1. Prophétie wa la Ésaïe atene na ndö ti Jésus? Ngbanga ti nyen la a kpengba e?

NA YÂ ti prophétie so Ésaïe atene na ndö ti Seigneur ti e Jésus Christ, lo kpengba e nga lo mû na e beku. Ésaïe atene so Jésus ayeke “fâ ngbanga pëpe na lege ti ye so lê ti lo abâ, nga lo yeke suku pëpe gï ndali ti tënë so lo mä mango.” Lo yeke “fâ ngbanga ti azo ti mawa na lege ni.” (És. 11:3, 4). Ngbanga ti nyen la atënë so akpengba e? A kpengba e ngbanga ti so e yeke na yâ ti dunia so asi singo na kengo zo nga azo ayeke fâ ngbanga na ndö ti amba ti ala alingbi na ye so lê ti ala abâ. E kue e yeke ku kungo Juge so ayeke fâ ngbanga ti e lâ oko pëpe alingbi na ye so lê ti lo abâ.

2. Nyen la Jésus amû yanga na e ti sara? Nyen la e yeke bâ na yâ ti article so?

² Lâ oko oko, e yeke fâ ngbanga na ndö ti azo. Ye oko, ndali ti so e yeke mbilimbili-kue ape, e lingbi ti fâ ngbanga tâ na lege ni tongana ti Jésus ape. E yeke ka nduru ti fâ ngbanga na ndö ti ye so lê ti e abâ. Me na ngoi so Jésus ayeke lani na sese, lo mû commandement so: “Ala zia ti fâ ngbanga na ndö ti ye so lê ti ala abâ, me ala fâ gï ngbanga so ayeke mbilimbili.” (Jean 7:24). A yeke polele so Jésus aye ti tene e sara ye tongana lo na e fâ ngbanga na  ndö ti azo pëpe alingbi na ye so lê ti e abâ. Na yâ ti article so, e yeke sara tënë na ndö ti aye ota so fani mingi ayeke sara ngangu na ndö ti bango ndo ti e: mara ti zo wala kodro ti zo, mosoro nga na ngu ti zo. Na yâ ti aye ni oko oko, e yeke manda tongana nyen la e lingbi ti sara ye alingbi na tënë ti Jésus ti fâ ngbanga na ndö ti azo pëpe alingbi na ye so lê ti e abâ.

3, 4. (a) Pierre achangé bango ndo ti lo na ndö ti azo so ayeke aJuif ape ngbanga ti nyen? (Bâ foto so ayeke na tongo nda ti article so.) (b) Fini tâ tënë wa la Jéhovah afa na Pierre?

³ Tara ti bâ apensé so ayeke tambela na li ti bazengele Pierre na ngoi so a iri lo ti gue na Césarée na da ti Corneille, mbeni zo so ayeke Juif ape (Kus. 10:17-29). Legeoko tongana ti aJuif ti ngoi ti Pierre, depuis kete ti lo, lo mä na bê so azo so ayeke aJuif ape ayeke tongana aye ti saleté. Me ambeni ye asi na Pierre so asara si lo kiri lo gbu li na ndö ti bango ndo so. Na tapande, Pierre alondo ti bâ mbeni vision na lege ti miracle (Kus. 10:9-16). Nyen la Pierre abâ na yâ ti vision ni? Lo bâ mbeni bongo so yâ ni asi na anyama so ayeke sioni, so alondo na yayu adescend na devant ti lo, na mbeni go so alondo na yayu atene na lo, atene: “Pierre, londo, fâ anyama so mo te!” Pierre ake na kuru go. Na ngoi oko oko kue so lo ke, go so alondo na yayu so atene na lo: “Ye so Nzapa asara si aga nzoni awe, zia ti iri ni sioni ye.” Na peko ti vision ni, li ti Pierre akpe lo hinga ape ye so go ni agi ti fa na lo. Gï na ngoi ni so, azo so Corneille atokua ala ti iri Pierre asi. Yingo vulu afa na Pierre ti gue na da ti Corneille, tongaso lo na azo ti tokua ni ague.

