1, 2. Sitani utio kud ang’o pi nitimo dhanu rac nisagu?

PINY moko ma dhanu uwodho, calu ve telefon, ampul mi mac, mutukari, man frigo utuc niyiko kwo mi dhanu. Pinyne mange ke lundo, calu ve atum, bomb man taba uketho kwo i ariti ma lee dit. Ento gin moko nuti ma nindo udaru kadhu lee i wie, m’utuc nitimo dhanu rac nisagu zoo: utie ndra! Nicwayu ndra utie niyero lembe ma wang’eyo nia utie andha ngo, pi niwondo ng’atini kunoke pi nikwale. Sitani Wonabali re m’ugam ucwayu ndra ma kwong’a. Yesu ulwong’e nia, “won ndra.” (Som Yohana 8:44.) Ecwayu ndrane saa ma kani?

² Ecwayu ndra maeno i podho mir Eden, kawoni oro ma dupa udaru kadhu. Adamu giku Eva gibino nikwo ma ber i Paradiso ma Yehova ukethogi i ie. Mungu uwacu igi nia, ka gicamu kum nying’ “yen mi ng’eyong’ec mi gin ma ber ku gin ma rac,” gibitho andha. Kadok nwang’u Sitani ung’eyo lembe maeno de, re etio ku thwol pi niyero ni Eva nia, “wubitho andha ngo.” Eno ubino ndra ma kwong’a. Sitani umedo kumae: “Kum Mungu ng’eyo nia i ceng’ ma wucamu kume moko, e weng’wu biyabre, man wubibedo calu Mungu, ma wung’eyo ko gin ma ber ku gin ma rac.”​—Tha. 2:15-17; 3:1-5.

3. Pirang’o ndra pa Sitani ubino rac magwei, man ndrane ukelo matoke ma kani?

 ³ Ndra ma Sitani ucwayu ubino rac magwei pilembe egam eng’eyo nia ka Eva uyie man ecamu kum nying’ yen, ebitho andha. Lembe maeno utuc nitimere de andha. Eva gikud Adamu gigam gituro cik pa Yehova man i ng’eye githo. (Tha. 3:6; 5:5) M’umedo maeno, nikum dubo p’Adamu, “tho kadhu ba dhanu ceke.” I andha, ‘tho bimo cil wi ju ma gidubo ngo ku wagi dubo p’Adamu.’ (Rum. 5:12, 14) Pi thelembe maeno re ma wakoso bedoleng’, man wakwo ngo rondo ku rondo calu ma Mungu ular ukeco. Biblia uyero nia “nindo mi rundi mwa gi pier abiro, kadi ni kum tego rundi pier abora,” man kwo mwa upong’ ku peko, “ku can” bende. (Zab. 90:10) Ndra pa Sitani re m’ukelo lembe maeno zoo.

4. (a) Penji ma kani m’ubekwayu wakedwok wang’gi? (b) Nimakere ku Zaburi 15:1, 2, kit dhanu ma nenedi ma romo bedo jurimb Yehova?

⁴ Yesu uyero pi Sitani kumae: “Ecungo ngo i lemandha, kum lemandha mbe i ie.” Sitani ulokre ngo. Tin de ebewondo “ng’om ngung’.” (Nyu. 12:9) Ento wan wabemito ngo ewondwa. Pieno, ubekwayu wakedwok wang’ penji moko adek. Sitani ubewondo dhanu nenedi tin? Pirang’o dhanu becwayu ndra? Man lembang’o ma bikonyowa niyero lemandha i kindwa saa ceke, kara kud wanyoth mer m’i kindwa ku Yehova calu m’Adamu giku Eva gigam ginyotho?​—Som Zaburi 15:1, 2.

5. Sitani ubewondo dhanu nenedi tin eni?

⁵ Tin, wacopo tuc niuro vupo pa Sitani. Jakwenda Paulo uwacu nia, “wan wacobo ngo kum pidoic pare.” (2 Kor. 2:11) Wang’eyo nia Sitani re m’ubebimo wi ng’om ngung’: ebebimo wi dini mi ndra, wi bimobim mi ng’om maeni, man bende wi kuloka ma reco. (1 Yoh. 5:19) Pieno, wazungo ngo ka Sitani ku pajogi pare gibecwalu dhanu ma dongo mi ng’om maeni ‘niyero lemndra.’ (1 Tim. 4:1, 2) Ku lapor, jukuloka moko giwondo dhanu i saa ma gibeyawu lemb kuloka migi; eno ketho dhanu ging’iewo piny ma dok timogi rac. Jukulokane mange ke gikwalu dhanu.

