1. Ginipai Yesaya agumbaha ni sangbanebi tipa Yesu, na tipagine duhe ti ni nipa ngarasaro?

GU GA Yesaya sangbanebi du tipa gaani Gbia nga Yesu Kristo nafu kido furani gbiati maabangirise. Yesaya agumba gupai kumbatayo nga Yesu “asápa nga ngbanga kuti bi pai ni bangiriko te, watadu za pai mbiko gia pai ni tuko a te.” Ko “asára ngbanga rungorungo aboro na rurupai.” (Yes. 11:3, 4) Tipagine gipai re afu ngarasaro ti ni? Bambiko ani naraka rogo gu zegino naima hi be agu asino nga ga ngbe na kura aboro kini sogo aguyo gbiati iraira bipai tipa kura aboro. Ani dunduko napido gu rengberengbe basapungbanga nga gu ko ni kaa sapanga ngbanga rani kuti bi rani ni bangiriko ya!

2. Ginipai Yesu azinahe furani ani mangihe, na ginipai ani nika sakapai tipaha rogo gi kekeapai re?

² Aˈuru dunduko ani amanga adigisopai tipa aboro. Ono tie, wa ngia ani kpakpa aboro, ka ani sapungo ngba ni ruruhe wa Yesu te. Si taata furani ani sapu ngbanga boro kuti gupai ani abihe. Ono tie, ho Yesu adu ni auru kpotosende, ko azinahe nga: “Ka oni sápu nga ngbanga ni agba ha ya, oni sápu ngbanga ni ruru ngbanga.” (Yo. 7:24) Si tie ziazia nga, Yesu naida ani du wakina ko na ki zanga sapangbanga aboro kuti wai ani abi yo. Rogo gi kekeapai re, ani nika sakapai tipa apai biata nga gu rengbe kadu na maapai kurii wai ani abi aboro, si  nga: rangi kpoto boro watadu ngbatunga ni, kumuko, gbiati garã boro. Wa ani nikaa fura tipa agu apai re ni basasa, ani nika wirikapai tipa wai rengbe ani ka mangapai kuti ga Yesu zinahe.

3, 4. (a) Gini apai naˈaria ga gu mokedi nangia Petero bipai tipa aGendiria? (Oni bi gu sura du ti tonatonaha.) (b) Gini vovo rengo Yekova aundo Petero ko rugutiko na ni?

³ Mo berẽnga pa agu apai naata rii Petero yo ho i aya ni fuko ko ndu ku Kaisaria yo kua gu Gendiria yo nangia Korunerio. (Amo. 10:17-29) Wakina gu kura aYudo naadu ti regbo Petero, ko asono na gu ida nga aGendiria angia bibiriko aboro. Ono wa si avura duwo, apai aima manga Petero nga gu nasa gupai nga ko tona berã kia. Ni kpiapai, Petero abi yuguyugupai. (Amo. 10:9-16) Ginihe Petero abihe? Ko abi remu na bibiriko anya rogoyo i nizogoho fuko ngbangbaturũ yo, na fugo ki poi koyo du ko ni ki ya: “Mo gúari Petero; mo ími agu ra ka ri ra!” Petero aká nyanyaki bara biata. Ai gu regbo ko ani ká, fugo aniye ngbangbaturũ yo ki ya “gu girisi Mbori ka mo sà nga ha ni nyakorokpa ya.” Fuo gu yuguyugupai re nyasi, Petero aaruganga tiko na gupai gu fugore aaida ka gumbaha fuko te. Fuo gure, aboro ki ye yo du Korunerio ni. Fuo Petero gbia rugapai be ziazia toro, ko andu na agu aboro naye re kua Korunerio yo.

⁴ Ka Petero asapungbanga kuti gupai ko abihe ni bangiriko, ka ko andunga kua Korunerio yo te. AYudo anaarimongo kua aGendiria yo te. Tipagine Petero andu ti ni wa si avura du vurũ nga iraira bipai tipa kura aboro aima ziobaha kpotoko yo? Gu yuguyugupai Petero abihe gbiati gu kidohe ziazia toro afuhe fuko aima du na bakere maapai kurii ko. Fuo Petero gi gupai Korunerio agumbaha, ko aya: “Mi ini ni rengo ya Mbori akpara nga aboro te; ono dagba rika aboro yo dunduko gu ni nagunde ti ko, ki nimangi rurupai, kina ni ngba ti ko.” (Amo. 10:34, 35) Gi vovo giarogopaiyo re aima fu ngbarago fu Petero na si aima rengba kadu na maapai kuri aKristano dunduko. Ngba gini gene?

