1, 2. (a) Kuti tupate yisyesyene yakwe ana tukusosekwa kutenda cici, soni ligongo cici? (b) Ana mungani ajino citulijiganye yindu yapi?

MPELA Aklistu ŵasyesyene, tukusosekwa tumanyilileje mwampaka tuwungunyile ngani jilijose kuti tupate yisyesyene yakwe. (Mis. 3:21-23; 8:4, 5) Naga tulepele kutenda yeleyi, yiciŵa yangasawusya kuti Satana soni cilambo cakweci yisokonasye kaganisye ketu. (Aef. 5:6; Akolo. 2:8) M’yoyo, tukusosekwa kuwungunya kaje kuti tupate yisyesyene yakwe. Lilemba lya Misyungu 18:13 likusati, “mundu jwalijose jwakuwutucila kwanjila ngani mkanajipikanicisye ali jwakuloŵela, soni akusatenda sooni.”

² Mu ngani ajino, citulijiganye yindu yampaka yitulepelekasye kuti tumanyilile yisyesyene. Citulijiganyesoni yiwundo ya m’Baibulo soni yisyasyo yampaka yitukamucisye kuti tuwungunyeje ngani mwakuŵajilwa.

3. Ligongo cici tukusosekwa kukamulicisya masengo ciwundo ca m’Baibulo ca pa Misyungu 14:15? (Alole ciwulili cacili penanipa.)

³ Masiku agano, yikutupa yakupikana. Tukusapikana ngani syakulekanganalekangana kupitila pa Intaneti, TV soni malo gane gakugulucisya ngani. Mpaka tupikanesoni ngani sine kupitila pa imelo,  utenga wa pafoni soni kwa acimjetu. M’yoyo cituŵeje tuli mkupikana nganisi ndaŵi ni katema. Ligongo lyakuti ngani syaunami sili palipose tukusosekwa kusamala mnope ni yatukusapikana. Ana yiwundo yapi ya m’Baibulo yampaka yitukamucisye? Lilemba lya Misyungu 14:15 likusati, “Mundu jwangamanyilila yindu yejinji akusagamba kulupilila maloŵe galigose, nambo jwalunda akusaganicisya mwakwendela.”

4. (a) Ana lilemba lya Afilipi 4:8, 9 mpaka litukamucisye camtuli patukusagula yindu yatukusosekwa kuŵalanga? (b) Ligongo cici tukusosekwa kumanyilila kaje yisyesyene yakwe? (Alolesoni libokosi lya mtwe wakuti “ Yindu Yakamucisya Kupata Maumboni Gakwanila.”)

⁴ Kuti tutende yisagula yambone, tukusosekwa kola maumboni gasyesyene. M’yoyo, tukusosekwa kusagula mwakusamala mnope yatukusanonyela kuŵalanga. (Aŵalanje Afilipi 4:8, 9.) Ngatukusosekwa kwasilaga ndaŵi jetu pa ngani sya pa Intaneti kapena pa ma imelo gakayikasya. Tukusosekwasoni kuŵambala mawebusayiti ga ŵandu ŵakusapuka. Cakulinga cawo cikusaŵa cakuti ŵatengusye ŵandu ŵa Mlungu soni kusokonasya usyesyene. Naga nganituwungunya cenene mpaka tusagule yindu mwakulemweceka. Tukakayicilaga kose yakuti ngani syaunami mpaka situsokonasye.—1 Tim. 6:20, 21.

