1. Byubilo biji na bantu ba mu ino ntanda byakonsha kwitulengela kwikala byepi?

MAMBO ka o kikatezha kwingijisha byo tufunda mu Mambo a Lesa? Kishinka kimo ke kya kuba’mba pa kuba’mba tube kyawama twafwainwa kwipelula. Mu ano “moba a kupelako,” kyakatazha bingi kwikala bepelula mambo tubena kwikala na bantu “betemwatu abo bene, batemwa mali, bejantula, belundumika,” kabiji “babula kwikanya.” (2 Timo. 3:1-3) Atweba bakalume ba Lesa twayuka’mba bino byubilo byatama, pano bino, bantu baji na bino byubilo bakonsha kumweka nobe baikala bulongo ne kwiyowa bwikalo. Kino kyakonsha kwitulengela kwibomvwina kichima. (Sala. 37:1; 73:3) Bantu bamo bakonsha kwiipuzha’mba: ‘Nanchi kyanema kutangizhako bikeba bakwetu kukila byo nkeba nyi? Inge nepelula, nanchi bantu bakaleka kunemeka nyi?’ (Luka 9:48) Inge twaikala na muchima uji na bantu ba mu ino ntanda wa kwitemwatu abo bene wakonsha kwitulengela kubula kumvwañana na bakwetu mu kipwilo ne kubula kuyukanyikwa’mba twibena Kilishitu. Bino inge twafunda pa bakalume ba Lesa bepelwile banembwa mu Baibolo ne  kulondela byubilo byabo mukafuma byawama bingi.

2. Twakonsha kufunjilako ka ku bakalume ba Lesa ba kishinka bajingako kala?

² Inge tubena kukeba kwikala byonka byajinga bakalume ba kishinka banembwa mu Baibolo, twafwainwa kufunda bintu byo baubile byalengejile kuba’mba mufume bintu byawama. Ñanyi kintu kibalengejile kwikala balunda ne Lesa, kutwajijila kwikala na bulunda bwawama ne aye ne kutambula bulume bwa kuba kyaswa muchima wanji? Inge ketufunde ano mashimikila ne kulanguluka-langulukapo tukekala na lwitabilo lwakosa.

3, 4. (a) Tutambwila byepi kajo ka ku mupashi? (b) Mambo ka o twakonsha kwambila’mba kajo ku mupashi kakila kuyukatu bintu?

³ Tutambwila lujimuno lwawama kupichila mu kufunda Baibolo, mabuku alumbulula Baibolo, pa makeyala etu a pa Intaneti, pa JW Broadcasting, ne pa kupwila kwa kipwilo ne kubuñana. Bino Yesu walumbulwile’mba kechi twafwainwa kupelelatu pa kuyuka bintu ne. Waambile’mba: “Kajo kami ke kuba kyaswa muchima wa yewa wantumine ne kupwisha mwingilo wanji.”—Yoa. 4:34.

⁴ Kwi Yesu kajo ka ku mupashi kavwangilemo kulondela lutangijilo lwa Lesa. Nga kajo ka ku mupashi kaji byepi nobe kajo ko tuja? Byonkatu mibiji yetu byo itondwa ne kumweka bulongo inge twaja kajo kawama, ne kajo ka ku mupashi ketulengela kwikala na lwitabilo lwakosa ne luketekelo lwa kwikala myaka ne myaka inge ketube kyaswa muchima wa Lesa. Nanchi mwakiyapo kala ku kupwila kwa kuya mu mwingilo saka mwakooka bino pa kubwela ku nzubo kufuma mu busapwishi mwaikala na lusekelo ne kwikala na bulume jibiji nyi?

5. Ñanyi bintu bifumamo mu kuba bintu na maana?

⁵ Kwikala na maana kulumbulula kwingijisha mikambizho Lesa. (Yako. 3:13) Kwingijisha maana a Lesa mufuma bintu byawama bingi. “Kafwako kintu kyo ukeba kyakonsha kwesakana nao ne. . . . Maana aikala ke kichi kya bumi ku boba bealama, kabiji aba bealama bakekala ba lusekelo.” (Maana 3:13-18) Yesu waambile’mba: “Umvwe anweba mwibiyuka bino bintu, mwatokwa umvwe mwibyuba.” (Yoa. 13:17) Baana ba bwanga bakonsheshe kutwajijila kwikala na lusekelo umvwe balondejile mukambizho wakambizhe Yesu. Mu bwikalo bwabo bonse, bafwainwe kulondela mafunjisho anji ne byo aubanga.