5. (a) Ginipai Yekova aida aKristano dunduko rugutiyo na ni? (b) Ginipai rengbe kadu kindi rogo rani yo si ki vura du vurũ nga ani ima ino rengo?

⁵ Yekova aˈaundo aKristano dunduko rogo Petero yo tipa i ini gupai nga Ko akparanga aboro te. Ko abingo pa rangi kpotose, ngbatunga, ringara, asino, afugo na nyanyakipaha te. Mbori nakpinyemu ai gu boro nagunde ti ko na kini mangi gupai du ni ruruhe. (Gara. 3:26-28; Yugo. 7:9, 10) Na si nawira gupai nirengo nga, mo ima ino gipai re. Ono na ka si du nga mo sono rogo gu ringara watadu rogo gu kporo naima hi be gu sino nga ga soga kura aboro? Mo ima rengba kaa bi tiro nga gu sino nga ga kpara aboro tiro te, ono tie, si ima rengba kadu nga gu sino nga ga soga kura aboro kina rogo ro yo kindi. Zavura Petero naadu na gu mamu nga ga yugo gupai nga Yekova akparanga aboro te, ko aima ye ki yugu gu sino kusa nga ga soga kura aboro. (Gara. 2:11-14) Waigu rengbe ani ka giasangba Yesu na ki mbu sapangbanga aboro kuti wai ani abi yo?

6. (a) Ginipai rengbe ka undo rani ani di gu sino nga ga soga kura aboro kusayo ngbadurani yo? (b) Ginipai gupai kura wirina sa akehe ayugoho tipa ko?

⁶ Si naida ani wisigi tirani wenengai ringbisihe kuti Fugo Mbori tipa ka bihe singia ani naka kindi kuti gu sino nga ga soga kura aboro. (Tam. 119:105) Ka si vura du vurũ nga ani arengbanga ka bi gu sino ku rogo rani yo nga ga soga kura aboro te, ani ima rengba ka sana kura aboro singia i bi gu sino re ku rogo rani yo. (Gara. 2:11, 14) Si ima rengba kadu nga agi asino re ima ziobaha tirani ka ani ainongo pai tipaha ya. Ni kpiapai, oni makianga gipai re, kura wirina sa nga gu ko du na asunge be ko rogo riigbu akepai fu be-basunge tipa arogotise nga aguyo naamanga sunge Kindo ti aregbo dũ. Gu wirina ko akepai tipa ko na diako re, ko adu rogo gu ngbatunga aboro anaabihe na paha kusende. Si nawira gupai nga, gu wirina  naadu na asunge beko rogo riigbu re aainongo gupai nga ko adu na kina iraira bipai tipa gi ngbatunga aboro anaabihe na paha kusende re te. Rogo gupai yo ko akehe, ko apeke badungu wene apai tipa gu wirina re; ono tie, ko adigisihe ni ya ko wẽ: “Wa vura duhe nga ko rogo [gi ngbatunga re], gako mangaapai gbiati gako gene raka naundo kura aboro i ini gupai nga padu boro [rogo gi ngbatunga re] ayugongo gupai nga ni ni bibiriko ni na gani gene raka na umba paha wa ga gu kura aboro du rogo [gi] ngbatunga re te.” Ginipai si ayugoho furani? Ka ani vura du na kina gini asunge berani rogo ga Yekova riigbu, si naida ani wisigi tirani wenengai na kidu zaaza tipa ka dia undo kugume tipa wa ka ani rengbe ka ino singia gu sino nga ga soga kura aboro kindi kpotorani yo. Gini kurapai berewe rengbe ani ka mangaha?

