Skip to content

Skip to table of contents

‘Oua ‘e Fakamaau‘aki ‘a e Me‘a ‘Oku Hā ki Tu‘á

‘Oua ‘e Fakamaau‘aki ‘a e Me‘a ‘Oku Hā ki Tu‘á

“Tuku ‘a e fakamaau‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á, kae fakamaau‘aki ‘a e fakamaau mā‘oni‘oní.”​—SIONE 7:24.

HIVA: 54, 43

1. Ko e hā na‘e kikite‘i ‘e ‘Aisea fekau‘aki mo Sīsuú, pea ko e hā ‘oku fakalototo‘a ai ení?

KO E kikite ‘a ‘Aisea fekau‘aki mo Sīsū Kalaisí ‘okú ne fakalototo‘a‘i kitautolu pea ‘omai ‘a e ‘amanaki. Na‘e tomu‘a tala ‘e ‘Aisea ko Sīsuú “he‘ikai te ne faifakamaau ‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā mai ki hono matá, pe valoki ‘o fakatatau pē ki he me‘a ‘oku fanongo ki ai ‘a hono telingá” pea te ne “fakamāu‘i ‘a e mā‘ulaló ‘aki ‘a e totonu.” (‘Ai. 11:3, 4) Ko e hā ‘oku fakalototo‘a ai ení? Koe‘uhí ‘oku tau mo‘ui ‘i ha māmani ‘oku fonu ‘i he tomu‘a fehi‘á, pea ‘oku fefakamaau‘aki ai ‘a e kakaí ‘o fakatatau ki he me‘a ‘oku lava ke nau sio ki aí. ‘Oku tau fiema‘u mo‘oni ha Fakamaau haohaoa, ‘a Sīsū, ‘a ia he‘ikai ‘aupito te ne fakamāu‘i kitautolu ‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á!

2. Ko e hā na‘e fekau‘i mai ‘e Sīsū ke tau faí, pea ko e hā te tau lāulea ki ai ‘i he kupu ko ení?

2 ‘I he ‘aho kotoa pē, ‘oku tau fakakaukau ai fekau‘aki mo e ni‘ihi kehé. Ka ‘oku ‘ikai ke tau haohaoa ‘o hangē ko Sīsuú, ko ia ‘oku ‘ikai foki ai ke haohaoa ‘etau fakakaukaú. ‘Oku tākiekinangofua kitautolu ‘e he me‘a ‘oku tau sio ki aí. Ka, na‘e fekau‘i mai ‘e Sīsū: “Tuku ‘a e fakamaau‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á, kae fakamaau‘aki ‘a e fakamaau mā‘oni‘oní.” (Sione 7:24) Ko ia ‘oku fiema‘u mai ‘e Sīsū ke tau hangē ko iá ‘o ‘ikai ke fakamāu‘i ‘a e ni‘ihi kehé ‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á. ‘I he kupu ko ení, te tau lāulea ai ki he me‘a ‘e tolu ‘e lava ke ne tākiekina ‘etau fakakaukaú: Ko e matakali pe fonua ‘o ha tokotaha, lahi ‘o e pa‘anga ‘okú ne ma‘ú, pea mo hono ta‘umotu‘á. ‘I he tu‘unga taki taha, te tau ako ai ki he founga ‘e lava ke tau talangofua ai kia Sīsū pea ‘ikai ke fakamāu‘i ‘a e ni‘ihi kehé ‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á.

‘OUA ‘E FAKAMAAU‘AKI ‘A E MATAKALÍ PE FONUÁ

3, 4. (a) Ko e hā na‘e liliu ai ‘a e fakakaukau ‘a Pita ki he kau Senitailé? (Sio ki he ‘uluaki fakatātā ‘i he kupú ni.) (e) Ko e hā ‘a e mo‘oni fo‘ou na‘e ako‘i ‘e Sihova kia Pitá?

