Genda ha biroho

Genda ha rukarra rw'ebirumu

Omanyire Amananu Gonyini?

Omanyire Amananu Gonyini?

“Anyakugarukamu atakahuliire, buba budomadoma nensoni namberali.”​—ENFUMO 18:13.

EBIZINA: 126, 95

1, 2. (a) Busobozi bwa mulingo ki obutusemeriire kukurakuraniza, kandi habwaki? (b) Nitwija kubazaaho ki omu kicweka kinu?

ITWENA tusemeriire kwega kwekebiija ebintu ebiturukuba tusomere rundi tuhuliire kandi tukabikozesa kuhika ha ncwamu enyakuhikire. (Enfumo 3:21-23; 8:4, 5) Kitali eki, nikiija kwanguha Setani n’ensi ye kuhabisa entekereza yaitu. (Abefeso 5:6; Abakolosai 2:8) Kyamananu ngu kurora twakora encwamu enyakuhikire twine kubanza kumanya amananu gonyini agarukukwata ha kintu. Enfumo 18:13 nihagamba ngu: “Anyakugarukamu atakahuliire, buba budomadoma nensoni namberali.”

2 Omu kicweka kinu, nitwija kurora ebisobora kutulemesa kumanya amananu gonyini agarukukwata ha kintu n’okuhika ha ncwamu ey’ehikire. Nitwija n’okwegaho emisingi ya Baibuli hamu n’ebyokurorraho ebiratukonyera kurora omulingo tusobora kukekeeya ebintu ebiturukuba tuhuliire rundi tusomere.

OTAIKIRIRIZA OMU BULI KIGAMBO

3. Habwaki tusemeriire kukozesa omusingi oguli omu Enfumo 14:15? (Rora ekisisani ekiri ha rupapura 3.)

3 Omu kasumi kanu, tutunga amakuru kuruga omu buli nsonda z’ensi. Tugatunga kurabira ha intaneti, tivi, n’emiringo endi. Nitusobora n’okutunga obutumwa bwingi kurabira ha e-mails, obutumwa bwa ha masimu, hamu n’ebintu ebindi banywani baitu ebibatugambira. Obwire obumu nikisobora kusisana ngu amakuru tigasobora kuhwayo. Nahabweki tusemeriire kwegendereza. Banywani baitu nibasobora kuba baine ebigendererwa ebirungi, baitu haroho abantu abandi abararangya amakuru agatahikire nukwo basobole kubuzabuza amananu gonyini. Musingi ki ogwa Baibuli ogusobora kutukonyera kukekeya amakuru agaturukuba tutungire? Enfumo 14:15 nihagamba hati: “Atanyina magezi aikiriza ekigambo kyona: baitu omuntu omwekengi arora muno omuhandagwe.”

4. Ekyahandikirwe ekiri omu Abafiripi 4:8, 9 nikitukonyera kita kukomamu kurungi ebiturasoma, kandi habwaki kikuru kutunga amakuru agahikire? (Rora akasanduuko “ Ebintu Ebitairweho Kutukonyera Kutunga Amakuru Agahikire.”)

4 Kurora twakora encwamu enungi, nikitwetagisa kumanya amananu agarukwesigika. Nahabweki tusemeriire kwegendereza obuturukuba nitukomamu eby’okusoma. (Soma Abafiripi 4:8, 9.) Titusemeriire kusiisa obwire bwaitu niturora amakuru agali ha mikura ya intaneeti etarukwesigwa rundi kusoma obutumwa bwa ha masimu oburukujanjaaza orugambo. Kikuru muno kwetantara emikura ya intaneeti nambere abantu abecwire ha kitebe bakurakuraniza entekereza zabo. Ekigendererwa kyabo nikyo kucekya okwikiriza kw’abantu ba Ruhanga n’okuburanganiza amananu. Obutumwa rundi amakuru agatarukwesigika galetera omuntu kukora encwamu etahikire. Otalitekereza ngu amakuru agatahikire tigaine mulingo garukukukwataho.​—1 Timoseo 6:20, 21.

