1, 2. (a) Welk belangrijke vermogen moeten we ontwikkelen, en waarom? (b) Wat gaan we in dit artikel bespreken?

ALS ware christenen moeten we het vermogen ontwikkelen om informatie te evalueren en tot de juiste conclusie te komen (Spr. 3:21-23; 8:4, 5). Doen we dat niet, dan zijn we veel kwetsbaarder voor de pogingen van Satan en zijn wereld om onze manier van denken aan te tasten (Ef. 5:6; Kol. 2:8). Natuurlijk kunnen we alleen tot de juiste conclusie komen als we de feiten kennen. Spreuken 18:13 zegt: ‘Wie op een zaak antwoordt voordat hij de feiten hoort, is dwaas en maakt zich belachelijk.’

² In dit artikel gaan we bekijken wat het lastig maakt om de feiten te achterhalen en tot de juiste conclusie te komen. Ook zullen we stilstaan bij praktische Bijbelse principes en voorbeelden die ons kunnen helpen informatie nog beter te beoordelen.

3. Waarom is het goed het Bijbelse principe uit Spreuken 14:15 toe te passen? (Zie beginplaatje.)

³ In deze tijd worden we overspoeld met informatie. Via internet, tv en andere massamedia krijgen we een schijnbaar eindeloze stroom van denkbeelden over ons heen. Veel  mensen worden ook nog eens overstelpt met mailtjes en berichten van goedbedoelende vrienden en kennissen. Omdat er zo vaak met opzet verkeerde informatie wordt verspreid en feiten worden verdraaid, moeten we voorzichtig zijn en goed beoordelen wat we horen. Welk Bijbelse principe kan ons helpen? Spreuken 14:15 zegt: ‘De naïeveling gelooft elk woord, maar de verstandige overdenkt elke stap.’

4. Hoe helpt Filippenzen 4:8, 9 ons om te bepalen welk materiaal we lezen, en waarom is het belangrijk betrouwbare informatie te hebben? (Zie ook het kader ‘ Betrouwbare informatiebronnen’.)

⁴ Om goede beslissingen te nemen, heb je concrete feiten nodig. Wees daarom heel selectief als je uitzoekt welke informatie je leest. (Lees Filippenzen 4:8, 9.) Verspil je tijd niet aan bedenkelijke nieuwssites of aan onbevestigde berichten die via e-mail rondgaan. En het is helemaal belangrijk niet naar sites van afvalligen te gaan. Zij willen alleen maar Gods volk naar beneden halen en de waarheid verdraaien. Slechte informatie leidt tot slechte beslissingen. Onderschat nooit de invloed van misleidende informatie op je geest en je hart (1 Tim. 6:20, 21).

5. Welk onjuiste bericht kregen de Israëlieten te horen, en welke uitwerking had dat?

⁵ Een onjuist bericht kan ernstige gevolgen hebben. Denk maar aan wat er gebeurde in de tijd van Mozes. Van de 12 mannen die het beloofde land moesten verkennen, kwamen er 10 met een negatief bericht terug (Num. 13:25-33). Door hun overdreven, absurde verslag verloor Jehovah’s volk alle moed (Num. 14:1-4). Waarom reageerde het volk zo heftig? Misschien dachten ze dat het slechte bericht klopte omdat het van de meerderheid van de verkenners kwam. Ze wilden niet luisteren naar het goede bericht van de betrouwbare Jozua en Kaleb (Num. 14:6-10). Wat dom dat ze het slechte bericht geloofden in plaats van de feiten te achterhalen en op Jehovah te vertrouwen!

6. Waarom moeten we niet geschokt zijn als we ontstellende berichten horen over Jehovah’s volk?

⁶ We moeten vooral op onze hoede zijn als we berichten horen over Jehovah’s volk. Vergeet nooit dat Satan de beschuldiger is van Gods trouwe dienaren (Openb. 12:10). Daarom waarschuwde Jezus dat tegenstanders ‘allerlei boosaardige leugens’ over ons zouden vertellen (Matth. 5:11). Als we die waarschuwing serieus nemen, zullen we niet geschokt zijn door ontstellende berichten over Jehovah’s volk.

7. Waar moet je aan denken voordat je een berichtje verstuurt?

⁷ Vind jij het leuk om berichten en mailtjes naar vrienden en kennissen te sturen? Als je via de media een nieuw bericht ziet of als je een ervaring hoort, voel je je misschien weleens als een reporter die als eerste verslag wil doen van een spannend nieuwtje. Maar vraag je voordat je een berichtje verstuurt af: Weet ik zeker dat de informatie die ik ga verspreiden klopt? Ken ik echt alle feiten? Als je niet zeker bent, zou je ongewild verkeerde informatie onder de broeders en zusters kunnen rondsturen. Als je twijfelt, druk dan op delete en niet op verzenden.

