1. Nso ke Isaiah eketịn̄ aban̄a Jesus, ndien ntak emi ọdọn̄de nnyịn esịt?

SE ISAIAH eketịn̄de aban̄a Jesus Christ ọdọn̄ nnyịn esịt onyụn̄ anam inyene idotenyịn. Isaiah ọkọdọhọ ke Jesus “idikpehe ikpe itiene se okụtde ke enyịn, idinyụn̄ inọhọ nsuannọ itiene n̄kpọ emi enye okopde. Enye eyekpe ikpe mme ubuene ke edinen ido.” (Isa. 11:​3, 4) Ikọ Isaiah emi ọdọn̄ nnyịn esịt sia mbon ererimbot emi ẹsisari owo tutu, ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ke unyene owo. Enen̄ede ọdọn̄ nnyịn ndinyene Ebiereikpe emi ọfọnde ama, mîdinyụn̄ ikpehe ikpe nnyịn itiene se enye okụtde ke enyịn!

2. Nso ke Jesus ọkọdọhọ nnyịn inam, nso ke idineme ke ibuotikọ emi?

² Kpukpru usen, imesiwak ndidọhọ ke owo edi emi m̀mê oko. Edi sia nnyịn mîfọnke ima, nnyịn ikemeke ndifiọk kpukpru n̄kpọ mban̄a mme owo nte Jesus ọkọfiọkde. Imesiwak ndida se ikụtde ke enyịn mbiere se owo edide. Oro akanam Jesus ọdọhọ ini enye odude ke isọn̄ ete: “Ẹtre ndikpe ikpe nte ẹkụtde ke enyịn, edi ẹkpe edinen ikpe.” (John 7:24) Omokụt do ke Jesus oyom nnyịn ikpebe imọ inyụn̄ itre ndida se ikụtde ke enyịn mbiere se owo edide. Ke ibuotikọ emi, iyeneme n̄kpọ ita emi mme owo ẹsidade ẹbiere se owo edide m̀mê nte ẹkpedade owo. (1) Ebiet emi owo otode, (2) inyene, ye  (3) isua emana. Ke ini idinemede mme n̄kpọ emi kiet kiet, iyese nte se Jesus eketịn̄de ke John 7:24 ekemede ndin̄wam nnyịn ikûda se ikụtde ke enyịn ubiere se owo edide.

3, 4. (a) Nso ikanam Peter afiak ekere ikaba nte enye adade mme Gentile? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.) (b) Nso obufa n̄kpọ ke Jehovah ekekpep Peter?

³ Kere nsio nsio n̄kpọ oro okodụkde apostle Peter ibuot ini ẹkedọhọde enye aka Caesarea okokụt Cornelius emi ekedide owo Gentile! (Utom 10:​17-29) Mme Jew ẹkeda mme Gentile nte mbon oro ẹdehede. Nte Peter okonyụn̄ adade mmọ edi oro toto ke idet iba. Edi mme n̄kpọ mme n̄kpọ ama etịbe emi akanamde Peter afiak ekere ikaba. Ke uwụtn̄kpọ, Peter ama okụt n̄kukụt oro akakpade enye idem. (Utom 10:​9-16) Enye ama okụt n̄kpọ emi ebietde akwa ubak ọfọn̄ otode heaven osụhọde edi, kpukpru unam emi ẹdehede ẹnyụn̄ ẹdu ke esịt. Uyo ama ọwọrọ ke heaven ọdọhọ enye ete: “Peter, daha ke enyọn̄, wot ta!” Peter ama esịn. Uyo oro ama ọdọhọ enye etre “ndikot n̄kpọ emi Abasi ama akanam asana edidehe.” Ini n̄kukụt oro okokụrede, Peter ama ekere m̀mê nso ke ẹyoyom ndikpep imọ. Nte enye osụk ekerede n̄kpọ emi, mbon emi Cornelius ọkọdọn̄de utom ọnọ enye ẹma ẹbiọn̄ọde. Edisana spirit ama ọdọhọ enye etiene mmọ aka ufọk Cornelius. Enye ama enyịme.

