1, 2. Unsa nga imbensiyon ang nakadaot pag-ayo sa tawo, ug kinsay naghimo niini?

ANG telepono, bombilya, kotse, ug repridyeretor maoy pipila lang sa mga imbensiyon nga nakapaarang-arang sa pagkinabuhi. Pero ang ubang imbensiyon nakapameligro sa kinabuhi sama sa pulbora, bombang ilubong sa yuta, sigarilyo, atomic bomb, ug uban pa. Apan, dunay mas nauna pa nianang tanan nga nakadaot pag-ayo sa tawo. Unsa kana? Ang bakak! Kini mao ang tinuyong pagsultig dili tinuod aron limbongan ang uban. Ug kinsay nagsulti sa unang bakak? Gipaila ni Jesu-Kristo ang “Yawa” ingong “amahan sa bakak.” (Basaha ang Juan 8:44.) Kanus-a niya gisulti ang unang bakak?

² Nahitabo ni linibo ka tuig kanhi sa hardin sa Eden. Ang unang magtiayon, si Adan ug Eva, malipayong nagkinabuhi sa Paraiso nga gitagana sa ilang Maglalalang. Dayon, ang Yawa misulod sa esena. Siya nahibalo nga gidid-an sa Diyos ang magtiayon sa pagkaon sa bunga sa “kahoy sa kahibalo sa maayo ug sa daotan.” Kon supakon nila ang Diyos, sila mamatay. Bisan pa niana, pinaagig bitin, giingnan ni Satanas si Eva: “Dili gayod kamo mamatay [ang unang bakak nga gisulti sukad]. Kay nasayod ang Diyos nga sa mismong adlaw nga kamo mokaon gikan niini ang inyong mga mata mangabuka ug kamo mahisama sa Diyos, nga mahibalo sa maayo ug sa daotan.”​—Gen. 2:15-17; 3:1-5.

3. Nganong ikaingon nga daotag motibo ang pagpamakak ni Satanas, ug unsay resulta niini?

³ Ang pagpamakak ni Satanas daotag motibo kay nahibalo siya  nga kon si Eva motuo niya ug mokaon sa bunga, kini mamatay. Si Eva ug Adan parehong misupak sa sugo ni Jehova, ug sa ulahi namatay. (Gen. 3:6; 5:5) Labaw pa niana, tungod sa maong sala, “ang kamatayon mikaylap sa tanang tawo.” Gani, “ang tanang tawo giharian sa kamatayon bisan kadtong wala makasala sama sa pagpakasala ni Adan.” (Roma 5:12, 14, Ang Bag-ong Maayong Balita Biblia) Karon, imbes makatagamtam ug hingpit, walay kataposang kinabuhi​—sumala sa orihinal nga katuyoan sa Diyos—​maayo na lang kon ang tawo mabuhig ‘70 ka tuig o kon tungod sa talagsaong kabaskog, 80 ka tuig.’ Bisan pa niana, ang maong kinabuhi sagad punog ‘kasamok ug mga butang nga makadaot.’ (Sal. 90:10) Makapaguol gyod ang resulta sa bakak ni Satanas!

4. (a) Unsa nga mga pangutana ang kinahanglan natong tubagon? (b) Sumala sa Salmo 15:1, 2, kinsa lang ang mahimong higala ni Jehova?

⁴ Sa pagpatin-aw sa binuhatan sa Yawa, si Jesus miingon: “Siya wala mobarog nga lig-on diha sa kamatuoran, tungod kay ang kamatuoran wala kaniya.” Ang kamatuoran wala gihapon kang Satanas kay siya padayong “nagpahisalaag sa tibuok gipuy-ang yuta” pinaagi sa iyang mga bakak. (Pin. 12:9) Dili nato gustong malimbongan sa Yawa. Busa, atong konsiderahon ang tulo ka pangutana: Giunsa paglimbong ni Satanas ang mga tawo? Nganong sagad mamakak ang mga tawo? Ug aron dili mabungkag ang atong panaghigala kang Jehova sama kang Adan ug Eva, unsaon nato pagpakita nga “nagasulti [ta] sa kamatuoran” sa tanang panahon?​—Basaha ang Salmo 15:1, 2.