⁴ Tongana Pierre afâ ngbanga alingbi gï na ye so lê ti lo abâ, lo yeke lï na yâ ti da ti Corneille ape. A-Juif ayeke lï lani pëpe na yâ ti da ti azo so ayeke aJuif ape. Tongaso, ngbanga ti nyen la Pierre ague na ndo ti Corneille? Atâa so lo yeke na sioni bango ndo na ndö ti azo so ayeke aJuif ape, vision so lo bâ nga na fango lege ti yingo vulu achangé lege so lo pensé na ni. Na peko ti so Pierre amä atënë ti Corneille, lo tene: “Ti tâ tënë ni, mbi bâ so Nzapa ayeke sara kangbi na popo ti azo pëpe, me na yâ ti amara kue, zo so akpe mbeto ti lo na asara ye so ayeke mbilimbili, lo yeke nzere na lê ti Nzapa.” (Kus. 10:34, 35). Fini tâ tënë so a fa na Pierre na ndö ti sarango kangbi na popo ti azo ape anzere na lo mingi, na a yeke ndu aChrétien kue. Na lege wa?

5. (a) Nyen la Jéhovah aye ti tene aChrétien kue ahinga ni? (b) Atâa so e hinga tâ tënë, pensé wa la e lingbi ti ngbâ ti duti na ni?

⁵ Na lege ti Pierre, Jéhovah amû maboko na aChrétien kue ti hinga so Lo sara kangbi na popo ti azo ape. Na Jéhovah, mara ti zo, kodro ti zo wala yanga ti kodro ti zo ayeke kota ye ape. Akoli na awali kue so akpe mbeto ti Nzapa nga asara ye so ayeke mbilimbili anzere na lê ti lo (aGal. 3:26-28; Apoc. 7:9, 10). Kite ayeke dä ape so mo hinga so tënë so ayeke tâ tënë. Me ka tongana mo kono na mbeni kodro wala na yâ ti mbeni sewa so azo ni mingi ayeke ke azo senge senge ndali ti mara ti ala? Atâa so mo pensé so mo sara kangbi na popo ti azo ape, peut-être na gbe ti bê ti mo, mo ngbâ ti ke azo ndali ti mara ti ala. Même na peko ti so Pierre amû maboko na azo ti bâ so Nzapa ayeke sara kangbi na popo ti azo ape, lo ngbâ lani ti ke azo ndali ti mara ti ala (aGal. 2:11-14). Tongana nyen la e lingbi ti mä yanga ti Jésus na ti zia lege ti fango ngbanga na ndö ti zo alingbi na ye so lê ti e abâ?

6. (a) Nyen la alingbi ti mû maboko na e ti zi na yâ ti bê ti e abango ndo so afa so e ke azo senge senge? (b) Nyen la tondo ti mbeni ancien afa na ndö ti lo?

⁶ A lingbi e haka bango ndo ti e na ye so Bible afa na e ti hinga wala e ke azo senge  senge ndali ti mara ti ala (Ps. 119:105). E lingbi nga ti hunda mbeni kamarade ti e ti bâ wala lo bâ so e yeke ke azo senge senge ndali ti mara ti ala, ndali ti so e wani e lingbi ti bâ ni ape (aGal. 2:11, 14). Peut-être abango ndo so alï e mingi asara si e hinga ape so e yeke na ni. A yeke ye so asi na mbeni ancien. Lo sû mbeni tondo na ndö ti mbeni couple so ayeke sara kua ngangu na yâ ti kua ti ngoi kue. Ita-koli ni ayeke ti mbeni mara so mingi ti azo abâ ala tongana ambumbuse zo. Ancien ni asû anzoni tënë mingi na ndö ti ita-koli ni, me lo tene nga, lo tene: “Atâa so lo yeke ti [kodro so], asarango ye ti lo nga na fason so lo vivre na ni amû maboko na azo ti hinga so ti duti zo [ti mara so] aye lakue pëpe ti tene so zo ni ayeke zo ti saleté na so sarango ye ti zo ni ayeke na gbe ni mingi, tongana ti azo mingi ti [mara so].” Nyen la atënë ti lo so afa na e? Atâa akua wa la e yeke na ni na yâ ti bungbi ti Jéhovah, a lingbi e yeda ti tene a mû maboko na e ti hinga abango ndo so afa so e ke azo senge senge so peut-être angbâ na yâ ti bê ti e. Mbeni ye nde wa la e lingbi ti sara?