5. Ana Ayisalayeli ŵapikene lipoti lyamtuli, soni ana yakwayiye camtuli?

⁵ Kukulupilila ngani syaunami mpaka kutendekasye kuti tusimane ni yakogoya mnope. Mwambone, aganicisye yayatendekwe mu ndaŵi ja Mose. Mwa asondi 12 ŵaŵatumile kuti akasonde Cilambo Celagucisye, asondi 10 ŵayice ni lipoti lyakusakala. (Num. 13:25-33) Ŵandu ŵa Yehofa ŵatengwice mnope ligongo lyakuti ŵapikene lipoti lyangalimbikasya. (Num. 14:1-4) Ligongo cici ŵanduŵa ŵatengwice? Mwine ŵaganisyaga kuti yaŵasasile asondi 10 ŵala yaliji yisyene, ligongo ŵaliji ŵajinji. Jemanjaji ŵakanile kupikanila lipoti lyambone lyaŵapelece acalume ŵakulupicika, Yoswa ni Kalebi. (Num. 14:6-10) Mmalo mwakuti apikanile yayaliji yisyesyene soni kulosya kumkulupilila Yehofa, ŵasagwile kupikanila lipoti lyakusakala. Kweleku kwaliji kuloŵela kwabasi.

6. Ligongo cici ngatukusosekwa kusimonga patupikene ngani syaunami syakwamba ŵandu ŵa Yehofa?

⁶ Tukusosekwa kusamala mnope patupikene lipoti lyakwamba ŵandu ŵa Yehofa. Tukaliŵalila kuti Satana akusaŵeceta yindu yakwalambucisya ŵandu ŵakulupicika ŵa Mlungu. (Ciw. 12:10) M’yoyo, Yesu jwasasile kuti ŵandu ŵakusisya ‘cacitulambucisyaga yakusakala ya mtundu wuliwose.’ (Mat. 5:11) Naga tukukumbucila yeleyi, ngasitusimonga patupikene ngani syaunami syakwamba ŵandu ŵa Yehofa.

7. Mkanitwatumicisye ŵane imelo soni utenga, ana tukusosekwa ganicisya ya cici?

⁷ Ana akusanonyela kutumisya ma imelo soni utenga kwa acimjawo? Naga yili m’yoyo, papikene ngani jasambano kapena kupikana yayatendecele ŵane, ana akusasaka kuŵa mpela jwagulusya ngani pakusaka kuti ŵane ajipikane kandanda kupitila mwa wawojo? Nambope, mkanaŵe kwatumicisya ŵane nganijo, aliwusye kuti, ‘Ana ndili jwakusimicisya kuti ngani jangusaka kwatumicisya ŵaneji jili jisyene? Ana ngwete maumboni gakwe?’ Naga ngakumanyilila yisyesyene yakwe, mwangamanyilila mpaka awandisye ngani syaunami syakwamba abale ni alongo ŵetu. M’yoyo, naga akukayicila, akatumicisya ŵane utengawo, agambe kuwutyosya.

8. Ana m’yilambo yine, ŵakusisya atesile yamtuli? Ana mpaka twakamucisye camtuli mwangamanyilila?

⁸ Panasoni kogoya kwine naga tukwanguya kwatumicisya ŵane imelo kapena utenga. M’yilambo yine, masengo getu gakulalicila ŵagalekasisye. Ŵandu ŵakusisya ŵa m’yilamboyi mpaka atumisyeje mautenga pakusaka kututendekasya kuti tulece kulupililana. Aganicisye yayatendekwe mu ulamusi wakala wa Soviet Union. Ŵapolisi ŵakolanjikwa kuti KGB, ŵawandisye  ngani jaunami jakwamba ya abale ŵane ŵakumanyika mnope kuti ŵataŵikasisye ŵandu ŵa Yehofa. * Ŵajinji ŵakulupilile ngani jaunamiji mwamti ŵalesile likuga lya Yehofa. Yeleyi yaliji yakutesya canasa kwabasi. Cakusangalasya cili cakuti ŵajinji ŵawujile mu likuga, nambo ŵane nganawujila. Cikulupi cawo cakasice mpela liboti. (1 Tim. 1:19) Ana mpaka tuŵambale camtuli yakuyicisya yakusakalayi? Tukusosekwa kuŵambala kwatumicisya ŵane ngani syaunami. Ngatukusosekwa kuŵa mpela ŵandu ŵangamanyilila yejinji. Tuŵeje ŵakusimicisya kuti tukwete maumboni gakwe.

