Yako kaha kuvihande

Yenu kumitwe yavihande

Kekesenunga Muwane Mashina naMasongo aChihande

Kekesenunga Muwane Mashina naMasongo aChihande

“Kachi nge mutu mwakumbulula kuchihande shimbu kanda atachikize mashina namasongo, chinapu uleya nasonyi kuli ikiye.”—VISHI. 18:13.

MYASO: 126, 95

1, 2. (a) Uhashi muka twatela kupwa nawo, kaha mwomwo ika? (b) Vyuma muka natushimutwila muchihande chino?

TUVOSENA twatela kupwa nauhashi wakukekesanga mijimbu mangana tuwane mashina namasongo. (Vishi. 3:21-23; 8:4, 5) Nge katweshi kupwa nauhashi kanako, kaha vishinganyeka vyetu vanahase kuvihungumwisa kuli Satana nakaye kenyi. (Efwe. 5:6; Kolo. 2:8) Kutachikiza mashina namasongo nachitukafwa tusakule kulinga vyuma vyakwoloka. Chisoneka chaVishimo 18:13 chamba ngwacho, “kachi nge mutu mwakumbulula kuchihande shimbu kanda atachikize mashina namasongo, chinapu uleya nasonyi kuli ikiye.”

2 Shikaho muchihande chino, natushimutwila ovyo chapwila chachikalu kutachikiza mashina namasongo nakulinga vyuma vyakwoloka. Natushimutwila nawa jindongi jamuMbimbiliya jize jinahase kutukafwa tukekesenga kanawa mijimbu natwivwa.

KANDA KWITAVILANGA “VYUMA VYOSENA[KO]”

3. Mwomwo ika twatela kukavangizanga lushimbi lwahali Vishimo 14:15? (Talenu muvwimbimbi wakulivanga.)

3 Makumbi ano kuli mijimbu yayivulu chikuma. Mijimbu kana yili hajiinternet, nahavisaji vyamivwimbimbi namakina eka akulisezaseza. Kaha nawa vatu vavavulu veji kutambulanga mijimbu hajishinga chipwe yakuvalweza kuli masepa javo navatu veka vaze valitachikiza navo. Hakuwana nge mijimbu yamakuli neyi yamangwavo yinalisale chikuma, shikaho twatela kuzangama namijimbu natwivwanga. Uno jindongi muka jamuMbimbiliya jize najitukafwa? Chisoneka chaVishimo 14:15 ngwacho: “Mutu wakuzeneka chinyingi eji kwitavilanga vyuma vyosena navamulweza, oloze mutu wakuzangama eji kuhehwojolanga jijila jenyi josena.”

4. Chisoneka chaWavaka-Fwilipi 4:8, 9 nachitukafwa ngachilihi tusakulenga kanawa vyuma vyakutanga, kaha mwomwo ika chapwila chachilemu kutachikiza mashina namasongo? (Talenu lipwata lyakwamba ngwavo “ Vyuma Navitukafwa Tutachikize Mashina naMasongo.”)

4 Kutachikiza mashina namasongo nachitukafwa tusakule kulinga vyuma vyakwoloka. Ngocho twatela kusakulanga kanawa vyuma natutanganga. (Tangenu Wavaka-Fwilipi 4:8, 9.) Katwatela kwenyekelanga lwola lwetu kukutanga mijimbu yamakuli yahainternet chipwe yize navatutumina hajishingako. Katwatela kuyanga hajikeyala jize vakundwiza kuli vaka-kusosoloka kulufweleloko, mwomwo vatu kana vafwila kusaula muchano nakuhungumwisa vatu jaKalunga. Kutanga mijimbu yamakuli chinahase kutulingisa tusakule kulinga vyuma vyakuhenga. Tachikizenu ngwenu mijimbu kana yatwama nangolo ngocho yinahase kutangisa michima navishinganyeka vyenu.—Chimo. 1, 6:20, 21.

5. VaIsalele vavambulwilile mujimbu muka wamakuli, kaha valingile ika hakwivwa mujimbu kana?

5 Kufwelela mujimbu wamakuli chapwa chaponde chikuma. Chakutalilaho, achishinganyekenu vyuma vyasolokele mulwola lwaMose omu vandoji 10 hali vaze 12 vayile nakusondwesa Lifuchi lyaLushiko vejile nakwambulula mujimbu wamakuli. (Kula. 13:25-33) Mujimbu kana vawambulwile mujila yize yahombesele vatu jaYehova. (Kula. 14:1-4) Mwomwo ika vahombelele? Pamo vashinganyekele ngwavo mujimbu kana wapwile wamuchano mwomwo vawambulwile kuli vandoji 10. Vakanyine kwivwilila kumujimbu wamuchano vambulwile kuli Yoshuwa naKaleve. (Kula. 14:6-10) Muchishishisa chakukekesa kanawa vawane mashina namasongo nakufwelela muli Yehova, vakiko vevwililile kumujimbu wamakuli. Chikupu vene, ou wapwile hiuleya sulumunu.

