1. Lelaa lem i tôñ ndigi ni bésbomede i nla tihba suhulnyuu yés?

INYUKI mam di nigil i Bañga i Djob ma yé ndutu i bii i bisélél? Njom yada i yé le, i mbéda suhulnyuu inyu boñ yom i yé loñge, ni le hala a ntomb bé i tééda suhulnyuu. Munu “dilo di nsôk” tini, ‘bôt ba ntôñ ndigi ni bomede, ba gwéhék moni, ba humblak manyuu, ba bak bôt [ba ngôk],’ ni ‘bôt ba [nhañ hôtnyuu],’ bon ba nkéña bés. (2 Ti. 3:1-3, MN) Bés bagwélél ba Djob, di nyi le bihiumul bi bi yé bibe, ndi ngéda ba mpôdôl tole ba mbégés i bôt ba gwé bilem bibe bi, ni lelaa ba niñ loñge, di nla bôdôl emel i ba kiki bo, ni i bana mam malam ba gwé. (Tjé. 37:1; 73:3) Mut a nla badba le: “Baa me gwé ngim njom i ntinde me i bii gwéñe bi bôt i bisu, iloo gwem? Ibale me nyila ‘nu a nlôôha ntitigi,’ baa bôt ba ga ti ki me lipém?” (Luk. 9:48) Ngéda di nwas lem bôt ba nkoñ isi ba gwé i tôñ ndik ni bomede le i yoña bés, hala a nla boñ le di nimis maada malam di gwé ni bilôk bikéé gwés ikété likoda, kayéle bôt bape ba lah ha bé yimbe le di yé bañga bikristen. Ndi, di gwé bisai ngéda  di nigil ndémbél ilam i bagwélél ba Nyambe di nléba i Bibel inyu kôna bo.

2. Bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél i bagwélél ba Nyambe ba kôba?

² Ibale di gwé ngôñ i nigle bagwélél ba Nyambe ba kôba, di nlama tibil nigil mam ba bi boñ, kayéle di noode tehe lelaa di nla kôna bo. Lelaa ba bi yila mawanda ma Djob, lelaa ba bi lémél nye, ni lelaa ba bi la pam i boñ sômbôl yé? Ntén yigil unu, u yé nseñ ngandak inyu je wés i pes mbuu.

3, 4. (a) Lelaa di nkôs biniigana i pes mbuu? (b) Inyuki di nla kal le, bijek bi mbuu bi ta ndik bé biniigana di nkôhna?

³ Di nkôhna ngandak maéba ni biniigana ni njel Bibel, bikaat gwés, bisite gwés, JW Nkuu biliñgeliñge, makoda, ni makoda més makeñi. Ndi inoñnaga ni bibañga bi Yésu bi di nléba i kaat Yôhanes 4:34, bijek bi mbuu bi ta ndik bé biniigana di nkôhna. Bi yé ki kii ipe? Yésu a kal le: “Bijek gwem bi yé i boñ sômbôl i nu a bi om me, ni i yônôs nson wé.”

⁴ Inyu Yésu, i boñ sômbôl i Nyambe i yé ikété bijek bi mbuu. Inyuki di nla kal le i boñ sômbôl i Nyambe i yé kiki bijek? Nlélém kiki bijek bilam bi nôgha nyuu yés loñge, i boñ sômbôl Nyambe i nlédés hémle yés, i tinak ki ñem wés maséé. Kiki hihéga, ngélé yañen u ma ke i likoda inyu likalô, u nôgdaga waa, ndi mbus likalô u nôgda ngui, u bak ki maséé?

5. Imbe bom di nla kôs ngéda di mboñ mam ni pék?

⁵ I bii biniigana bi Djob i bisélél, i yé njel pék. (Tjé. 107:43) Di kôli boñ biliya bi ngui i bana pék, ngéda di nhoñol bibom bi mbem bés. Bibel i nkal le: “Gwom gwobisôna bi yé le bi kon we ngôñ to yada i nkola bé ni yo. . . . I yé e i niñ inyu ba ba ngwel yo, hi mut a nsiñip mu, a yé kimasoda.” (Bin. 3:13-18) Yésu a kal le: “Ibale ni nyi mam mana, ni yé nsaibak ibale ni mboñ mo.” (Yôh. 13:17) Maséé ma banigil ma bé lama nom ntel ngéda wonsôna ba bé le ba ke ni bisu i boñ mam Yésu a bi niiga bo. Ba bi neebe ndik bé biniigana gwé, ni ndémbél yé ha ngéda ba bi timbhe nsébla wé. Ba bi pohol i niñ hala.