9. Ana cakusawusya cine capi cacikusamtendekasya mundu kuti akamanyilila yisyesyene yakwe?

⁹ Cakusawusya cine cacikusamtendekasya mundu kuti akamanyilila yisyesyene yakwe, mpaka ciŵe ngani syasikwete maumboni gangakwanila. Ngani jajikwete umboni wangakwanila mpaka jasokonasye ŵandu. Ana mpaka tutende wuli kuti ngani syasikwete umboni wangakwanilasi sikatusokonasya?—Aef. 4:14.

10. Ligongo cici Ayisalayeli ŵasigele panandi kuja kumenyana ni acalongo acimjawo, soni ana ŵaŵambele camtuli yeleyi?

¹⁰ Aganicisye yayatendecele Ayisalayeli ŵaŵatamaga cakungapilo lyuŵa kwa Lusulo lwa Yolodani mu ndaŵi ja Yoswa. (Yos. 22:9-34) Jemanjaji ŵapocele lipoti lyakuti Ayisalayeli ŵaŵatamaga cakungopoko lyuŵa kwa Lusulo lwa Yolodani (Lukosyo lwa Lubeni, Gadi soni hafu jine ja lukosyo lwa Manase) ŵataŵile malo gakupelecela mbopesi gekulungwa mnope ciŵandika lusulo lwa Yolodani. Yili yisyene kuti mbali jine ja lipotili jaliji jakuwona nambo jaliji jangakwanila. Pakamulicisya masengo umboni wangakwanilawu, Ayisalayeli ŵaŵatamaga cakungapilo lyuŵa ŵawutucile ganisya kuti acimjawowo ŵamjimucile Yehofa. Pambesi pakwe Ayisalayeli ŵaŵatamaga kungapilo lyuŵa ŵalinganyisye yakuti akamenyane nawo. (Aŵalanje Yoswa 22:9-12.) Cakusangalasya caliji cakuti, mkanajawule kukumenyanako, ŵatumisye acalume ŵakulupicika kuti akawungunye yisyesyene yakwe. Ana ŵapatile yamtuli? Ayisalayeli ŵa lukosyo lwa Lubeni, Gadi soni hafu ja lukosyo lwa Manase ŵataŵile malo gakupelecela  mbopesigo kuti gaŵe cikumbucilo, ngaŵaga kuti apeleceleje mbopesi. Ŵataŵile maloga kuti msogolo, ŵandu camanyilileje kuti jemanjajisoni ŵaliji ŵakutumicila ŵakulupicika ŵa Yehofa. Ayisalayeli ŵaliji ŵakusangalala kuyiwona kuti nganajanguya kuja kumenyana ni acalongo acimjawo pakamulicisya masengo umboni wangakwanila. Mmalo mwakwe, ŵawungunyisye kuti apate yisyesyene yakwe.

11. (a) Ana Mefiboseti jwasimene ni yindu yamtuli yangali cilungamo? (b) Ana Daudi akaŵambele camtuli kutenda yangali cilungamoyi?

¹¹ Ndaŵi sine ŵandu mpaka atutendele yindu yangali cilungamo ligongo lyakuti apikene ngani jwakwamba m’weji jajikwete umboni wangakwanila. Aganicisye cisyasyo ca Mwenye Daudi ni Mefiboseti. Daudi jwalosisye koloŵa makono soni umbone mtima kwa Mefiboseti, mwakumpa mkuli wosope wawaliji wa angangagwe, Sauli. (2 Sam. 9:6, 7) Nambope, Daudi jwapocele utenga waunami wakwamba Mefiboseti. Ligongo lyakuti nganawungunya kaje, ŵamsumwile katundu jwakwe josope. (2 Sam. 16:1-4) Nambo ali am’wusisye msyenejo, Daudi jwamanyilile kuti jwatesile yangaŵajilwa mwamti jwam’wucisye Mefiboseti katundu jwakwe. (2 Sam. 19:24-29) Jwalakwe akaŵambele kutenda yindu yangali cilungamoyi yikaŵe kuti ŵawungunyisye kaje mmalo mwakwamba kuwutucila kutendapo kandu pakamulicisya masengo umboni wangakwanila.