8. Wat hebben tegenstanders in sommige landen gedaan, en hoe zouden we daar onbedoeld aan kunnen meewerken?

⁸ Er schuilt nog een gevaar in het meteen doorsturen van berichten en mailtjes. In sommige landen is ons werk verboden of aan beperkingen onderhevig.  Misschien dat tegenstanders er met opzet berichten verspreiden die bedoeld zijn om ons bang te maken of onderling wantrouwen te veroorzaken. Denk maar aan wat er gebeurd is in de voormalige Sovjet-Unie. De KGB (geheime staatspolitie) verspreidde geruchten dat verschillende prominente broeders Jehovah’s volk hadden verraden. * Helaas waren er velen die zulke berichten geloofden en zich daarom van Jehovah’s organisatie afscheidden. Velen kwamen later gelukkig terug, maar sommigen niet. Hun geloof had schipbreuk geleden (1 Tim. 1:19). Hoe kunnen wij zo’n rampzalige afloop vermijden? Stuur geen negatieve of onbevestigde berichten door. Wees niet naïef of goedgelovig. Zorg ervoor dat je alle feiten kent.

9. Wat maakt het nog meer lastig om betrouwbare informatie te krijgen?

⁹ Ook als een bericht halve waarheden bevat of niet alle feiten vermeldt, is het lastig om tot de juiste conclusie te komen. Een verhaal dat maar 10 procent waar is, is 100 procent misleidend. Hoe voorkom je dat je op het verkeerde been wordt gezet door misleidende verhalen die misschien enkele waarheden bevatten? — Ef. 4:14.

10. Waardoor ontstond er bijna oorlog onder de Israëlieten, en hoe werd dat voorkomen?

¹⁰ Denk eens aan het voorbeeld van de Israëlieten aan de westkant van de Jordaan in de tijd van Jozua (Joz. 22:9-34). Ze kregen te horen dat de Israëlieten aan de oostkant van de Jordaan (de stammen Ruben en Gad en de helft van de stam Manasse) een groot, opvallend altaar hadden gebouwd bij de Jordaan. Dat deel van het bericht klopte. Met die onvolledige informatie trokken de Israëlieten aan de westkant de conclusie dat hun broeders aan de oostkant tegen Jehovah in opstand waren gekomen. Ze verzamelden zich dus om oorlog tegen hen te voeren. (Lees Jozua 22:9-12.) Gelukkig stuurden ze eerst een delegatie  betrouwbare mannen op pad om alle feiten te achterhalen. En wat bleek? De stammen Ruben en Gad en de helft van de stam Manasse hadden het altaar gebouwd als een gedenkteken, en niet om er offers op te brengen. Het was gebouwd zodat in de toekomst iedereen zou weten dat ook zij trouwe aanbidders van Jehovah waren. Wat zullen die Israëlieten blij zijn geweest dat ze niet op basis van onvolledige informatie hun broeders hadden gedood, maar de tijd hadden genomen om de feiten te achterhalen!

11. (a) Hoe werd Mefiboseth het slachtoffer van onrecht? (b) Hoe had David dat onrecht kunnen voorkomen?

¹¹ We zouden ook persoonlijk het slachtoffer van onrecht kunnen worden doordat er halve waarheden en onvolledige informatie over ons worden verspreid. Een voorbeeld. Koning David was vrijgevig en vriendelijk voor Mefiboseth door hem al het land van zijn grootvader Saul terug te geven (2 Sam. 9:6, 7). Maar later kreeg David een negatief bericht over Mefiboseth. Zonder de informatie te controleren besloot hij Mefiboseth al zijn bezittingen af te nemen (2 Sam. 16:1-4). Toen David uiteindelijk met hem sprak, zag hij in dat hij fout zat en gaf hij hem een deel terug (2 Sam. 19:24-29). Maar dit onrecht had vermeden kunnen worden als hij de tijd had genomen om de feiten te achterhalen in plaats van meteen op de onvolledige informatie te reageren.

12, 13. (a) Hoe ging Jezus om met lasterlijke berichten? (b) Wat kunnen we doen als iemand een onjuist bericht over ons verspreidt?

¹² Wat moet je doen als je het slachtoffer bent van een lasterlijke beschuldiging? Zoiets gebeurde ook met Jezus en Johannes de Doper. (Lees Mattheüs 11:18, 19.) Hoe reageerde Jezus op onjuiste informatie? Hij gebruikte niet al zijn tijd en energie om zichzelf te verdedigen. In plaats daarvan moedigde hij mensen aan om naar de feiten te kijken — wat hij deed en wat hij onderwees. Hij zei: ‘De wijsheid wordt gerechtvaardigd door haar werken’ (Matth. 11:19, vtn.).