6. Inyuki di nlama ke ni bisu i bana pék?

⁶ I len ini, di nlama ke ni bisu i bii yom di nigil i bisélél. Di yoñ hihéga: Ntibil matôa a nlama bana bikei, bisélél, ni likeñge li bôlô. Ndi bisélél bi, bi nla bé hôla nye ibale a ngwélél bé gwo. Ibale a bi boñ nson u behee, ndi a kéñbaha ki likeñge jé li bôlô, a nlama ke ni bisu i bii mam a bi nigil i bisélél inyu boñ le a tééda likeñge li, ni le a hôla ngandak bôt. Nlélém ni bés, di bi nok maséé i ha mam di bé soñgol i Bibel i bisélél ngéda di bi tip yi maliga. Ndi, di ga kôs maséé ma ma nom ngéda di nke ni bisu i bii biniigana bi Yéhôva i bisélél ni suhulnyuu hiki kel.

7. Bimbe biniigana di nla ôt mu ndémbél i bagwélél ba Nyambe ba kôba?

⁷ Munu yigil ini, di ga wan manjel mahogi ma ma nla bii suhulnyuu yés i biwénél, di ga tehe ki lelaa bagwélél ba Nyambe ba kôba ba bi boma minlélém mi manoodana. Inyu bana hémle i ngui, di nlama ndigi bé nigil biniigana di nkôs, ndi di nlama boñ iloo ha. Jon, hoñol lelaa wemede mede u nla bii hiki litode mu i bisélél, u boñ ki hala ibabé i bem.

8, 9. Miñañ di nléba i kaat Minson mi baôma 14:8-15, mi niiga kii bés inyu suhulnyuu i ñôma Paul? (Béñge titii i bibôdle.)

⁸ Sômbôl i Nyambe i yé le: “Bôt bobasôna ba tohlana, ba pam ki homa ba yé le ba yi maliga.” (1 Ti. 2:4) Lelaa u ntehe bôt bobasôna ba ba yé ngi nigil maliga? Tolakii ñôma Paul a bé ke i mandap ma bibégés i yéñ Lôk Yuda i i bé yi Nyambe, biliya gwé bi bi sugul ndik bé ni Lôk Yuda. A bi tééne yak bôt ba matén mape likalô, ba ba bé bégés bikwéha bi mop. I tééne bo likalô i bi bii suhulnyuu yé i biwénél.

⁹ I bibôdle bi nson u Paul kiki nsañal nu tôbôtôbô i biloñ bipe, bôt ba Likaônia ba bi yoñ nye ni Barnaba kiki mop​—wengoñle bon ba bé bikwéha gwap bi mop le Zeus ni Hermés. Baa Paul bo Barnaba ba bi yéñ kôs lipém li? Baa ba bi tehe hala kiki yom le i bé le i hôgbaha bo mu kii ba bi kôs ndééñga i bitison biba ba bi bôk yuuga? Baa ba bi hégda le jam li, li bé le li ti bo pôla i tjam ñañ nlam? To jam! Kunda yada, ba bi tjél bibégés bi, ba kan mambot map, ba ke ngwéé mabal, ba londok le: “Inyuki ni mboñ mam mana? Yak bés ki di yé bôt kayada kiki bé.”​—M.B. 14:8-15.

10. Inyuki Paul bo Barnaba ba bi tehe le ba yé nlélém kiki bôt ba Likaônia?

¹⁰ Paul bo Barnaba ba bi yis bôt ba Likaônia le, yak bo ba bé bikwéha bi bôt. Ndi ba bi kal bé bo le ba gwé minlélém mi bibégés kiki bo. Nyambe a bi om boba inyu nson u tôbôtôbô. (M.B. 13:2) Ba bi kôs mbuu mpubi, ba kôs ki botñem ikeñi. Ndi Paul bo Barnaba ba bi yi le bôt ba Likaônia ba bé le ba kôs minlélém mi bisai ibale ba leege ñañ nlam loñge.