5. Giunsa paglimbong ni Satanas ang mga tawo karon?

⁵ Si apostol Pablo nahibalo nga malikayan nato nga “malupigan ni Satanas, kay kita dili kay walay alamag sa iyang mga laraw.” (2 Cor. 2:11) Kita nahibalo nga ang tibuok kalibotan​—apil ang bakak nga relihiyon, korap nga politiko, ug hakog nga negosyo—​gikontrolar sa Yawa. (1 Juan 5:19) Busa dili ta matingala kon si Satanas ug ang iyang mga demonyo mag-impluwensiya niadtong tag-as ug posisyon sa ‘pagsultig bakak.’ (1 Tim. 4:1, 2) Tinuod kaayo ni sa dagkong negosyante kinsa naggamit ug bakak nga advertisement aron ibaligya ang makadaot nga mga produkto ug nanglimbong aron makuha ang kuwarta sa mga tawo.

6, 7. (a) Nganong dakog tulubagon ang mga lider sa relihiyon nga namakak? (b) Unsang bakak nga mga pagtulon-an ang imong nadunggan sa mga lider sa relihiyon?

⁶ Ang mga lider sa relihiyon nga namakak ilabinang manubag kay gipameligro nila ang kaugmaon niadtong motuo sa ilang bakak. Kon ang usa ka tawo modawat sa bakak nga pagtulon-an ug maghimog butang nga gidumtan sa Diyos, posibleng dili na siya mabuhi sa walay kataposan. (Os. 4:9) Si Jesus nahibalo nga nanglimbong ang mga lider sa relihiyon kaniadto. Giprangkahan niya sila: “Alaot kamo, mga eskriba ug mga Pariseo, mga salingkapaw! Tungod kay ginatadlas ninyo ang dagat ug ang mamalang yuta aron makahimog usa ka kinabig, ug sa dihang siya mahimo na, inyong ginahimo siya nga doble pa kaangayan nga mahiagom sa Gehenna [walay kataposang kalaglagan] kay kaninyo.” (Mat. 23:15) Gisaway pag-ayo ni Jesus ang maong bakakong mga lider. Tinuod gyod nga ‘gikan sila sa ilang amahan nga Yawa, nga usa ka mamumuno.’​—Juan 8:44.

⁷ Pastor man, pari, rabbi, o bisan unsay ilang titulo, daghan kaayo ang mga lider sa relihiyon karon. Sama sa mga lider sa relihiyon sa unang siglo, sila “nagsugpo sa kamatuoran” sa Pulong sa Diyos ug “nagbaylo sa kamatuoran sa Diyos alang sa bakak.” (Roma 1:18, 25) Sila nagpasiugda sa bakak nga mga pagtulon-an sama sa “kon luwas na,  pirme nang luwas,” imortalidad sa kalag, reinkarnasyon, ug binuang nga ideyang mouyon ra ang Diyos sa homoseksuwal nga pagkinabuhi ug pagminyo sa samag sekso.

8. Unsa nga bakak ang atong gidahom nga isulti sa mga politiko, pero unsay angay natong reaksiyon?

⁸ Ang mga politiko mamakak aron limbongan ang mga tawo. Madunggan sa umaabot ang usa sa kinadak-ang bakak dihang iproklamar sa mga tawo nga nakab-ot na nila ang “kalinaw ug kasegurohan!” Pero “ang kalit nga kalaglagan modangat dihadiha kanila.” Hinaot dili ta motuo sa ilang gipanulti nga morag dili mameligro kining sistemaha sa mga butang! Ang tinuod, kita “nahibalo pag-ayo nga ang adlaw ni Jehova moabot sama sa kawatan sa kagabhion.”​—1 Tes. 5:1-4.

9, 10. (a) Nganong mamakak ang mga tawo, ug unsay resulta niana? (b) Unsay angay natong hinumdoman bahin kang Jehova?

⁹ Kon mosikat ang usa ka imbensiyon, ngadtongadto kini i-mass produce, o himoon nga dinaghan. Mao sab nay nahitabo sa bakak. Komon kaayo karon ang pagpamakak, ug dili lang ang iladong mga tawo ang manglimbong. Sumala sa artikulong “Nganong Mamakak Mi” ni Y. Bhattacharjee, “nabatasan na sa tawo ang pagpamakak.” Ang mga tawo sagad mamakak aron proteksiyonan o kaha bayawon ang kaugalingon. Mamakak sila aron itago ang ilang sala ug sayop nga binuhatan o aron makabentaha. Sumala pa sa artikulo, may mga tawo nga “dali ra kaayong makapamakak​—ginagmay ug dinagko—​ngadto sa dili nila kaila, sa ilang katrabaho, amigo, ug minahal.”

