NŨNDŨ maũndũ metu nĩmaendeee kwongeleka “mĩthenyanĩ ya mũminũkĩlyo,” andũ ma Yeova me na vata mwingĩ wa kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo. (2 Tim. 3:1-5) Tũthyũlũlũkĩtwe nĩ andũ meyendete ene, mate na wĩw’ano, na mate na wĩting’o. Andũ ala methĩawa mailye ũu mai wũmĩĩsyo o na vanini. Kwoou kĩla Mũklĩsto aĩle kwĩkũlya-ĩ: ‘Nyie nĩnĩthĩwa nĩkwatĩtwe nĩ veva ũla wĩthĩawa na andũ ma nthĩ ala matethĩawa na wũmĩĩsyo? Ndonya kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo wa w’o ata? Na nũndũ nguma ĩno nĩ ya vata kwa Aklĩsto, ndonya kwĩka ata nĩ kana nĩendeee kwĩthĩwa nayo?’

Mbivilia yonanasya kana kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo ti o kũng’ang’ana na mathĩna ũtesĩ ũkaumĩlĩĩla va. Mũndũ wĩ wũmĩĩsyo omĩĩasya e na wĩkwatyo. Ndesũanĩĩaa o we mwene, ĩndĩ nũthĩnĩkĩaa ala angĩ, o na ũla ũtumĩte alika thĩnanĩ. Kwoou o na yĩla wavĩtĩw’a kana yĩla wathatw’a, ekalaa ekwatĩtye kana maũndũ no maalyũke, na ngwatanĩo yake na ũla ũmũvĩtĩsye ĩiseũva ĩngĩ. Kĩu no kĩtũtetheesye kũelewa nĩkĩ Mbivilia ĩwetete ‘wũmĩĩsyo’ mbee wa nguma ingĩ kauta ila ikuĩtwe nĩ wendo. * (1 Ako. 13:4) O na ĩngĩ ĩwetete kana “wũmĩĩsyo” nĩ kĩlungu kĩmwe kya “ũsyao wa Veva.” (Aka. 5:22, 23) Ĩndĩ yo tũtonya kwĩka ata nĩ kana twĩthĩwe na nguma ĩsu?

Nĩ kana twĩthĩwe na wũmĩĩsyo, nĩtwaĩle kũvoya Yeova atũnenge veva wake, nũndũ nũmanengae ala mamwĩkwatasya. (Luka 11:13) O na kau veva wa Ngai wĩ vinya mwingĩ, nĩtwaĩle kwĩkĩa kĩthito twĩke kwosana na kĩla twavoya. (Sav. 86:10, 11) Ũu wĩonany’a kana nĩtwaĩle kwĩka kyonthe kĩla tũtonya nĩ kana twĩthĩawe na wũmĩĩsyo kĩla ĩvinda. O na vailye ũu, mavinda amwe no tũemwe nĩ kwĩka ũu. Nĩ kyaũ kĩtonya kũtũtetheesya?

No twĩthĩwe na wũmĩĩsyo tweemanyĩsya na twaatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ. Mũtũmwa Vaulo nĩwaneeneie ĩũlũ wa kwĩvw’ĩka “mũndũ mweũ,” na “wũmĩĩsyo” nĩ ũndũ ũmwe wonanasya kana nĩtwĩkĩte ũu. Atwĩkĩie vinya tũeke “mũuo wa Klĩsto ũsumbĩke ngoonĩ [sitũ].” (Ako. 3:10, 12, 15) Tũtonya kũeka mũuo wa Klĩsto “ũsumbĩke” ngoonĩ sitũ kwa kũĩkĩĩa vyũ, o tondũ Yesũ waĩkĩĩte, kana Ngai akalũnga maũndũ ala matũthĩnasya ĩvinda yake yavika. Twaatĩĩa ngelekany’o ya Yesũ, tũikaeka kũmĩĩsya o na maũndũ maitũ mekala ata.—Yoa. 14:27; 16:33.

O na kau twĩ na mea ma kwona nthĩ nzaũ ĩla Ngai ũtwathĩte, nĩtwĩmanyĩasya kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo twavindĩĩsya ũndũ Yeova wĩthĩĩtwe aitũmĩĩsya. Maandĩko matũĩkĩĩthĩtye kana “Mwĩaĩi nde kĩkono ũndũ wa kwĩanĩsya watho wake, tondũ amwe matalaa kĩkono; ĩndĩ nũnũkũmĩĩsya ũndũ wenyu, atekwenda ũmwe o na wĩva ae, ĩndĩ endaa onthe mavikĩe  ũalyũlonĩ wa ngoo.” (2 Vet. 3:9) Twasũanĩa ũndũ Yeova wĩthĩĩtwe aitũmĩĩsya, kĩu tyo kĩtume o naitũ twenda kũmĩĩsya angĩ? (Alo. 2:4) Ĩndĩ nĩ mavinda ta meva tũtonya kwasya kana nĩtwĩthĩawa na vata kũmĩĩsya?

