1-2. (a) Waut mott wie lieren, un wuarom? (b) Waut woa wie en disen Artikjel derchgonen?

WOARE Christen motten daut lieren, sikj daut, waut see seenen ooda hieren, to unjastonen, daut see weeten, woo daut werkjlich met eene Sach steit (Spr. 3:21-23; 8:4-5). Wan wie daut nich lieren, dan kjennen de Soton un siene Welt ons denkjen leichta vedreien (Efs. 5:6; Kol. 2:8). Un bloos wan wie krakjt om eene Sach omweeten, kjenn wie ons fa daut rajchte entscheiden. Spricha 18:13 sajcht: “Wäa doa auntwuat ea hee horcht, dee moakt sikj aus een Noa [ooda Dommkopp] toschaund.”

² En disen Artikjel woa wie seenen, daut daut eenjemol noch waut opp sikj haft, krakjt om eene Sach omtoweeten un dan daut rajchte to doonen. Wie woaren uk Gruntsauzen un Biespels von de Schreft unjasieekjen, waut ons doabie halpen.

3. Wuarom sell wie dän Gruntsauz ut Spricha 14:15 nokomen? (See daut Bilt aum Aunfank.)

³ Vondoag dän Dach kjricht eena sea väl to hieren un to läsen, biejlikj em Internet, em Tellewizhen ooda aundatwäajen. Veleicht schekjen onse Frind ooda Bekaunde ons uk väl derch E-Mails ooda äwa Fon. Noch mol späat sikj daut soo, daut woat newers  aula. Onse Frind doonen daut secha utem gooden Senn, oba daut jeft aundre, waut met Fliet oppjemoakte Jeschichten wiedaschekjen ooda Sachen vedreien. Doawäajen mott wie sea väasechtich sennen un ons daut fein unjastonen, waut wie hieren. Waut fa een biblischa Gruntsauz kaun ons halpen? Spricha 14:15 sajcht: “Een Noa jleeft irjentwaut, oba een vestendja Maun bedenkjt sikj siene Wäaj.”

4. (a) Woo kaun Filippa 4:8-9 ons halpen, väasechtich to sennen met waut wie läsen? (b) Wuarom sell wie ons bloos met soont aufjäwen, wua opp to veloten es? (See uk dän Kausten “ Waut wie jekjräajen haben toom krakjt om Sachen omweeten”.)

⁴ Daut wie ons rajcht entscheiden kjennen, mott wie krakjt weeten, woo daut met eene Sach steit. Doawäajen mott wie sea väasechtich sennen met daut, waut wie läsen (läs Filippa 4:8-9). Wie sellen nich onse Tiet doamet vekwosen, daut wie em Internet, em Fon ooda en E-Mails soone Norechten ooda Jeschichten läsen, wua nich opp to veloten es. Un besonda sell wie von Websieden wajchbliewen, wua Aufjefolne waut schriewen. Dee doonen daut toom Gott siene Deena mootloos moaken un de Woarheit vedreien. Wan wie ons met soont aufjäwen, wua nich opp to veloten es, dan woa wie ons nich rajcht entscheiden kjennen. Wie sellen kjeenmol denkjen, daut soone Sachen ons nuscht schoden woaren (1. Tim. 6:20-21).

5. (a) Waut fa faulschet hieeden de Israeliten? (b) Waut deed daut aun dee?

⁵ Daut kaun sea schlajcht utkomen, wan eena waut jleeft, waut nich soo es. En Moses siene Tiet worden 12 Spionen jeschekjt toom daut vesproakne Launt unjasieekjen un 10 von dee brochten eene schlajchte Norecht (4. Mo. 13:25-33). Daut, waut dee vetalden, wia äwadräwen un muak Jehova sien Volkj bloos mootloos (4. Mo. 14:1-4). Wuarom kjrieejen dee Angst un worden mootloos? Veleicht dochten dee, wiels de mieeschte Spionen eene schlajchte Norecht brochten, must daut de Woarheit sennen. Dee wullen nich no daut goode horchen, waut Josua un Kaleb säden (4. Mo. 14:6-10). Enne Städ daut see sikj daut krakjt unjastunden un sikj opp Jehova veleeten, wullen see leewa de schlajchte Norecht jleewen. Daut kjeem dee dia tostonen.