⁴ Ekpedi Peter akada se enye okụtde ke enyịn kpọt ebiere n̄kpọ emi, idụhe se ikpakanamde enye odụk ufọk Cornelius sia mme Jew ikesidụkke ufọk mme Gentile. Nso ikanam Peter enyịme ndika ufọk Cornelius kpa ye oro enye mîkesidianke idem ye mme Gentile? N̄kukụt oro enye okokụtde, ye se Abasi akadade spirit esie ọdọhọ enye akanam. Ke enye ama okokop kpukpru se Cornelius okobụkde, spirit Abasi ama anam enye ọdọhọ ete: “Ke akpanikọ mmokụt nte Abasi inamke asari, edi ke kpukpru idụt enye enyenyịme owo eke abakde enye onyụn̄ anamde edinen ido.” (Utom 10:​34, 35) Obufa n̄kpọ oro Abasi ekekpepde Peter mi ama enen̄ede enem enye. Didie ke ndifiọk ke Abasi inamke asari ebehe kpukpru nnyịn mfịn?

5. (a) Nso ke Jehovah oyom nnyịn ifiọk? (b) Kpa ye oro ifiọkde ke Jehovah isinamke asari, nso isụk ikeme ndisịne nnyịn ke idem?

⁵ Jehovah ama ada Peter anam kpukpru nnyịn ifiọk ke imọ inamke asari. Ibeheke Jehovah m̀mê owo oto m̀mọ̀n̄, m̀mê onyụn̄ esem ewe usem. Jehovah enyenyịme owo ekededi emi abakde enye onyụn̄ anamde se ifọnde. (Gal. 3:​26-28; Edi. 7:​9, 10) Anaedi ama ọfọfiọk emi. Edi emekeme ndidọhọ ke imọ isisarike owo ekpededi okokpon ke idụt m̀mê ufọk emi ẹsisaride owo. Edi ekpetịm odụn̄ọde idemfo, emekeme ndikụt ke ekpri asari osụk esesịne fi ke idem. Peter emi akakam anamde mme owo ẹfiọk ke Abasi inamke asari, ama asari owo nte ini akakade. (Gal. 2:​11-14) Didie ke ikeme ndinam se Jesus eketịn̄de nnyụn̄ ntre ndida nte owo etiede mbiere utọ owo emi enye edide?

6. (a) Nso ikeme ndin̄wam nnyịn itre ndisisari owo? (b) Se ebiowo kiet ekewetde aban̄a Brọda en̄wen ekpep nnyịn nso?

⁶ Akpana isida Ikọ Abasi inen̄ede idụn̄ọde idem nnyịn ise m̀mê ekpri asari osụk esesịne nnyịn ke idem. (Ps. 119:105) Imekeme ndinyụn̄ mbụp ata akpan ufan nnyịn m̀mê enye esikụt nnyịn isaride owo sia enek unek ifiọkke  nte edem esie etiede. (Gal. 2:​11, 14) Asari akam ekeme ndidia nnyịn idem tutu nnyịn idiọn̄ọke ke imesisari owo. Se iketịbede inọ ebiowo kiet edi oro. N̄kọk itieutom ẹkedọhọ enye ewet n̄kpọ aban̄a Brọda kiet ye n̄wan esie emi ẹdide mme asiakusụn̄ ofụri ini ẹnyụn̄ ẹsịnde idem etieti ke n̄kpọ Abasi. Owo isidaha mbon n̄kan̄ mme Brọda oro ke n̄kpọ. Ebiowo oro ikọdiọn̄ọke ke imọ imetiene ida mbon n̄kan̄ mme Brọda oro ntre. Enye ama ewet ediwak nti n̄kpọ aban̄a Brọda oro ọnọ n̄kọk itieutom. Edi enye ama adian do ete: “Kpa ye oro enye otode [n̄kan̄ oro], nte enye odude uwem owụt ke idịghe owo ndito [n̄kan̄ oro] anam owo edehe idem onyụn̄ odu uwem nte owo esịtikọt nte ediwak mbon n̄kan̄ mmọ ẹsidude.” Nso ke emi ekpep nnyịn? Inamke n̄kpọ m̀mê nso ke idi ke esop Abasi, ana inen̄ede idụn̄ọde idem nnyịn inyụn̄ inyịme mbon en̄wen ẹn̄wam nnyịn isio ekpri asari ekededi oro esịnede nnyịn ke idem ifep. Edi nso en̄wen ke ikpanam man itre ndisisari owo?