¹³ Dit leert ons een waardevolle les. Soms zeggen mensen onredelijke of kritische dingen over ons. Misschien willen we dan dat het wordt rechtgezet. Of we denken: konden we maar iets doen om onze reputatie te zuiveren. Maar er is iets dat we kunnen doen. Als iemand een leugen over ons verspreidt, kan onze manier van leven ervoor zorgen dat niemand die leugen gelooft. Het voorbeeld van Jezus laat zien dat halve waarheden en valse beschuldigingen weerlegd kunnen worden door onze persoonlijke reputatie van rechtvaardig christelijk gedrag.

14, 15. Wat kan het gevaar zijn als je op je eigen verstand vertrouwt?

¹⁴ Er is nog iets dat het lastig maakt tot de juiste conclusies te komen. Onze onvolmaaktheid speelt een rol. Stel dat je Jehovah al tientallen jaren trouw dient. Misschien heb je nu veel inzicht en verstand. Je wordt misschien gerespecteerd om je scherpe oordeelsvermogen. Maar zou dat ook een valkuil kunnen worden?

¹⁵ Te veel op je eigen verstand vertrouwen kan inderdaad een valkuil worden. Je emoties en eigen ideeën zouden je denken kunnen gaan beheersen. Misschien ga je denken dat je een situatie al op het eerste gezicht kunt beoordelen, ook al ken je niet alle feiten. Dat is heel gevaarlijk! De Bijbel waarschuwt duidelijk  dat je niet op je eigen verstand moet vertrouwen (Spr. 3:5, 6; 28:26).

16. Welke conclusies trok Tom in het denkbeeldige scenario?

¹⁶ Stel je het volgende scenario eens voor. Een ervaren ouderling die Tom heet, zit op een avond in een restaurant. Dan ziet hij John, ook een ouderling, aan een tafeltje zitten met een andere vrouw dan zijn echtgenote. Hij schrikt ervan. Hij ziet dat de twee lachen en het gezellig hebben. Ze omhelzen elkaar zelfs. Tom begint zich steeds meer zorgen te maken. Gaat dit tot een echtscheiding leiden? Hij denkt aan Johns vrouw en kinderen. Tom heeft zulke hartverscheurende situaties al eerder meegemaakt. Wat zou jij denken als je Tom was?

17. Waar kwam Tom later achter, en welke les kunnen we hiervan leren?

¹⁷ Maar wacht eens even. Kende Tom echt alle feiten toen hij de conclusie trok dat John ontrouw was aan zijn vrouw? Later die avond belde Tom John op. Wat was hij opgelucht toen hij erachter kwam dat de vrouw de zus van John was! Ze woonde ver weg en had John al jaren niet gezien. Omdat ze maar heel kort kon blijven, had ze met John in een restaurant afgesproken. Johns vrouw kon er niet bij zijn. Gelukkig had Tom zijn verkeerde conclusies niet met anderen gedeeld. De les? Hoe ervaren je ook bent als christen, ervaring mag nooit de feiten vervangen.

18. Hoe zouden conflicten met anderen je oordeel kunnen vertroebelen?

¹⁸ Er is nog iets dat het lastig kan maken zaken goed in te schatten: conflicten in de gemeente als gevolg van botsende persoonlijkheden. Als je constant stilstaat bij onderlinge verschillen, ga je je broeder misschien een beetje wantrouwen. Als je dan iets negatiefs over hem hoort, wil je dat graag geloven. Wat is de les? Als je negatief blijft denken over je broeders en zusters, kan dat leiden tot een vertekend oordeel dat niet gebaseerd is op de feiten (1 Tim. 6:4, 5). Je kunt voorkomen dat je oordeel vertroebeld raakt door niet toe te laten dat afgunst en jaloezie wortel schieten in je hart. Geef niet toe aan zulke slechte gevoelens maar besef dat je de plicht hebt je broeders en zusters lief te hebben en van harte te vergeven. (Lees Kolossenzen 3:12-14.)

19, 20. (a) Welke Bijbelse principes zullen ons helpen informatie goed te beoordelen? (b) Wat gaan we in het volgende artikel bespreken?

¹⁹ De grote hoeveelheid slechte informatie, de berichten vol halve waarheden en onze eigen onvolmaaktheid maken het lastig de feiten te achterhalen en ze goed te beoordelen. Wat kan ons helpen? Zorg dat je Bijbelse principes kent en gebruikt. Eén principe is dat iemand dwaas is en zich belachelijk maakt als hij op een zaak antwoordt voordat hij de feiten hoort (Spr. 18:13). Een ander principe herinnert ons eraan dat je niet zomaar elk woord moet geloven (Spr. 14:15). En tot slot: hoe ervaren je ook bent als christen, vertrouw niet op je eigen verstand (Spr. 3:5, 6). Bijbelse principes zullen je beschermen als je op basis van feiten uit betrouwbare bronnen tot de juiste conclusies komt en verstandige beslissingen neemt.

²⁰ Maar er is nog een obstakel: de neiging om dingen te beoordelen naar de uiterlijke schijn. In het volgende artikel gaan we bekijken hoe we een aantal valkuilen op dat gebied kunnen vermijden.