¹⁰ Unsay resulta niining tanang pagpamakak? Mawala ang pagsalig ug mahimong mabungkag ang mga relasyon. Pananglitan, hunahunaa kon unsa ka makapaguol dihang ang usa ka asawa magluib sa iyang maunongong bana ug mamakak aron itago ang imoral nga relasyon. O kon ang bana abusado sa iyang asawa ug mga anak sa pribado pero sa publiko magpakaaron-ingnon nga modelong ulo sa pamilya. Bisan pa ana, atong hinumdoman nga ang maong malimbongong mga tawo walay matago kang Jehova, kay “ang tanang butang hubo ug binuksan” kaniya.​—Heb. 4:13.

11. Unsay gitudlo kanato sa dili maayong ehemplo ni Ananias ug Sapira? (Tan-awa ang hulagway sa sinugdan sa artikulo.)

¹¹ Ingong pananglitan, ang Bibliya naghisgot nga giimpluwensiyahan ni Satanas nga mamakak ang usa ka Kristohanong magtiayon sa unang siglo. Si Ananias ug Sapira nagplanong limbongan ang mga apostoles. Nagbaligya silag propidad pero bahin lang sa halin ang ilang gihatag sa mga apostoles. Gusto sa magtiayon nga magpabilib sa kongregasyon, nga morag mahinatagon kaayo sila sa ilang donasyon pero dili gyod diay. Apan nakita ni Jehova ang ilang gibuhat, ug sila gisilotan.​—Buh. 5:1-10.

12. Unsay mahitabo sa mga dili mahinulsolon ug daotag motibong mga bakakon, ug ngano?

¹² Unsay pagbati ni Jehova sa pagpamakak? Si Satanas​—apil ang tanang dili mahinulsolon ug daotag motibong mga bakakon nga nagsundog niya—​itambog sa “linaw nga kalayo.” (Pin. 20:10; 21:8; Sal. 5:6) Ngano? Kay para kang Jehova, ang mga bakakon parehas ra niadtong nagabuhat kon unsay dulumtanan sa Iyang panan-aw.​—Pin. 22:15.

13. Unsay atong nahibaloan bahin kang Jehova, ug nagtukmod ni nato sa pagbuhat sa unsa?

¹³ Kita nahibalo nga si Jehova “dili usa ka tawo nga siya mamakak.” Gani, “dili gayod mahimo nga mamakak ang Diyos.” (Num. 23:19; Heb. 6:18) “Ginadumtan ni Jehova [ang] bakakon nga dila.” (Prov. 6:16, 17) Aron maangkon ang iyang pag-uyon, kinahanglan natong sundon ang iyang sukdanan  sa pagkamatinud-anon. Maong dili ta ‘mamakak sa usag usa.’​—Col. 3:9.

14. (a) Unsay nakapalahi nato sa mga membro sa bakak nga relihiyon? (b) Ipatin-aw ang prinsipyo sa Lucas 6:45.

¹⁴ Unsa ang usa ka paagi nga lahi ang tinuod nga mga Kristohanon sa mga membro sa bakak nga relihiyon? ‘Mosulti ta nga matinud-anon.’ (Basaha ang Zacarias 8:16, 17.) Si Pablo nagpatin-aw: “Among ginarekomendar ang among kaugalingon nga mga ministro sa Diyos, pinaagi . . . sa matinud-anong sinultihan.” (2 Cor. 6:4, 7) Si Jesus miingon bahin sa tawo: “Gikan sa kadagaya sa kasingkasing ang iyang baba magasulti.” (Luc. 6:45) Busa dihang ang maayong tawo magsulti sa tinuod gikan sa iyang kasingkasing, ang matinud-anong mga pulong mogawas sa iyang baba. Siya mosulti sa tinuod​—ginagmay ug dinagko—​ngadto sa dili niya kaila, sa iyang katrabaho, amigo, ug minahal. Konsideraha ang pipila ka pananglitan kon sa unsang paagi ikapakita nato nga naningkamot tang magmatinud-anon sa tanang butang.

15. (a) Nganong dili maalamon ang dobleng pagkinabuhi? (b) Unsay makatabang sa mga batan-on aron dili madala sa presyur sa ilang mga kaedad? (Tan-awa ang footnote.)

