Bai na kontenido

Bai na kontenido

Bo Ta na Haltura di e Echonan?

Bo Ta na Haltura di e Echonan?

“Esun ku respondé promé ku e skucha [“e echonan” NW], esei ta bobedat i bèrgwensa p’e.”—PRO. 18:13.

KANTIKA: 126, 95

1, 2. (a) Kiko tur kristian mester siña hasi, i dikon? (b) Kiko nos lo trata den e artíkulo akí?

TUR kristian berdadero mester siña evaluá informashon ku nan ta risibí pa nan por yega na e konklushonnan korekto. (Pro. 3:21-23; 8:4, 5) Si nos no siña hasi esei, nos ta kore peliger ku Satanas i su mundu ta logra trose nos manera di pensa. (Efe. 5:6; Kol. 2:8) Klaru ku pa nos yega na konklushonnan korekto, nos mester tin tur e datonan, òf echonan. Ta manera Proverbionan 18:13 ta bisa: “Esun ku respondé promé ku e skucha [“e echonan” NW], esei ta bobedat i bèrgwensa p’e.”

2 Den e artíkulo akí, nos lo mira kiko ta e kosnan ku por stroba nos di haña tur dato òf echo i yega na e konklushonnan korekto. Nos lo analisá tambe vários prinsipio bíbliko i ehèmpel ku lo yuda nos mehorá nos kapasidat di evaluá informashon korektamente.

NO KERE “TUR KOS”

3. Dikon nos tin ku apliká e prinsipio ku tin na Proverbionan 14:15? (Wak e promé plachi.)

3 Awe, hende ta ser bombardiá ku masha hopi informashon. Internet, televishon i otro medio di komunikashon ta ofresé un variedat sinfin di idea. Anto no papia mes di e tantísimo e-mailnan, mensahenan via telefòn i notisianan ku nos ta haña di amigu i konosí. Nos amigunan kisas ta hasi esei ku bon intenshon, pero tin hende ku mal intenshon ku ta plama informashon engañoso i ta trose e echonan. P’esei, nos mester tene masha kuidou i evaluá bon loke nos ta lesa i tende. Ki prinsipio bíbliko por yuda nos? Proverbionan 14:15 ta bisa: “E hende simpel [òf, “sin eksperensia,” BPK] ta kere tur kos, ma e hòmber prudente ta wak bon unda e ta bai.”

4. (a) Kon Filipensenan 4:8 i 9 ta yuda nos skohe kiko nos ta lesa? (b) Dikon ta importante pa nos tin informashon eksakto? (Wak tambe e kuadro “ Algun Fuente Ku Ta Yuda Nos Haña Tur Dato.”)

4 Pa nos por tuma bon desishon den bida, nos mester ta sigur ku e echonan ku nos tin ta konfiabel. P’esei, nos mester skohe ku masha kuidou kiko nos ta lesa. (Lesa Filipensenan 4:8, 9.) No pèrdè tempu na wak website di notisia dudoso ni na lesa informashon ku no ta konfirmá i ku ta sirkulá via e-mail òf via telefòn. Ta importante foral pa evitá website di apóstata, ya ku nan meta ta pa kaba ku e pueblo di Dios i trose e bèrdat. Mal informashon ta hiba na mal desishon. Nunka no balotá e efekto ku informashon robes por tin riba nos mente i kurason.—1 Tim. 6:20, 21.

5. Ki notisia inkorekto e israelitanan a tende, i ki efekto esei tabatin riba nan?

5 Notisia inkorekto por tin konsekuensianan teribel. Por ehèmpel, pensa riba loke a pasa ora ku Moises a manda 12 hòmber bai spioná e Tera Primintí, i 10 di nan a bini bèk ku mal notisia. (Num. 13:25-33) Pa motibu di nan informashon eksagerá i apsurdo, e pueblo di Yehova a keda kompletamente desanimá. (Num. 14:1-4) Dikon e pueblo a reakshoná asina? Podisé nan a pensa: ‘Ya ku mayoria di e spionnan a trese mal notisia di e Tera Primintí, esei mester ta bèrdat anto.’ Nan a nenga di skucha e bon notisia ku Hosue i Kalèb, hòmbernan digno di konfiansa, tabata duna. (Num. 14:6-10) En bes di hasi sigur ku e informashon tabata bèrdat i konfia den Yehova, nan a preferá di kere e mal notisia ku mayoria di spion a trese. Esta bobo no!