3 Sioloto atu ki he anga ‘o e ongo‘i ‘a e ‘apositolo ko Pitá ‘i hono fiema‘u ke ne ‘alu ki Sesalia, ki he ‘api ‘o ha Senitaile ko Koliniusi! (Ngā. 10:17-29) Na‘e tupu hake ‘a Pita ‘o tui na‘e ta‘ema‘a ‘a e kau Senitailé. Ka na‘e toki hoko ha ngaahi me‘a na‘e ‘ai ai ke kehe ‘ene fakakaukaú. Ko e fakatātaá, na‘á ne ma‘u ha vīsone mei he ‘Otuá. (Ngā. 10:9-16) ‘I he vīsoné, na‘e sio ai ‘a Pita ki ha me‘a hangē ha tupenú ‘oku ‘alu hifo mei he langí, na‘e fonu ‘i he fanga manu na‘e vakai ki ai ‘oku ta‘ema‘a. Na‘e tala ange ‘e ha le‘o kiate ia: “Pita, tu‘u hake ‘o tāmate‘i pea kai!” Na‘e fakafisinga‘i mālohi ia ‘e Pita. Na‘e pehē mai leva ‘e he le‘ó: “Tuku ho‘o lau ‘oku ‘uli ‘a e ngaahi me‘a kuo fakama‘a ‘e he ‘Otuá.” Hili ‘a e vīsoné, na‘e ‘ikai ke mahino‘i ‘e Pita ‘a e me‘a na‘e feinga ‘a e le‘ó ke tala ange kiate iá. ‘I he taimi tofu pē ko iá, na‘e a‘u mai ai ha kau talafekau meia Koliniusi. Na‘e tataki ‘e he laumālie mā‘oni‘oní ‘a Pita ke ne ‘alu ki he ‘api ‘o Koliniusí, ko ia na‘á ne ‘alu mo e kau talafekaú.

4 Kapau na‘e fakamaau‘aki ‘e Pita “‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á,” na‘e ‘ikai ‘aupito te ne ‘alu ki he ‘api ‘o Koliniusí. Na‘e ‘ikai ‘aupito ke ‘alu ‘a e kau Siú ki he ‘api ‘o e kau Senitailé. Ko ia ko e hā na‘e ‘alu ai ‘a Pitá? Neongo na‘á ne tomu‘a fehi‘a ki he kau Senitailé, ko e vīsone na‘á ne sio ki aí mo e tataki ‘a e laumālie mā‘oni‘oní na‘á ne liliu ‘a e anga ‘o ‘ene fakakaukaú. Hili ‘a e fanongo ‘a Pita kia Koliniusí, na‘á ne pehē: “Ko e toki mahino mo‘oni eni kiate au ‘oku ‘ikai ke filifilimānako ‘a e ‘Otuá, ka ‘i he pule‘anga kotoa pē, ko e tangata ko ia ‘oku manavahē kiate ia mo fai ‘a e me‘a ‘oku totonú, ‘okú ne tali ia.” (Ngā. 10:34, 35) Ko e mahino fo‘ou ko ení na‘e fakafiefia kia Pita, pea ‘e kaunga ki he kau Kalisitiané kotoa. Anga-fēfē?

5. (a) Ko e hā ‘oku fiema‘u ‘e Sihova ke mahino‘i ‘e he kau Kalisitiané kotoa? (e) Neongo ‘oku tau ‘ilo‘i ‘a e mo‘oní, ko e hā nai ‘a e ngaahi ongo‘i ‘oku tau kei ma‘ú?

5 Na‘e ngāue‘aki ‘e Sihova ‘a Pita ke ne tokoni‘i ‘a e kau Kalisitiané kotoa ke nau mahino‘i ko Iá ‘oku ‘ikai te ne filifilimānako. ‘Oku ‘ikai ke mahu‘inga kia Sihova, ‘a hotau matakalí, fonuá, fa‘ahingá pe leá. Kapau te tau manavahē ki he ‘Otuá pea fai ‘a e me‘a ‘oku totonú, ‘oku tau hoko ai ‘o fakahōifua kiate ia. (Kal. 3:26-28; Fkh. 7:9, 10) Ngalingali ‘okú ke ‘osi ‘ilo‘i ‘a e me‘á ni. Kae fēfē kapau na‘á ke tupu hake ‘i ha fonua pe ko ha fāmili ‘oku angamaheni‘aki ai ‘a e tomu‘a fehi‘á? Neongo te ke fakakaukau nai ‘okú ke ta‘efilifilimānako, ‘oku malava nai ke pehē ‘okú ke kei ma‘u pē ha ongo‘i tomu‘a fehi‘a? Na‘a mo e hili hono tokoni‘i ‘e Pita ‘a e ni‘ihi kehé ke nau ‘ilo‘i ‘oku ‘ikai ke filifilimānako ‘a e ‘Otuá, na‘á ne kei fakahāhā pē ‘a e tomu‘a fehi‘á. (Kal. 2:11-14) Ko ia ‘e lava fēfē ke tau talangofua kia Sīsū ‘o tuku hono fakamāu‘i ‘a e ni‘ihi kehé ‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á?