6. Wuarom saul ons daut nich wundren, wan wie sea schlajchtet äwa Jehova sien Volkj hieren?

⁶ Wie motten besonda väasechtich sennen, wan wie waut äwa Jehova sien Volkj hieren. Well wie kjeenmol vejäten, daut de Soton de Vekjläaja es von Gott siene true Deena (Opb. 12:10). Doawäajen säd Jesus, daut onse Jäajna ons “aulahaunt schlajchtet noräden [wudden], wan daut nich soo” wia (Mat. 5:11). Wan wie Jesus siene Wieed iernst nämen, dan woat ons daut nich wundren, wan wie sea schlajchte Sachen äwa Jehova sien Volkj hieren.

7. Äwa waut sell wie denkjen, ea wie derch E-Mails ooda Fon waut wajchschekjen?

⁷ Best du eent von dee Menschen, waut daut sea intressieet, siene Frind un Bekaunde emma derchem Fon ooda derch E-Mails waut to schekjen? Wan du en de Norechten waut nieet finjst ooda eene besondre Erfoarunk hieescht, feelst du die dan soo aus een Postschriewa, waut de ieeschta sennen well toom aulem daut weeten loten? Ea du waut wajchschekjst, wurscht du sellen äwalajen: “Sie ekj mie secha, daut daut soo es? Weet ekj om daut krakjt om?” Wan nich, dan kaust du onen daut to wellen Läajes vebreeden. Wan du twiewelst, aus eene Jeschicht soo es, dan lasch dee auf un schekj dee nich wieda.

8. (a) Waut deeden onse Jäajna en eenje Lenda? (b) Woo wudd wie onen daut to wellen de Jäajna halpen kjennen?

⁸ Daut es uk eene Jefoa, wan eena fuaz  aule Jeschichten wiedaschekjt, waut eena derch E-Mails ooda Fon kjricht. En eenje Lenda hab wie nich en aule Stekjen Frieheit toom ons Woakj doonen ooda daut es gaunz veboden. Doa moaken onse Jäajna veleicht Jeschichten opp toom ons engrulen ooda daut wie ons unjarenaunda nich mea vetruen sellen. Soo wia daut biejlikj ieeschtemma en de Sowjetunion. De jeheeme Poliezen doa, waut KGB heeten, muaken daut opp, daut miere bekaunde Breeda Jehova sien Volkj verot hauden. * Daut es schod, daut väle daut jleewden un dan Jehova siene Organisazion veleeten. Väle von dee kjeemen lota wada trigj, oba nich aule. Dee äa Gloowen wia derch oppjemoakte Jeschichten togrunt jegonen (1. Tim. 1:19). Woo kjenn wie soowaut väabieejen? Wie motten ons gaunz eenich sennen, kjeene Jeschichten to vebreeden, waut aundre mootloos moaken ooda wua wie nich secha sent, aus daut soo es. Eena mott uk nich aules jleewen, waut eena hieet. Enne Städ daut saul eena sikj secha moaken, daut eena werkjlich om de Sach omweet.

9. Wanea es daut noch schwoa to weeten, woo daut werkjlich met eene Sach steit?

⁹ Eenjemol hia wie waut, wua mau de Halft von soo es ooda wua jewesset unjare Dakj jehoolen woat. Daut es noch eene Uasoak, wuarom daut soo schwoa es to weeten, woo daut werkjlich met eene Sach steit. Soone Jeschichten kaun eena nich truen! Woo kjenn wie daut väabieejen, daut wie nich hinjaret Licht jefieet woaren? (Efs. 4:14).

10. (a) Woo kjeem daut bat doa, daut de Israeliten meist jäajen äare Breeda Kjrich fieeden? (b) Wuarom jeef et doch nich Kjrich?

¹⁰ Well wie mol seenen, waut de Israeliten en Josua siene Tiet beläwden, waut aun de Wast-Kaunt von dän Jordan-Riefa wonden (Jos. 22:9-34). Dee hieeden, daut de Israeliten von de Oost-Kaunt (de Stam Ruben un Gad un de haulwa Staum Manasse) eenen grooten, schmocken Aultoa dicht biem Jordan jebut hauden. Daut wia uk soo, oba daut wia nich de gaunze Jeschicht. De Israeliten von de Wast-Kaunt dochten fuaz, äare Breeda von de Oost-Kaunt wieren von Jehova aufjefollen, un see kjeemen toop un  wullen Kjrich fieren jäajen dee (läs Josua 22:9-12). Oba ea see jäajen dee kjamften, schekjten see waut Mana no de Oost-Kaunt toom sikj de Sach krakjt unjastonen. Waut worden de Mana doa en? Dee worden en, daut de Israeliten von de Oost-Kaunt dän Aultoa nich jemoakt hauden toom opfren, oba aus een Tieekjen, daut see uk Jehova aunbäden deeden. Secha wieren de Israeliten von de Wast-Kaunt sea schaftich, daut see nich fuaz hauden jäajen äare Breeda Kjrich jefieet, oba daut see sikj ieescht de Tiet jenomen hauden, de Sach to unjasieekjen.