5. Abaisareri bakahurra makuru ki, kandi kinu kikabakwataho kita?

5 Amakuru agatahikire nigasobora kurugamu ebizibu by’amaani. Omu busumi bwa Musa, entasi 12 bakagenda kutata Ensi ey’Ekaba Eraganiziibwe. Entasi 10 bakagaruka nibabaza ebintu ebirukumaramu amaani. (Okubara 13:25-33) Bakabaza bahinguraniza ebibakaba barozere, kandi kinu kyaletera abantu ba Yahwe kutiina n’okuhwamu amaani. (Okubara 14:1-4) Habwaki abantu bahoiremu amaani kandi batiina? Obundi bakatekereza ngu ekibahuliire gakaba mananu habw’okuba entasi abarukukira obwingi bakabaza ekintu nikyo kimu. Nahabweki bakanga kuhuliiriza ebintu ebirungi entasi ibiri ebi babalize ha Ensi ey’Ekaba Eraganiziibwe. (Okubara 14:6-10) Omu kiikaro ky’okubanza kwetegereza amananu gonyini n’okwesiga Yahwe, abantu bakakora eky’obudoma baikiririza omu makuru agarukumaramu amaani.

6. Habwaki tutasemeriire kuhunirra kakuba tuhurra abantu nibabazaaho kubi abantu ba Yahwe?

6 Tusemeriire kwegendereza kukira muno kakuba tuhurra amakuru agarukubazaaho abantu ba Yahwe. Ijuka ngu omunyanzigwa waitu Setani nayetwa “omulege wa bene baitu.” (Okusuku’rwa 12:10) Yesu akagamba ngu abahakani balituhangirra “ebigambo ebibi byona”. (Matayo 5:11) Kakuba tutwara obuhabuzi bunu kuba bukuru, titurukwija kuhunirra obuturahurra abantu nibabazaaho kubi abantu ba Yahwe.

7. Kiki ekitusemeriire kwekaguza obuturukuba tutakasindikiire abandi amakuru kurabira ha simu?

7 Ogonza muno kusindikira abanywani baawe amakuru kurabira ha simu? Kakuba orora ebintu ebirukusemeza omu makuru rundi okahurra ekintu ekihyaka, oyehurra oli nk’omusaki w’amakuru arukugonza kugambiraho n’abandi ahonaho? Otakasindikire obutumwa, banza oyekaguze: ‘Mali ninkigumya ngu ebimpuliire mananu? Manyire kiki kyonyine ekyabaireho?’ Kakuba otegendereza, n’osobora kumalirra ojanjaize ebisuba. Nahabweki obworaba otarukukigumya ngu ebyorukugenda kusindika mananu, otabisindika baitu obisimuule.

8. Abarukutuhakaniza bakozere ki omu nsi ezimu, kandi nitusobora tuta kwesanga nitubakonyera tutakimanyire?

8 Haroho ensonga endi habwaki kiri kyakabi kusindikira abandi amakuru otabandize kutekereza. Omu bicweka ebimu, omulimo gwaitu gutangirwe. Abarukutuhakaniza omu bicweka ebi nibasobora kujanjaza amakuru n’ekigendererwa ky’okututiinisiriza rundi kutuletera kuleka kwesigangana. Tekerezaaho ekyabaireho omu kiikaro ekyayetwaga Soviet Union. Poliisi eyakorraga omu nsita, erukumanywa nka KGB, ekajanjanza amakuru agatahikire agarukugamba ngu ab’oruganda abamu abakaba nibamanywa muno bakaba bagobiize abantu ba Yahwe. * (Rora obugambo obuli hansi.) Eky’obusaasi, ab’oruganda baingi bakaikiriza ebisuba binu kandi bamalirra barugire omu kitebe kya Yahwe. Baingi halibo bakamara bagaruka, baitu abandi batagaruke. Bakaikiriza amakuru agatahikire kuhwerekereza okwikiriza kwabo. (1 Timoseo 1:19) Nitusobora tuta kwetantara akabi ak’omulingo gunu kutuhikaho? Wetantale kurarangya amakuru agarukumaramu amaani kandi agatagumiibwe. Otaikiririza omu buli kigambo kyona ekyorahurra. Kwihaho, banza okigumye ngu nomanyira kimu kiki ekibaireho kyonyini.