Ve maũndũ maingĩ tũkomanaa namo kĩla mũthenya matonya kũtuma vethĩwa na vata wa kũmĩĩsya. Kwa ngelekany’o, no wĩthĩwe na ũndũ wa vata ũkwenda kũweta mũndũ ũngĩ aineena, ĩndĩ ũyona ve vata wa kũmĩĩsya nginya ambe kũmina kũneena nĩ kana naku ũneene. (Yak. 1:19) O na ĩngĩ, no wĩthĩwe na vata wa kũmĩĩsya kwĩkalany’a na ana-a-asa na eĩtu-a-asa me imanyĩo imwe itakwendeeasya. Vandũ va kũthatw’a nĩ maũndũ ta asu, nũseo kũsũanĩa ũndũ Yeova na Yesũ momĩĩasya mawonzu maitũ. Maitindaa masianĩtye mũno na tũmavĩtyo tũte vala tũĩ tũla ithyĩ tũtonya kwĩka. Vandũ va ũu, masiasya nguma sitũ nzeo na maiendeea kũtũmĩĩsya tũyĩkĩa kĩthito twĩthĩwe Aklĩsto aseango.—1 Tim. 1:16; 1 Vet. 3:12.

Ũndũ ũngĩ ũtonya kũtuma twĩthĩwa na vata wa kũmĩĩsya nĩ yĩla mũndũ wasya nĩtũnawetie kana tweeka ũndũ mũthũku. Mavinda maingĩ no tũthate mĩtũkĩ kana tũkambĩĩa kwĩtetea. Ĩndĩ Ndeto ya Ngai ĩnenganĩte ũtao wĩ kĩvathũkany’o. Yaĩtye: “Mũmĩĩsya vevanĩ nĩ kavaa kwĩ mwĩkathĩĩi vevanĩ. Ndũkethĩwe wĩ mĩtũkĩ kũthata vevanĩ waku; nũndũ ũthatu wĩkalaa kĩthũinĩ kya ndia.” (Mũta. 7:8, 9) Kwoou o na ethĩwa twĩneenewa ũvũngũ vyũ, nĩtwaĩle kũmĩĩsya tũikasũngĩe naĩ. Mwolooto o ũsu now’o Yesũ watũmĩie yĩla angĩ mamũneeneie naĩ vate kĩtumi.—Mt. 11:19.

Asyai o namo nĩmaĩle kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo yĩla syana syoo syambĩĩa kwĩthĩwa na mawoni kana wendi ũtaĩle, kana yĩla syambĩĩa kwendeew’a nĩ maũndũ mataĩle. Twose ngelekany’o ya Mattias, ũla wĩthĩawa Mbetheli ya Scandinavia. Yĩla waĩ wa mũika nĩwathekeeawa nĩ syana ila ingĩ sukulu nũndũ wa maũndũ ala waĩkĩĩaa. Mbeenĩ asyai make mayeesĩ ũndũ ũsu. Ĩndĩ nĩmesie kũmanya kĩla kyaendeee moona mwana woo ambĩĩa kwĩthĩwa na nzika ĩũlũ wa maũndũ ala weemanyĩĩtye. Ĩthe wa Mattias, ũla wĩtawa Gillis, aĩtye, “Ĩvindanĩ yĩu twaĩ na vata wa kũmĩĩsya mũno.” Mattias aĩ atonya kũkũlya: “We Ngai nũũ? Yo kwa w’o Mbivilia nĩ Ndeto ya Ngai? Tũtonya kũmanya ata kana kwa w’o Ngai nĩwe wendaa twĩke ũndũ ũũ?” O na aĩ atonya kũkũlya ĩthe: “Vo ve mũndũ waĩle kũnzilĩla aĩ no ũndũ nĩ na woni wĩ kĩvathũkany’o nenyu kana ndikũĩkĩĩa maũndũ ala mũĩkĩĩaa?”

Gillis aendeee kwasya: “Mavinda amwe mwana witũ akũlasya makũlyo athilĩkĩte, na ti ithyĩ weethĩawa athatĩe. Ĩndĩ athataa nũndũ oonaa ũw’o ũimwova mũno akew’a ate mwĩanĩe.” Gillis oosie ĩtambya yĩva? Aĩtye: “Mavinda amwe nĩnekalaa nthĩ nĩ na mwanawa tũkaea ngewa masaa maingĩ. Mavinda maingĩ neekaa kũmwĩthukĩĩsya na ndimũkũlya makũlyo nĩ kana nĩelewe nesa woni wake na ndimanya ũndũ ũkwĩw’a. Na mavinda angĩ neekaa kũmũelesya ũndũ mũna, na ndimũnenga mũthenya ũmwe kana o yĩana ũna avindĩĩsye ũndũ ũsu tũtanamba  kũũneenea ĩngĩ. Na ĩndĩ ve mavinda neekaa kũmwĩa anenge mĩthenya ya kũtala nĩsũanĩe kĩla wambelesya. Maũndũ asu twaneeneaa mavinda kwa mavinda nĩ na Mattias nĩmamũtetheeisye aelewa na eetĩkĩla momanyĩsyo ta nthembo ya wovosyo na ũsumbĩki mũnene wa Ngai, na aelewa kana Yeova nũtwendete. O na kau nĩvakuie ĩvinda na ndwaĩ ũndũ wĩ laisi, ngoo yake nĩyesie kwambĩĩa kũmwenda Yeova o kavola kwa kavola. Nyie na kĩveti kyakwa nĩtwĩw’aa mũyo mũno nũndũ kĩthito kitũ na wũmĩĩsyo witũ nĩwatetheeisye mwana witũ e wa mũika amwende Yeova.”

