1. O le ā na valoia e Isaia e faatatau iā Iesu, ma aiseā e avea ai lenā manatu o se faalaeiauga?

E FAALAEIAUINA i tatou i le valoaga a Isaia e faatatau i lo tatou Alii o Iesu Keriso e faapea: “O le a lē faamasino e ia e tusa ma mea e vaai i ai ona mata, e lē aʻoaʻi atu foʻi e tusa ma mea e faalogo i ai ona taliga.” Nai lo o lea, “e faamasino e ia ma le amiotonu ē ua faatauvaa.” (Isa. 11:3, 4) Aiseā ua avea ai lenā valoaga o se faalaeiauga mo i tatou? Talu ai o loo tatou ola i se lalolagi ua tumu i faiga faaituʻau ma le faailoga tagata. E tatou te naunau mo se Faamasino lelei atoatoa, o sē e lē faamasinoina i tatou e tusa ma o tatou foliga vaaia.

2. O le ā na faatonuina i tatou e Iesu e fai, ma o le ā o le a tatou iloiloina i lenei mataupu?

² O aso taʻitasi e tatou te faamasinoina ai isi. Ae ona o lo tatou tulaga lē lelei atoatoa e lē mafai ai ona tatou faamasinoina ma le tonu se mataupu e pei o Iesu. E tele ina taaʻina i tatou i mea e vaai i ai o tatou mata. Peitaʻi, a o iai Iesu i le lalolagi na ia aumaia le faatonuga lenei: “Soia tou te faamasino e tusa ma mea ua outou vāai i ai, ae ia tonu la outou faamasinoga.” (Ioa. 7:24) E manino mai, e finagalo Iesu ia tatou faaaʻoaʻo iā te ia ma aua le faamasinoina isi e tusa ma o latou foliga vaaia. I lenei mataupu, o le a talanoaina  ai vala e tolu e masani ona aafia ai le vaaiga a tagata: atunuu po o le ituaiga, tulaga tau tamaoaiga, ma tausaga o se tasi. O le a tatou iloiloina nei vala taʻitasi ma auala aogā e faatatauina ai le faatonuga a Iesu.

3, 4. (a) O ā mea na tutupu na tatau ai i le aposetolo o Peteru ona toe iloilo lona talitonuga e uiga i tagata o Nuu Ese? (Tagaʻi i le ata i luga aʻe o le matua.) (e) O le ā le upu moni fou na fesoasoani Ieova iā Peteru ina ia malamalama ai?

³ Seʻi manatu i mea sa mafaufau i ai le aposetolo o Peteru ina ua valaauina o ia e alu atu i Kaisareia i le fale o Konelio, o se tagata o Nuu Ese. (Galu. 10:17-29) E pei o isi tagata Iutaia i ona aso, na ola aʻe Peteru ma le talitonuga e faapea o tagata o Nuu Ese o ni tagata e lē mamā. Peitaʻi, na tatau ona toe iloilo e Peteru lenā talitonuga ona o ni mea na faatoʻā tutupu. O se faataʻitaʻiga, na ia molimauina se vaaiga faavavega. (Galu. 10:9-16) O le ā lenā vaaiga? Na vaaia e Peteru se ʻie lino telē ua tuutuu ifo i ona luma ma na iai i totonu ni manu e lē mamā, ma na faapea mai se leo mai i le lagi: “Peteru e, tū ia i luga, inā fasi ma ʻai!” Peitaʻi, na musu Peteru e usitaʻia lenā faatonuga. Ae na faapea mai le leo mai i le lagi e ʻaua le toe taʻua e leaga mea ua faamamāina e le Atua.’ Ina ua uma le vaaiga, e leʻi mautonu Peteru po o le ā le mea o loo taumafai lenā leo e faailoa mai iā te ia. O le taimi foʻi lenā na taunuu ane ai avefeʻau na aauina mai e Konelio. O lea, ina ua māeʻa ona maua e Peteru le taʻitaʻiga a le agaga paia, ona tulaʻi lea o ia ma ō ma na avefeʻau i le fale o Konelio.