7. Waigu rengbe ani ka yugo gupai nga ani nazaka ngbadurani yo?

⁷ Ka ani zaki ngbadurani yo, ani nika mbu nyemuse si dibe iraira bipai tipa kura aboro. (2 Kor. 6:11-13) Ya mo mo naakpinyemu kaa koda tiro na kina agu aboro du rangi kpoto yo, ngbatungayo, gayo ringara, asinoyo, afugoyo wakina gamo? Ka singia wo duhe, mo asadi kaa dia regbo na gu kura aboro a. Mo ima rengba ka yamba agu awirina adunga apai tipa yo wa gamo ya tipa oni tungusipai na yo watadu ka yamba yo ku kpuro yo tipa riahe watadu sungo. (Amo. 16:14, 15) Ka mo mangihe wo, mo nika hiiso ngbaduroyo na nyemuse ka ba adunga ho tipa soga kura aboro ya. Ono kura abangiriba kinaho ani naasapangbanga aboro rogoho kuti wai ani abi yo. Ani sakingo pai tipa aũkumuko.

8. Ringbisihe kuti Pa Amotumo 19:15, waigu rengbe aũkumuko watadu rungo kadu na maapai kurii wai ani abi aboro?

⁸ Aũkumuko nga kurapai rengbe kadu na maapai kurii wai ani abi aboro. Pa Amotumo 19:15 naya: “Ka oni niírasi nga sarangbanga ya, ka oni nibérẽ nga padu boro ni rungorungo ni ya, watadu gunde ti gu ni du ni bakere ni a ya, ono oni ka sara ngbanga ni ruru he fu akuaroni.” Ono wai rengbe padu boro ni irakumuko watadu irarungo kadu na maapai kuriipa wai ani abi ni?

9. Gini pangbanga du ni pa gberãrago ono nga rengo Soromo akehe, na ginipai si ayugoho furani?

⁹ Ziazia toro asa Soromo ko ke gu pangbanga tipa kpakpa aboro du ni pa gberãrago ono nga rengo. Rogo Asanza 14:20, ko aya: “I nasoga rungorungo boro asoga zavura akurani vurũ, ono irakumuko du na dungu abadiani.” Ginipai gi sanza re ayugoho furani? Si nayugo gupai nga ka ani adunga na rubangirise ya, ani ima rengba ka tona kpinyemu kaa zio bakure na kina agu awirina nga airakumuko na kini ne agu awirina nga airarungo. Tipagine duhe ti ni ni kerepai kaa sapangbanga aboro nibipa agu ahe du beyo?

10. Gini kpakarapai Yakoba azahe tipaha?

¹⁰ Ka ani asapangbanga aboro nibipa agu aũkumuko du beyo, ani ima rengba ka kusa kparakaro rogo dungurati. Gu bawiriki nangia Yakoba afu zahe nga gipai re aakparaka gu kura adungurati naadu rogo bambata kama agarã. (Oni gedi Yakoba 2:1-4.) Si naida ani du na rubangirise ka zanga mbu gi ngbatunga berãpai re si du na maapai kurii gaani adungurati areme. Waigu rengbe ani ka sovura kuti gupai nga kaa maamburu gaani sapangbanga rii gupai ani abihe ni bangirani?

11. Ya mo aũkumuko rengbe kadu na maapai kurii ga boro pagume na Yekova? Oni sakingo rogoyo.

¹¹ Si naida ani bi awirinarani wa gu Yekova abi yo. Anga boro na nyanyakipa ni fu Yekova mbiko ni nga irakumuko watadu ni nga irarungo te. Pa gaani pagume na Yekova arunga riipa bange agu aũkumuko du berani watadu agu ahe ani azingo tipaha te. Ono wa vura duhe nga si ni rengo nga Yesu aya “kpakarakpakara pai nga ha fu gu ni kumuko akumuko ka rima ku rogo gu ngbi nga ga  ngbangbaturũ,” ko aayanga wẽ ka ni rimingo te te. (Mt. 19:23) Berewe, Yesu agumba gupai a nga: “Aboro maku nga oni, rungorungo aboro, bambiko ga Mbori ngbi nga gaoni.” (Rk. 6:20) Ono tie, gipai re aayugongo gupai nga rungorungo aboro dunduko nika gbia kparakpara amaku na ki degetuyo wenengai kuti ga Yesu yugopai te. Badungu rungorungo aboro naadeganga tuyo kuti ga Yesu yugopai ya. Gu memepai duho nga, Ka ani sapungo ngbanga ga boro pagume na Yekova ringbisihe kuti agu ahe du be ni ya.