Gillis na mũka nĩmamwĩkwatisye Yeova amatetheesye na maendeea kũtetheesya mwana woo me na wũmĩĩsyo. Gillis aĩtye, “Mavinda maingĩ nĩnatavasya Mattias kana nĩtũmwendete mũno, na ngamũtavya kana kĩu nĩkyatumaa nĩ na inyia wake tũvoya Yeova amũtetheesye kũelewa maũndũ.” Asyai asu nĩmatanaa mũno nũndũ wa wũmĩĩsyo woo.

Aklĩsto ma w’o nĩmaĩle kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo na wendo yĩla meũsũvĩa andũ ma mũsyĩ kana anyanya moo ala maemeewe nĩ ũwau. Kwasũanĩa ĩũlũ wa Ellen, * ũla o nake wĩkalaa Scandinavia.

Myaka vakuvĩ nyanya mĩvĩtu, mũũme wa Ellen nĩwakũniwe nĩ stroke kelĩ, na kĩu kyatuma kĩlĩko kyake kĩeka kũthũkũma nesa. Nũndũ wa ũu, ndesĩ kwĩw’ĩa mũndũ tei, ndesĩ kũtana, o na ndesĩ kwĩw’a kyeva. Ellen ew’aa aitavĩwe mũno nĩ ũndũ ũsu. Easya, “Kĩla kĩndethetye nĩ kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo na kũvoya na kĩthing’ĩĩsyo.” Aendeee kwasya: “Ĩandĩko yĩla nendete vyũ nĩ Avilivi 4:13, yĩla yaĩtye: ‘Nĩndonya maũndũ onthe nthĩnĩ wake ũla ũndonyethasya.’” Nũndũ wa ũtonyi ũsu, Ellen nĩwũmĩĩasya e na mũĩkĩĩo vyũ kana Yeova nũkũmũtetheesya.—Sav. 62:5, 6.

Yeova nĩwe ngelekany’o ĩla nzeo vyũ tũtonya kũatĩĩa ya kwĩthĩwa na wũmĩĩsyo. (2 Vet. 3:15) Ve ngewa mbingĩ syĩ Ndetonĩ ya Ngai syonanĩtye mavinda Yeova woonanisye wũmĩĩsyo kwa nzĩa ya mwanya. (Nee. 9:30; Isa. 30:18) Kwa ngelekany’o, Yeova eekie ata yĩla Avalaamu wamũkũlilye makũlyo maatĩanĩe ĩũlũ wa ũtwi wake wa kwananga Sotomo? Mbee vyũ, ngewa ĩsu yonanĩtye kana Yeova ndaamũtilĩĩla aendeee kũneena. Vandũ va ũu, Yeova nĩwamũmĩĩasya akamina kũkũlya kĩla ĩkũlyo na aimũnenga mwanya wa kwĩyĩelesya. Na ĩndĩ nĩ kana Yeova onany’e kana nĩwamwĩthukĩĩsye nesa, nĩwatũngĩlĩĩlaa kĩla Avalaamu waweta kĩũmũthĩny’a. O na nĩwamũĩkĩĩthisye kana ndesa kwananga Sotomo o na ethĩwa no andũ ĩkũmi aĩkĩĩku me ndũanĩ ĩsu. (Mwa. 18:22-33) Yeova nĩwe wĩthĩawa na wũmĩĩsyo vyũ, wĩthukĩĩasya nesa vyũ, na no we ũtonya kwĩsiĩĩa nesa vyũ!

Wũmĩĩsyo ũla umaa kwa Ngai nĩ kĩlungu kĩmwe kya vata vyũ kya ũla mũndũ mweũ kĩla Mũklĩsto waĩle kwĩvw’ĩka. Tweekĩa kĩthito twĩthĩwe na nguma ĩsu nzeo, tũkeethĩawa tũimũtaĩa Ĩthe waitũ wa ĩtunĩ, ũla wĩ wũmĩĩsyo na ũtũthĩnĩkĩaa. Na nũndũ wa ũu, tũitalwa vamwe na “ala meũtiĩwa matho kwondũ wa mũĩkĩĩo na wũmĩĩsyo.”—Aevl. 6:10-12.