6. (a) Ko e hā ‘e lava ke ne tokoni‘i kitautolu ke to‘o ‘osi ‘a e tomu‘a fehi‘á? (e) Ko e hā na‘e fakahaa‘i ‘i he līpooti ‘a ha tokoua fua fatongia ‘o fekau‘aki mo iá?

6 Ke ‘ilo‘i pe ‘oku tau ma‘u ha ngaahi ongo‘i tomu‘a fehi‘a, ‘oku fiema‘u ke tau sivisivi‘i kitautolu. ‘Oku fiema‘u ke tau fakahoa ‘etau fakakaukaú ki he me‘a ‘oku tau ako ‘i he Folofola ‘a e ‘Otuá. (Saame 119:105) ‘E lava foki ke tau ‘eke ki ha kaume‘a pe ‘okú ne fakatokanga‘i ha tomu‘a fehi‘a ‘iate kitautolu ‘oku ‘ikai lava ke tau ‘ilo‘i ‘iate kitautolu. (Kal. 2:11, 14) ‘Oku tau mātu‘aki anga nai ki he ngaahi ongo‘i ko iá ‘o ‘ikai ai te tau fakatokanga‘i ‘oku tau ma‘u ha tomu‘a fehi‘a! Ko e me‘a eni na‘e hoko ki ha tokoua fua fatongia. Na‘á ne hiki ha līpooti fekau‘aki mo ha ongo me‘a ngāue mālohi na‘á na ‘i he ngāue taimi-kakató. Ko e ha‘u ‘a e husepānití mei ha matakali na‘e vakai ki ai ‘a e kakai tokolahi ‘oku nau mā‘ulalo. Na‘e hiki ‘e he tokoua fua fatongiá ‘a e ngaahi me‘a lelei lahi fekau‘aki mo e husepānití ka na‘á ne tānaki atu ki ai: “Neongo ko iá mei he [fonua ko ení], ko ‘ene tō‘ongá mo e founga mo‘uí ‘oku tokoni‘i ai ‘a e ni‘ihi kehé ke nau mahino‘i ko e ha‘u [mei he matakali ko ení] ‘oku ‘ikai ‘aupito ke ‘uhinga iá ‘okú ne ‘uli, ma‘u ha founga mo‘ui mā‘ulalo, ‘a ē ‘oku angamaheni‘aki ‘i he matakali [ko ení].” Ko e hā ‘a e lēsoni kiate kitautolú? Tatau ai pē pe ko e hā hono lahi ‘o e fatongia ‘oku tau ma‘u ‘i he kautaha ‘a Sihová, kuo pau ke tau sivisivi‘i kitautolu pea tali ‘a e tokoní koe‘uhi ke tau ‘ilo‘i ai ha ongo‘i tomu‘a fehi‘a pē ‘oku kei toe nai ‘iate kitautolu. Ko e hā ha toe me‘a ‘e lava ke tau fai?

7. ‘E lava fēfē ke tau fakahaa‘i kuo tau ‘mātu‘aki fakaava atu ‘a hotau lotó’?

7 Kapau kuo tau “mātu‘aki fakaava atu ‘a [hotau] lotó” te tau fetongi ‘a e tomu‘a fehi‘á ‘aki ‘a e ‘ofa. (2 Kol. 6:11-13) ‘Okú ke sai‘ia ke fakamoleki pē ‘a e taimí mo e kakai ‘i ho matakalí, fonuá, fa‘ahingá, pe leá tonu? Kapau ko ia, feinga ke fakamoleki foki ha taimi mo e ni‘ihi kehé. ‘E lava ke ke fakaafe‘i ‘a e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine mei ha ngaahi puipuitu‘a kehekehe ke ngāue mo koe ‘i he ngāue fakafaifekaú. Pe ‘e lava ke ke fakaafe‘i kinautolu ki ho ‘apí ki ha houa kai pe ko ha fakatahataha. (Ngā. 16:14, 15) ‘I he faai atu ‘a e taimí, ‘e mātu‘aki fonu ho lotó ‘i he ‘ofa ‘o ‘ikai hoko ai ha tomu‘a fehi‘a. Sai tau lāulea angé ki he founga ‘e taha te tau fakamaau nai ai “‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á.”