11. (a) Wuarom behaundeld David Mefi-Boschet ojjerajcht? (b) Waut haud David kunt aundasch doonen?

¹¹ Daut kaun oba uk passieren, daut se äwa ons waut vetalen, wua mau de Halft von soo es ooda wua se nich krakjt omweeten. Soo wia daut biejlikj bie Mefi-Boschet. De Kjennich David wia sea fein to Mefi-Boschet un jeef dän aul daut Launt, waut sienen Grootvoda Saul sient jewast wia (2. Sam. 9:6-7). Oba lota vetalden se David waut schlajchtet äwa Mefi-Boschet, un David neem am aules wajch, onen sikj daut ieescht to unjastonen (2. Sam. 16:1-4). Aus hee dan lota met Mefi-Boschet räd, wort hee en, daut hee eenen Fäla jemoakt haud, un jeef dän wada jewesset trigj (2. Sam. 19:25-30). Wan David sikj haud de Tiet jenomen, sikj de Sach ieescht to unjastonen, dan wudd hee Mefi-Boschet nich soo ojjerajcht behaundelt haben.

12-13. (a) Woo jinkj Jesus doamet om, wan se Läajes äwa am vetalden? (b) Waut kjenn wie doonen, wan se ons schlajchtet noräden?

¹² Oba waut kjenn wie doonen, wan se äwa ons Läajes vetalen? Krakjt daut deeden se bie Jesus un Johanes dän Deepa (läs Matäus 11:18-19). Woo jinkj Jesus doamet om? Hee brukt nich aul siene Tiet un Krauft toom bewiesen, daut et nich soo wia, waut se säden. Hee wull, daut de Menschen sikj daut unjastonen sullen, waut hee deed un waut hee lieed. Soo aus Jesus säd, “rajchtfoadicht de Weisheit sikj derch daut waut see deit”.

¹³ Wie kjennen väl von Jesus lieren. Eenjemol doonen se äwa ons veleicht uk grunzen ooda utholen un daut kaun ons eenen schlajchten Nomen moaken. Waut kjenn wie doamet doonen? Wan doa wäa Läajes äwa ons vetalt, dan kjenn wie met ons Läwen bewiesen, daut et nich soo es, waut se sajen. Krakjt soo aus Jesus kjenn wie met onsen gooden Waundel bewiesen, daut aul daut schlajchte nich stemt, waut se ons noräden.

14-15. Wuarom wudd daut kjennen eene Faul fa ons sennen, wan wie too sea opp ons selfst vetruden?

¹⁴ Bat soo wiet hab wie jeseenen, daut et eenjemol schwoa es to weeten, woo daut met eene Sach werkjlich steit, wäajen wie doa nich emma krakjt omweeten. Oba daut jeft noch eenen aundren Trubbel, waut oppkomen kaun, wäajen wie onvolkomen sent. Veleicht deen wie Jehova aul lang un haben en eenje Stekjen aul väl jelieet un aundre achten ons, wäajen wie Sachen fein derchdenkjen kjennen. Wudd daut uk kjennen eene Faul sennen fa ons?

¹⁵ Jo, daut kunn eene Faul sennen, wan wie too sea opp ons selfst vetruden. Onse Jefeelen un Iedeeen kunnen ons denkjen kontrollen. Veleicht jleew wie dan, daut wie krakjt om eene Loag omweeten, onen ons dee fein to unjastonen. Daut kaun sea jefäadlich sennen! De Schreft sajcht gaunz kloa, wie sellen ons nich opp ons ieejnet Vestaunt veloten (Spr. 3:5-6; 28:26).

16. (a) Waut sach Tom en dise Jeschicht bie daut Restaraunt? (b) Waut docht hee fuaz bie sikj?

