1. Ndi mini zwe Yesaya a zwi porofita malugana na Yesu, nahone ndi ngani zwenezwi zwi tshi ṱuṱuwedza?

YESAYA o ri khuthadza na u ri ṱuṱuwedza a tshi shumisa vhuporofita hawe vhu ambaho nga ha Murena washu Yesu Kristo. Yesaya o dzula o amba uri Yesu “ha nga haṱuli ó vhona nga maṱo awe, ha nga fhedzi mafhungo ó ranga u pfa nga nḓevhe dzawe.” U ḓo “haṱulela vhaṱoma nga zwivhuya.” (Yes. 11:3, 4) Ndi ngani zwenezwi zwi tshi ṱuṱuwedza? Ndi nga nṱhani ha uri shango ḽine ra khou tshila khaḽo ḽo ḓala tshiṱalula na luvhengelambiluni. Roṱhe ro lindela nga maṱo matswuku Muhaṱuli o fhelelaho ane a ḓo ri haṱula a sa sedzi mbonalo ya nga nnḓa!

2. Yesu o ri vhudza uri ri ite mini, nahone ri ḓo ṱolisisa mini kha ino thero?

² Ri haṱula vhathu ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Fhedzi samusi ri songo fhelela, a ri koni u haṱula nga nḓila yo fhelelaho u fana na nḓila ine Yesu a haṱula ngayo. Ri haṱula ro ṱuṱuwedzwa nga zwine ra zwi vhona. Naho zwo ralo, musi Yesu e kha ḽifhasi, o ri: “Litshani u haṱula no sedza mbonalo ya nga nnḓa ya muthu, fhedzi haṱulani nga nḓila yo lugaho.” (Yoh. 7:24) Zwi tou vha khagala uri Yesu u ṱoḓa ri tshi fana nae nga u sa haṱula vhathu ro sedza mbonalo yavho ya nga  nnḓa. Kha ino thero, ri ḓo haseledza masia mararu ane a ita uri vhathu vha haṱule u ya nga zwine vha zwi vhona: vhubvo kana u haṱula nga muvhala wa lukanda, u pfuma na miṅwaha. Kha sia ḽiṅwe na ḽiṅwe, ri ḓo ṱolisisa nḓila ine ra nga thetshelesa ngayo ndaela ya Yesu.

3, 4. (a) Ndi zwifhio zwiitea zwe zwa ita uri Petro a shandule mavhonele awe nga ha Vhannḓa? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Yehova o thusa Petro uri a pfesese ngoho ifhio?

³ Edzani u humbula nḓila ye muapostola Petro a ḓipfa ngayo musi a tshi humbelwa uri a ye ngei Kesarea muḓini wa Koronelio muṅwe wa Vhannḓa. (Mish. 10:17-29) U fana na vhaṅwe Vhayuda vha misini yawe, Petro o aluwa a tshi tenda uri Vhannḓa a vho ngo kuna. Fhedzi ho vha na zwiṅwe zwiitea zwe zwa ita uri Petro a shandule nḓila ye a vha a tshi humbula ngayo. Sa tsumbo, Petro o vhona bono ḽi mangadzaho. (Mish. 10:9-16) O vhona mini? O vhona hu tshi tsa tshithu tshi ngaho labi tshi na zwipuka zwi songo kunaho nahone a pfa ipfi ḽi tshi bva ṱaḓulu ḽi tshi ri: “Petro, takuwa u ṱhavhe u ḽe!” Petro o hana zwenezwo zwithu luraru lwoṱhe. Musi a tshi hana, o vha a tshi vhudzwa u pfi “litsha u amba uri zwithu zwo kunakiswaho nga Mudzimu zwi na tshika.” Musi Petro a tshi karuwa, o vha a sa khou pfesesa zwe ḽeneḽo ipfi ḽa vha ḽi tshi khou lingedza u mu vhudza zwone. Nga zwenezwo, vhanna vhe vha vha vho rumiwa nga Koronelio vho mbo ḓi swika. Musi Petro o no livhiswa nga muya mukhethwa, o ṱuwa na vhenevho vhanna muḓini wa Koronelio.

