ANYOLARA i oro 1934, nwang’u dong’ pi oro 20, baba ma nyinge Fred Molohan giku mama ma nyinge Edna, gibino Juponj Biblia (ma kawono julwong’o Jumulembe pa Yehova). Atie ku mutoro lee dit pilembe giponja nimaru Yehova. Yofwa bino i adhura moko ma nok ma julwong’o Parsons, yo piny mi Kansas. Dhanu ma pol mi cokiri mwa gibino udul ma nok. Wabed wacidho i coko ceke, man wabed warweyo lembanyong’a nja. Ceng’ soko ku reto, wabed warweyo i dhu ndaki; tin, julwong’o ayi mi lembanyong’ane nia, rweyo kaka ma dhanu bepong’ i ie. Saa moko wabed waol, ento baba ubed utimowa ber mandha, ebed eng’iewo iwa nyuka ma ng’ic.

Dhanu ubino nok i cokiri mwa, ento wabino ku teritwar ma lac mi lembanyong’a. I ie, adhura bino dupa, podho man katung lim de. Ka wamio girasoma ni dhanu ma timo kakeca, gimio ngo iwa sente, ento gimio dek ma col, tong gweno kunoke gweno. Calu ma baba ular ubed umio sente pi girasoma, wabed wacamu piny maeno ma gimio.

Junyodo para gigam ging’iewo fonograf pi tic mi rweyo lembanyong’a. Calu m’abino nyanok, abed atio kude hai ungo. Ento abed akonyogi ku nicike ewaki kara dhanu ma wadok niliewo man ma junyodo para ponjo kugi Biblia giwinj korolembe p’umego Rutherford ma jumaku.

Baba utwio uparle ma dit iwi mutukari fwa, man edwoke ni mutukari mi rweyo lembanyong’a. Mutukarine ukonyowa lee dit i tije. Wang’ ma pol, walar waketho mizik pi nitelo dhanu, kan i ng’eye waketho igi korolembe mi Biblia. Tek wadaru, wamio girasoma ni ju ma lembene ufoyogi.

I nyathin adhura moko mi Cherryvale i Kansas, baba umondo ku mutukari i kanambu moko ma dhanu ma pol mir adhura gibed  ginambu i ie ceng’ yenga. E bapolisi uyero ire nia ewodh mutukarine cen ku keca, pilembe keca tie ka woi ungo. Baba ugam uwodhe, re ekethe i dhu yo, ceng’ini ku kanambune kara dhanu ma gini keca gicopo winjo program m’ubekadhu. Rweyo lembanyong’a ku baba man Jerry ma jalfwa ma dit ubed unyang’a lee dit.

I kind oro maeno, wadikara i kampany dupa ma segi i teritwar ma dhanu ubino jujai i ie. Calu m’alar ayero iwu i acaki, wabed waai ku diewor man waroyo trakt ku nyithibuku nyalwelwe i the dhugola mi dhanu. I ng’eye, wan ceke wacidh warombo bor i ng’ei adhura pi nineno ka nyo bapolisi utwiyo ng’atu moko m’i kindwa.

I tic mi rweyo lembanyong’a, gin mange m’ubed unyang’a lee ubino woth ma wabed wawotho i adhura, ma nwang’u waronyo karatasi ma jugoro lembe i wie i korwa. Abepoi saa moko umego gibin giwotho i adhura ma wabedo i ie ma gironyo karatasi ma jukiewo i wie nia, “Dini utie awic man ebekwalu dhanu.” Gicaku wothne i bang’wa man giwotho kilometre acel ku nusu i adhurane, e ka dong’ giloko kendo i bang’wa. Lembe ma ber ubino nia ng’atu moko mbe m’ung’ologi, ento dhanu ma pol gifoyo lembene.

Wabed wacidho ku jufwa i coko ma dongo i Texas. Baba ubed utimo i sosiete moko mi train, pieno ka wabecidho i coko ma dongo man wabeciliewo wedi mwa, wabed waidho mananu. Fred Wismar ma nera ma dit ku dhaku pare Eulalie gibed gibedo i adhura mi Temple i Texas. Fred uwinjo lemandha man elimo batizo i kum oro 1900 nwang’u etie aradu; bende, ekoro lembe m’eponjone ni umego ku nyimego pare, man ni mama bende. Umego mi Texas gigam ging’eyo Fred cuu mandha pilembe ebino timo tic ma juliew mi twodiri gitimo tin eni. Ebino dhanu ma ber, ma jamutoro, man ebino kud amora lee dit, pieno amito alub macal pare.