11. Ngéda di ñañal ñañ nlam, lelaa di nla kôna ndémbél i suhulnyuu i Paul?

¹¹ Lelaa di nla kôna ndémbél i suhulnyuu i Paul? Jam li bisu li yé le, di yoñ yihe le di bana bañ ngôñ i ôt nseñ wo ki wo, tole i neebe bibégés inyu ngim jam di mboñ ni mahôla ma Yéhôva. Hiki wada wés a nlama badba le: ‘Lelaa me ntehe bôt me ntééne likalô? Baa me yé me pôôs bo mahoñol mabe kiki bôt ba libôga ba mbéna boñ?’ Ikété nkoñ isi wonsôna, Mbôgi Yéhôva i yéñ bôt ba mabôga map, ba ba gwé ngôñ i emble ñañ nlam. Hala a yé a bat le ba nigil dilémb ni bilem bi biloñ bi, ngandak bôt ipe i ntodol. Mbôgi Yéhôva i nyéñ bé unda le i nloo bet ba ntééne likalô. Ndi, ba nyéñ le nwin u Ane u tihba ñem u hiki mut.

12. Lelaa Épafra a bi unda le a ntôñ ni lôk kéé ipe?

¹² Njel ipe i ñunda le, ni suhulnyuu di nwas le Yéhôva a éga bés i yé le di soohe inyu ba ba ma kôhna “nlélém tik hémle kiki bés.” (2 Pé. 1:1) Épafra a boñ hala. Bibel i mpôdôl nye ngélé aa ndigi​—mu bikaat gwobisôna Paul a tila ni njel mbuu mpubi. Ngéda a bé mok, Paul a tilna bikristen bi Kôlôsé le Épafra “nyen a nhianda yaga ngéda yosôna inyu nan ikété masoohe.” (Kôl. 4:12) Épafra a bé yi bilôk bikéé gwé loñge loñge, a yoñok ki ndun ni bo. Tolakii a bé “solôñ i mok” i Paul, hala a bi sôña bé nye i tôñ ni lôk kéé yé ipe inyu mam ma mbuu. (Filé. 23) A bi lôl ki bo i mahôla. Baa hala a bé unda bé le a bé tôñ ni bôt bape? I soohe inyu bilôk bikéé gwés bi mbuu i gwé  ngui ngandak, téntén ngéda di mbigda hiki wada wap, di sim-ga jôl jé ikété masoohe més.​—2 Ko. 1:11; Yak. 5:16.

13. Lelaa u nla kôna ndémbél i Épafra ngéda u nsoohe?

¹³ Hoñol i bet u nla sima môl map i ngéda u nsoohe. Kiki Épafra, ngandak lôk kéé i bôlôm ni i bôda i nsoohe inyu lôk kéé yap i likoda, ni mahaa ma ma gwé mbegee ikeñi tole ma ma gwé makidik makeñi i yoñ, tole ma ma mboma manoodana. Ngandak i nsoohe yak inyu bilôk bikéé bipe, bi môl map ma yé i jw.org, i homa a gwé ño nkwel le “Témoins de Jéhovah emprisonnés en raison de leur foi.” (Béñge i si homa le SALLE DE PRESSE > VEILLE JURIDIQUE ET DROITS DE L’HOMME.) Di nla ki hoñol i bet ba nimis i bôt ba ngwés, i bet bikuu bi ntip kwél kii bo nyeñg disi, mbuk mbebi, banop bakeñi ni gwét, ibabé i hôya bet ba nhônba liyep li moni. Ntiik, Ngandak lôk kéé i gwé ngôñ ni masoohe més, ma yéne ki bo mahee. Ngéda di nsoohene bo, di ñunda le di ntôñ ndik bé ni bésbomede, ndi le di ntôñ yak ni bôt bape. (Fil. 2:4) Yéhôva a nok mintén mi masoohe mi.

14. Lelaa Yéhôva a ñunda ndémbél i emble bape?

¹⁴ Njel ipe i ñunda le di yé suhulnyuu i yé le, di ba bebee i emble bôt. Kaat Yakôbô 1:19 i nkal le di nlama ‘hoo emble.’ Yéhôva nyemede a yé ndémbél i mbôk ni i nsôk mu jam li. (Bib. 18:32; Yôs. 10:14) Di wan biniigana di nla ôt mu nkwel di nléba i kaat Manyodi 32:11-14. (Añ.) Tolakii Yéhôva a bééna bé ngôñ ni maéba ma Môsi, a bi ti nye pôla i yelel yom a bé nôgda. Baa u yé le u emble mut a mpot mam ma téé bé ni wongut, u emble ki maéba mé? Ndi ni wongut, Yéhôva a ñemble ba bobasôna ba nsoohe nye ni botñem le a ga timbhe masoohe map.