12, 13. (a) Ana Yesu jwamalene camtuli ni ngani syaunami? (b) Ana tukusosekwa kutenda cici naga mundu jwine akuwandisya ngani jamabosa jakwamba m’weji?

¹² Ana mpaka tutende cici naga jwine akuwandisya ngani syaunami syakwamba m’weji? Yeleyi ni yaŵasimene nayo Yesu soni Yohane m’Batisi. (Aŵalanje Mateyu 11:18, 19.) Ana Yesu jwamalene camtuli ni ngani syaunami? Jwalakwe nganamalilaga ndaŵi soni macili gakwe pakulicenjela. Mmalo mwakwe, jwalakwe jwalimbikasisye ŵandu kuti asoseje kaje umboni. Jwalakwe jwasakaga kuti ŵandu aganicisyeje yitendo yakwe soni yaŵajiganyaga. Yesu jwatite, “lunda lukusamanyika kuti luli lwakuwona mwakamulana ni yitendo yakwe.”—Mat. 11:19.

¹³ Pelepa mpaka tulijiganye lijiganyo lyakusosekwa mnope. Ndaŵi sine, ŵandu mpaka atuŵecetele maloŵe gakupweteka. Mpaka tusacilileje kuti ŵandu atutendeleje yacilungamo soni m’weji mpaka tutende cinecakwe pakusaka kuti mbili jetu jikasakala. Nambo pana cindu cine campaka tutende. Naga mundu jwine akuwandisya ngani jamabosa jakwamba m’weji, tukusosekwa tutendeje yindu yakuti ŵanduwo akakulupilila mabosago. Mpela muŵatendele Yesu, yitendo yetu mpaka yilosye kuti yakuŵeceta ya ŵanduwo yili yamabosa.

14, 15. Ligongo cici ngatukusosekwa kulijegamila?

¹⁴ Tuyiweni kuti yili yakusawusya kupata umboni wakwanila. Cakusawusya cine cekulungwa cili ungali umlama wetu. Mwine tutumicile Yehofa mwakulupicika kwa yaka yejinji. Kombolekasoni kuti tukwete lunda pangani sine syakwe. Ŵane mpaka atucimbicisyeje ligongo lyakuti tukusaganisya cenene. Ana yeleyi mpaka yiyikasye yakusawusya yiliyose?

¹⁵ Elo. Kulijegamila mnope mpaka kuŵe citega. Nganisyo syetu soni mwatukupikanila mumtima mpaka yitande kulamulila kaganisye ketu. Mpaka tutande kulipikana kuti tukujimanyilila cenene ngani jinejakwe, atamose nganitukola maumboni gakwanila. Jeleji jili ngosi jekulungwa. Baibulo jikusatukalamusya kuti ngatukusosekwa kwegamila pa kapikanicisye ketu.—Mis. 3:5, 6; 28:26.

16. Mu cisyasyoci, ana cici cicatendekwe mu lesitanti, soni ana Tom jwaganisyaga cici?

¹⁶ Ana yeleyi mpaka yitendekwe camtuli? Kwende tuganicisye cisyasyo aci. Tujile kuti jwamkulungwa jwa mumpingo jwine, lina lyakwe Tom, lisiku line ligulo akusimonga mnope  pakum’wona jwamkulungwa jwa mumpingo mjakwe, lina lyakwe John, ali atemi pa tebulo jine mu lesitanti ni jwamkongwe jwine jwanganaŵa ŵamkwakwe. Tom akwawona jemanjaji ali mkunguluka yimpepe soni kumbatilana mwacinonyelo. Jwalakwe akusokonecela nganisyo. Ni akuliwusya kuti, ‘Ana ulombela wa John ngawumala? Ana ŵamkwawo John picapikane yeleyi ciyakwaye wuli? Nambi wuli ŵanace ŵakwe?’ Tom nganikuŵa kutanda kuyiwona yeleyi. Ana wawojo akaŵe Tom akatesile wuli?