⁴ Pe ana faapea na faamasinoina e Peteru isi e tusa ma o latou foliga vaaia, semanū e lē ulufale o ia i le fale o Konelio. O le mea moni, e lē ulufale tagata Iutaia i fale o tagata o Nuu Ese. Aiseā la na alu ai pea Peteru e ui i lona lē taliaina o tagata o Nuu Ese? Na telē se aafiaga o le vaaiga iā te ia, ma le faamautinoaga na ia maua mai i le agaga paia. Ina ua uma ona ia faalogologo atu i faamatalaga a Konelio, e mautinoa na pāʻia ai lona loto ma uunaʻia ai o ia e le agaga paia e taʻutino mai: “E moni ua ou iloa, e lē faailogaina tagata e le Atua, ae o lē e mataʻu iā te ia i nuu uma lava, ma fai le amiotonu, e talia e ia.” (Galu. 10:34, 35) E mautinoa le matuā faagaeetia o Peteru i lenei malamalamaga fou, ma o le a aafia ai Kerisiano uma. E faapefea i lenei upu moni e faatatau i le lē faailoga tagata ona aafia ai Kerisiano uma?

5. (a) O le ā e finagalo Ieova e malamalama i ai Kerisiano uma? (e) E ui lava ua tatou iloa le upu moni, ae o le ā e ono faaauau pea ona iai i o tatou loto?

⁵ E ala iā Peteru, na fesoasoani Ieova i Kerisiano uma ina ia malamalama, o Ia o le Atua e lē faailoga tagata. E na te lē faasilisilia se atunuu, lanu, ituaiga, po o se gagana patino. O so o se tagata e mataʻu i le Atua ma fai le mea tonu, e talia e ia. (Kala. 3:26-28; Faaa. 7:9, 10) E mautinoa e te talitonu i lenā manatu. Ae ā pe afai sa e ola aʻe i se atunuu po o se aiga e faailoga tagata? E te ono mafaufau e te lē faailoga tagata, ae atonu o loo faaauau pea ona iai uiga faailoga tagata i lou loto. E oo lava iā Peteru o lē na maua le faaeaga e faailoa mai e lē faailoga tagata Ieova, ae na ia toe faaalia i se taimi mulimuli ane le faailoga tagata. (Kala. 2:11-14) E faapefea ona tatou faalogo iā Iesu ma aua le faamasinoina tagata e tusa ma o latou foliga vaaia?

6. (a) O le ā e mafai ona fesoasoani iā i tatou ina ia liaʻi ese ai uiga faailoga tagata mai i o tatou loto? (e) O le ā se mea na atagia mai i le lipoti sa faia e se uso taʻumatuaina?

⁶ E manaʻomia ona tatou faia se iloiloga totoʻa o i tatou lava, e ala i le faaaogā o le Afioga a le Atua ina ia iloa ai po o iai pea ni o tatou manatu po o ni faalogona o le faailoga tagata. (Sala. 119:105) E tatou te ono manaʻomia foʻi le fesoasoani mai i isi o ē atonu  o loo mātauina ni uiga faailoga tagata iā i tatou, e tusa pe e tatou te lē o iloaina. (Kala. 2:11, 14) Atonu o le matuā mauaa o lenei uiga i o tatou loto, e tatou te lē iloa ai o loo tatou aafia i le faailoga tagata. O se faaaʻoaʻoga, na tusi e se uso taʻumatuaina se lipoti i le ofisa o le lālā e faatatau i se ulugalii i le auaunaga faataimi atoa o loo avea ma faaaʻoaʻoga lelei. O le tane e mai i se ituaiga e vaai maulalo i ai isi tagata. E foliga mai e leʻi iloa e le uso taʻumatuaina na atagia mai i le lipoti na ia tusia lona faailoga tagata e faatatau i lenei ituaiga. Na ia taʻua le tele o mea lelei e uiga i le tane, ae na faaiʻu lana lipoti e faapea: “E ui lava o lenei uso e mai i [lenei atunuu], ae o ona uiga ma le auala e ola ai ua fesoasoani i isi ina ia malamalama ai e lē faapea a e tupuga mai i [lenei ituaiga], ona tutusa ai lea o oe ma le toʻatele mai i [lenei] ituaiga e masani i le ola i ni olaga e lē mamā.” O le ā se lesona tāua mai i lenei faaaʻoaʻoga? Po o ā lava o tatou tiute tauave, ae e tatau ona iloilo totoʻa i tatou lava ma ia lotomalie e talia le fesoasoani, ina ia mafai ai ona iloa po o iai pea sina lagona o le faailoga tagata i o tatou loto. O le ā la le isi gaoioiga e mafai ona tatou faia?