7. Tongana nyen la e lingbi ti maï ndoye so ayeke na yâ ti bê ti e?

⁷ Tongana ndoye so ayeke na bê ti e ayeke maï, e yeke zia lege na ni ti mû place ti kengo zo senge senge (2 aCor. 6:11-13). Mo yeke sara ka kamarade gï na azo ti mara ti mo wani, ti kodro ti mo wani wala azo so mo na ala atene yanga ti kodro oko? Tongana a yeke tongaso, gi ti mû ngoi ti duti nga na terê ti ambeni zo nde. Mo lingbi ti tisa aita so angobo ti ala ayeke nde nde ti fa tënë legeoko na mo. Wala mo lingbi ti tisa ala ti ga na da ti mo ti te ye wala ti sara ngia (Kus. 16:14, 15). Tongana mo sara ni, bê ti mo ayeke si na ndoye na place ayeke ngbâ pëpe ndali ti kengo zo senge senge. Me ambeni ye ayeke dä so asara si e yeke nduru ti fâ ngbanga na ndö ti azo alingbi na aye so lê ti e abâ. Zia e sara tënë fadeso na ndö ti mosoro.

8. Ti gue oko na Lévitique 19:15, tongana nyen la mosoro ti azo wala yere ti ala alingbi ti sara ngangu na ndö ti lege so e yeke bâ na ala?

⁸ Mosoro ti azo wala yere ti ala alingbi ti sara ngangu na ndö ti bango ndo ti e na ndö ti ala. Lévitique 19:15 atene: “Mo mû mbage ti wayere pëpe gï ndali ti so lo yeke wayere, nga mo mû mbage ti zo ti mosoro pëpe. Mo fâ ngbanga ti mba ti mo na lege ni.” Me tongana nyen la mosoro ti azo wala yere ti ala alingbi ti sara ngangu na ndö ti lege so e yeke bâ na ala?

9. Tâ tënë ti mawa wa la Salomon asû ni na mbeti? Nyen la tâ tënë so afa na e?

⁹ Yingo vulu apusu Salomon ti tene mbeni tâ tënë ti mawa na ndö ti azo so ayeke mbilimbili-kue ape. Na aProverbe 14:20, lo tene: “Même avoizin ti wayere ake lo, me zo ti mosoro ayeke na gbâ ti akamarade.” Nyen la Proverbe so afa na e? A fa na e so tongana e sara hange ape, e lingbi ti duti na nzara ti duti kamarade ti aita so ayeke na mosoro me pëpe ti aita so ayeke awayere. Ngbanga ti nyen la a yeke sioni mingi ti ne azo gï ndali ti mosoro so ala yeke na ni?

10. Kpale wa la Jacques asara tënë na ndö ni?

¹⁰ Tongana e fâ ngbanga na ndö ti aita ti e alingbi na mosoro so ala yeke na ni alingbi ti ga na kangbi na yâ ti congrégation. Disciple Jacques atene so kpale so aga na kangbi lani na yâ ti ambeni congrégation na ngoi ti akozo Chrétien. (Diko Jacques 2:1-4.) A lingbi e sara hange si kangbi aduti na yâ ti congrégation ti e laso pëpe. Tongaso, tongana nyen la e lingbi ti kpe ti fâ ngbanga na ndö ti azo alingbi na ye so ala yeke na ni?

11. Songo ti zo na Jéhovah abâ aye ti sese so lo yeke na ni? Mo tene tongaso ngbanga ti nyen?

¹¹ A lingbi e bâ aita ti e tongana ti so Jéhovah ayeke bâ na ala. Ye so asara si Jéhovah  abâ zo na nene ni mingi ayeke pëpe mosoro ti lo wala yere ti lo. Songo ti e na Jéhovah abâ pëpe aye ti sese so e yeke na ni wala aye ti sese so amanke e. Atâa so a yeke tâ tënë so Jésus atene “a yeke duti ande ngangu na mbeni zo ti mosoro ti lï na yâ ti Royaume ti yayu”, lo tene pëpe so lo peut ti lï ape (Mat. 19:23). Jésus atene nga, lo tene: “Ngia ayeke na ala so ala yeke awayere, ndali ti so Royaume ti Nzapa ayeke ti ala.” (Luc 6:20). Me so aye ti tene pëpe so awayere kue ayeke mä Jésus na ala yeke wara ambeni tufa so ayeke nde. Azo mingi so ayeke lani awayere amû peko ti Jésus ape. Tâ tënë ni ayeke so e lingbi pëpe ti bâ aye ti sese so mbeni zo ayeke na ni tongana aye so amû lege na lo ti duti na songo na Jéhovah.