I oro 1941 wacidho i coko ma dit i St. Louis, i Missouri. Jugam jukwayu nia awiya ceke gibin gibed i wang’e pi niwinjo korolembe p’umego Rutherford ma thiwie yero, “Nyithindho pa Rwoth.” I ajiki mi korolembene, lembe moko ma nyen ugam utimere. Umego Rutherford ku ju m’ubino konye gipoko buku ma thiwie tie Enfants (Nyithindho), ni awiya ma romo 15 000 ceke ma gibino keca.

I dwi mir 4, 1943 wacidho i coko ma dit i adhura mi Coffeyville, i Kansas; thiwi cokone ubino “Lwong’o pi tic.” Kuca, juwok jumio atwong’a nia juyabu darasa ma nyen pi cokiri ceke, man jubilwong’e nia Somo mi tic mi theokrasi. Wagam wanwang’u bende nyathibuku ma tie ku thiwi ponji 52 ma jubitio ko i somone. I thum mi oro maeno, atimo theng ponji para ma kwong’a. Coko ma dit maeno ubino ira coko ma segi pilembe  awok alimo batizo i ie. Walimo i pii m’ukwio ma ng’ic mandha i dhu podho moko keca.

Adaru somo i oro 1951, man ugam ukwayu ang’ii gin m’abitimo i kwo para. Jerry m’umira ubino timo i Bethel. An de abino maru dit nitimo i Bethel, pieno apong’o karatasi mi mondo i Bethel man aore. Nindo ma nok i ng’eye, jugam julwong’a i Bethel man i nindo 10 mi dwi mir 3, oro 1952 agam acaku tic. Yub m’amaku maeno ukonya lee dit nimiyara zoo i tic pa Mungu.

Abino geno nia jubiwoketho atim kaka ma juwodho i ie girasoma mwa. Re juwok juketha ngo keca. Ento jumia tic kaka ma jucamu i ie man yor i ng’eye ke i mafika. Amaru tije lee dit man aponjo lembe dupa ma nyen. Wabed wawilara awila, pieno saa moko wang’a ubed udong’ thwolo; saa maeno abed acidh atimo ponji para ma segi kaka ma jupangu i ie buku mi Bethel. Eno utielo yioyic para man winjiri para ku Yehova. E ang’io nitimo i Bethel pi oro ma dupa i kwo para. I oro 1949, Jerry uweko Bethel man enyomo Patricia; gibed gibedo ceng’ini ku Brooklyn, pieno gibed gikonya man gimio amora i kuma pilembe saa maeno nwang’u fodi agalu ngo hai i Bethel.

Nindo ma nok i ng’ei m’atuc i Bethel, jucaku sayu umego moko mi Bethel ma jucopo royo nying’gi i kind ju ma Bethel copo beorogi pi nimio korolembe. Umego maeno gibed giliewo cokiri i kabedo ma bor, cil i kilometre 320 niai kud i Brooklyn. Ka gicidho i cokiri moko, giwok gimio korolembe man girweyo ku cokirine. An de nyinga mondo i kind umego maeno. Nindo m’abecimio korolembe ma kwong’a, cwinya udhongo lee mandha. Con eca korolembe mi dhanu ceke ubed utimo saa acel. Abed awotho i cokiri ma tung’ tung’ ku train. Abepoi ma ber i kum lembe m’utimere ceng’ yenga moko ku reto i saa mi ng’ico ma tek, i oro 1954. Amaku train pi nidok i New York, man ugam ukwayu nia atuc i Bethel dhu uthieno mi cing’ nica. Re ma fodi wani yo, yamu ma tek ugam utuk man ukelo pei. E muter mi train uling’ bip, uketho wadong’ watundo i New York kas’acel saa 11 mi kugweno. Akwanyu gengi moko ma boroboro niai kaka ma train becungo i ie nitundo i Brooklyn, man awok akadh’akadha i tic i mafika. Atuc nwang’u dong’ tic ucaku, man abino winjo olo ma lee dit pilembe anindo ngo diewor traka. Re kadok atuc nimiyara lee de, abino ku mutoro ma yawe mbe, pilembe warombo kud umego ku nyimego ma tung’ tung’ man atuc nikonyo cokiri.