6. Mambo ka o twafwainwa kutwajijila na kwingijisha bintu byo tufunda?

⁶ Kyanema bingi kuchinchika pa kuba twingijishenga bintu byanema byo tufunda lelo jino. Twayai twambe pa muntu wayuka bya kulungisha bintu, kabiji uji na bingijisho byonse bikebewa. Pa kuba’mba bimukwashe, wafwainwa kwibingijisha. Inge waingila uno mwingilo pa myaka yavula kabiji wamuyuka bingi bulongo, wafwainwa kutwajijila kwingila uno mwingilo pa kuba’mba ekale sendwe. Ne atweba, twajinga bingi na lusekelo byo twafunjile bukine mambo twaingijishenga bintu byo twafunjile mu Baibolo. Pano bino, tukekala na lusekelo lwa myaka ne myaka inge twatwajijila kulondela mikambizho ya Yehoba moba onse.

7. Twakonsha kufunjilako ka ku mashimikila a bantu banembwa mu Baibolo?

⁷ Twayai twisambe pa bintu bimo byakonsha kwitulengela kubula kwipelula, ne kumona bakalume ba Lesa ba kishinka ba kala byo batwajijile kwipelula nangwa kya kuba bapichilenga mu bino bintu. Kechi twafwainwa kupelelatu pa kutanga bino byambo ne. Twafwainwa kulangulukapo ne kumona byo twakonsha kwibingijisha mu bwikalo bwetu.

8, 9. Jishimikila jiji pa Byubilo 14:8-15 jibena kumweshapo ka pa kyubilo kya kwipelula kyajingapo ne Paulo? (Monai kipikichala kitanshi.)

⁸ Kyaswa muchima wa Lesa ke kya kuba’mba “bantu bonse bapuluke ne kuyukisha bulongo bukine.” (1 Timo. 2:4) Mumona byepi bantu bakyangye kufunda bukine? Nangwa kya kuba mutumwa Paulo wasapwilanga mu mashinagoga ku Bayudea bayukileko bimo pe Lesa, pano bino, Bayudea kechi bobonkatu bo asapwilangako ne. Kusapwila ku bano bantu bapopwelanga balesa ba bubela kwakonsheshe kulengela Paulo kuleka kwipelula. Mu ñanyi jishinda?

⁹ Pa lwendo lwanji lutanshi lwa bumishonale, Paulo wayijile pamo ne Banabasa mu muzhi wa Lisitila. Bantu ba mu uno muzhi bamwenenga Paulo ne Banabasa nobe balesa, kabiji batatwile kwibatela pa mazhina a balesa babo ba bubela a kuba’mba Zuse ne Helimesa. Paulo ne Banabasa nanchi baswile kwibatumbijika nyi? Nanchi bamwene kino kuba’mba ke kimye kya kukookoloka ku malwa o bapichilemo mu mizhi ibiji yo bafuminemo nyi? Nanchi kechi balangulukilenga kuba’mba kutumbijikwa kukebakwasha kusampanya mambo awama nenyi? Ine. Byo baumvwinetu bino batabawile bivwalo byabo ne kuswatukila mu jibumba ne kwamba na jiwi ja peulu amba: “Anweba bakwetu, mambo ka o mubena kubila bino bintu? Ne atweba twi bantutu byonka byo muji.”—Byu. 14:8-15.

10. Paulo ne Banabasa balumbulwilenga ka byo baambile’mba bajingatu pamo na bena Lisitila?

¹⁰ Paulo ne Banabasa byo baambile’mba nabo bandengamambo, kechi balumbulwilenga’mba bupopweshi bwabo bwajingatu pamo na boba bapopwelanga balesa ba bubela ne. Bano bamishonale babiji bebatumine kwi Lesa. (Byu. 13:2) Bano bantu babiji bashingilwe na mupashi wazhila kabiji bajinga na luketekelo lwawama bingi. Kabiji Paulo ne Banabasa bayukile’mba bena Lisitila nabo bakonsheshe kutambwila mapesho onka o batambwijilepo nabo inge baswile kufunda mambo awama.