AMAKURU AG’EBICWEKACWEKA

9. Kintu ki ekindi ekisobora kutulemesa kukora encwamu enyakuhikire?

9 Obwire obumu tuhurra amakuru baitu gaba gatabwirwemu ebisuba. Amakuru agamu tigasoborra byona ebiba bibaireho. Kinu nikisobora kutulemesa kukora encwamu enyakuhikire. Amakuru agahikire baitu agatabwiremu ebisuba titusobora kugesiga! Nitusobora kukora ki kurora titwahabisibwa amakuru ag’omulingo gunu?​—Abefeso 4:14.

10. Habwaki Abaisareri abamu bakaba bali haihi kurwanisa bagenzi babo, kandi kiki ekyabakonyiire kutabarwanisa?

10 Nitusobora kwegera ha kyahikire ha Baisareri abaikaraga ha rubaju rw’obugwa izooba bw’Ekyambu Yorudani omu busumi bwa Yosuha. (Yosuha 22:9-34) Bakahurra ngu Abaisareri abaikiraga ha rubaju rw’oburuga izooba bwa Yorudani bakaba bombekere ekyoto haihi n’ekyambu. Ebimu ha bigambo ebibahuliire bikaba kihikire, baitu batamanye kiki kyonyini ekyali kibaireho. Kinu kikaletera Abaisareri abaikaraga ha rubaju rw’obugwa izooba kutekereza ngu bagenzi babo abali ha rubaju rw’oburuga izooba bajemiire Yahwe, nahabweki bakesorooza hamu kugenda kubarwanisa. (Soma Yosuha 22:9-12.) Baitu obubaali batakagenzere kubarwanisa, Abaisareri abaikaraga ha rubaju rw’obugwa izooba bakabanza batuma abasaija kugumya ngu ebibahuliire nugo mananu gonyine. Kiki eky’abasaija basangire? Abaisareri abaikaraga ha rubaju rw’oburuga izooba bakaba batombekere ekyoto kyokuramizaaho ba ruhanga ab’ebisuba. Bakaba bakyombekere kuba ekijukizo nukwo buli omu wena amanye ngu baramyaga Yahwe. Abaisareri baine kuba basemeriirwe habwokuba bakabanza kutwara obwire kugumya kiki kyonyini ekikaba kibaireho, batakagenzere kurwanisa bagenzi babo.

11. (a) Mefibosesi akahikwaho obutali bwinganiza bwa mulingo ki? (b) Daudi yakubaire atwaize ata Mefibosesi omu mulingo ogw’obwinganiza?

11 Haroho akasumi nambere naitwe tusobora kwehurra kubi habwokuba abantu bajanjaize ebintu ebirukutukwataho baitu bataburamu n’ebisuba. Kinu nikyo kyahikire hali Mefibosesi. Omukama Daudi akaheereza Mefibosesi itaka lyona elya isenkuru Saulo. (2 Samuiri 9:6, 7) Baitu hanyuma Daudi yahurra ebigambo ebitali birungi ebirukukwata hali Mefibosesi. Atabanze kwetegereza ebigambo binu obu garaaba gali mananu, baitu yaiho Mefibosesi ebintu byona ebyakaba amuhaire. (2 Samuiri 16:1-4) Daudi akakyetegereza ngu akaba akozere ensobi, hanyuma y’okubaza na Mefibosesi. Akongera yagarurra Mefibosesi ebimu ha bintu ebyakaba amwakire. (2 Samuiri 19:24-29) Kakuba Daudi yatwaire obwire kubanza kwetegereza ebiyahuliire obugaraaba gali mananu omu kiikaro kyokwikiririza omu makuru agatahikire, Mefibosesi yakubaire atahikirweho obutali bwinganiza bunu.