I oro ma kwong’a m’atimo i Bethel, adikara bende i program mi ponji mi Biblia ma jubed jumio kubang’ thum pa yenga i radio mwa ma jubed julwong’o WBBR. Studio ne ubino i ot namba 124 Columbia Heights, i etaj mir arionde. Umego Alexander H. Macmillan m’utimo i Bethel pi oro ma dupa ubed utimo program maeno mi radio wang’ ma pol. Wabed walwong’e nia umego Mac. man ebino macal ma ber dit iwa wan aradu mi Bethel, pilembe egwoko bedoleng’ pare kud i kind amulaic ma dupa.

I oro 1958, juwilo tic para. Acaku konyo umego ku nyimego m’uai udaru Somo mi Gilead. Abed ayenyo igi karatasi (visas), man abed apangu woth migi. I saa maeno, bei wotho kud avio ubino tek lee dit, pieno umego ma jubed juorogi i Afrika man i Asie gibed giwotho ku meli. Oro moko i ng’eye, kinde ma bei wotho kud avio uloro nyanok, bamisioner ma pol gicaku cidho kud avio kaka ma juorogi i ie.

I oro 1960, jumio ira tic mi pangu wotho mir umego ma gibiai i États-Unis pi nicidho i coko ma dongo ma diko ng’om dupa, m’utimere i oro 1961. Acidho i coko ma dit ne acel i adhura mi Hamburg, i Allemagne. I ng’ei coko maeno, an kud umego adek mi Bethel, wamaku mutukari i adhurane, wang’enyo i Allemagne, pi nicidho i  Italie man kuca wawok waliewo Bethel mi Rome. Kud i Rome, wacidho i France, i ng’eye ke wakadhu kud i gudi mi Pyrénées, wamondo i Espagne, ka ma nwang’u jukwero tic mwa i ie. Watuc nimio bende gazeti moko ni umego mi Barcelone, re waboyogi aboya, ketho enen ve giramia. Ebino lembe mi mutoro nirombo kugi! Ku keca wamaku mutukari nitundo i Amsterdam, man wawok wamak’avio pi nidok i New York.

I oro 1962, juketh’ayik woth mir umego ku nyimego 583 ma gibicidho i coko ma dongo ma diko ng’om dupa, m’utimere i kabedo ma tung’ tung’ i wang’ ng’om i oro 1963. Thiwi cokone ubino, “Lembanyong’a ma rondo ku rondo.” Gicidho i Europe, i Asie, man i ng’om Pacifique ma yo piny, yor i ng’eye gidok gicidho i Honolulu, i Hawaii, man i Pasadena, i Californie. Jupangu bende nia gibicidho i Liban man i Jordanie, pi niciliewo ng’om moko ma juweco pigi i Biblia. Oditic mwa ugam upangu pi woth migi, usayu igi visa man upangu hotel ma gibiwovuto i ie.

Thelembe mange bende ubino nuti m’uketho oro 1963 ubino ira oro ma pire tek akeca. Nindo 29, dwi mir 6, agamu nyamego Lila Rogers ma tie dhanu mi Missouri. En ecaku tic i Bethel i oro 1960. Yenga acel i ng’ei gamiri mwa ci, wacaku wotho i theng ng’om ma tung’ tung’, wacidho i Grèce, i Égypte, man i Liban. Niai i adhura maeno, wamaku avio pi nicidho i Jordanie. Saa maeno nwang’u jukwero tic mwa i ng’ombe, man judongo pa gavmenti gibed gikwero nimio visa ni Jumulembe pa Yehova ma gibecidho kuca. Pieno, wabino penjara nia lembang’o ma bitimere ka wabitundo kuca. Re saa ma watundo, ebino iwa lemzungo ma lee dit kinde ma waneno ungu mir umego ku nyimego moko ma gibino jolowa, gicungo i dhu bar mir avio, man gimaku bendera ma jukiewo i wie kumae: “Karibo, Jumulembe pa Yehova!” Anyong’a unegowa lee dit. Lembe mange m’unyang’uwa ubino wotho ma waliewo ko ng’om ma juweco pigi i Biblia. Wabino bende ku mutoro nineno kaka m’Abraham, Isak man Yakobo gigam gikwo i ie, kaka ma Yesu ku jukwenda pare gibed girweyo i ie, man bende kaka ma cokiri mi Jukristu ucaku i ie, i wang’ nimeu “cil i tung’ ng’om.”​—Tic. 13:47.