12. Gini arugute Ziazia Kekeapai afuhe fu airakumuko gbiati rungorungo aboro?

¹² Si ni pa maku furani kadu na awirina nga airakumuko na aguyo nga airarungo nga aguyo kpinyemu Yekova na kini mangisunge fuko na ngbaduyo yo dunduko. Ziazia Kekeapai nangarasa agu boro nga airakumuko nga “ka i mói nga bangiriyo ti ũkumuko ya . . . . ono koyo du Mbori ni.” (Oni gedi 1 Timoteo 6:17-19.) Ti kina gu bangisa regbo re, Fugo Mbori nazungodi ga Mbori aboro dunduko, singia kumukokumuko yo watadu rungorungo yo nga si naida i du na rubangirise tipa ka zanga kpinyemu marã. (1 Tim. 6:9, 10) Nirengo, ka ani zaki bangirani kini bi awirinarani wa gu Yekova abi yo, ani sapungo ngbanga yo ringbisihe kuti agu ahe du beyo watadu agu ahe adunga beyo ya te. Ono na ginipai tigaha du tipa garã boro? Ya mo si nga wene ndupai tipa ka sapangbanga aboro? Ani bingoho.

13. Gini apai Ziazia Kekeapai ayugoho furani nibipa irisa kuru aboro?

¹³ Ziazia Kekeapai ninaaruga rani dedede nga ani yugu irisa fu kuru aboro. Pa Amotumo 19:32 naya: “Oni arú ku ari bara bangiri gbinza aboro, ki niirisi kuru aboro, oni ki nigunde ti gaoni Mbori.” Asanza 16:31 nape gupai furani nga “nvue nga kpakpari taarimo fu boro; ni nibi he be kina gu pai nga ga rurupai.” Berewe a, Pauro arugu Timoteo nga ka ko bisiranga pa sosono boro ya ono ko niibi ni wa bako. (1 Tim. 5:1, 2) Wa vura duhe nga Timoteo adu na bete pagbia beko kurii gi sosono awirina re, si aaida ko nimangipai na yo rogo nunga yo na irisa.

14. Ti gini regbo si aida ani rugu gu boro du ni kuru ni tirani?

¹⁴ Ono tie, na ka si du nga kuru boro nata ino aino kini mangi ingapai watadu kini sonosi gupai asanga ngbarago ti Yekova ya? Yekova asapanga ngbanga boro kuti tama ni te na ko ambunga gu boro namanga ingapai niwia mbiko gupai gbua nga ni nga sosono boro te. Oni bingo gupai du rogo Yesaya 65:20 nga gu naya: “Boro ingapai du garãni 100, ni adú ni tiwatiwa ni.” Kina gu bangisapai re a i nayuguhe rogo ga Yezekere yuguyugupai yo. (Yeze. 9:5-7) Sidu tie, gupai si aida si du na nyanyakipaha gbe bangirani nga ka fu irisa fu gu ko nga Bakuru Ko du ho kindi, nga Yekova Mbori. (Dan. 7:9, 10, 13, 14) Ka ani mangihe wo, ani gunde nga ka fu rugute fu gu boro naida undo zanga bipa garã ni te.​—Gara. 6:1.

15. Ginipai ani awirikaha be gu mokedi nangia Pauro nibipa yugo irisa fu gu paranga awirina nga akumba?

¹⁵ Na ginipai tigaha du tipa gu paranga awirina nga akumba du rogo dungurati? Waigu oni abi yo? Gu mokedi nangia Pauro ake gupai fu gu paranga kumba nangia Timoteo, nga: “Ka boro páyasi nga pa ro mbiko wa du mo ni paranga wa sa ya; ono mo du ni kpia pai fu agu yo idi pai, rogo fugo, rogo sino unga, rogo nyemuse, rogo idapase, na rogo wene sino a.” (1 Tim. 4:12) Ti gu regbo Pauro ake agi afugo re, garã Timoteo adu wa 30. Ono wa si avura duwo, Pauro aima fu nyanyakipa asunge fuko. Ginipai gipai re ayugoho furani? Ka ani ya sapungo ngbanga paranga awirina nga akumba gbua mbiko garã yo ya. Si naida ani tingidi gupai nga zavura gaani Gbia nga Yesu anyasi ga Mbori sunge  dunduko auru kpotosende mbuko kindi na garãko nga 33.