¹⁵ Komosta kon batan-on ka nga dili gustong malahi sa imong mga kaedad? Seguroa nga dili doble ang imong pagkinabuhi sama sa gibuhat sa pipila. Matarong silang tan-awon kon kauban sa ilang pamilya ug sa kongregasyon pero lahi kaayo kon kauban sa mga batan-on sa kalibotan ug diha sa social media. Basin ngil-ad silag sinultihan, dili desenteg sininaan, naminawg dili maayong musika, naghuboghubog o nagdroga, tagotagong nakig-date, ug mas grabe pa. Punog kabakakan ang ilang kinabuhi, nga naglimbong sa ilang mga ginikanan, igsoon sa pagtuo, ug sa Diyos. (Sal. 26:4, 5) Si Jehova nahibalo kon ‘nagpasidungog lang ta niya pinaagi sa atong mga ngabil, apan ang atong mga kasingkasing halayo kaayo niya.’ (Mar. 7:6) Mas maayo kon atong himoon ang giingon sa panultihon: “Ayaw itugot nga masina ang imong kasingkasing sa mga makasasala, kondili magmahadlokon ka kang Jehova sa tibuok adlaw.”​—Prov. 23:17. *

16. Unsay kalabotan sa pagkamatinud-anon kon mag-aplay sa usa ka espesyal nga pribilehiyo sa pag-alagad?

¹⁶ Basin gusto nimong magregular payunir o mosulod sa special full-time nga  pag-alagad, pananglitan sa Bethel. Dihang tubagon ang mga pangutana sa aplikasyon bahin sa imong panglawas, kalingawan, ug moralidad, importante ang paghatag ug matinud-anong tubag. (Heb. 13:18) Komosta kon nakahimo kag hugaw o kuwestiyonableng binuhatan nga wala maatiman sa mga ansiyano? Pangayog tabang nila aron makaalagad ka uban ang hinlong konsensiya.​—Roma 9:1; Gal. 6:1.

17. Unsay atong buhaton dihang pangutan-on ta sa mga magsusupak bahin sa atong mga igsoon?

¹⁷ Pananglitan, unsay imong himoon kon idili sa awtoridad ang buluhaton sa Gingharian sa inyong lugar ug ipatawag ka aron pangutan-on bahin sa imong mga igsoon? Isulti ba nimo ang tanan nimong nahibaloan? Unsay gihimo ni Jesus dihang gisukitsukit siya sa gobernador sa Roma? Uyon sa Kasulatanhong prinsipyo nga dunay “panahon sa paghilom ug panahon sa pagsulti,” si Jesus usahay dili motubag! (Eccl. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Sa ingon ana nga kahimtang, kinahanglang magmaalamon ta aron dili nato mapameligro ang atong mga igsoon.​—Prov. 10:19; 11:12.

18. Unsay atong responsibilidad dihang estoryahon ta sa mga ansiyano bahin sa atong mga igsoon?

¹⁸ Unsay imong buhaton kon may igsoong nakahimog seryosong sala ug nahibalo ka niana? Ang mga ansiyano, nga maoy responsable aron magpabiling hinlo sa moral ang kongregasyon, basin mangutana nimo bahin niana. Unsay imong himoon, ilabina kon suod nga amigo o paryente nimo ang nakasala? “Ang saksi nga matinud-anon nagahatag sa tinud-anay nga pagsugid.” (Prov. 12:17, Ang Biblia​—Bag-ong Hubad Nga Binisaya; 21:28) Busa, imong responsibilidad nga isulti ang tibuok kamatuoran​—nga walay itago ug walay usbon. May katungod sila nga mahibalo sa tanang impormasyon aron matabangan nila sa pinakamaayong paagi ang nakasala nga mahibalik sa maayong relasyon kang Jehova.​—Sant. 5:14, 15.

19. Unsay atong hisgotan sa sunod nga artikulo?

¹⁹ Si salmistang David miampo kang Jehova: “Ikaw nagkalipay sa pagkamatinud-anon diha sa kahiladmang mga bahin.” (Sal. 51:6) Si David nahibalo nga ang atong pagkamatinud-anon naggikan sa sulod nato, sa atong kasingkasing. Sa tanang bahin sa kinabuhi, ang tinuod nga mga Kristohanon ‘mosulti nga matinud-anon sa usag usa.’ Ang laing paagi nga nakapalahi nato ingong mga alagad sa Diyos mao ang atong pagtudlo sa kamatuoran. Hisgotan sa sunod nga artikulo kon unsaon nâ paghimo.