6. Mwomwo ika katwatela kulikomokelako nge tunevu mijimbu yamakuli hali vatu jaYehova?

6 Twatela kupwa vakuvanguluka nge tunevu mujimbu wakusaula vatu jaYehova. Anukenu ngwenu Satana apwa muka-kuhana vangamba jaKalunga milonga. (Kuso. 12:10) Yesu ambile ngwenyi vaka-kusaula muchano ‘navatuvangijikilanga vyuma vyavipi vyeka navyeka vyosena.’ (Mateu 5:11) Nge natumonanga awa mazu akutuhuhumuna kupwa amuchano kaha katweshi kulikomokelako nge tunevu mijimbu yamakuli hali vatu jaYehova.

7. Vyuma muka twatela kulinga shimbu kanda tutumine vakwetu mujimbu tunevu?

7 Kutala mweji kulivwisanga kuwaha kutumina vakwenu mijimbu yahashinga namakina eka tahi? Nge mukiko, kaha mweji kulinganga ngachilihi nge munatambula mujimbu wauhya? Pamo mweji kusakanga kupwa vatete kwambulula mujimbu kana. Oloze shimbu kanda muutume, mwatela kulihulisa ngwenu: ‘Uno mujimbu kana wamuchano tahi? Kutala ngunatachikiza mashina namasongo amujimbu kana tahi?’ Nge kamweshi naunjihoko kaha tachikizenu ngwenu munahase kutumina vakwenu mujimbu wamakuli. Nachiwaha nge namuujima mushinga yenu.

8. Vyuma muka veji kulinganga vaka-kole jetu mumafuchi amwe, kaha mujila muka tunahase kuvakundwijilamo?

8 Kutuma mijimbu chakuzeneka kushinganyekaho cheji kunehanga nawa ukalu weka. Mumafuchi amwe mulimo wetu vaukanyisa. Shikaho vaka-kole jetu vanahase kutandakanyisa mijimbu yakwivwisa vandumbwetu woma chipwe kuvalingisa vahone kulifwelela mwavomwavo. Tuchitalenu vyuma vyasolokele muchiyulo chaSoviet Union. Liuka lyatupokola lize vavulukilenga ngwavo KGB lyatandakanyishile mijimbu yamakuli ngwavo vandumbwetu vaze vapwile nakutwaminyina vikungulwilo vasolwelenga vandumbwavo. * Chaluvinda vandumbwetu vavavulu vafwelelele mijimbu kaneyi yamakuli, ngocho chavalingishile vaseze liuka lyaYehova. Mukuhita chalwola vavavulu vakindulukile, oloze vamwe kavakindulukileko mwomwo lufwelelo lwavo lwavombele. (Chimo. 1, 1:19) Uno vyuma muka twatela kulinga mangana tulihende kuukalu kana? Kanda kutandakanyisanga mijimbu yize kamwatachikijile mashina namasongoko. Kanda kufwelelanga kala mujimbu namwivwako. Fwilenunga kuwana unjiho.

MUJIMBU WAMANGWAVO

9. Chuma muka chikwavo chinahase kutuhonesa kwijiva mashina namasongo?

9 Mijimbu yikwavo yinahase kutuhungumwisa shina mijimbu yamangwavo. Vatu vavavulu veji kuvahungumwisanga namijimbu kana. Uno natulinga ngachilihi mangana vahone kutuhungumwisa namijimbu yakufwana ngana?—Efwe. 4:14.

10. Chuma muka chalingishile vaIsalele vasake kulwa jita navandumbwavo, kaha chuma muka chavahonesele kulingamo?

10 Tuchitalenu vyuma vyasolokele kuli vaIsalele vamumakumbi aYoshuwa vaze vapwile kumulauko waKalwiji Yotau. (Yoshu. 22:9-34) Vatambwile mujimbu wakuvalweza ngwavo vandumbwavo vaze vapwile kumututuko wakalwiji Yotau (muyachi waLuvene, navaNgate, nachimbwa chamuyachi waManase) vanatungu lijiko lyakulumbila lyalinene kwakamwihi naYotau. Mujimbu kana wapwile wamuchano. Oloze mwomwo yakuhona mashina namasongo, vaIsalele vaze vapwile kumulauko wakalwiji vashinganyekele ngwavo vandumbwavo vanalikange kuli Yehova, ngocho valikashile kuya nakulwa navo jita. (Tangenu Yoshuwa 22:9-12.) Oloze shimbu kanda vavalukuke, vavangilile kutuma vingazule jamalunga mangana vakevwe mashina namasongo. Jino vyuma muka vakawanyine? VaIsalele vakumuyachi waLuvene, navaNgate, nachimbwa chamuyachi waManase kavatungile lijiko mangana valumbilengaho wanako oloze ngwavo mangana vakavanukilengaho. Valitungile mangana mukuhita chamyaka vatu vakejive ngwavo navakiko vapwile vangamba jaYehova vakushishika. VaIsalele vaze vayileko vawahililile chikuma hakuwana nge vavangilile kuya vakawane mashina namasongo.