11. Twakonsha kwipelula byepi byonka bipelwile Paulo pa kusapwila?

¹¹ Twakonsha kwipelula byepi byonka bipelwile Paulo? Kitanshi, kechi twafwainwa kukebanga kutambula munema na mambo a bintu byo tuba na bulume bwa Yehoba ne. Atweba bonse pa muntu pa muntu twafwainwa kwiipuzha’mba: ‘Mmona byepi bantu bo nsapwilako? Nanchi ne amiwa nji na misalululo ijipo na bantu bo ngikala nabo mu nyaunda nyi?’ Bakamonyi ba kwa Yehoba ntanda yonse beyeka na kukeba bantu bamba milaka yapusana pusana bakela mu nyaunda yabo. Bakeba kukwasha bantu bavula kufunda mambo awama. Pa kuba’mba bengile bulongo uno mingilo bamo bafuukulapo kufunda milaka ikwabo ne bisho bya bantu bo balengulula. Bakamonyi baya na kusapwila bano bantu kechi bafwainwa kwimonanga’mba banema kukila bantu bo basapwilako ne. Bino bebikako kuyuka bulongo biji bano bantu pa muntu pa muntu pa kuba’mba bebafike pa muchima na byambo bya Bufumu.

12. Epafalasa wamwesheshe byepi amba kechi witeletu muchima aye mwine ne?

¹² Jishinda jikwabo jo tumwesheshamo kuba’mba twipelula ke kulombelako “bonse baji na lwitabilo lwa buneme nobe lwetu.” (2 Pe. 1:1) Byo byaubile ne Epafalasa. Uno muntu watongolwatu mu Baibolo bimye bisatu mu makalata anembele Paulo. Kimye kyo ajinga mu kaleya ka mu nzubo, Paulo wanembejile bena Kilishitu bajinga mu Kolose kuba’mba Epafalasa “kimye kyonse [wibalombelako].” (Kolo. 4:12) Epafalasa wibayukile bulongo balongo,  kabiji wibatele bingi muchima. Nangwa kya kuba naye wajinga “kaili” pamo ne Paulo, bino kechi walubileko ku bulunda na Lesa bwa bakwabo ne. (File. 23) Onkao mambo, waubilepo kimo pa kuba’mba ebakwashe. Nanchi kino kechi kimwesha’mba watele bakwabo muchima nenyi? Kulombelako bakwetu bakalume ba Yehoba kwanema bingi, kikatakata inge twibavuluka ne kwibatela pa mazhina.—2 Ko. 1:11; Yako. 5:16.

13. Mwakonsha kulondela byepi byaubile Epafalasa inge mubena kulomba?

¹³ Langulukai pa boba bo mukeba kulombelako ne kwibatela pa mazhina. Byonkatu byaubile Epafalasa, balongo ne banyenga bavula balombelako bakwabo ba mu kipwilo ne bisemi biji na mingilo ikatampe mu kipwilo, nangwa boba babena kupita mu makatazho nangwa meseko. Bavula balombelako boba bo banemba mazhina pa jw.org mu kibaaba kya kuba’mba “Bakamonyi ba kwa Yehoba Bebakasa na Mambo a Lwitabilo Lwabo.” (Chintai panembwa’mba MASAWAKYA > MITOTOLOLO.) Kabiji twafwainwa kulombelako ne boba bafwisha balongo, aba bapuluka bya malwa ne nkondo, ne boba babena kuyanda. Kuji balongo ne banyenga bavula bingi bo twafwainwa kulombelangako kabiji milombelo yetu yakonsha kwibakwasha. Inge saka tulombelako bakwetu, tumwesha’mba twata muchima ku bintu bya bakwetu kechi tulangulukatu pa bintu byetu byonka ne. (Fili. 2:4) Yehoba umvwa milombelo ya uno mutundu.

14. Twayuka byepi kuba’mba Yehoba uteleka byamba bantu banji?

¹⁴ Lubaji lukwabo mo tumweshesha’mba twipelula ke kuteleka ku byamba bakwetu. Yakoba 1:19 waamba’mba twafwainwa “kupelawizha kumvwa.” Yehoba ye mwine ye twafwainwa kufunjilako kuba bino. (Nte. 18:32; Yosh. 10:14) Twayai tumone byo twakonsha kufunjilako ku mwisambo wanembwa pa Kulupuka 32:11-14. (Tangai.) Nangwa kya kuba kechi wakebewenga kumubula bya kuba ne, bino Yehoba walekele Mosesa kwamba byajinga ku muchima wanji. Ñanyi muntu wakonsha kuteleka pa kimye kyabaya ku bibena kwamba mukwabo ulubankanya kabiji ne kumvwina byo aamba? Pano bino, Yehoba utekanya ne kuteleka ku byamba bantu balomba kwi aye na lwitabilo.