15. Lelaa di nla nigle Yéhôva mu kii a nti bôt bape lipém?

¹⁵ Hiki wada wés a nlama badba le: ‘Ibale Yéhôva a nsuhus nyemede inyu emble bôt kiki a boñ ni Abraham, Rahel, Môsi, Yôsua, Manôa, Élia, ni Hézékia, bôô ni ngélé yañen i nlôôha ba nseñ le yak me me diihe lôk kéé yem, me undga le me nti bo lipém ngéda me ñemble mahoñol map, me boñok mam inoñnaga ni mahoñol map malam ba nti me? Baa mut a yé ikété likoda jem tole i ndap yem lihaa, nu a gwé ngôñ le me emble nye hanano? Kii me nla boñ? Kii me ga boñ?’​—Bib. 30:6; Bak. 13:9; 1 Bi. 17:22; 2 Miñ. 30:20.

16. Lelaa David a bi boñ ngéda Siméi a bi nyumbla nye?

¹⁶ Suhulnyuu i nhôla ki bés i gwel bésbomede, ngéda ba nsuu bés. (Ef. 4:2) Loñge ndémbél i suhulnyuu i nlébna i kaat 2 Samuel 16:5-13. (Añ.) Siméi, mut ikété lihaa li Saulô a bi sol David ni bagwélél bé, a nyumblaga bo. David a bé le a mélés ni nye, ndi a bi hônba bisol bi. Lelaa David a bi bana ngui i gwel nyemede i nya i? Di nla yi jam li ibale di nwan kaat Tjémbi pes yé aa.

17. Kii i bi hôla David i gwel nyemede, ni lelaa di nla kôna nye?

¹⁷ Bibuk bi njubus kaat Tjémbi pes yé  aa bi ñunda le bi bi tilba ngéda David a “ba kil man wé Absalôm ngwéé.” Milôñ 2 ni 3 mi ntoñol mam ma bi tagbe i pes 16 i kaat i Samuel i yônôs iba. I kaat Tjémbi 3:5, David a nkal le: “Me nlôndôl Yéhôva ni kiñ yem, a ntimbhe me mu hikôa hié hipubhaga.” Yak bés di nla soohe ngéda di boma ngolba. Inyu timbhe masoohe més, Yéhôva a nti bés mbuu mpubi wé u u nhôla bés i hônba. Baa u mbigda ngim mangéda het u gwé ngôñ i gwel wemede, tole het u nlama ba bebee i nwéhél mut a mboñ we béba ngi kôôba? Baa u yé nkwoog bibéya le Yéhôva a nla tehe ndutu yoñ, a ti ki we bisai?

18. Bimbe bisai d’a kôs ibale di nke ni bisu i bii biniigana bi Yéhôva i bisélél?

¹⁸ Ngéda di mboñ jam li téé sép, hala a nlona bés bisai. Hala a nhélés bé bés le kaat Bingéngén 4:7 i nkal le ‘pék i yé jam li nlôôha ba mahee’! Tolakii pék i umne i yi, i nkobla ndik bé le di nlama yi mam momasôna, ndi i mbéñge téntén yak makidik di nlama yoñ. Yak dison di ñunda pék. I pék Nyambe a bi ti dison, yon i ntinde tjo i kôôba bijek gwap i ngéda sép. (Bin. 30:24, 25) Kristô, “pék Nyambe,” a mboñ ndik mam ma nlémél Isañ. (1 Ko. 1:24; Yôh. 8:29) Nyambe a nyi maselna ma yé ipôla i yoñ makidik malam ni i yônôs mo. A mbom ki bet ba ñunda suhulnyuu ni hônba, ni ba ba mboñ mam ma téé. (Añ Matéô 7:21-23.) Jon, sal ni ngui inyu tééda likoda het bañga suhulnyuu i nla nuk. I bii mam di nyi le ma yé maliga i bisélél, i nyoñ ngéda, i badak ki wongut, ndi hala a yé yimbne i suhulnyuu, i i nti bés maséé nano ni i boga ni boga.