7. Nso ke ikpanam man iwụt ke imatat esịt ima mme owo?

⁷ Edieke itatde esịt ima kpukpru owo, nnyịn idisarike owo ndomokiet. (2 Cor. 6:​11-13) Ndi afo esidụk ndụk ye mbon oro ẹtode edem mbufo kpọt ẹnyụn̄ ẹsemde usem mbufo? Ekpedi ntre, tat esịt ma kpukpru owo. Dọhọ mbon oro mîtoho n̄kan̄ mbufo ẹdisan̄a ye afo ẹkwọrọ ikọ; omonyụn̄ ekeme ndikot mmọ ufọk m̀mê usọrọ. (Utom 16:​14, 15) Emi ayanam fi enen̄ede ama mmọ utu ke ndisasari mmọ. Inyene edi n̄kpọ en̄wen emi isiwakde ndida mbiere nte ikpadade owo. Ẹyak ineme se idin̄wamde nnyịn ikûnam utọ n̄kpọ oro.

8. Leviticus 19:15 ọdọhọ ke nso ikeme ndinam ida owo ke n̄kpọ m̀mê ise enye ke usụhọde?

⁸ Imekeme ndida se owo enyenede mbiere nte idade enye. Leviticus 19:15 ọdọhọ ete: “Mbufo ẹkûnam se ikwan̄ade ke ikpe. Kûnam n̄kpọ ye ubuene ke asari, kûnyụn̄ unam n̄kpọ ye akwa owo [m̀mê imọ owo] ke uma. Kpe ikpe nsan̄a fo nte enende.” Edi didie ke ikeme ndida se owo enyenede mbiere nte ikpadade enye?

9. Nso ke Solomon ọkọdọhọ, ndien nso ke oro ekpep nnyịn?

⁹ Edisana spirit ama anam Solomon ọdọhọ ke Mme N̄ke 14:20 ete: “Owo akam asasua ekemmọ owo emi edide ubuene, edi imọ owo enyene ediwak ufan.” Ikọ ete mbon edi ata akpanikọ. Edi nso ke ikọ esie ekpep nnyịn? Edieke nnyịn mîkpemeke, imekeme ndiyom ndidi ufan ye nditọete oro ẹnyenede n̄kpọ, edi isọn nditọete oro ẹbuenede. Nso inam enen̄ede ọdiọk ndida se owo enyenede mbiere nte idade enye?

10. James ọkọdọhọ ke nso ikeme ndibahade esop?

¹⁰ Ndida se owo enyenede mbiere nte idade enye ekeme ndibahade esop. James ọkọdọhọ ke utọ n̄kpọ emi ama abahade ndusụk esop ke eyo mme apostle. (Kot James 2:​1-4.) Ana inen̄ede ikpeme mbak utọ n̄kpọ emi idibahade esop nnyịn. Nso idin̄wam nnyịn ikûda se owo enyenede ubiere nte idade enye?

11. Nam an̄wan̄a ntak emi idọhọde ke owo ndidi imọ owo m̀mê ubuene inamke owo ekpere Jehovah.

¹¹ Akpana ida nditọete nnyịn nte Jehovah adade mmọ. Idịghe owo ndidi imọ owo m̀mê ubuene anam Jehovah ama enye. Nnyịn ndidi imọ owo m̀mê ubuene inamke nnyịn ikpere Jehovah  inyụn̄ inamke ikûkpere. Jesus ọkọdọhọ ke “edidi ọkpọsọn̄ n̄kpọ owo inyene ndidụk obio ubọn̄ heaven.” Edi enye ikọdọhọke ke owo inyene idikemeke-keme ndidụk Obio Ubọn̄ heaven. (Matt. 19:23) Jesus ama ọdọhọ n̄ko ete: “Mbufo emi ẹdide ubuene ẹmekop inemesịt koro obio ubọn̄ Abasi enyenede mbufo.” (Luke 6:20) Ikọ esie ikọwọrọke ke kpukpru mbon oro ẹbuenede ẹyenyịme ukwọrọikọ esie ẹnyụn̄ ẹbọ edidiọn̄. Ediwak ubuene ikakam idọn̄ke enyịn ke se Jesus ekekpepde. Omokụt do ke nnyịn ikpadaha m̀mê owo enyene n̄kpọ m̀mê inyeneke ibiere m̀mê enye ekpere Jehovah m̀mê ikpereke.