11. (a) Mwomwo ika Mefwivoshete vamulingilile mwamupi? (b) Ndavichi atelelele kulinga ika mangana alihende kukulinga chuma chachipi kuli Mefwivoshete?

11 Nayetu tunahase kumona ukalu mwomwo yakutuvangijikila vyuma vyamakuli chipwe mijimbu yamangwavo. Tutalenu chakutalilaho chaMwangana Ndavichi naMefwivoshete. Ndavichi asolwelele Mefwivoshete likoji hakumuhana musuka wamavu uze wapwile wakaka yenyi Saulu. (Samwe. 2, 9:6, 7) Kutwala muze Ndavichi vamulwezele mujimbu wamakuli wakuvangijikila Mefwivoshete. Muchishishisa chakukekesa mujimbu kana, Ndavichi atambwile Mefwivoshete luheto lwenyi lwosena. (Samwe. 2, 16:1-4) Oloze omu ahanjikile nenyi hakiko jino amwene ngwenyi alimbenjele, ngocho amukindulwishilile luheto lwenyi. (Samwe. 2, 19:24-29) Nge Ndavichi akekesele kanawa unjiho kachi kalingile chuma chachipi kuli Mefwivosheteko.

12, 13. (a) Uno Yesu alingilenga ngachilihi omu vamuvangijikililenga? (b) Vyuma muka twatela kulinga nge vanatuvangijikila vyuma vyamakuli?

12 Namulinga ngachilihi nge vatu vanamivangijikila vyuma vyamakuli? Yesu naYowano muka-kumbapachisa vamwene ukalu woumwe. (Tangenu Mateu 11:18, 19.) Uno Yesu alingile ngachilihi omu vamuvangijikile? Ikiye kenyekelele lwola lwenyi kukulihakwilako. Oloze akolezezele vatu vahakenga mangana kuvyuma vize alingilenga navize anangwilenga. Ambile ngwenyi, “mangana eji kulijimbulanga kupwa akwoloka kumilimo yawo.”—Mateu 11:19.

13 Vyuma muka natulinangulako. Lwola lumwe vatu vanahase kutuvangijikila vyuma vyavipi. Pamo tunahase kufwila kulihakwila kuchina navatwenyekela lijina. Oloze kuli chuma chachilemu twatela kulinga. Kachi nge vanatuvangijikila vyuma vimwe, kaha vilinga vyetu vikiko navilingisa vatu vahone kufwelela uze natuvangijikila, ngana muze chapwile kuli Yesu.

KANDA KULIFWELELA ENU VAVENEKO

14, 15. Uno ponde muka yatwama hakupendamina hakunangakana chetu?

14 Kuwana mashina namasongo achihande kachapwa chachashiko. Chuma chikwavo cheji kutuhungumwisanga shina kuhona kukupuka. Pamo tunazachilanga Yehova hamyaka yayivulu. Ngocho pamo tunalinangula kupwa nauhashi wakushinganyeka. Vatu vanahase kutuvumbika mwomwo yakusakulanga kulinga vyuma vyakwoloka. Chipwe ngocho chuma kana nawa chapwa muheto kuli etu.

15 Kupendamina chikuma hamangana etu nakufwila kulinga vyuma yasaka michima yetu chapwa muheto. Ngocho tunahase kushinganyeka ngwetu tukwechi uhashi wakukekesa chihande nakuchivwishisa numba tuhu katwejivile mashina namasongoko. Chikupu vene chuma kana chapwa chaponde. Mbimbiliya yatukanyisa kupendaminanga hakunangakana chetu.—Vishi. 3:5, 6; 28:26.