6, 7. (a) Pirang’o ndra mi judong dini utie rac magwei? (b) Kekwan ndra moko mi judong dini m’idaru winjo.

⁶ Etie rac magwei ka judong dini gibecwayu ndra. Pirang’o? Pilembe ka ng’atini uyio ponji migi mi ndra man etimo lembe ma Yehova udagu, ecopo koso kwo ma rondo ku rondo. (Hos. 4:9) I rundi pa Yesu de judong dini gibed giwondo dhanu. Calu m’eng’eyo ndra migi, eyero igi ku tegocwinye kumae: “Can i wiwu, jugorcik ku Jafarisayo, weg ambili! kum wutieko nam ku ng’om de kara wunwang’ jalub acel; man kan edoko kumeno, wudwoke ni wod gehena (nyoth mi magwei) ma sagu wun giwu wang’ ario.” (Mat. 23:15) Yesu uyero nia judong dini maeno mi ndra gitie ve weggi ma Wonabali, ma en e “janek.”​—Yoh. 8:44.

⁷ Tin bende, judong dini gitie dupa. Jubed julwong’ogi paster, padri, japonji, man i ayi mange de dupa. Gitie ve Jufarisayo, kum giponjo ngo lemandha ma nwang’ere i Lembe pa Mungu, ento “giloko lemandha pa Mungu ku ndra.” (Rum. 1:18, 25) Ndra migi moko utie nia, dhanu utie ku ng’eyong’ec ma tho ngo, i ng’ei tho judok junyoliri kendo, ribiri kunoke gamiri co ku co, man mon ku mon utie rac ungo i wang’ Mungu.

8. Ceng’ini eni judong gamba gibicwayu ndra ma kani, man saa nica wan ke wabitimo ang’o?

 ⁸ Jumange ma wondo dhanu utie judong gamba. Ceng’ini eni, gibicwayu ndra ma dit kinde ma gibiwacu nia “kwiocwiny ku bedomoth” udaru mondo i ng’om. Ento ‘nyoth bibino i wigi ndhu ndhu.’ Pieno, kinde ma gibicwayu ndra nia lembe utie miero i ng’om, kud wawinjgi nyanok de, pilembe wan wang’eyo cuu nia ‘ceng’ pa Yehova ubino calu jakwo ku diewor.’​—1 Tes. 5:1-4.

9, 10. (a) Pirang’o dhanu becwayu ndra, man eno tie ku matoke ma kani? (b) Wacikara nipoi i kum lembang’o iwi Yehova?

⁹ Dhanu ma dongo mi ng’om maeni kendgi ngo re ma gicwayu ndra. I thiwiwec moko m’uwacu nia, “Pirang’o wabed wacwayu ndra,” jagor moko ma nyinge Y. Bhattacharjee uyero nia “ndra udoko jakum dhanu,” niwacu dhanu giparu nia cwayu ndra utie rac ungo man etie lembe m’uyiyere. Wang’ ma pol dhanu becwayu ndra pi nigwokiri, saa moko ke pi nikanu kosa migi kunoke lembe ma rac ma gitimo. Bende, gicwayu ndra pi ninwang’u sente kunoke pi ninwang’u bero moko. Bhattacharjee umedo bende nia jumoko gicwayu ndra yot yot ni “ju m’ung’eyogi ngo, ni jurutic wagi, ni jurimbgi, man bende ni judhoggi mi gamiri.”