6. Dikon nos no mester keda di shòk si nos tende notisianan alarmante tokante e pueblo di Yehova?

6 Ora nos tende notisia negativo tokante e pueblo di Yehova, nos mester tene mas kuidou ainda. Kòrda ku Satanas ta gusta akusá e fiel sirbidónan di Dios. (Rev. 12:10) P’esei, Hesus a spièrta nos ku nos enemigunan lo “saka tur sorto di mentira malisioso” kontra nos. (Mat. 5:11) Si nos tuma e spièrtamentu ei na serio, nos lo no keda di shòk ora nos tende notisianan alarmante tokante e pueblo di Yehova.

7. Kiko nos tin ku puntra nos mes promé ku nos manda un e-mail òf mensahe via telefòn?

7 Bo gusta manda e-mail i mensahe via telefòn pa bo amigu- i konosínan? Si ta asina, kisas ora bo mira un notisia resien òf bo tende un eksperensia úniko, lo bo por sinti meskos ku un reportero ku ke ta esun promé pa trese e notisia. Pero promé ku bo manda un mensahe via telefòn òf e-mail, puntra bo mes: ‘Mi tin sigur ku e notisia akí ku mi ta bai plama ta bèrdat? Mi ta na haltura di tur e echonan?’ Si bo no ta sigur, lo bo por plama informashon inkorekto entre e rumannan sin ku bo tabata ke. Pues, ora bo ta duda, primi delete en bes di send.

8. Kiko nos enemigunan den algun pais a yega di hasi, i kon nos lo por kooperá ku nan sin ripará?

8 Tin un otro motibu pakiko ta peligroso pa kore manda e-mail i mensahe via telefòn pa otro hende sin verifiká e fuente. Den algun pais, nos obra ta bou di restrikshon òf asta prohibí. Nos enemigunan den e paisnan ei sa laga notisia inkorekto sirkulá pa malu, pa asina sembra miedu i deskonfiansa entre nos. Wak loke a pasa algun aña pasá na eks Union Soviétiko. Polis sekreto (konosí komo KGB) a plama rumor falsu ku vários ruman masha konosí a traishoná e sirbidónan di Yehova. * Hopi ruman a kere esei, i lamentablemente nan a bandoná Yehova su organisashon. Despues, hopi di nan a bini bèk den e bèrdat, pero algun di nan nunka mas a bolbe. Nan fe a noufragá. (1 Tim. 1:19) Kiko nos por hasi pa algu desastroso asina no pasa ku nos awe? No kompartí notisianan negativo òf notisianan ku nos no por konfirmá. No kere tur loke nos tende. Hasi sigur ku nos tin tur echo.

INFORMASHON INKOMPLETO

9. Kiko ta un otro kos ku por stroba nos di haña informashon eksakto?

9 Un otro kos ku por stroba nos di yega na konklushonnan korekto ta ora nos haña notisianan ku ta mitar bèrdat òf informashon inkompleto. Un notisia ku tin un parti hopi chikitu di bèrdat no ta niun tiki konfiabel. Kiko nos por hasi pa nos no ser engañá pa historianan ku tin un parti so di bèrdat?—Efe. 4:14.

10. Dikon e israelitanan kasi a kuminsá un guera kontra nan rumannan, pero kiko a yuda nan evitá esei?

10 Ban wak loke a pasa ku e israelitanan den tempu di Hosue. (Hos. 22:9-34) E israelitanan ku tabata biba na banda wèst di Riu Hordan a tende ku e israelitanan ku tabata biba na banda ost di Hordan (e tribunan di Ruben i Gad i e mitar tribu di Manases) a traha un altar grandi i impreshonante pegá ku e riu. E parti ei di e relato a kuadra ku bèrdat, pero e no tabata kompleto. Basá riba esei, esnan di banda wèst a saka e konklushon ku nan rumannan a rebeldiá kontra Yehova, i nan a prepará pa bai guera kontra esnan na banda ost. (Lesa Hosue 22:9-12.) Sinembargo, promé ku nan a ataká, nan a manda un delegashon di hòmber konfiabel bai konfirmá e echonan. E hòmbernan ei a haña sa ku nan rumannan na banda ost no a traha e altar pa ofresé sakrifisio na otro dios, sino pa e sirbi komo un rekordatorio. E altar tabata un monumento pa e generashonnan despues por sa ku nan tambe tabata fiel sirbidó di Yehova. Esta kontentu e israelitanan di banda wèst lo mester tabata ku nan a hasi sigur di tin tur dato i no a kore mata nan rumannan basá riba informashon inkompleto!

