yandi zolaka nde bo tula dikebi na mambu yina yandi vandaka kusala mpi kulonga. Yezu tubaka nde: ‘Mayele ke monanaka na bisalu na yo.’—Matayo 11:19.

¹³ Beto lenda baka dilongi ya mfunu na mbandu ya Yezu. Bantangu ya nkaka bantu lenda tuba mambu ya luvunu sambu na beto mpi beto lenda kudiyangisa nde yo lenda bebisa lukumu na beto. Kansi mutindu na beto ya kuzinga lenda sadisa bantu na kubakisa mpenza bikalulu na beto. Bonso na mbandu ya Yezu, bikalulu na beto ya mbote lenda monisa nde mambu yina bantu ke tuba sambu na beto kele ve ya kieleka mpi bo ke kusila beto makambu.

14, 15. Sambu na nki beto fwete tula ve ntima na mayele na beto mosi?

¹⁴ Beto me mona nde yo lenda vanda mpasi na kuwa masolo ya kieleka. Diambu ya nkaka kele nde beto kele bantu ya kukonda kukuka. Ziku beto me sadilaka Yehowa bamvula mingi mpi beto me kumaka mayele na mambu ya nkaka. Bantu ya nkaka lenda zitisa beto sambu beto ke yindulaka mbote. Keti yo lenda kuma kigonsa sambu na beto?

¹⁵ Ee. Beto lenda kuma kutula ntima na mayele na beto mosi. Beto lenda bika nde mawi mpi bangindu na beto kukuma kutwadisa luzingu na beto. Beto lenda yindula nde beto ke bakisa diambu mosi ata beto kele ve ti banzikisa yonso. Yo kele kibeni kigonsa! Biblia ke kebisa beto pwelele na kutula ve ntima na mayele na beto mosi.—Bingana 3:5, 6; 28:26.

16. Inki salamaka na restora mpi nki Tom yindulaka?

¹⁶ Mu mbandu: Yindula nde na nkokila mosi, Tom nkuluntu mosi ya me salaka bamvula mingi  na dibundu me mona John, nkuluntu ya nkaka, me vanda na mesa na restora ti nkento mosi yina kele ve nkwelani na yandi. Yo ke monana nde bo zole kele na kiese. Tom ke mona bo ke seka mpi ke na kiese. Yandi me kudiyangisa mingi mpi me kudiyula nde: ‘Keti John ta fwa makwela ti nkento na yandi? Ebuna bana na bo?’ Tom me monaka dezia mambu ya mutindu yai me salama. Kana nge vandaka Tom, nki mutindu nge zolaka kudiwa?

17. Inki mambu Tom bakisaka na nima mpi yo ke longa beto nki?

¹⁷ Yindula fioti. Ata Tom yindulaka nde John vandaka ve ya kwikama na nkento na yandi, keti yandi zabaka mambu yonso? Kaka na nkokila yina, Tom bingaka John mpi John zabaka nde nkento yina vandaka mpangi ya John yina ke zingaka ntama. John me kutanaka diaka ve ti mpangi na yandi ya nkento bamvula mingi. Sambu mpangi na yandi kele pana kaka sambu na bangunga fioti, John sepelaka nde bo lutisa mwa ntangu yina ya fioti na restora. Nkento ya John zwaka ve ntangu ya kukwenda ti bo. Tom waka kiese sambu yandi zabisaka ve ata muntu ya nkaka mambu yina yandi yindulaka! Mambu yai ke longa beto nki? Ata beto me salaka bamvula mingi na dibundu ya Yehowa, beto fwete zikisa mambu sambu beto bakisa yo mbote-mbote.

18. Inki lenda pusa beto na kundima mambu ya luvunu yina bantu ke tuba sambu na bampangi na beto?

¹⁸ Yo ke vandaka mpi mpasi na kubakisa mambu mbote, mingi-mingi kana yo ke tadila mpangi yina beto ke wakanaka mpenza mbote ve ti yandi. Kana beto ke landa kuyindula mwa mambu ya fioti yina basikaka na kati na beto ti yandi, beto lenda kuma kuyindudila yandi mambu ya mbi. Kana bantu me tuba diambu mosi ya mbi sambu na yandi, beto lenda kwikila nswalu ata beto kele ve ti banzikisa ya kieleka. Yo ke longa beto nki? Kana beto ke bakila bampangi bangindu ya mbi, beto lenda baka balukanu ya mbi kukonda bikuma ya kieleka. (1 Timoteo 6:4, 5) Beto fwete bika ve nde mabanza ya mbi, mu mbandu kimpala, kuyala ntima na beto. Kuvila ve nde Yehowa ke zolaka nde beto zola mingi bampangi na beto mpi beto lolula bo na ntima ya mvimba.—Tanga Bakolosai 3:12-14.

19, 20. (a) Inki minsiku ya Biblia lenda sadisa beto na kutadila mambu mbote-mbote? (b) Inki lukanu nge me baka?

¹⁹ Bubu yai, yo kele mpasi na kuwa bansangu ya kieleka yina lenda sadisa beto na kutadila diambu mbote-mbote. Sambu na nki? Sambu bantu mingi ke tendulaka ve mambu yonso to ke tubaka kaka ndambu ya kieleka. Diaka beto kele bantu ya kukonda kukuka. Inki lenda sadisa beto? Minsiku yina kele na Ndinga ya Nzambi. Mu mbandu, munsiku ya ke tuba nde kupesa mvutu na ntwala ya kuwa banzikisa kele buzoba. (Bingana 18:13) Munsiku ya nkaka ke tuba nde beto fwete kwikila ve mambu yonso yina beto ke wa kukonda kuzikisa kana yo kele kieleka. (Bingana 14:15) Ata beto me sadilaka Yehowa bamvula mingi, beto fwete tula ve ntima na mayele na beto mosi. (Bingana 3:5, 6) Minsiku ya Biblia ta tanina beto kana beto ke sadila banzikisa ya kieleka sambu na kubakisa mambu mbote-mbote mpi kubaka balukanu ya mbote.

²⁰ Kansi kele ti kikuma ya nkaka yina lenda kanga beto nzila ya kuzaba kieleka na diambu mosi. Bantu ke vandaka ti kikalulu ya kusambisa mambu nswalu na kutadila mambu yina ke monana. Disolo ya ke landa ta tubila mambu yina lenda pusa beto na kusala kifu yai mpi beto ta longuka mutindu ya kununga yo.