¹⁰ Ndra maeno zoo utie ku matoke ma kani? Eketho dhanu gigeniri ngo i kindgi man enyotho winjiri m’i kindjo. Ku lapor, kepar kite ma nico moko m’ubegwokere ni dhaku pare copo winjere ko, kan ebin erubo nia dhakune ubeweco ku co mange, man ebecwayu ndra pi nikanu timo parene. Kunoke, kepar kite m’ecopo bedo ko rac ka nico moko besendo dhaku kud awiya pare, ento ka dhanu utie etimere ve nia emarugi man nia ebedieng’ pigi. Dhanu ma kumeno gicopo wondo jumange ento wang’ei nia gicopo wondo ngo Yehova nyanok de. Biblia uyero nia ‘piny ceke gi muneru man gibedo ayaba’ ni Mungu.​—Ebr. 4:13.

11. Lapor ma rac pa Anania giku Safira ubeponjowa ku lembang’o? (Nen cal mir acaki.)

¹¹ I rundi ma kwong’a, Sitani ucwalu Anania giku Safira ma dhaku pare niwondo Mungu. Nenedi? Gilworo podho migi moko, re gimio theng sentene moko kende i bang’ jukwenda. Ento gimito gitel nen mir umego ku nyimego mi cokiri, uketho giwondo jukwenda nia gimio sente ceke ma gilworo ko podho. Re Yehova ung’eyo cuu nia gibecwayu ndra, pieno emio igi matira.​—Tic. 5:1-10.

12. Dhanu ceke ma gibecwayu ndra man gibelokiri ngo gibinwang’iri ku lembang’o, man ke pirang’o?

¹² Yehova neno dhanu ma cwayu ndra nenedi? Dhanu ceke ma gibecwayu ndra man ma gibelokiri ngo, ajiki migi bibedo “i nammac,” niwacu gibinyothiri magwei, tap calu Sitani. (Nyu. 20:10; 21:8; Zab. 5:6) Pirang’o? Pilembe Yehova neno dhanu ma gicwayu ndra calu m’eneno ko ju ma gitie ku kit timo mi “gwogi,” niwacu timo ma reco i wang’ Mungu.​—Nyu. 22:15.

13. Wang’eyo lembang’o iwi Yehova, man eno cwaluwa nitimo ang’o?

¹³ Biblia uyero iwa nia Yehova “en e dhanu ngo, ma nia ecwayu ndra,” man emedo nia “cwayu ndra copre ngo ni Mungu.” (Wel 23:19; Ebr. 6:18) Bende, “Yehova dagu . . . leb mi ndra.” (Rie. 6:16, 17) Tekene wabemito wanyai mutoro i ie, wacikara niyero lemandha. Pieno ubekwayu ngo wacwai “ndra ma nia  ng’atuman ucwai ni wadi man ni wadi.”​—Kol. 3:9.

14. (a) Lembang’o m’uketho Jukristu mandha gikoc ku jurudini mange? (b) Kekor i cik mir ukungu ma nwang’ere i Luka 6:45

¹⁴ Jukristu mandha gikoc ku jurudini mi ndra, pilembe ‘giweco lemandha.’ (Som Zekaria 8:16, 17.) Jakwenda Paulo uyero kumae: “[Wabemio lapor ma ber] i gin ceke, calu jutim pa Mungu, . . . i lembe mi lemandha.” (2 Kor. 6:4, 7) Yesu bende uyero nia ‘kud i sagri ma dit mir adunde dhok yero.’ (Lk. 6:45) Wec maeno ubenyutho nia ng’atu m’atira yero lemandha, dok ebed ni ju m’eng’eyo ngo, ni jurutic wagi, ni jurimbe, man bende ni jadhoge mi gamiri. Dong’ wakenen ayi moko ma waromo nyutho ko nia wabeii niyero kwa lemandha.

15. (a) Pirang’o etie rac nikwo ve Jakristu de, man ve Jakristu ngo de? (b) Ang’o ma copo konyo aradu ma Jukristu kara kud gimond i kit kwo mi juwagi? (Nen korolembe m’i there.)