7. E faapefea ona tatou faaalia o loo faalautele atu o tatou loto?

⁷ Pe a faalautele atu o tatou loto, o le a suia e le alofa uiga faailoga tagata. (2 Kori. 6:11-13) Po o lau masani le faifaimea faatasi ma na o i latou e tutusa tou atunuu, lanu, ituaiga, po o le gagana? Pe afai o lea, ia faalautele atu lou loto. Aiseā e lē faia ai ni fuafuaga e tou te galulue faatasi i le faiva i le fanua ma ē e ese o latou atunuu, pe valaaulia foʻi i latou i lou fale mo se taumafataga po o se faatasiga? (Galu. 16:14, 15) O lou faia faapea, o le a faatumulia ai lou loto i le alofa nai lo o le faailoga tagata. Ae e iai isi vala e masani ona tatou faamasinoina ai isi e tusa ma o latou foliga vaaia. Seʻi o tatou iloilo le tulaga tau tamaoaiga.

8. E tusa ai ma le Levitiko 19:15, e faapefea i le tulaga tau tamaoaiga o se tasi ona aafia ai le auala e tatou te faamasinoina ai o ia?

⁸ O se isi vala e mafai ona aafia ai la tatou vaaiga i isi, o le tulaga tau tamaoaiga. Ua faapea mai le Levitiko 19:15, “Aua e te faaʻauʻau atu i lē ua faatauvaa, ma aua e te faasili le tagata mauʻoa. E ao ona e faamasino ma le tonu lou tuaoi.” E faapefea i le tulaga tau tamaoaiga o se tasi ona aafia ai la tatou vaaiga iā te ia?

9. O le ā se tulaga faanoanoa na faailoa mai e Solomona, ma o le ā ua tatou aʻoaʻoina mai ai?

⁹ O le agaga paia na uunaʻia ai Solomona e faailoa mai se tulaga faanoanoa e faatatau i tagata lē lelei atoatoa. Na ia taʻua i le Faataoto 14:20, “O lē ua itiiti ana mea e inosia o ia e lona uso a tagata, a o le tagata mauʻoa e toʻatele ana uō.” O le ā ua tatou aʻoaʻoina mai i lenā faataoto? Pe a tatou lē faaeteete, e tatou te ono mananaʻo ai e faauō i uso e mauʻoa ae lē ano i uso matitiva. Aiseā e mataʻutia ai pe a tatou fuaina le tāua o se tasi i lona tulaga tau tamaoaiga?

10. O le ā le faafitauli na taʻua e Iakopo?

¹⁰ Pe afai e tatou te faamasinoina isi e fua i lo latou tamaoaiga, e tatou te ono faaeseese ai tagata o le faapotopotoga i ni vaega. Na lapataʻi mai le soo o Iakopo o lenei faafitauli na māfua ai ona fevaevaeaʻi nisi o faapotopotoga i le uluaʻi senituri. (Faitau le Iakopo 2:1-4.) E tatau ona tatou mataala ina neʻi aafia ai foʻi a tatou faapotopotoga i lenei manatu. E faapefea ona tatou ʻalofia le faamasinoina o isi e fua i lo latou tamaoaiga?

11. Pe e tāua le itiiti po o le tele o meafaitino a se tasi i lana faiā ma Ieova? Ia faamatala.

¹¹ E manaʻomia ona tutusa la tatou vaaiga i o tatou uso ma le silafaga a Ieova. E lē faapea e tautele se tasi iā Ieova ona e mauʻoa pe mativa. E lē faalagolago la tatou faiā ma Ieova i le tele po o le itiiti o a tatou meafaitino.  E moni na fetalai Iesu “e faigatā i le mauʻoa ona sao atu i le malo o le lagi,” ae e leʻi faapea mai o ia e lē mafai ona sao atu le tagata mauʻoa. (Mata. 19:23) I le isi itu, na fetalai Iesu: “E fiafia outou o ē e matitiva, auā e fai mo outou le malo o le Atua.” (Luka 6:20) Peitaʻi, e lē o uiga atu lenā faamatalaga e faapea na fiafia tagata matitiva uma ma latou talileleia aʻoaʻoga a Iesu, auā o le toʻatele o tagata matitiva e leʻi tali atu i ana aʻoaʻoga. O le manatu tāua lenei: E lē mafai ona tatou faamasinoina le faiā a se tasi ma Ieova e fua i ana meafaitino.