11. (a) Kon Mefi-boset a bira víktima di inhustisia? (b) Kon David por a evitá e inhustisia ei?

11 Por sosodé ku kualke un di nos por bira víktima di inhustisia debí ku tin informashon ku ta mitar bèrdat òf inkompleto ta sirkulá tokante nos. Tuma e kaso di Rei David i Mefi-boset, ñetu di Saul. David tabata masha bondadoso i generoso ku Mefi-boset i a dun’é tur e terenonan di Saul bèk. (2 Sam. 9:6, 7) Pero algun tempu despues, nan a konta David kos malu di Mefi-boset. Sin buska drechi, David a disidí di kita tur propiedat bèk for di Mefi-boset. (2 Sam. 16:1-4) Ma ora ku por fin David a papia ku Mefi-boset, David a realisá ku el a trat’é na un manera inhustu i a dun’é un parti di e propiedat bèk. (2 Sam. 19:24-29) David por a evitá e inhustisia ei si el a tuma tempu pa buska pa sa e echonan, en bes di bula tuma desishon basá riba informashon inkompleto.

12, 13. (a) Kiko Hesus a hasi ora hende a papia kos ku no ta bèrdat di dje? (b) Kiko nos por hasi si un hende akusá nos di algu ku no ta bèrdat?

12 Kiko si hende akusá bo di algu ku no ta bèrdat? Esei ta loke a pasa tantu ku Hesus komo ku Huan Boutista. (Lesa Mateo 11:18, 19.) Kiko Hesus a hasi? En bes di gasta tur su tempu i energia na defendé su mes, el a animá hende pa wak e echonan, esta, opservá loke e tabata hasi i loke e tabata siña hende. Manera Hesus a bisa: “Sabiduria ta demostrá pa medio di su obranan ku e ta hustu.”

13 Nos por siña un lès balioso for di esei. Tin biaha, hende por kritiká nos òf bisa kosnan ku ta daña nos reputashon. Kisas nos ta sinti ku esei ta un inhustisia i ta deseá ku nos por a hasi algu kontra esei. Pero, kiko nos por hasi? Si un hende akusá nos di algu ku no ta bèrdat, e mihó kos ta pa nos biba di tal manera ku niun hende lo no kere e mentira ei. Laga nos hasi meskos ku Hesus. Nos bon echonan lo demostrá ku kualke akusashon ta falsu.

KON BO TA MIRA BO MES?

14, 15. Dikon nos no mester dependé riba nos mes komprondementu?

14 Nos a mira ku por ta difísil pa haña informashon konfiabel. Un otro kos ku ta stroba nos di yega na un konklushon korekto ta nos mes imperfekshon. Suponé ku nos ta sirbi Yehova fielmente ya pa dékadanan, i nos a desaroyá un bon huisio i e kapasidat di analisá kos bon. Podisé otro hende ta asta respetá nos mashá pa esei. Ma esei por bira un trampa pa nos. Kon asina?

15 Wèl, si nos ta konfia muchu den nos mes, nos emoshonnan i ideanan personal por kuminsá influensiá nos manera di pensa. Nos por kuminsá kere ku nos por djis wak un situashon i yega na un konklushon korekto aunke nos no tin tur detaye. Esei por ta masha peligroso! Beibel ta spièrta nos bon kla: “No dependé riba bo mes komprondementu.”—Pro. 3:5, 6; 28:26.