⁴ Petro o vha a sa ḓo dzhena muḓini wa Koronelio arali o vha o haṱula mafhungo o sedza mbonalo ya nga nnḓa. Vhayuda vho vha vha sa dzheni miḓini ya Vhannḓa. Ndi ngani Petro o ya muḓini wa Koronelio hu sa londwi luvhengelambiluni lwe lwa vha lwo sima midzi mbiluni yawe? Petro o vha o kwamea vhukuma nga bono ḽe a ḽi vhona na u khwaṱhisedzwa nga muya mukhethwa. A zwi timatimisi uri musi Petro o no thetshelesa zwe Koronelio a vha a tshi khou zwi amba, zwo ita uri a ṅwale uri: “Zwino ndi a zwi pfesesa ngangoho uri Mudzimu ha ṱaluli, fhedzi kha tshaka dzoṱhe muthu ane a mu ofha nahone a ita zwo lugaho u a mu ṱanganedza.” (Mish. 10:34, 35) Kwonoku kupfesesele kuswa kwo takadza vhukuma Petro nahone ku kwama Vhakriste vhoṱhe! Nga nḓila-ḓe?

5. (a) Yehova u ṱoḓa Vhakriste vhoṱhe vha tshi pfesesa mini? (b) Hu sa londwi uri ri a ḓivha ngoho, ndi mini zwine ra nga kha ḓi vha ri nazwo?

⁵ Yehova o shumisa Petro u itela u thusa Vhakriste vhoṱhe uri vha pfesese uri ene muṋe ha ṱaluli. Yehova ha na ndavha na uri ni bva kha lushaka lufhio, ni wa lukanda lufhio kana luambo lune na lu amba. Mudzimu u ṱanganedza muthu muṅwe na muṅwe ane a mu ofha na u ita zwo lugaho. (Vhagal. 3:26-28; Nzumb. 7:9, 10) A zwi timatimisi uri ni a tenda uri zwenezwi ndi ngoho. Fhedzi hu pfi mini arali no alutshela kha shango kana muṱani wo ḓalaho luvhengelambiluni? Naho ni tshi ḓivhona ni si na tshiṱalula, ni nga kha ḓi vha ni na luvhengelambiluni. Naho Petro o vha na ndugelo ya u sumbedza uri Mudzimu ha ṱaluli, fhedzi ene nga murahu o vha na luvhengelambiluni. (Vhagal. 2:11-14) Ri nga thetshelesa hani Yesu na u litsha u haṱula vhaṅwe ro sedza mbonalo ya nga nnḓa?

6. (a) Ndi zwifhio zwine zwa nga ri thusa u tupula luvhengelambiluni mbiluni dzashu? (b) Muvhigo wa wahashu we a vha e na vhuḓifhinduleli wo dzumbulula mini?

⁶ Ri fanela u shumisa Ipfi ḽa Mudzimu u itela u ḓiṱolisisa nga vhuronwane u itela u vhona arali ri na luvhengelambiluni. (Ps. 119:105) Ri nga kha ḓi ṱoḓa thuso kha vhaṅwe vhathu vhane vha vhona u nga ri na luvhengelambiluni naho riṋe ri sa zwi vhoni. (Vhagal. 2:11, 14) Lwonolwu luvhengelambiluni lu nga vha lwo no sima midzi mbiluni dzashu lune a  ri tsha zwi ṱhogomela. Ṱhogomelani tsumbo ya wahashu we a vha e na vhuḓifhinduleli, we a rumela muvhigo nga ha vhavhingani vhe vha vha vha kha tshumelo ya tshifhinga tsho ḓalaho. Kha vhenevho vhavhingani, wa munna o vha a tshi bva kha lushaka lwe lwa vha lu tshi dzhielwa fhasi nga vhaṅwe. Zwi vhonala u nga onoyo wahashu we a vha e na vhuḓifhinduleli o vha a sa zwi ṱhogomeli uri u na luvhengelambiluni. Kha muvhigo wawe, o amba zwithu zwinzhi zwavhuḓi nga ha onoyo munna. Fhedzi o dovha a amba uri: “Naho a tshi bva kha [lwonolwu lushaka], nḓila ine a ḓifara ngayo na nḓila ine a tshila ngayo yo thusa vhaṅwe uri vha pfesese uri naho u tshi bva kha [lwonolwu lushaka] a zwi ambi uri a u ngo kuna, u wa fhasi, naho vhunzhi ha vhathu vha [lwonolwu] lushaka vha tshi dzhiiwa vho tou ralo.” Ri guda mini? Hu sa londwi vhuḓifhinduleli vhune ra vha naho ndanguloni ya Yehova, ri tea u ṱanganedza thuso nga u ḓiṱukufhadza u itela u vhona arali ri tshee na luvhengelambiluni. Ndi zwifhio zwiṅwe zwine ra nga zwi ita?