‘OUA ‘E FAKAMAAU‘AKI ‘A E KOLOÁ PE MASIVÁ

8. Ko e hā ‘oku lava ke tau ako mei he Livitiko 19:15 fekau‘aki mo e founga ‘e lava ke uesia ai ‘e he koloa‘iá pe masivá ‘etau vakai ki he ni‘ihi kehé?

8 Ko ‘etau vakai ki he ni‘ihi kehé ‘e lava ke uesia fakatu‘unga ‘i he‘enau koloa‘iá pe masivá. ‘Oku pehē ‘i he Livitiko 19:15: “Kuo pau ke ‘oua na‘á ke fakahāhā ‘a e filifilimānako ki he masivá pe lelei‘ia ange ‘i he koloa‘iá. ‘Oku totonu ke ke fakamāu‘i ha taha kehe ‘aki ‘a e fakamaau totonú.” ‘E lava fēfē ke uesia ‘e he koloa‘ia pe masiva ‘a ha taha ‘a e anga ‘o ‘etau vakai kiate iá?

9. Ko e hā ‘a e fo‘i mo‘oni fakamamahi na‘e hiki ‘e Solomoné, pea ko e hā ‘okú ne ako‘i mai kiate kitautolú?

9 Na‘e fakamānava‘i ‘a Solomone ke ne hiki ‘a e fo‘i mo‘oni fakamamahi ko ení: “Ko e tangata masivá ‘oku fehi‘anekina‘i ‘o a‘u pē ki hono fehi‘anekina‘i ‘e hono ngaahi kaungā‘apí, ka ‘oku tokolahi ‘a e ngaahi kaume‘a ‘o e tokotaha koloa‘iá.” (Pal. 14:20) Ko e hā ‘oku ako‘i mai ‘e he palōveepi ko ení? Kapau ‘oku ‘ikai ke tau tokanga, ‘e lava ke tau loto ke fakakaungāme‘a ki he fanga tokoua koloa‘iá ‘o ‘ikai ki he fa‘ahinga ‘oku masivá. Ko e hā ‘oku mātu‘aki fakatu‘utāmaki ai ke fakamāu‘i ‘a e kakaí ‘o fakatefito ‘i he me‘a ‘oku nau ma‘ú pe ‘ikai ma‘ú?

10. Ko e hā ‘a e palopalema na‘e fakatokanga ‘a Sēmisi fekau‘aki mo ia ki he kau Kalisitiané?

10 Kapau ‘oku tau fakamāu‘i hotau fanga tokouá makatu‘unga ‘i he‘enau koloa‘iá pe masivá, ‘e lava ke tau fakatupunga ai ‘a e māvahevahe ‘i he fakataha‘angá. Na‘e hoko eni ‘i he fakataha‘anga ‘e ni‘ihi ‘i he ‘uluaki senitulí, pea na‘e fakatokanga ‘a Sēmisi ki he kau Kalisitiane ko iá ‘o fekau‘aki mo ia. (Lau ‘a e Sēmisi 2:1-4.) He‘ikai lava ke tau faka‘atā ke hoko ha māvahevahe ‘i he‘etau fakataha‘angá. ‘E lava fēfē leva ke tau faka‘ehi‘ehi mei hono fakamāu‘i ‘a e kakaí ‘o fakatefito ‘i he me‘a ‘oku nau ma‘ú?

11. ‘Oku ‘i ai hano kaunga ‘o e ngaahi me‘a fakamatelié ki he vaha‘angatae ‘o ha taha mo Sihova? Fakamatala‘i.