15. Twakonsha kunemeka byepi bakwetu byonkatu Yehoba byo ebanemeka?

¹⁵ Twafwainwa kwiipuzha’mba: ‘Inge kya kuba Yehoba ukunama, nangwa’mba wipelula ne kuteleka ku bantu byonka byo atelekele kwi Abalahama, Lechela, Mosesa, Yoshua, Manowa, Elaija ne Hezekiya, nanchi kechi nafwainwa kunemekanga balongo, kumvwa milanguluko yabo ne kulondela byo babena kumbuulako nenyi? Nanchi kujipo muntu mu kipwilo nangwa mu kisemi kyami ye nafwainwa kuta muchima nyi? Nakonsha kuba byepi kino? Nakonsha kumukwasha byepi?’—Nte. 30:6; Mito. 13:9; 1 Mfu. 17:22; 2 Moba 30:20.

16. Mfumu Davida waubile byepi byo bamuzhingijishe kwi Shemei?

¹⁶ Kwipelula kwitulengela kwikanya inge betuzhingijisha. (Efi. 4:2) Muntu ye twakonsha kufunjilako kino wanembwa pa 2 Samwela 16:5-13. (Tangai.) Davida ne bakalume banji bachinchikile myendeleko ne bipumo bya kwa Shimei mulongo wa Mfumu Saulo. Davida wachinchikile kino nangwa kya kuba wajinga na bulume bwa kupwisha luno lukatazho. Ñanyi kintu kyakwashishe Davida kwikanya? Twakonsha kumvwisha kino kupichila mu kwisamba byambo biji mu Salamo wa busatu.

17. Ñanyi kintu kyakwashishe Davida kwikanya kuba bukaji, kabiji twakonsha kulondela byepi byo aubile?

 ¹⁷ Tubyambo twa peulu pa Salamo 3 tumwesha kuba’mba uno salamo wanembelwe kimye Davida kyo “anyemenenga mwananji aye Abisalomo.” Kyepelo 1 ne 2 byakwatankana na byambo biji mu kitango 16 mu Buku wa Bubiji wa Samwela. Kepo Salamo 3:4 alumbulula byajinga luketekelo lwa Davida amba: “Amiwa nkamwita Yehoba, ne aye ukankumbula konka ku mutumba wanji wazhila.” Ne atweba twakonsha kulomba inge betulukuka. Kabiji Yehoba witupa mupashi wanji wazhila wakonsha kwitukwasha kuchinchika. Nanchi mwakonsha kulangulukapo bintu bimo mo mwafwainwa kwikanya nangwa kulekelako muntu mambo wimuba kyatama nyi? Nanchi mwashiinwa kuba’mba Yehoba wakonsha kumona kumanama kwenu ne kwimupesha nyi?

18. Tukamwenamo byepi inge twatwajijila kukookela mikambizho ya Lesa?

¹⁸ Kuba bintu byawama mufuma mapesho avula. O ene mambo Byambo bya Maana 4:7 o byaambila’mba “maana kyo kintu kyanema bingi.” Nangwa kya kuba maana emena pa kuyuka bintu, bino avwangamo kuyuka bya kufuukula bintu bulongo kechi kuyukatu bishinka ne. Nangwatu tuzhengekene tumwesha maana. Tuzhengekene tumwesha maana kupichila mu kunengezhezha jimo kajo kato mu kimye kya kisalo. (Maana 30:24, 25) Kilishitu, utelwa’mba “maana a Lesa,” kimye kyonse uba bintu bitokesha Shanji ku muchima. (1 Ko. 1:24; Yoa. 8:29) Lesa wayuka lupusano luji pa kufuukula bintu bulongo ne kuba byo twafuukula. Ufweta bonse bepelula kabiji bamwesha maana ne kufuukulapo kuba byo bayuka’mba byawama. (Tangai Mateo 7:21-23.) Onkao mambo, ibikaiko kwikala bepelula kya kine. Inge mwaikala bepelula, mukatundaika bakwenu mu kipwilo nabo kwingijila Yehoba saka bepelula. Pakebewa kimye ne kutekanya pa kuba’mba twingijishenga bintu byo twayuka’mba bya kine, bino twafwainwa kwipelula pa kuba’mba tube bino kabiji tukekala na lusekelo pa kino kimye ne myaka ne myaka.