16. Vyuma muka vyasolokele muzuvo yakulanjishila vyakulya, kaha Kameya ashinganyekele ika?

16 Achihumikizenu Kameya uze apwa kalama muchikungulwilo nayi kuzuvo yakulanjishila vyakulya. Kuheta kuze mwawana Kapalu mukwavo kalama ali namwanapwevo. Kameya mwamona vali nakuseha nakulikwata kumavoko oku vanawahilila chikuma. Kameya jino mwashinganyeka ngwenyi chuma kana nachijihisa ulo waKapalu. Pamo mwalihulisa ngwenyi: Nge pwevo lyaKapalu mwavawana, vyuma muka mwalinga? Kaha vana venyi navevwa ngachilihi? Kameya nashinganyeka vyuma kana mwomwo namononga malo amavulu nawafwa. Kachi nge yenu mwawananga Kapalu kachi namwivwa ngachilihi?

17. Kameya vamulweze vyuma muka hali uze mwanapwevo, kaha chishina muka natulinangulako?

17 Numba tuhu Kameya ashinganyekele ngwenyi Kapalu apwile napwevo wakajila, oloze katachikijile mashina namasongoko. Omu kwatokele, Kameya atuminyinyine Kapalu shinga. Kameya evwile jino kumuchima hwo omu vamulwezele ngwavo uze mwanapwevo apwile songo yaKapalu uze ejile nakumumeneka. Ou mwanapwevo ejile nakumeneka yayenyi Kapalu mwomwo hahichile shimbu kufuma haze valimwenenene. Hakuwana nge ejile kaha mukashimbu kakandende, ngocho valivwasanyine kuliwanyina kuzuvo yakulanjishila vyakulya mangana vashikame. Pwevo lyaKapalu kahashile kuya nalunga lyenyiko. Numba tuhu Kameya apwile navishinganyeka vyakuhenga oloze katandakanyishile mujimbu kanako. Chishina muka natulinangulako? Numba tuhu tunashimbula mumuchano, oloze twatela kufwila kuwananga mashina namasongo akala chihande.

18. Chuma muka chinahase kutulingisa tushinganyekele ndumbwetu vyuma vyavipi?

18 Kulimbalaka nandumbwetu muchikungulwilo nawa chinahase kutulingisa tuhone kufwila kuwana mashina namasongo achihande. Nge natutwalaho lika kushinganyeka hachihande kana, kaha tunahase kuputuka kushinganyekela ndumbwetu vyuma vize keshi nakushinganyekako. Ngocho nge navatulwezako vyuma vimwe vyamakuli hali ou ndumbwetu, kaha pamo tunahase kuvifwelela. Vyuma muka natulinangulako? Kulamina vandumbwetu koko nachitulingisa twitavile kala vyuma navavavangijikila. (Chimo. 1, 6:4, 5) Tunahase kulihenda kuukalu kanou kachi nge natumbila muchima wakoko. Shikaho, hakusaka tuhonese ukalu kana, twatela kushinganyekanga hamulimo twatwama nawo wakuzanganga vandumbwetu nakuvakonekela namuchima wakusuuluka.—Tangenu Wavaka-Kolose 3:12-14.

JINDONGI JAMUMBIMBILIYA NAJITUKINGA

19, 20. (a) Jindongi muka jamuMbimbiliya jize najitukafwa tukekesenga kanawa vihande? (b) Vyuma muka natushimutwila muchihande nachikavangizaho?

19 Makumbi ano, chili chachikalu chikuma kufwelela mijimbu tuli nakwivwa mwomwo mijimbu yayivulu kayeshi yamuchanoko. Kaha nawa kuhona chetu kukupuka chinahase kutuzondola tufwelele kala mijimbu natwivwa. Uno chuma muka nachitukafwa? Twatela kutachikiza jindongi jamuMbimbiliya nakujikavangiza. Chakutalilaho, Mbimbiliya yamba ngwayo, chinapu uleya nasonyi kukumbulula kumujimbu chakuhona kutachikiza mashina namasongo. (Vishi. 18:13) Yamba nawa ngwayo katwatela kwitavilanga vyuma vyosena natwivwako. (Vishi. 14:15) Kaha nawa, numba tuhu tunashimbula mumuchano katwatela kupendaminanga hakunangakana chetuko. (Vishi. 3:5, 6) Jindongi jamuMbimbiliya najitukafwa, chikumanyi nge natufwilanga kutachikiza mashina namasongo nakusakula kanawa vyakulinga.

20 Kuli nawa ukalu ukwavo uze weji kutuhonesanga kutachikiza kanawa mashina namasongo. Etu vatu twasaka kukukulula vihande kweseka nasolokeso yamutu. Muchihande nachikavangizaho, natushimutwila havyuma vize tunahase kulinga mwomwo yakutala kaha mutu nameso. Natushimutwila nawa mwakulihendela kuukalu kana.

^ par. 8 Talenu Yearbook yamu 2004 mafwo 111-112 naYearbook yamu 2008 mafwo 133-135.