12, 13. (a) Yesu akakora ki abantu obubamubalizeeho ebisuba? (b) Nitusobora kukora ki kakuba omuntu atubazaaho ebisuba?

12 N’osobora kukora ki kakuba omuntu akubazaaho ebisuba kandi akabijanjaaza? Ekintu kinu kikahikaho Yesu hamu na Yohana Omubatizi. (Soma Matayo 11:18, 19.) Yesu akakora ki? Atasiise obwire bwe n’amaani ge kwesoborraho hali abantu ngu ebirukumubazibwaho bisuba. Oihireho akekambisa abantu kwetegereza amananu gonyini. Akaba nagonza abantu bate omutima ha bintu ebiyakoraga n’ebiyayegesaga. Yesu akagamba ati: “Amagezi gaihwaho omusango obwemirimo yago.”​—Matayo 11:19.

13 Haroho ekintu ekikuru ekitusobora kwegera hali Yesu. Obwire obumu abantu basobora kutubazaaho ebintu ebibi rundi ebitahikire kandi nitusobora kweralikirra ngu ekintu kinu nikiija kutusiisa ibara. Baitu omulingo twetwazamu nigusobora kwoleka ngu ebiyatubalizeeho tibihikire. Obuturayegera ha kyokurorraho kya Yesu, engeso zaitu enungi niziija kwoleka ngu ebibarukutubazaaho bisuba rundi tibihikire.

N’OYEYESIGA EKIHINGURAINE?

14, 15. Habwaki tutasemeriire kweyesiga ekihinguraine?

14 Turozere ngu tikyanguhire kumanya amananu agarukukwata ha kintu ekirukuba kibaireho rundi ekituhuliire. Ekizibu ekindi nikyo ngu tituhikiriire. Nitusobora kuba tumazire emyaka nyingi nituheereza Yahwe kandi nitusobora kuba tumanyire ebintu bingi. Abandi nibasobora kututamu ekitiinisa habwokuba twine obusobozi bwokuhayo ebitekerezo ebihikire. Kinu nikisobora kutufookera ekizibu?

Baibuli netutererra ngu titusemeriire kwesiga okwetegereza kwaitu

15 Ego. Nitusobora kutandika kwesiga okwetegereza kwaitu. Kinu nikisobora kutuletera kutandika kutekereza nitusigikirra ha nyehurra yaitu. Nitusobora kutandika kutekereza ngu nitwetegereza ensonga n’obukiraaba ngu titumanyire kiki kyonyine ekinyakubaireho. Ekintu kinu kyakabi muno! Baibuli etutererra kurungi ngu titusemeriire kwigamira ha kwetegereza kwaitu itwenka.​—Enfumo 3:5, 6; 28:26.

16. Omu kyokurorraho kinu, kiki ekyabaire omu hoteeri, kandi Tom akatekereza ki?

16 Ekyokurorraho, teramu akasisani omu bwire bwa rwebagyo ow’oruganda arukwetwa Tom anyakumazire obwire bwingi naheereza nk’omugurusi agenzere omu hoteeri kandi obwahikayo arora omugurusi ondi, arukwetwa John, aikaliire n’omukazi ou batali hamu omu buswere ha meeza emu. Nibasisana nkabaliyo nibegonza. Tom abarora nibaseka, kandi nibagwangana omu kifuba. Atandika kweralikirra nayekaguza: ‘Hati John na mukazi we nibagenda kugaitururwa? Kiki ekirahika ha baana babo?’ Tom akaba ararozereho ebintu nka binu nibibaho. Kakuba niiwe Tom wakwehuliire ota?