12. O le ā le timaʻiga a le Tusi Paia mo ē e mauʻoa ma ē e matitiva?

¹² O se faamanuiaga le iai o le toʻatele o uso ma tuafāfine o ē mauʻoa ma matitiva, e alolofa ma auauna ma le lotoatoa iā Ieova. Ua timaʻi mai le Tusi Paia i ē e mauʻoa “ia lē faamoemoe i ʻoa e lē tumau, ae i le Atua.” (Faitau le 1 Timoteo 6:17-19.) I le taimi e tasi, ua apoapoaʻi mai foʻi le Tusi Paia i tagata uma o le Atua ina ia aua le mananaʻo tele i tupe, e tusa pe e mauʻoa pe e matitiva. (1 Timo. 6:9, 10) O lea, pe a tatou vaai i o tatou uso e pei o le auala o loo silasila mai ai Ieova, o le a tatou lē faamasinoina la i latou e fua i o latou tulaga tau tamaoaiga. Ae e faapefea tausaga o se tasi? Po o se māfuaaga talafeagai lenā e faamasinoina ai i latou? Seʻi o tatou iloiloina lenā manatu.

13. O le ā le faamatalaga a le Tusi Paia e faatatau i le faaalia o le faaaloalo i tagata matutua?

¹³ E masani ona fautua mai le Tusi Paia ina ia tatou faaalia le faaaloalo i tagata matutua. Ua faapea mai le Levitiko 19:32, “Ia e tulaʻi i luma o ē ua ulusinā, ia e faaaloalo i le tagata ua loa le soifua, ma ia e mataʻu i lou Atua.” E talitutusa foʻi lenā ma le manatu o loo i le Faataoto 16:31 e faapea, “o le ulusinā o le pale matagofie lea pe a iai i le ala o le amiotonu.” Na apoapoaʻi atu foʻi Paulo iā Timoteo ina ia aua le soona faitio i se uso ua afu le soifua, ae ia vaai iā te ia e pei o sona tamā. (1 Timo. 5:1, 2) E ui lava sa taʻimua Timoteo i na uso matutua, ae sa tatau ona ia alofa mutimutivale ma faaaloalo iā i latou.

14. O le ā se tulaga e ono talafeagai ai ona tatou avatu se faasaʻoga po o se aʻoaʻiga i se tasi e matua atu nai lo o i tatou?

¹⁴ Peitaʻi, po o le uiga o lenei mataupu silisili e tatou te faaaloalo i tagata matutua i so o se tulaga? O se faataʻitaʻiga, pe e tatau ona tatou faalogo i se tagata matua pe afai o loo ia faia ma le loto i ai se agasala, pe lagolagoina foʻi se mea e lē fiafia i ai Ieova? E lē faamasino Ieova e tusa ma foliga vaaia o se tagata, ma e lē avea le tulaga matua o se tasi e fai ma faamolemolega o lana agasala na faia ma le loto i ai. Ia mātau le mataupu silisili o loo i le Isaia 65:20: “O le tagata ua agasala e ui ina selau ona tausaga e faamalaiaina o ia.” E talitutusa lenā ma le mataupu silisili o loo faamatalaina i le vaaiga a Esekielu. (Eseki. 9:5-7) O lea, o le mea e sili ona tāua o le faaalia o le faaaloalo i taimi uma iā Ieova le Atua, o Lē e mai anamuā ona aso. (Tani. 7:9, 10, 13, 14) Pe a tatou faia faapea, o le a tatou lē fefefe ai e avatu se faasaʻoga i se tagata faimea sesē, e tusa po o le ā lona matua.​—Kala. 6:1.

15. O le ā le lesona e tatou te aʻoaʻoina mai i le aposetolo o Paulo e faatatau i le faaalia o le faaaloalo i uso e talavou ifo?