¹⁵ Kan itie aradu, icopo maru inyai mutoro i aradu wedu. Eno uketho aradu moko gibekwo ve Jukristu de, ve Jukristu ngo de. Ka gitie ku wedi migi kunoke ka gini cokiri, giwondo wang’ dhanu nia gitie ku kura ma leng’. Ento ka gibeweco ku jumange i Internet kunoke ka gibenwang’iri ku dhanu ma gitimo ngo ni Yehova, gibedo ku kit timo ma rac magwei. Saa maeno giweco wec ma cuu ngo, gikendiri rac, giwinjo mizik ma reco, gimer ku kong’o, gitio ku yath ma merojo, giweco ku co kunoke ku nyir, man gitimo lembe m’umaku piny ungo. M’umedo maeno, giwondo junyodo migi, umego ku nyimego migi, man bende Yehova. (Zab. 26:4, 5) Ento Yehova ung’eyo ka wabewondo wang’ jumange nia wabetimo ire, ma ke walund watimo lembe m’edagu. (Mk. 7:6) Pieno, etie ber nitio ku juk ma e ma Lembrieko uyero: “Kumira kud uneg adundeni kum judubo; ento bed i lworo pa Yehova ceng’ du.”​—Rie. 23:17. *

16. Ka wabepong’o karatasi pi nicaku tic mi saa ceke, wacikara nidwoko wang’ penji nenedi?

¹⁶ Kan ibemito idok jayab yo ma nja kunoke imond i tic ma segi mi saa ceke, calu ve nitimo i Bethel, jubikwayu nia ipong’ karatasi moko. Ubekwayu iyer  lemandha kinde m’ibedwoko wang’ penji iwi leng’kum peri, kit nambu m’imaru, man kura peri. (Ebr. 13:18) Ka nwang’u idaru timo lembe ma Yehova udagu, kunoke lembe m’ubesendo pidocwiny peri, ma re inyutho ngo pire ni judong cokiri, icopo timang’o? Kwai gikonyi kara itim ni Yehova ku pidocwiny ma leng’.​—Rum. 9:1; Gal. 6:1.

17. Wacikara nitimang’o saa ma judegi mwa gibepenjowa iwi umego mwa?

¹⁷ Dong’ kan ibekwo i ng’om ma jukwero i ie tic mwa, man judongo pa leta gitwiyi, man girido dhogi ku penji iwi umego mwa ke? Nyo ibinyutho igi lembe ceke m’ing’eyo? Yesu ugam utimang’o kinde ma jabim moko mi Roma ubino penje? Etio ku cik mir ukungu mi Biblia m’uwacu nia saa moko tie “mi bedo ling’, man . . . mi weco,” pieno ebed edwoko ngo wang’ penji ceke. (Ekl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Ubekwayu wabed ku wang’wa lee dit kara kud wanyai lembe i kum umego ku nyimego mwa.​—Rie. 10:19; 11:12.

18. Saa ma judong cokiri gibepenjowa iwi umego ku nyimego mwa, ukwayu watim ang’o?

¹⁸ Dong’ kan umego kunoke nyamego moko utimo dubo ma pek man ing’eyo pi dubone ke? Judong cokiri gitie ku rwom mi gwoko cokiri ubed leng’ m’umbe cilo, pieno gicopo penji inyuth igi lembe m’ing’eyo. Saa maeno ibitimang’o asagane ka ng’atuno utie jarimbi ma ceng’ini kunoke wat peri? Biblia uyero nia, “ng’atu ma weco lemandha nyutho bedopwe.” (Rie. 12:17; 21:28) Pieno, ukwayu iyer lemandha ni judong cokiri, m’umbe nikanu thenge moko. Judong cokiri gitie ku twero mi ng’eyo lemandha; eno mio igi kaka mi konyo ng’atini uyik winjiri pare ku Yehova.​—Yak. 5:14, 15.

19. Wabiweco iwi lembang’o i thiwiwec m’ulubo?

¹⁹ Saa ma Daudi ubino nirwo i bang’ Yehova, eyero kumae: “Iyenyo lemandha yor i ic.” (Zab. 51:6) Daudi ung’eyo nia gin ma pire tek akeca utie kite ma watie ko yor i iwa. Saa ceke, Jukristu mandha giyero “lembe mandha ng’atuman ku wadi man ku wadi.” Ayi mange ma wanyutho ko nia wakoc ku jurudini mi ndra utie niponjo dhanu ku lemandha mi Biblia. I thiwiwec m’ulubo, wabineno kite ma wacopo ponjo ko lemandha i tic mi lembanyong’a.