12. Nso item ke Bible ọnọ mme imọ owo ye mme ubuene?

¹² Ediwak ikọt Jehovah ẹma enye ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ esie ke ofụri esịt, edide mmọ ẹnyene n̄kpọ m̀mê ẹdi ubuene. Bible ọdọhọ mbon oro ẹnyenede n̄kpọ ete ẹkûdori “enyịn ke inyene oro mînyeneke iwụk, edi ẹdori enyịn ke Abasi.” (Kot 1 Timothy 6:​17-19.) Bible onyụn̄ odụri kpukpru ikọt Abasi utọn̄, edide mmọ ẹdi imọ owo m̀mê ubuene, ete ẹkpeme mbak mmọ idima okụk. (1 Tim. 6:​9, 10) Edieke idade nditọete nnyịn nte Jehovah adade mmọ, nnyịn ididuehe ida se mmọ ẹnyenede m̀mê se mmọ mînyeneke ibiere nte ikpadade mmọ. Edi, ndi ọfọn ida isua emana owo ibiere nte idade enye? Ẹyak ise.

13. Ikọ Abasi ọdọhọ nnyịn inam n̄kpọ didie ye ikpọ owo?

¹³ Bible etịn̄ ediwak ini ete isinen̄ede ikpono ikpọ owo. Leviticus 19:32 ọdọhọ ete: “Daha da ke iso owo iwat, kpono akani owo, nyụn̄ bak Abasi fo.” Mme N̄ke 16:31 ọdọhọ n̄ko ke “iwat edi anyanya uyai ke ini ẹkụtde enye ke usụn̄ edinen ido.” Paul ọkọdọhọ Timothy okûsọn̄ọ uyo usua unọ ebiowo, edi ada enye nte ete. (1 Tim. 5:​1, 2) Kpa ye oro Timothy ekenyenede odudu nditeme nditọete oro ẹkesọn̄ọde enye se mmọ ẹkpenamde, akana enye anam n̄kpọ sụn̄sụn̄ ye mmọ onyụn̄ okpono mmọ.

14. Nso ikeme ndinam okûdiọk nnyịn ndinen̄ede akwa owo m̀mê ndikam ntụnọ enye?

¹⁴ Sia Bible ọdọhọde ikpono ikpọ owo, ndi oro ọwọrọ isidop uyo ke ini mmọ ẹnamde akwa idiọkn̄kpọ, m̀mê ẹdọhọde mme owo ẹnam n̄kpọ emi Jehovah asuade? Jehovah idikpehe ikpe nte okụtde ke enyịn, idinyụn̄ isanake owo emi okoide-koi anam idiọkn̄kpọ iyak ke ntak emi enye edide akwaowo. Isaiah 65:20 ọdọhọ ke “amaedi anamidiọk, okposụkedi emi enye edide isua ikie ẹyesụn̄i enye.” Ezekiel ama etịn̄ mbiet n̄kpọ oro n̄ko. (Ezek. 9:​5-7) Se ikpenen̄erede ibehe nnyịn ekpedi ndikpono Jehovah Abasi nnyịn, sia enye edi “Andisọn̄ọ Usen.” (Dan. 7:​9, 10, 13, 14) Emi idiyakke ndịk anam nnyịn ndinen̄ede owo oro anamde se mîfọnke, m̀mê enye edi akwa owo m̀mê idịghe.​—Gal. 6:1.

15. Nso ke ikpep ito Paul oro akpanamde ikpono n̄kparawa ke esop?

¹⁵ Nnyịn isida didie n̄kparawa ke esop nnyịn? Apostle Paul ekewet ọnọ Timothy emi ekedide akparawa ini oro ete: “Kûyak baba owo kiet ese fi ke usụhọde ke ntak emi afo edide uyen. Edi, di uwụtn̄kpọ nọ mbon oro ẹnamde akpanikọ ke ikọ ye ke edu uwem ye ke ima ye ke mbuọtidem ye ke edisana ido.” (1 Tim. 4:12) Ini Paul ekewetde ikọ emi, etie nte Timothy ama ebe isua 30 ekpri. Kpa ye oro, Paul ama ọnọ enye ikpọ utom anam ke esop. Emi ekpep nnyịn ke ikpanaha ise n̄kparawa ke usụhọde ke ntak isua emana  mmọ. Ọkpọfọn iti ke tutu Ọbọn̄ nnyịn Jesus anam ofụri se enye akanamde ke isọn̄ emi, ke enye ekedi n̄kpọ nte isua 33 kpọt.