12. Wango wa la Bible amû na azo ti mosoro nga na awayere?

¹² Na popo ti azo ti Jéhovah, e yeke na aita so ayeke azo ti mosoro nga na ambeni so ayeke awayere. Me aita so kue aye Jéhovah na ala yeke sara na lo na bê ti ala kue. Bible atene na azo ti mosoro “ti zia beku ti ala pëpe na ndö ti amosoro so ayeke ye ti ziango bê dä pëpe so, me ti zia beku ti ala na ndö ti Nzapa”. (Diko 1 Timothée 6:17-19.) Bible awa nga awakua ti Jéhovah kue, azo ti mosoro wala awayere, ti sara hange na ndoye ti nginza (1 Tim. 6:9, 10). Tongana e bâ aita ti e tongana ti so Jéhovah ayeke bâ na ala, e yeke fâ ngbanga na ndö ti ala pëpe ndali ti aye so ala yeke na ni wala ala yeke na ni ape. Me ka ti ngu ti zo? A yeke nzoni ye so e yeke luti na ndö ni ti fâ ngbanga na ndö ti azo? Zia e bâ ni.

13. Nyen la Bible afa na e na ndö ti nengo ambakoro?

¹³ Fani mingi Bible atene so a lingbi e ne ambakoro. Lévitique 19:32 atene: “Tongana mo yeke na devant ti mbeni zo so li ti lo avuru, londo na nduzu; kpe ambakoro, nga mo kpe mbeto ti Nzapa ti mo.” A-Proverbe 16:31 atene nga na e so “vuru kuä ti li ayeke couronne ti baba tongana zo awara ni na mungo lege ti mbilimbili.” Paul atene nga na Timothée ti kasa ambakoro-koli ape me ti bâ ala tongana ababâ ti lo (1 Tim. 5:1, 2). Atâa so Timothée ayeke lani na mbeni komandema na ndö ti aita-koli so aga mbakoro awe, a lingbi lo bâ mawa ti ala nga lo ne ala.

14. Na ngoi wa la peut-être e yeke na bezoin ti mû wango na mbeni zo so ayeke kota zo na e?

¹⁴ Ka tongana mbeni ita so aga mbakoro awe asara siokpari na mbana wala lo yeke sara si mbeni ye so anzere na Jéhovah ape amaï? Jéhovah ayeke kanga lê pëpe na ndö ti siokpari so mbeni zo asara na mbana, même tongana zo ni ayeke mbakoro nga a ne lo mingi. Bâ mama-ndia so ayeke na Ésaïe 65:20: “A yeke deba wasiokpari, atâa so lo sara ngu ngbangbo oko.” Mara ti mama-ndia so ayeke na yâ ti vision so Ézéchiel abâ (Ézéch. 9:5-7). Tongaso, a lingbi ye so ayeke lakue kota ye mingi na e ayeke ti ne Jéhovah Nzapa, Lo so ayeke dä ngbene ye giriri (Dan. 7:9, 10, 13, 14). Tongana e sara ni, mbeto ayeke sara e pëpe ti mû wango na mbeni zo so abezoin ni, atâa ngu ti lo ayeke oke.​—aGal. 6:1.

15. Nyen la e manda na lege ti bazengele Paul na ndö ti nengo aita-koli so ade maseka?

¹⁵ Ka ti aita-koli so ade maseka ayeke tongana nyen? Mo bâ ala tongana nyen? Na yâ ti mbeti ti Paul so lo sû na Timothée so ade maseka, lo tene: “Zia lege oko pëpe na mbeni zo ti bâ mo tongana mbumbuse zo ndali ti so mo de maseka. Me mo ga mbeni tapande ndali ti azo so ayeke be-ta-zo, na lege ti tënë ti yanga ti mo, sarango ye ti mo, ndoye so mo yeke na ni, na lege ti mabe nga na dutingo so ayeke na sioni oko pëpe.” (1 Tim. 4:12). Na ngoi so Paul asû atënë so, Timothée ayeke peut-être na ngu 30 tongaso. Ye oko, Paul amû na lo lani akota kua  mingi. Atâa ye wa la apusu Paul ti mû na lo wango so, ye so lo ye ti fa asigi polele. A lingbi e fâ ngbanga na ndö ti amaseka-koli ape gï ndali ti ngu ti ala. Gbu li na ndö ti akua kue so Jésus asara na ngoi so lo yeke gï na ngu 33.