7. Ri nga sumbedza hani uri ro vula mbilu dzashu?

⁷ Arali ra vula mbilu dzashu, ri ḓo tendela lufuno lu tshi dzhiela vhudzulo luvhengelambiluni. (2 Vhakor. 6:11-13) Naa ni na nḓowelo ya u konana fhedzi na vhathu vha lukanda lu fanaho na lwaṋu, vha hune na bva hone, lushaka lwaṋu kana vhane vha amba luambo luthihi na inwi? Arali zwo ralo, lingedzani u fhedza tshifhinga na vhaṅwe. Ndi ngani ni sa rambi vhaṅwe vhane vha bva kha vhubvo ho fhamba-fhambanaho uri ni ye navho tsimuni kana ni vha rambe muḓini waṋu uri vha ḓe vha ḽe zwiḽiwa kana ni fhedze tshifhinga navho? (Mish. 16:14, 15) Arali na ita nga u ralo, ni ḓo vha na lufuno lune zwa ḓo ita uri luvhengelambiluni lu si tsha vha na vhudzulo. Zwino ri ḓo haseledza iṅwe nḓila ine ra nga haṱula ngayo ro sedza “mbonalo ya nga nnḓa ya muthu.”

8. U ya nga luṅwalo lwa Levitiko 19:15, muthu o pfumaho kana a shayaho a nga kwama hani nḓila ine ra haṱula ngayo?

⁸ U vha na zwithu zwi vhonalaho ndi zwiṅwe zwa zwithu zwine zwa nga kwama nḓila ine ra dzhia ngayo vhaṅwe. Levitiko 19:15 i ri: “Ni songo . . . haṱula nga u tonda muṱoma kana nga u ima na muhulwane. U tshi sengisa wa haṋu U tevhedze u luga.” Fhedzi muthu o pfumaho kana ane a shaya a nga kwama hani nḓila ine ra mu dzhia ngayo?

9. Ndi mini zwe Salomo a zwi ṅwala, nahone zwi ri funza mini?

⁹ Muya mukhethwa wo sudzulusela Salomo uri a ṅwale nga ha u sa fhelela ha vhathu. O amba zwi tevhelaho kha luṅwalo lwa Mirero 14:20: “Muṱoma u vhéngwa na nga wa hawe; vha-funa-mupfumi ndi vhanzhi.” Ndi mini zwine ra zwi guda kha lwonolu luṅwalo? Arali ra sa vha na vhulondi, ri nga ṱoḓa u konana na vhahashu vho pfumaho nahone ra si konane na vhahashu vha shayaho. Ndi ngani zwi khombo u haṱula vhathu u ya nga zwine vha vha nazwo?

10. Ndi thaidzo ifhio ye Yakobo a amba nga hayo?

¹⁰ Arali ra haṱula vhathu u ya nga zwithu zwi vhonalaho zwine vha vha nazwo, ri nga ita uri hu si vhe na vhuthihi tshivhidzoni. Mufunziwa Yakobo o amba uri yeneyi thaidzo yo ita uri hu si vhe na vhuthihi kha zwiṅwe zwivhidzo zwa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha. (Vhalani Yakobo 2:1-4.) Ri fanela u dzula ro fhaṱuwa uri zwenezwo zwithu zwi si kwame zwivhidzo ṋamusi. Ri nga ita hani uri ri si haṱule vhathu u ya nga mbonalo ya nga nnḓa?

11. Zwithu zwi vhonalaho zwine muthu a vha nazwo zwi nga kwama hani vhushaka hawe na Yehova? Ṱalutshedzani.

¹¹ Ri fanela u vhona vhahashu nga nḓila ine Yehova a vha vhona ngayo. Muthu ha vhi wa ndeme kha Yehova nga nṱhani ha uri o pfuma kana nga nṱhani ha uri u a shaya. Vhushaka hashu na Yehova a vhu ḓitiki nga uri ri na zwithu  zwinzhi zwi vhonalaho kana a ri na tshithu. Ndi ngoho uri Yesu o amba uri “zwi ḓo konḓa vhukuma uri mupfumi a dzhene Muvhusoni wa ṱaḓulu,” ho ngo amba uri a zwi nga konadzei. (Mat. 19:23) Yesu o dovha a ri: “Hu takala inwi ni shayaho, ngauri Muvhuso wa Mudzimu ndi waṋu.” (Luka 6:20) Fhedzi zwenezwo a zwi ambi uri vhathu vhoṱhe vhane vha shaya vho fhaṱutshedzwa nga nḓila yo khetheaho na uri vho ṱanganedza zwe Yesu a vha a tshi zwi funza. Vhunzhi ha vhathu vha shayaho a vho ngo ṱanganedza. Ngoho ndi ya uri ri nga si haṱule vhushaka vhune muthu a vha naho na Yehova nga nṱhani ha zwithu zwi vhonalaho zwine a vha nazwo.