17. Omu kyokurorraho kinu, Tom akamara yayetegereza ki, kandi kinu nikitwegesa ki?

17 Baitu banza olindeho. N’obukiraaba ngu Tom natekereza ngu John tali mwesigwa hali mukazi we, mali amanyire kiki kyonini ekiroho? Kiro eki rwebagyo, Tom aterra John esimu kandi asanga ngu omukazi ouyarozere akaba ali munyaanya John ayali abungire kuruga hara. John na munyaanya bakaba bamazire akasumi kaingi batarukurorangana. Kandi habwokuba munyaanya akaba nagenda kumaraho obwire buke, John akacwamu batangatanganire ha kiikaro ky’okuhumurramu balye hamu ekihuro. Mukazi we atasobole kubeteranizaaho. Tom akasemererwa habwokuba akaba atakagambiireho omuntu wena ekyakaba natekerereza! Kinu nikitwegesa ki? N’obuturaaba tumazire akasumi kaingi nituheereza Yahwe, tusemeriire kubanza kumanya amananu gonyini nukwo tukole encwamu enyakuhikire.

18. Kiki ekisobora kutuletera kwikiriza ekintu ekibi ekirukukwata ha w’oruganda?

18 Nikisobora n’okutugumira kubanza kupimapimamu ensonga omu mulingo ogunyakuhikire kakuba tuba twine obutetegerezangana n’ow’oruganda anyakukwasirweho. Kakuba twikara nitutekereza ha butetegerezangana obunyakuli hagati yaitu, nitusobora kwesanga tutandikire kugurukyagurukya ow’oruganda. Kakuba tumuhurraho ekintu ekitali kirungi, nitusobora kugonza kukikiriza n’obuharukuba hataroho obwakaiso bwona oburukwoleka ngu mananu. Kinu nikitwegesa ki? Kakuba tutwalirizibwa entekereza embi ei twine ha w’oruganda, nikisobora kutuletera kwikiriza n’ebintu ebitahikire ebitutaineho obwakaiso. (1 Timoseo 6:4, 5) Titusemeriire kwikiriza enyehurra embi nk‘ihali hamu n’itima kwikara omu mitima yaitu. Oijukege ngu Yahwe nagonza tuganyire ab’oruganda kuruga ha mutima kandi tubagonze.​—Soma Abefeso 4:2, 32.

EMISINGI YA BAIBULI NIIJA KUTULINDA

19, 20. (a) Misingi ki eya Baibuli ey’esobora kutukonyera kwekebiija amakuru? (b) Nitwija kubazaaho ki omu kicweka ekirayongeraho?

19 Omu kasumi kanu, kigumire kumanya kiki kyonyini ekibaireho n’okwecencura ebiturukuba tuhuliire. Habwaki? Amakuru agarukukira obwingi gaba gatahwaireyo kandi tuli bantu abatahikiriire. Kintu ki ekisobora kutukonyera? Emisingi eiturukusanga omu Kigambo kya Ruhanga. Ekyokurorraho, ogumu ha misingi nigutugambira ngu buba budomadoma kugarukamu omuntu otabandize kwetegereza ensonga yonyini. (Enfumo 18:13) Omusingi ogundi nigutukonyera kumanya ngu titusemeriire kwikiririza omu buli kintu ekituhurra tutabandize kumanya obugaraaba gali mananu. (Enfumo 14:15) Kandi katube tumazire kasumi ki nituheereza Yahwe, tutusobora kwesiga okwetegereza kwaitu. (Enfumo 3:5, 6) Emisingi ya Baibuli niija kutulinda kakuba tubanza kumanya amananu agarukukwata ha kintu n’okukora encwamu enyakuhikire.

20 Haroho ensonga endi habwaki nikisobora kutugumira kumanya amananu gonyini agarukukwata ha nsonga. Itwe nk’abantu, tukira kwanguhiriza kukora encwamu nitusigikirra ha biturukurora n’amaiso. Omu kicweka ekirayongeraho, nitwija kurora ninkaha nambere tusobora kukorra ensobi enu kandi nitwija kwega nkoku tusobora kugyetantara.

^ kac. 8 Rora akatabu 2004 Yearbook of Jehovah’s Witnesses, orupapura 111-112, hamu na 2008 Yearbook, orupapura 133-135.