16, 17. (a) Tongana nyen la a-ancien ayeke hinga wala mbeni ita-koli alingbi ti sara kua ti wakua ti mungo maboko wala ancien? (b) Tongana nyen la abango ndo ti azo wala angobo ti ala alingbi ti gue nde na ye so Bible atene?

¹⁶ Peut-être na yâ ti angobo ti e, azo ayeke ne ka amaseka-koli ape. Ye so asara si a-ancien alingbi ti soro hio ape aita-koli so ade maseka ti ga awakua ti mungo maboko wala a-ancien, atâa so ala lingbi na kua ni. A yeke nzoni ti tene a-ancien kue agirisa ape so Bible afa pëpe ngu so a lingbi mbeni ita-koli awara ni kozoni si lo ga wakua ti mungo maboko wala ancien (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tite 1:5-9). Tongana mbeni ancien asigi na mbeni ndia na ndö ti tënë so ndali ti angobo ti lo, lo yeke sara ye ague nde na ye so Bible atene. A lingbi a-ancien abâ pëpe sarango ye ti amaseka-koli alingbi na abango ndo ti ala wani wala angobo ti ndo so ala yeke dä me alingbi na andia ti Bible.​—2 Tim. 3:16, 17.

¹⁷ Bâ tongana nyen la abango ndo so ague nde na Bible na so aluti na ndö ti angobo ti azo alingbi ti kanga lege na aita-koli so alingbi na ambeni kua. Na mbeni kodro, a mû akua mingi na mbeni wakua ti mungo maboko so asara akua ti lo nzoni. Atâa so a-ancien ti congrégation ti lo ayeda so lo sara ye alingbi na aye so Bible afa ndali ti aita so aye ti ga a-ancien, a zia lo ancien ape. Ambeni ancien ni so ayeke kota zo na lo mingi atene so, na bango lo, lo yeke maseka mingi na lo lingbi pëpe ti ga ancien, tongaso ala soro lo pëpe ti ga ancien. Ye ti mawa ni ayeke so a kanga lege na ita so ti ga ancien gï ndali ti so, na bango lo, lo yeke maseka mingi. Atâa so e fa gï mbeni ye oko so asi, atondo afa so mara ti bango ndo so amû ndo mingi na yâ ti dunia. A yeke kota ye mingi ti tene e zia bê ti e na ndö ti Bible me pëpe na ndö ti abango ndo ti e wala angobo ti ndo so e yeke dä. Tongana e sara ni e yeke mä yanga ti Jésus na e yeke zia ti fâ ngbanga na ndö ti azo alingbi na ye so lê ti e abâ.

18, 19. Nyen la ayeke mû maboko na e ti bâ aita ti e tongana ti so Jéhovah ayeke bâ na ala?

¹⁸ Atâa so e yeke mbilimbili-kue ape, e lingbi ti manda ti sara kangbi na popo ti azo ape, tongana ti so Jéhovah asara (Kus. 10:34, 35). Me a lingbi e sara effort lakue na e ngbâ ti dabe ti e na ye so Bible atene. Tongana e sara ye alingbi na ye so Bible atene, e yeke mä yanga ti Jésus nzoni mingi na e yeke zia ti fâ ngbanga na ndö ti zo alingbi na ye so lê ti e abâ.​—Jean 7:24.

¹⁹ Gbia ti e Jésus Christ aga nduru awe ti fâ ngbanga ti azo kue. Lo yeke fâ ngbanga na lege ti andia ti Nzapa so ayeke mbilimbili, me pëpe na lege ti aye so lo yeke bâ wala lo yeke mä (És. 11:3, 4). E yeke ku pendere ngoi so kungo.