12. Ndi vhufhio vhulivhisi vhu re Maṅwaloni vhune ha thusa vhapfumi na vha shayaho?

¹² Ro fhaṱutshedzwa vhukuma nga u vha na vhahashu vhanzhi vhane vha funa Yehova na u mu shumela nga mbilu yoṱhe hu sa londwi uri vho pfuma kana vha ya shaya. Maṅwalo a livhisa vho pfumaho “uri vha si fulufhele lupfumo lu si na vhungoho, fhedzi vha fulufhele Mudzimu.” (Vhalani 1 Timotheo 6:17-19.) Ipfi ḽa Mudzimu ḽi dovha ḽa ṱuṱuwedza vhathu vhoṱhe vha Mudzimu vho pfumaho na vha shayaho uri vha ṱhogomele uri vha si funese tshelede. (1 Tim. 6:9, 10) Musi ri tshi vhona vhahashu nga nḓila ine Yehova a vha vhona ngayo, ri nga si lingee u vha haṱula u ya nga zwithu zwi vhonalaho zwine vha vha nazwo kana zwine vha si vhe nazwo. Fhedzi ri nga ri mini nga ha miṅwaha ya muthu? Naa ndi zwavhuḓi u haṱula vhaṅwe u ya nga miṅwaha yavho? Kha ri vhone.

13. Maṅwalo a ri funza mini nga ha u ṱhonifha vhathu vhahulwane?

¹³ Maṅwalo a funza uri ri fanela u ṱhonifha vhathu vhahulwane. Levitiko 19:32 i ri: “U tshi livhana na mmvi U loshe; U hulise tshifhaṱuwo tsha mukalaha, U ofhe Mudzimu wau.” Mirero 16:31 yo amba uri “mmvi ndi tshiala tsha vhugala; tshi wanwa nga vha nḓila ya zwivhuya.” Na muapostola Paulo o ṱuṱuwedza Timotheo uri a songo sasaladza nga maanḓa mukalaha, fhedzi a mu dzhie sa khotsi awe. (1 Tim. 5:1, 2) Naho Timotheo o vha e na vhuḓifhinduleli ho engedzeaho he vhenevho vhakalaha vha vha si naho, o vha a tshi fanela u vha fara nga nḓila yavhuḓi na nga ṱhonifho.

14. Ndi kha vhuimo vhufhio ho teaho vhune ra nga khakhulula muthu muhulwane?

¹⁴ Ri tevhela honovhu vhulivhisi u swika kha vhuimo vhufhio? Sa tsumbo, hupfi mini arali muthu muhulwane o ita tshivhi nga khole kana a tshi khou ṱuṱuwedza zwithu zwine zwi si takadze Yehova? Yehova ha haṱuli muthu o sedza mbonalo ya nga nnḓa nahone ha tsinyi iṱo naho hu muthu muhulwane o itaho tshivhi nga khole. Ṱhogomelani vhulivhisi vhune ha wanala kha Yesaya 65:20 vhune ha ri: “Hu ḓo semiwa mu-ita-zwivhi we a fhedza i ná ḓana.” Vhulivhisi vhu fanaho ho dovha ha ṱaluswa kha bono ḽa Hesekiele. (Hesek. 9:5-7) Fhedzi tsha ndeme vhukuma ndi uri ri fanela u dzula ri tshi ṱhonifha Yehova ane a vha Wa-Kale Wa-Maḓuvha. (Dan. 7:9, 10, 13, 14) Arali ra ita nga u ralo, ri nga si ofhe u khakhulula muthu ane a ṱoḓa u kaidzwa, hu sa londwi miṅwaha yawe.—Vhagal. 6:1.

15. Ndi ngudo ifhio ine ra i guda kha Paulo ya u ṱhonifha vhahashu vha tshinnani vhane vha kha ḓi vha vhaswa?

¹⁵ Hu pfi mini nga vhahashu vha tshinnani vhane vha kha ḓi vha vhaswa tshivhidzoni? Ni vha dzhia hani? Muapostola Paulo o ṅwalela Timotheo uri: “U songo tenda muthu a tshi u nyadza ngauri u kha ḓi vha muswa. Zwo fhambanaho na zwenezwo, ivha tsumbo yavhuḓi kha vha fulufhedzeaho nga u amba, nga vhuḓifari, nga lufuno, nga lutendo, na nga u kuna.” (1 Tim. 4:12) Timotheo a nga vha o vha e miṅwahani ya vhu 30 musi Paulo a tshi ṅwala eneo maipfi. Fhedzi Paulo o vha o mu ṋea vhuḓifhinduleli ho engedzeaho. Ri guda mini? A ro ngo tea u haṱula vhahashu vha tshinnani vhane vha kha ḓi vha vhaswa nga nṱhani ha miṅwaha yavho. Humbulani nga ha  zwoṱhe zwe Yesu a zwi ita musi e kha ḽifhasi e miṅwahani yawe ya vhu 30.