11 Kuo pau ke tau vakai ki hotau fanga tokouá ‘o hangē ko e vakai ‘a Sihová. ‘Oku ‘ikai ke mahu‘inga ha tokotaha kia Sihova koe‘uhí pē ‘okú ne koloa‘ia pe masiva. Ko hotau vaha‘angatae mo Sihová ‘oku ‘ikai hano kaunga ki he lahi ‘o e pa‘anga pe ko e lahi ‘o e me‘a fakamatelie ‘oku tau ma‘ú. Ko e mo‘oni na‘e pehē ‘e Sīsū “‘e faingata‘a ki ha tangata koloa‘ia ke ne hū ki he Pule‘anga ‘o hēvaní,” ka na‘e ‘ikai te ne pehē ‘e ia ‘e ta‘emalava. (Māt. 19:23) Na‘e toe pehē ‘e Sīsū: “Fiefia ē ko kimoutolu ‘oku masivá, he ‘oku ‘amoutolu ‘a e Pule‘anga ‘o e ‘Otuá.” (Luke 6:20) Ka na‘e ‘ikai ‘uhinga eni iá ‘e fanongo ‘a e kakai masiva kotoa pē kia Sīsū pea ma‘u ha ngaahi tāpuaki makehe. Na‘e tokolahi ‘a e kakai masiva na‘e ‘ikai te nau muimui ‘ia Sīsū. Ko hono mo‘oní, he‘ikai lava ke tau fakamāu‘i ‘a e vaha‘angatae ‘o ha taha mo Sihova ‘aki ‘a e me‘a fakamatelie ‘okú ne ma‘ú.

12. Ko e hā ‘oku ako‘i ‘e he Folofolá fakatou‘osi ki he kakai koloa‘ia mo masivá?

12 ‘Oku ‘i he lotolotonga ‘o e kakai ‘a Sihová ‘a e fanga tokoua mo e fanga tuofāfine ‘oku nau koloa‘ia mo e ni‘ihi ‘oku nau masiva. Ka ‘oku nau ‘ofa kotoa kia Sihova pea tauhi kiate ia ‘aki ha loto kakato. ‘Oku tala ‘e he Folofolá ki he kakai koloa‘iá “ke fokotu‘u ‘enau ‘amanakí, ‘o ‘ikai ‘i he ngaahi koloa ta‘epaú, ka ‘i he ‘Otuá.” (Lau ‘a e 1 Tīmote 6:17-19.) ‘Oku toe fakatokanga ‘a e Folofola ‘a e ‘Otuá ki he kau sevāniti kotoa ‘a Sihová, ‘a e koloa‘ia mo e masiva, ‘oku fakatu‘utāmaki ke ‘ofa ki he pa‘angá. (1 Tīm. 6:9, 10) ‘I he‘etau vakai ki hotau fanga tokouá ‘o hangē ko Sihová, he‘ikai ke tau fakamāu‘i kinautolu ‘aki ‘a e me‘a ‘oku nau ma‘ú pe ‘ikai ma‘ú. Kae fēfē ‘a e ta‘umotu‘a ‘o ha taha? Ko ha ‘uhinga ia ke fakamāu‘i ‘aki ‘a e ni‘ihi kehé?

‘OUA ‘E FAKAMAAU‘AKI ‘A E TA‘UMOTU‘Á

13. Ko e hā ‘oku ako‘i mai ‘e he Tohi Tapú fekau‘aki mo hono fakahāhā ‘a e faka‘apa‘apa ki he kakai ta‘umotu‘á?

13 ‘Oku fa‘a fakahaa‘i ‘e he Tohi Tapú kuo pau ke tau faka‘apa‘apa ki he kakai ta‘umotu‘á. ‘Oku pehē ‘i he Livitiko 19:32: “‘Oku totonu ke ke tu‘u ki ‘olunga ‘i he ‘ao ‘o e ‘ulu hinaá, pea kuo pau ke ke fakahāhā ‘a e faka‘apa‘apa ki ha tangata ta‘umotu‘a, pea kuo pau ke ke manavahē ki ho ‘Otuá.” ‘Oku tala mai ‘i he Palōveepi 16:31 “ko e ‘ulu hinaá ko ha kalauni faka‘ofo‘ofa ‘i hono ma‘u ‘i he hala ‘o e mā‘oni‘oní.” Na‘e tala ‘e Paula kia Tīmote ke ‘oua te ne fakaanga‘i ‘a e kau tangata ta‘umotu‘á ka ke fakafeangai kiate kinautolu ko e ngaahi tamai. (1 Tīm. 5:1, 2) Neongo na‘e ma‘u ‘e Tīmote ha mafai ki ha fanga tokoua ta‘umotu‘a, na‘e fiema‘u ma‘u pē ke ne manava‘ofa mo anga-faka‘apa‘apa.