Pi oro 55, Lila ubino karacelo kuda i tic ceke ma watimo i dilo. Wabed waliewo Espagne, man Portugal wang’ ma pol saa ma nwang’u jukwero tic mwa kuca. Wabed watielo umego ku nyimego man watero igi girasoma ku piny mange ma gitie ku yenyne. Wanwang’u bende kaka mi liewo umego ku nyimego moko ma gibino i prizo mi Cádiz, i Espagne. Abino ku mutoro lee mandha nimio korolembe m’utielo cwinygi.

Niai i oro 1963, apangu woth mir umego ma gicidho i coko ma dongo ma diko ng’om dupa, m’utimere i Afrika, Australie, i Amerika mi diere  man ma yo piny, i Europe, i Extrême-Orient, i Hawaii, i Nouvelle-Zélande man i Porto Rico. Waku Lila wadikara i coko ma dongo dupa ma wiwa biwil ungo i kumgi, calu m’utimere i adhura mi Varsovie i ng’om mi Pologne i oro 1989. Umego ma pol m’uai kud i Russie de gibino i cokone. Eno ubino coko ma dit ma kwong’a ma gitimo! Warombo kud umego ku nyimego ma jugam jutwiogi pi yioyic migi, man ma gitimo oro ma dupa i prizo mi Union soviétique.

Tic mange m’ubed unyang’a ubino niliewo juruot mi Bethel man bamisioner mi ng’om ma tung’ tung’. I kit tic maeno, wang’ ma tokcen ne wacidho i Corée du Sud, man wacidh waneno umego mwa 50 ma jutwio i prizo i Suwon. Gin ceke gibino ku mutoro man gibino kuro kud ava ceng’ ma jubigonyogi pi nitimo ni Yehova m’umbe adici. Rombo ma warombo kugi utielowa lee dit!​—Rum. 1:11, 12.

Pi oro ma dupa, aneno kite ma Yehova umio ko mugisa ni dhanu pare. Kinde m’alimo batizo i oro 1943, wend jurwei ubino 100 000. Re kawoni dhanu ma kadhu milioni 8, gibetimo ni Yehova i ng’om 240. Tic ma tek mir umego ku nyimego ma gidikiri i Somo mi Gilead ukonyo lee pi mediri maeno. Abino ku mutoro ma lee dit nitimo ku ju ma pol m’i kind bamisioner maeno, man nikonyogi kara gicidh i ng’om ma tung’ tung’ ma juorogi i ie.

Mutoro ubenega magwei pilembe amaku yub mi timo ni Yehova i Bethel ma nwang’u fodi atie aradu. Yehova umio ira mugisa ma yawe mbe pi oro ceke m’atimo ire. M’umedo mutoro ma wanwang’u i tic mi Bethel, pi oro ma kadhu 50 waku Lila wabino bende kud anyong’a nirweyo ku cokiri ma dupa mi Brooklyn, man watheyo mer ku jurimo ma beco.

Abemedara asu nitimo i Bethel, man Lila de ubekonya kubang’ nindo. Kadok kawoni oro para kadhu 84 de, re asu abemiara i tic moko, calu ve nineno barua ma tung’ tung’ m’utundo i filial ku ma filial beoro.

Etie mutoro ma dit nibedo i dilo pa Yehova ma kaporne mbe, man nineno kite ma giragora pa Malaki 3:18 ubepong’o ko: “Wubilund dwogo man wubing’io kind weg bedopwe ku judubo, man ju m’utimo ni Mungu ku ju m’utimo ire ngo.” Kubang’ nindo watuc nineno kite ma ng’om pa Sitani ubenyothere ko, man kite ma dhanu daru koso ko genogen ku mutoro. Ento ju m’ubetimo ni Yehova gitie ku mutoro, kadok i nindo maeni mi can, man gitie ku genogen mandha pi nindo m’ubino. Etie iwa rwom ma lee dit nirweyo lembanyong’a ni jumange! (Mat. 24:14) Ceng’ini eni, Ker pa Mungu bikabu ng’om m’utii maeni cen, man ebiwile ku paradiso. Wabekuro nindo maeno kud ava mandha! I saa maeca, ng’atu moko ci iwi ng’om bibedo ma leng’, ku mutoro man ebikwo rondo ku rondo.