¹⁶ Saj wie mol, een Brooda kjemt eenen Zeowes no een Restaraunt. Dee heet Tom un  es aul lang Eltesta. Doa sitt hee John, waut uk een Eltesta es, met eene framde Fru toop. Dee beid vetalen un lachen doa un foten sikj mau rajcht om. Daut lat soo, aus wan dee daut toop sea scheen jeit. Tom sitt daut sea onmoakhauftich un hee denkjt fuaz bie sikj: “Woat John sikj nu scheeden loten? Waut woat dan met dän siene Fru un de Kjinja woaren?” Tom haft daut aul ieremol beläft, woo schlemm soont utjekomen es. Waut wurscht du jedocht haben, wan du en dän siene Städ jewast wieescht?

17. (a) Waut wort Tom en dise Jeschicht lota en? (b) Waut lieet ons daut?

¹⁷ Oba bewiest daut, waut Tom doa sach, werkjlich, daut John de Ehe bräakjen deit? Weet hee doa krakjt om? Lota em Owent font Tom dän un woat en, daut de Fru, waut hee doa met John toop sach, dän siene Sesta wia. Dee wont wiet auf un dee beid hauden sikj aul fa Joaren nich jeseenen. Un wiels dee mau een poa Stund en dise Staut wia, kunnen dee sikj bloos fa eene Moltiet em Restaraunt trafen un John siene Fru haud nich Tiet toom metkomen. Stal die väa, woo schaftich Tom es, daut hee doa nich to aundre von jerät haft, waut hee docht! Waut lia wie von daut? Krakjt endoont woo lang wie aul Jehova deenen, wie motten ons eene Loag emma ieescht unjastonen, ea wie weeten, woo daut doamet es.

18. Waut kaun ons bat doa brinjen, schlajcht äwa onse Breeda to denkjen?

¹⁸ Daut kaun uk schwoa sennen, eene Sach rajcht to seenen, wan doa een Gloowesbrooda met en es, wua wie nich goot met foadich woaren. Wan wie emma doaräwa denkjen, waut wie von dän nich jleichen, dan kjenn wie ons leicht enbillen, daut dee waut orrajchtet deit. Un wan wie dan waut schlajchtet äwa dän hieren, dan jleew wie daut veleicht fuaz, wan doa uk nich een Bewies fäa es. Waut lia wie doavon? Wan wie schlajcht äwa onse Breeda jesonnen sent, dan kaun ons daut bat doa brinjen, irjentwaut von dee to jleewen, onen daut wie doa krakjt omweeten (1. Tim. 6:4-5). Wie motten oppaussen, daut wie en ons Hoat nich aufjenstich sent ooda de Breeda nich vetruen. Enne Städ daut sell wie dee leewen un dee wellich togood hoolen (läs Kolossa 3:12-14).

19-20. (a) Waut vonne biblische Gruntsauzen halpen ons, wan wie waut hieren, seenen ooda läsen? (b) Waut woa wie en dän näakjsten Artikjel seenen?

¹⁹ Wuarom es daut vondoag dän Dach soo schwoa, sikj waut goot to unjastonen un rajcht to entscheiden? Wäajen wie onvolkomen sent un wäajen daut soo väl Jeschichten jeft, wua mau de Halft von soo es ooda wua jewesset unjare Dakj jehoolen woat. Waut kaun ons halpen? Wie motten de Gruntsauzen ut de Schreft kjanen un rajcht brucken. Een Gruntsauz es biejlikj, daut et onkluak es, wan eena auntwuat, ea eena om eene Sach krakjt omweet (Spr. 18:13). Een aundra Gruntsauz lieet ons, daut wie ons Sachen unjastonen sellen, ea wie dee jleewen (Spr. 14:15). Un endoont woo lang wie aul Jehova deenen, wie motten oppaussen, daut wie ons nich opp ons ieejnet Vestaunt veloten (Spr. 3:5-6). Wan wie ons daut krakjt unjastonen, woo daut met eene Sach werkjlich steit, dan kjennen de biblische Gruntsauzen ons schitzen un ons halpen, rajcht doaräwa to denkjen un weis to entscheiden.

²⁰ Oba doa es noch waut, waut ons daut schwoa moakt to weeten, woo daut met eene Loag werkjlich es. Daut es, daut wie foaken no daut no rechten, waut wie von buten seenen. En dän näakjsten Artikjel woa wie seenen, fa waut wie oppaussen motten un woo wie daut doonen kjennen.