14. Ko fē nai ‘a e taimi ‘e fiema‘u ai ke tau fakatonutonu ha tokotaha ‘oku ta‘umotu‘a ange ‘iate kitautolu?

14 Fēfē kapau ‘oku faiangahala loto-lelei ha tokotaha ta‘umotu‘a pe pouaki ha me‘a ‘oku ‘ikai ke fakahōifua kia Sihova? He‘ikai ke fakamolemole‘i ‘e Sihova ha tokotaha faiangahala loto-lelei, ‘o tatau ai pē pe ‘okú ne ta‘umotu‘a mo faka‘apa‘apa‘i. Fakatokanga‘i ‘a e tefito‘i mo‘oni ‘i he ‘Aisea 65:20: “Ko e tokotaha angahalá neongo ‘a ‘ene ta‘u teaú te ne mate ‘i ha mala.” ‘Oku tau ma‘u ha tefito‘i mo‘oni meimei tatau ‘i he vīsone ‘a ‘Isikelí. (‘Isi. 9:5-7) Ko e me‘a leva ‘oku mahu‘inga tahá, ko ‘etau faka‘apa‘apa kia Sihova, ‘a Talumeimu‘a. (Tan. 7:9, 10, 13, 14) Ko ‘etau faka‘apa‘apa kiate iá te ne ‘omai ‘a e loto-to‘a ‘oku fiema‘u ke tau fakatonutonu‘i ‘aki ha taha ‘oku fiema‘u tokoni, ‘o tatau ai pē pe ko e hā hono ta‘umotu‘á.​—Kal. 6:1.

‘Okú ke fakahāhā ‘a e faka‘apa‘apa ki he fanga tokoua kei si‘i angé? (Sio ki he palakalafi 15)

15. Ko e hā ‘oku tau ako mei he ‘apositolo ko Paulá fekau‘aki mo hono fakahāhā ‘a e faka‘apa‘apa ki he fanga tokoua kei si‘i angé?

15 Fēfē kapau ‘oku kei si‘i ha tokoua? ‘Oku ‘uhinga ení ‘oku ‘ikai te ne tuha mo ha faka‘apa‘apa? ‘Ikai. Na‘e tohi ‘a Paula kia Tīmote: “‘Oua ‘aupito na‘a tuku ke siolalo atu ha taha ki ho‘o kei si‘í. ‘I hono kehé, hoko ko ha fa‘ifa‘itaki‘anga ki he fa‘ahinga faitōnungá ‘i he lea, ‘i he ‘ulungaanga, ‘i he ‘ofa, ‘i he tui, ‘i he anga-ma‘a.” (1 Tīm. 4:12) ‘I hono tohi eni ‘e Paulá, ‘oku ngalingali na‘e ta‘u 30 nai ‘a Tīmote. Neongo ia, na‘e ‘oange kiate ia ‘e Paula ha ngaahi fatongia mātu‘aki mahu‘inga. Ko e hā ‘a e lēsoní? ‘Oku ‘ikai totonu ke tau fakamāu‘i ‘a e fanga tokoua kei si‘i angé ‘aki honau ta‘umotu‘á. Fakakaukau atu ki he me‘a kotoa ne ‘osi fai ‘e Sīsū ‘i he taimi na‘á ne ta‘u 33 pē aí!

16, 17. (a) ‘Oku anga-fēfē hono fakapapau‘i ‘e he kau mātu‘á pe ‘oku taau ha tokoua ke ne hoko ko ha sevāniti fakafaifekau pe ko ha mātu‘a? (e) ‘E anga-fēfē nai ha fepaki ‘a e ngaahi fakakaukau fakafo‘ituituí pe tō‘onga fakafeitu‘ú mo e me‘a ‘oku lea‘aki ‘e he Folofolá?