16, 17. (a) Wai du abaakumba adiaberã singia wirina rẽ tipa i idipa ni ni da ni moundo abaakumba watadu ni bakumba? (b) Waigu rengbe agu abipai nga ga boro watadu sino ngbatunga ka tagbagatihe na Ziazia Kekeapai?

¹⁶ Ani ima rengba kadu rogo gu ngbatunga nabi paranga akumba na payo kusende. Kangia wo duhe, abaakumba rogo dungurati ima rengba kadu na ndundu tipa ka ida pa agu awirina naima rẽ kada ni amoundo abaakumba watadu ni abaakumba. Si naida abaakumba dunduko tingidi gupai nga Ziazia Kekeapai amaanga garã tipa boro da ti ni mbata ni kini ru ka rẽ tipa i idi pa ni ni moundo abaakumba watadu ni bakumba te. (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9) Ka si du nga bakumba moi ndiko kuti gu bipai du aboro na ni rogo gani ngbatunga, ni amanganga pai kuti Ziazia Kekeapai te. Si aidanga i wisigi paranga akumba kuti gu bipai nga ga sino ngbatunga te, ono kuti agu arugute du rogo Fugo Mbori yo.​—2 Tim. 3:16, 17.

¹⁷ Oni bingo wai gi bipai nga ga asino ngbatunga adunga kuti Ziazia Kekeapai re ya narengbe ka ká na agu awirina naima rẽ tipa i idipa yo ni amoundo abaakumba watadu ni abaakumba. Rogo kura ringara sa, i afu nyanyakipa asunge fu gu moundo abaakumba naaima rẽ. Wa si avura du nga agu abaakumba naadu rogo gako dungurati aima ida kuti gupai nga gi wirina re ima da ti agu apai Ziazia Kekeapai aidaha tipa ka rẽ tipa sunge abaakumba, i aaidanga pa ko te. Bete kura abaakumba aka kuti gupai nga gu wirina re nangera ni tooni ko tipa kadu ni bakumba. Si nafu kina gberãrago nga, i aká ka idapa gi wirina re ko da ni bakumba mbiko gupai gbua nga wai ko aangera. Wa vura duhe nga gere gbua nga bangisa kpiapai, atingidapai nayugo gupai nga gi ngbatunga berãpai re na maapai kurii badungu awirina rogo kura apapara zegino. Si ni nyanyakipa pai nga si naida ani kido kuti Ziazia Kekeapai kuba gupai nga ka kido kuti gaani sino ngbatunga watadu gaani abipai! Si nga gu yangara gene rengbe ani ka giasangba Yesu ngbaha na ki mbu sapangbanga aboro kuti wai ani abi yo.

18, 19. Ginipai si aidaha berani ka si du nga ani naida ka bi aboro wa gu Yekova abi yo?

¹⁸ Wa vura duhe nga ani nga kpakpa aboro, ani ima rengba kaa bi aboro wa gu Yekova abi yo zanga kparakaro. (Amo. 10:34, 35) Ono tipa ka mangaha wo, si naida ani naamanga ome amanga kindi na kini tingidi tirani dedede na agu atingidapai du rogo Fugo Mbori yo. Ni manga ani pai kuti agi atingidapai re, ani nika giasangba ga Yesu zinahe ki mbu sapangbanga aboro kuti wai ani abi yo.​—Yo. 7:24.

¹⁹ Barambeda, gaani Bakindo nga Yesu Kristo nika sapangbanga ngbatunga aboro dunduko na rurupai, angianga kuti bi pai ni bangiriko watadu gia pai ni tuko ya. (Yes. 11:3, 4) Nairiwo gu bawenepai nika ngiaha re!