¹⁵ Ae e faapefea uso e talavou ifo i le faapotopotoga? O le ā lau vaaiga iā i latou? Na tusi atu le aposetolo o Paulo i le talavou o Timoteo: “Aua lava neʻi vaai maulalo se tagata i lou talavou. A ia fai oe ma faaaʻoaʻo i ē e faamaoni i le tautala, ma le amio, ma le alofa, ma le faatuatua, ma le amio mamā.” (1 Timo. 4:12) I le taimi na tusia ai e Paulo nei upu, atonu ua silia teisi ma le 30 tausaga o Timoteo. E ui i lea, na tofia o ia e Paulo ina ia taulima ni tiute tauave tāua. Po o le ā lava  le māfuaaga na avatu ai e Paulo lenā fautuaga, ae e manino le manatu autū. E lē tatau ona tatou faamasinoina uso e talavou ifo, e fua i lo latou matutua. E ao ona tatou manatua, e oo lava i lo tatou Alii o Iesu e silia teisi i le 30 ona tausaga i le taimi na faia ai lana faiva i le lalolagi.

16, 17. (a) E faapefea ona iloilo e toeaina po ua agavaa se uso e faatū atu e avea o se auauna o le faiva po o se toeaina? (e) O le ā le itu e ono feteenaʻi ai manatu o le tagata lava ia po o le aganuu ma le Tusi Paia?

¹⁶ Atonu i la tatou aganuu o se tulaga masani le vaai maulalo i uso e talavou ifo. Pe afai o le tulaga lenā, e ono faatalatū la toeaina o le faapotopotoga e faatutū atu ni uso talavou e agavaa e avea o ni auauna o le faiva po o toeaina. E ao i toeaina uma ona manatua, e lē o aumaia i le Tusi Paia se tausaga faatulagaina e tatau ona faatū atu ai se tasi, ina ia avea o se auauna o le faiva po o se toeaina. (1 Timo. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Pe afai e faia e se toeaina se tulafono e faavae i aganuu a se atunuu, e lē o gaoioi la o ia e ōgatusa ma le Tusi Paia. E tatau ona iloiloina agavaa o uso e talavou ifo e fua i le Afioga a le Atua, ae e lē fua i manatu o le toeaina lava ia po o le aganuu a le atunuu.​—2 Timo. 3:16, 17.

¹⁷ Ia mātau le aafiaga o nei manatu e lē faale-Tusi Paia i uso e agavaa mo nei tofiga. I se tasi atunuu, na faia ai e se auauna o le faiva agavaa ni tiute tauave tāua. E ui lava na autasi manatu o toeaina i lana faapotopotoga ua ausia e le uso talavou agavaa faale-Tusi Paia e avea ai o se toeaina, ae e leʻi faatūina atu o ia mo lenā tofiga. Na faapea mai isi toeaina matutua, e foliga talavou tele le uso e avea ai o se toeaina. O le mea e faanoanoa ai, e leʻi tofia le uso ona o ona foliga talavou. O lenei mea na tupu ua faaalia ai e taatele lenei ituaiga o manatu i le tele o vaipanoa o le lalolagi. Maʻeu la le tāua o le faalagolago i le Tusi Paia, nai lo o le faalagolago i o tatou lava manatu po o a tatou aganuu! E pau lenā o le auala e usiusitaʻi ai iā Iesu ma lē faamasinoina ai isi, e tusa ma o latou foliga vaaia.

18, 19. O le ā e manaʻomia ona tatou faia ina ia vaai ai i isi e pei o le auala e silasila mai ai Ieova iā i latou?

¹⁸ E ui i lo tatou tulaga lē lelei atoatoa, ae e mafai ona tatou taumafai malosi ina ia vaai i isi e pei o le auala e silasila ai Ieova iā i latou, e na te lē faailogaina tagata. (Galu. 10:34, 35) E tatou te manaʻomia pea faamanatuga mai i le Afioga a le Atua ma ia faia pea a tatou taumafaiga. Pe a tatou faatatauina na faamanatuga, o le iʻuga, o le a tatou usiusitaʻi i le faatonuga a Iesu, ina ia aua le faamasino e tusa ma mea e vaai i ai.​—Ioa. 7:24.

¹⁹ E lē o toe umi ona faia lea e lo tatou Tupu o Iesu Keriso le faamasinoga o tagata uma, e lē tusa ma mea e vaai i ai po o mea e faalogo i ai, ae e tusa ma le faamasinotonu. (Isa. 11:3, 4) Maʻeu le matagofie o lenā taimi!