16 ‘I he anga fakafonua ‘e ni‘ihi, ‘oku ‘ikai ke faka‘apa‘apa‘i ai ‘e he kakaí ‘a e kau tangata kei si‘i angé. Ko e olá, ‘oku ‘ikai nai ke fakaongoongolelei‘i ‘e he kau mātu‘a ‘e ni‘ihi ha talavou ke ne ngāue ko ha sevāniti fakafaifekau pe ko ha mātu‘a, neongo ‘okú ne taau ke fai pehē. Ka ‘oku ‘ikai ‘aupito ke pehē ‘e he Tohi Tapú ‘oku fiema‘u ki ha tokoua ke ne ‘i ha ta‘umotu‘a pau ki mu‘a ke lava ‘o fakanofo ke ne hoko ko ha sevāniti fakafaifekau pe ko ha mātu‘a. (1 Tīm. 3:1-10, 12, 13; Tai. 1:5-9) Kapau ‘oku fa‘u ‘e ha mātu‘a ha tu‘utu‘uni fekau‘aki mo eni koe‘uhi ko e anga fakafonua ‘o‘oná, ‘oku ‘ikai te ne muimui ‘i he Folofola ‘a e ‘Otuá. ‘Oku ‘ikai totonu ke fakamāu‘i ‘e he kau mātu‘á ‘a e kau tangata kei si‘i angé ‘o fakatefito ‘i he‘enau fakakaukau pē ‘anautolú pe ko e tō‘onga ‘i he feitu‘ú ka ‘i he ngaahi tu‘unga ‘oku ‘i he Folofola ‘a e ‘Otuá.​—2 Tīm. 3:16, 17.

17 Kapau ‘oku ‘ikai ke muimui ‘a e kau mātu‘á ‘i he ngaahi tu‘unga ‘a e Tohi Tapú ki hono fakanofo ‘o e kau sevāniti fakafaifekaú pe kau mātu‘á, ‘e lava ke nau ta‘ota‘ofi ai ‘a e fanga tokoua ‘oku taau ke fakanofó. ‘I he fonua ‘e taha, na‘e fakahoko lelei ai ‘e ha sevāniti fakafaifekau ha ngaahi fatongia mahu‘inga, pea na‘e felotoi ‘a e kau mātu‘á ‘okú ne a‘usia ‘a e ngaahi tu‘unga taau Fakatohitapu ke ne hoko ai ko ha mātu‘a. Kae kehe, na‘e pehē ‘e ha kau mātu‘a ta‘umotu‘a ‘e ni‘ihi ‘okú ne hā fu‘u kei si‘i ke hoko ko ha mātu‘a, ko ia na‘e ‘ikai te nau fakaongoongolelei‘i ia. Ko e me‘a fakamamahí, na‘e ‘ikai ke fakanofo ‘a e tokoua ko ení, pea na‘e hoko kotoa ia koe‘uhi pē ko ‘ene hā kei si‘í. Pea ‘oku hā ngali ko e founga fakakaukau ko ení ‘oku failahia ‘i he feitu‘u lahi ‘o e māmaní. ‘Oku mahu‘inga ‘aupito ke tau falala ki he Tohi Tapú kae ‘ikai ki he‘etau fakakaukau pē ‘atautolú pe ko e ngaahi tō‘onga ‘i he feitu‘ú. Te tau talangofua leva ai kia Sīsū pea tuku hono fakamāu‘i ‘a e ni‘ihi kehé ‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á.

FAKAMAAU‘AKI ‘A E FAKAMAAU MĀ‘ONI‘ONI

18, 19. Ko e hā te ne tokoni‘i kitautolu ke tau sio ki hotau fanga tokouá ‘o hangē ko Sihová?

18 ‘Oku tau ta‘ehaohaoa, ka ‘e kei lava pē ke tau ako ke sio ki he ni‘ihi kehé ‘o ‘ikai tomu‘a fehi‘a, ‘o hangē ko Sihová. (Ngā. 10:34, 35) Ko ia kuo pau ke tau tokanga ma‘u pē ki he ngaahi fakamanatu ‘i he Folofola ‘a e ‘Otuá. ‘I he‘etau ngāue‘aki iá, ‘oku tau talangofua ai ki he fekau ‘a Sīsū ke “tuku ‘a e fakamaau‘aki ‘a e me‘a ‘oku hā ki tu‘á.”​—Sione 7:24.

19 Kuo vavé ni ke fakamāu‘i ‘e hotau Tu‘í, ‘a Sīsū Kalaisi, ‘a e kakai kotoa pē. Ko ‘ene fakamāú ‘e fakatefito ‘i he ngaahi tu‘unga mā‘oni‘oni ‘a e ‘Otuá, ‘o ‘ikai ‘i he me‘a ‘okú ne sio pe fanongo ki aí. (‘Ai. 11:3, 4) ‘Oku tau fakatu‘amelie mo‘oni atu ki he taimi fakaofo ko iá!