17. Mu cisyasyoci, ana mkupita kwa ndaŵi Tom jwamanyilile cici, soni ana tukulijiganya cici?

¹⁷ Nambo ajembeceye kaje. Atamose kuti Tom jwawutucile ganisya kuti John aŵele ali jwangakulupicika kwa ŵamkwakwe, nambo ana jwalakwe jwakwete umboni wakwanila? Kaneko ligulo lilalila, Tom jwamjimbile John foni. Nambo Tom jwagopwece pajwayimanyi kuti jwamkongwe jula ŵaliji alumbugwe John ŵaŵayice kukumlola kutyocela ku tawuni. Jemanjaji ŵasoŵene kwa yaka yejinji. Ligongo lyakuti jwamkongweju ulendo wakwe waliji wagamba kupita, John jwayiweni kuti yaliji cenene kuti akunguluce mwakulila yakulya yimpepe mu lesitanti. Ŵamkwawo John nganakomboleka kusimanikwapo. Cakusangalasya cili cakuti Tom nganawandisya nganiji kwa ŵandu ŵane. Ana tukulijiganya cici pelepa? Mwangasamala kandu kuti tutumicile Yehofa kwa yaka yejinji, tukusosekwa kupataga maumboni gakwanila kuti tumanyilile yisyesyene yakwe.

18. Ana cici campaka citendekasye kuti tugambeje kwajelusya abale ni alongo ŵetu?

¹⁸ Cine campaka citulepelekasye kuti tukamanyilila yisyesyene yakwe mpaka ciŵe kulekangana umundu ni Aklistu acimjetu mu mpingo. Naga tukwendelecela kuganicisya ya kulekangana kwa umundu wetu, mpaka tutande kwakayicila abale ŵetu. Yeleyi mpaka yitendekasye kuti tukulupilileje ngani jaunami jakwamba ya m’bale jwatukumkayicilajo. Ana tukulijiganya cici pelepa? Naga tukukola nganisyo syakusakala kwa abale ni alongo ŵetu, mpaka yitendekasye kuti tugambeje kwajelusya pali pangali maumboni gakwanila. (1 Tim. 6:4, 5) Kuti tuŵambale kwajelusya ŵane tukusosekwa kutyosya mtima wa jelasi. Ngatukusosekwa kola nganisyo syakusakala kwa abale ni alongo ŵetu. Mmalo mwakwe, tumanyilileje kuti tukwete ukumu wakwalosya cinonyelo soni kwakululucila kutyocela pasi pa mtima.​—Aŵalanje Akolose 3:12-14.

19, 20. (a) Ana ni yiwundo yapi ya m’Baibulo yampaka yitukamucisye kuti tumanyilileje yisyesyene yakwe? (b) Ana tucilijiganya cici mu ngani jakuyicisya?

¹⁹ Masiku agano, yili yakusawusya kupata maumboni soni kumanyilila yisyesyene yakwe. Yili m’yoyo ligongo lya kutupa kwa ngani syangali umboni wakwanila soni ungali umlama wetu. Ana cici campaka citukamucisye? Tukusosekwa kumanyilila soni kamulicisya masengo yiwundo ya m’Baibulo. Cimo mwa yiwundo yeleyi cili cakuti kuli kuloŵela soni ukusatenda sooni ligongo lya kuwutucila kwanjila ngani mkaniwujipikanicisye. (Mis. 18:13) Ciwundo cine ca m’Baibulo cikusatukumbusya kuti tukakulupililaga maloŵe galigose mkanitupikanicisye. (Mis. 14:15) Kupwatika pelepa, atamose kuti tutumicile Yehofa kwa ndaŵi jelewu camtuli, ngatukusosekwa kwegamila lunda lwetu. (Mis. 3:5, 6) Yiwundo ya m’Baibulo yicitukamucisya naga tukukamulicisya masengo maumboni gasyesyene kuti tumanyilile yisyesyene yakwe soni kuti tutende yisagula yalunda.

²⁰ Nambope pana cakusawusya cine. Mpela ŵandu, tukusawutucila kwajelusya ŵane pakujigalila yatukuyiwona ni meso. Mungani jakuyicisya, tucilijiganya yitega yine yakuwanda mnope pa mbali jeleji. Tucilolasoni campaka citukamucisye kuti tuŵambale yitegayo.