16. Den e ehèmpel akí, kiko a pasa den un restorant, i kiko Tom a pensa mesora?

16 Laga nos wak un ehèmpel kon esaki por sosodé: Imaginá ku un anochi Tom, un ansiano ku eksperensia, ta sinta kome na un restorant. Diripiente, e ta haña un shòk pasobra e ta mira un otro ansiano, ku yama John, sintá ta kome ku un hende muhé ku no ta su kasá. Tom ta mira nan dos ta hari i pasa bon, i nan ta asta brasa otro ku masha kariño. Tom ta bira aribabou! E ta kuminsá pensa: ‘E kos akí ta bai kaba na divorsio? Kiko ta bai para di e kasá di John i di nan yunan?’ Tom a yega di mira vários kaso tristu asina kaba. Kon lo bo a sinti bo si bo tabata einan?

17. Den e ehèmpel akí, kiko Tom a haña sa despues, i ki lès nos ta siña for di esaki?

17 Pero warda un ratu. Tom a kore saka konklushon ku John a traishoná su kasá, pero e tabatin tur detaye? E anochi ei mes Tom a bèl John, i el a haña sa ku e hende muhé ta John su ruman. E ruman muhé ta biba afó, i nan tabatin hopi aña sin mira otro. Pero komo ku e tabata di bishita pa djis un par di ora, nan a bai kome huntu, ma e kasá di John no por a bai ku nan. Ki un alivio Tom a sinti! Ta bon ku e no a papia ku niun hende tokante loke el a pensa di John. Kiko ta e lès pa nos? Sin importá kuantu eksperensia nos tin, nos mester tin tur echo promé ku nos por saka un konklushon korekto.

18. Kiko por pone nos kere algu robes tokante un ruman den kongregashon?

18 Un otro kos ku por stroba nos di evaluá un situashon korektamente ta deskonfiansa den un ruman ku nos no ta bai bon kuné den kongregashon. Si konstantemente nos ta pensa riba e desakuerdonan ku nos tin ku e ruman, nos lo kuminsá deskonfiá tur kos ku e ta hasi. Anto ora un hende konta nos algu malu di e ruman ei, nos ta kla pa kere esei. Kiko ta e lès pa nos? Si nos ta karga renkor kontra nos ruman, nos por saka konklushonnan robes ku no ta basá riba echo. (1 Tim. 6:4, 5) Pa evitá esei, nos no mester laga envidia ni yalursheit saka rais den nos kurason. Mas bien, nos tin ku kòrda ku nos tin e obligashon di stima nos rumannan i pordoná nan libremente di kurason.—Lesa Kolosensenan 3:12-14.

E PRINSIPIONAN DI BEIBEL LO PROTEHÁ NOS

19, 20. (a) Ki prinsipionan di Beibel lo yuda nos evaluá informashon korektamente? (b) Kiko nos lo trata den e siguiente artíkulo?

19 Awe ta masha difísil pa haña tur dato òf echo i evaluá nan korektamente. Dikon? Pasobra gran parti di informashon ku nos ta haña ta inkompleto, hopi di nan ta mitar bèrdat i nos ta imperfekto. Kiko por yuda nos? Wèl, nos mester konosé prinsipionan di Beibel i apliká nan. Un di e prinsipionan ei ta ku lo ta un bobedat i bèrgwensa pa duna nos opinion tokante algu promé ku nos skucha tur e echonan. (Pro. 18:13) Un otro prinsipio di Beibel ta kòrda nos pa no kere tur kos sin hasi sigur ku nan ta bèrdat. (Pro. 14:15) I por último, sin importá kuantu tempu nos ta sirbiendo Yehova, nos mester tene kuidou pa no kuminsá dependé riba nos mes komprondementu. (Pro. 3:5, 6) E prinsipionan di Beibel ei lo protehá nos si nos ta hasi sigur di usa datonan for di fuentenan konfiabel pa saka konklushon korekto i pa tuma bon desishon.

20 Pero, tin un kos mas ku por stroba nos di evaluá un situashon korektamente. Esei ta e tendensia di husga un asuntu a base di loke nos ta mira, esta, segun aparensia. Den e siguiente artíkulo, nos lo trata algun faktor ku por pone nos kometé e fayo ei i loke nos por hasi pa evitá esei.

^ par. 8 Wak e Anuario 2004 di Testigunan di Yehova (na spañó), pág. 110-111, i e Anuario 2008 (na spañó), pág. 133-135.