16, 17. (a) Vhahulwane vha sedza mini musi vha tshi vhea muthu sa mushumeli kana sa muhulwane? (b) Mvelele na nḓila ine muthu a vhona ngayo zwithu zwi lwisana hani na zwine Bivhili ya zwi amba?

¹⁶ Ri nga vha ri tshi bva kha mvelele ine ya sedzela vhaswa fhasi. Arali zwo ralo, vhahulwane vha tshivhidzo vha nga kha ḓi timatima u themendela vhahashu vha faneleaho vhane vha kha ḓi vha vhaswa uri vha vhe vha shumeli kana vhahulwane. Vhahulwane vhoṱhe vha tea u humbula uri Maṅwalo ha ambi uri muthu u fanela u vha e na miṅwaha mingana uri a vhewe sa mushumeli kana sa muhulwane. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Arali muhulwane a vhea mulayo o sedza uri mvelele i ri mini, ha khou tevhela zwine Maṅwalo a amba zwone. Vhahulwane a vho ngo tea u haṱula vhahashu vha tshinnani vhane vha kha ḓi vha vhaswa nga nḓila ine vhone vhaṋe vha humbula ngayo kana mvelele dzavho, fhedzi vha fanela u tevhela vhulivhisi vhu re Bivhilini.—2 Tim. 3:16, 17.

¹⁷ Arali vhahulwane vha sa tevhela vhulivhisi vhu re Bivhilini ha u vhea vhahashu vha faneleaho uri vha vhe vhashumeli kana vhahulwane zwi nga ita uri vhahashu vha si tsha ita mvelaphanḓa. Kha ḽiṅwe shango, muṅwe mushumeli o vha a tshi khou shuma zwavhuḓi kha vhuḓifhinduleli vhuhulwane he a ṋewa hone nahone vhahulwane vha tendelana uri uya nga Maṅwalo u a fanelea uri a vhe muhulwane. Naho vhahulwane vha tshivhidzoni tshawe vho tendelana uri uya nga Maṅwalo u a fanelea uri a vhe muhulwane, fhedzi ha ngo vheiwa. Vhaṅwe vhahulwane vho no vhaho vhaaluwa vho amba uri u kha ḓi vha muṱuku uri a vhe muhulwane wa tshivhidzo. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri ha ngo tsha vheiwa sa muhulwane nga nṱhani ha nḓila ye a vha a tshi vhonala ngayo. Zwi vhonala u nga fhethu hunzhi vhahulwane vha kha ḓi humbula nga yeneyi nḓila. Ndi zwa ndeme u ḓitika nga Maṅwalo hu si nga nḓila ine ra vhona ngayo zwithu kana mvelele dzashu! Yeneyo ndi yone nḓila i yoṱhe ine ra nga kona ngayo u thetshelesa Yesu na u sa haṱula vhathu nga mbonalo ya nga nnḓa.

18, 19. Ndi mini zwine zwa ṱoḓea u itela u vhona vhaṅwe nga nḓila ine Yehova a vha vhona ngayo?

¹⁸ Ri nga guda u vhona vhaṅwe nga nḓila ine Yehova a vha vhona ngayo, hu sa londwi u sa fhelela hashu. (Mish. 10:34, 35) Fhedzi zwi ṱoḓa uri ri dzule ri tshi ita vhuḓidini ho engedzeaho na u dzula ri tshi ḓihumbudza nga zwine Ipfi ḽa Mudzimu ḽa zwi amba. Musi ri tshi ita zwenezwo, ri ḓo thetshelesa ndaela ya Yesu nahone ra litsha u haṱula vhaṅwe ro sedza mbonalo yavho ya nga nnḓa.—Yoh. 7:24.

¹⁹ Hu si kale, Khosi yashu Yesu Kristo u ḓo haṱula vhathu vhoṱhe, fhedzi ha nga haṱuli u ya nga zwine a zwi vhona nga maṱo kana zwine a zwi pfa nga nḓevhe dzawe, fhedzi u ḓo haṱula nga nḓila yo lugaho. (Yes. 11:3, 4) Zwenezwo zwithu zwi ḓo takadza lungafhani!