16, 17. (a) Mbiowo ẹsisan̄a didie ẹfiọk ke eyenete odot se ẹmekde ebiowo m̀mê asan̄autom unamutom? (b) Didie ke ekikere idem nnyịn ye nte ẹsinamde n̄kpọ ke edem nnyịn ẹkeme ndinam ikûnam se Bible etịn̄de?

¹⁶ Ke ndusụk itie, mme owo ẹsise n̄kparawa ke usụhọde. Emi ekeme ndinam ndusụk mbiowo ẹkûsọp udọhọ ẹmek n̄kparawa mbiowo m̀mê mme asan̄autom unamutom kpa ye oro mmọ ẹdotde. Akpana kpukpru mbiowo ẹti ke N̄wed Abasi inịmke isua emana emi owo ekpesịmde mbemiso ẹmek enye asan̄autom unamutom m̀mê ebiowo. (1 Tim. 3:​1-10, 12, 13; Titus 1:​5-9) Edieke ebiowo ayakde nte ẹdade n̄kparawa ke edem mmọ anam enye okûdọhọ ẹnọ n̄kparawa ifetutom ke esop, enye inamke se N̄wed Abasi ọdọhọde. Mbiowo ẹkpeda se N̄wed Abasi etịn̄de ẹbiere m̀mê n̄kparawa ẹdot se ẹnọde ifetutom ke esop, ikpadaha ekikere idemmọ m̀mê nte ẹsinamde n̄kpọ ke edem mmọ ibiere.​—2 Tim. 3:​16, 17.

¹⁷ Nditiene nda n̄kparawa nte ẹdade ke edem nnyịn ekeme ndinam ikûdọhọ ẹmek mmọ n̄kpọ kpa ye oro mmọ ẹdotde. Ke uwụtn̄kpọ, ẹma ẹnọ asan̄autom unamutom ke idụt kiet ikpọ utom anam ke esop. Kpa ye oro mbiowo esop mmọ ẹkedọhọde ke enye anam mme n̄kpọ oro N̄wed Abasi ọdọhọde owo anam man odot ndidi ebiowo, mmọ ikosụk idọhọke ẹmek enye ebiowo. Mbiowo ifan̄ oro ẹma ẹkekpon owo ẹma ẹkọn̄ ẹyịre ke enye enyene iso eyenọwọn̄, ke mme owo ididaha enye nte ebiowo. Mmọ ikamaha ndidọhọ ẹmek enye ebiowo ke ntak nte enye etiede. Mbụk oro isibọde owụt ke utọ n̄kpọ emi esiwak nditịbe ke nsio nsio itie ke ererimbot. Enen̄ede ọfọn iberi edem ke Ikọ Abasi utu ke ekikere idem nnyịn m̀mê nte ẹsinamde n̄kpọ ke edem nnyịn. N̄kukụre se idin̄wamde nnyịn ikop uyo Jesus inyụn̄ itre ndibiere n̄kpọ nte ikụtde ke enyịn edi oro.

18, 19. Nso idin̄wam nnyịn ida mme owo nte Jehovah adade?

¹⁸ Kpa ye oro nnyịn mîfọnke ima, imekeme ndikpep ndida mme owo nte Jehovah adade. (Utom 10:​34, 35) Edi ana inen̄ede isịn̄ ukeme inyụn̄ inam se Bible ọdọhọde. Ndinam se Bible ọdọhọde ayan̄wam nnyịn inam item Jesus emi ọdọhọde ikûda se ikụtde ke enyịn ubiere n̄kpọ.​—John 7:24.

¹⁹ Jesus Christ emi edide Edidem nnyịn ọmọn̄ ọsọp ndikpe ikpe nnọ kpukpru owo. Enye idikpehe ikpe itiene se enye okụtde ke enyịn m̀mê se enye okopde. Edi eyekpe ikpe ke edinen ido. (Isa. 11:​3, 4) Enen̄ede ọdọn̄ nnyịn ndikụt utọ ini oro!