Yai panembwa’mba bijipo

Yai paji ndonda ya mitwe

JISHIMIKILA JA BWIKALO

Yehoba Wapesheshe byo Nafuukwilepo

Yehoba Wapesheshe byo Nafuukwilepo

Mwajinga mu 1939. Twabukile pakachi ka bufuku ne kuya mu muzhi mucheche wa Joplin uji ku bulenge-muzhika bwa Missouri, mu U.S.A. Byo twafikile, twatendekele kubika matalakiti kunshi ya binzhilo bya mazubo a mu nyaunda yo betupele kwingijilamo. Byo twapwishishe twakanjijile mu motoka ne kuya pa mpunzha imo po twaumvwañene kusambakena na bakwetu. Pa kikye kimye saka bwakya kala. Pano mambo ka o twayijile mu mwingilo aja juba saka bukyangye kukya ne kufumamo bukiji juba saka jikyangye kusama? Nsakwimubuula kyalengejile.

NASEMEKELWE mu 1934. Bansemi bami ba Edna ne Fred Molohan bajinga Bafunda Baibolo (Bakamonyi ba kwa Yehoba) pa myaka 20. Nebasanchila bingi pa kumfunjisha kutemwa Yehoba. Twaikalanga mu muzhi mucheche wa Parsons, uji ku bulenge-musela bwa kibunji kya Kansas, kabiji twapwilanga mu kipwilo mwavujile bena Kilishitu bashingwa. Kisemi kyami kyatemenwe bingi kupwila ne kusapwila bukine buji mu Mambo a Lesa ku bantu. Pa Kibelushi mabanga jo juba jo twaingilanga busapwishi bwa mu mikwakwa javula. Bino byo byo twatelanga busapwishi bwa ku mvula bantu mu oa moba. Kimye kimo twakookanga bingi, bino inge twakotoka batata betupotelangapo tukajo twa tobala.

Kipwilo kyetu kicheche kyajinga na nyaunda yabaya bingi mwajinga mataunyi acheche ne majimi avula bingi mwaikalanga bantu. Inge twaya na kusapwila ku banjimi, twapimpulanga mabuku na bishu, make nangwa na banzolo. Mambo a kuba batata babingwilangako jimo mali a mabuku, bino bintu byo twatambulanga ko kajo ko twajanga.

MUKWEKELE WA KUSAPWILA

Bansemi bapotele kijimba kya malekodi kyo baingijishanga pa kusapwila. Kechi nayukile bya kwikingijisha ne, mambo najinga mwanyike, pano bino, naumvwanga bingi bulongo kukwashako batata ne bamaama kimye kyo bajizhanga majashi a Mulongo Rutherford pa kubwelako ku bantu ne pa kufunjisha bantu Baibolo.

Saka twaimana ne batata ne bamama ku motoka wajinga na bya kwambilamo

Batata babikile biñambañamba bya kwambilamo peulu ya motoka wetu, onkao mambo, motoka wetu waikele wa kwingijisha pa kusapwila. Uno motoka waingijile bingi bulongo mwingilo wa kusampanya byambo bya Bufumu. Umvwe twaya na kusapwila, patanshi twajizhanga nyimbo ya kwita bantu, inge baiya twibabikilangapo jashi ja Baibolo kuba’mba batelekeko. Umvwe jashi japwa, twibapanga mabuku.

Mu muzhi mucheche wa Cherryvale mu Kansas, bakapokola bakainye batata kwingijisha motoka wajinga na bya kwambilamo pa kusapwila mu mpunzha mwakookolokelanga bantu pa Mulungu, bino bebaswishishe kuya na kwimika motoka wabo pangye ya ino mpunzha. Batata bakookejile kabiji bayile na kwimika motoka ku mukwakwa wapichile kubwipi na ino mpunzha pa kuba’mba bantu batwajijile kumvwa byambo bya Bufumu. Naumvwanga bingi bulongo kwingijila pamo ne batata ne bakolojami ba Jerry pa bimye bya uno mutundu.

Mwaka wa 1940 saka akyangye kufika, twajinga na mukwekele wa kusapwila mu manyaunda mo bakainye mwingilo wetu. Twabukanga ku manyanshi (byonka byo twaubile mu Joplin ku Missouri) kabiji twabikanga matalakiti nangwa tubuku kunshi ya binzhilo kishinshi. Inge twapwisha, twasambakenanga kwapela muzhi pa kuba’mba tumone inge paji ye bakwata ku bakapokola.

Mu yo ya myaka, kwajinga jishinda jikwabo ja kusapwilamo jatelwanga’mba busapwishi bwa kwingijisha bipabi. Pa kuba’mba tusampanye byambo bya Bufumu, twavwalanga bipabi ne kwenda kisasa kya muñomba kupita mu muzhi. Navuluka juba jimo mu muzhi mo twaikalanga bakwetu bavwajile bipabi panembelwe’mba, “Bupopweshi Kitewa Kabiji Kajiilo.” Baendele museke walepa kilomita umo ne kichika mu taunyi kuya ne kubwela. Kyawaminekotu kafwako wibakainye ne, bino bantu bavula bakebelenga kuyuka kyamwekelenga.

KUSHONKENA BYO NAKIJINGA MWANYIKE

Kisemi kyetu javula kyafumanga ku Kansas kuya ku Texas na kushonkena. Batata baingilanga ku kampanyi watalanga pa ngyangyi, onkao mambo, twakanjilanga shitima kwingijisha jichikichi jabo ja ku nkito pa kuya na kushonkena ne kupempula balongo betu. Bamwisho ba Fred Wismar ne bamuka mwisho, ba Eulalie, baikalanga mu muzhi wa Temple, mu Texas. Ba mwisho ba Fred bafunjile bukine saka bakijitu banyike mu myaka yalondejilepo kufuma mu mwaka wa 1900, babatizhiwe kabiji bafunjisheko banyenga yabo, kubikapotu ne bamama. Bano ba mwisho bayukanyikilwe bingi ku balongo bavula mu muzhi yense wa Texas, ko baingijile mwingilo wa bukalume wa kijiiji (luno utelwa’mba kalama wa mwanzo). Bajinga bingi na kifyele, lusekelo kabiji kyawamanga bingi kwikala nabo. Basapwilanga bukine na mukoyo, kabiji bandengejile ne amiwa kutemwa bukine saka nkijitu mwanyike.

Mu 1941 kisemi kyetu kyayile na shitima ku kushonkena kukatampe kwaikejile mu St. Louis, Missouri. Banyike bonse bebambijile kwikala pamo pa mpunzha po bebanengezhejile pa kuba’mba bateleke ku jashi ja Mulongo Rutherford jajinga na kishina kya kuba’mba “Baana ba Mfumu.” Ku mpelo ya jino jashi, mwanyike yense watambwijile bupe bwanema bingi, ko kuba’mba buku wa katataka wa kuba’mba Baana, Mulongo Rutherford ne bankwasho banji bo bapainenga ano mabuku. Atweba banyike batambwile buno bupe twavujile kukila pa 15,000.

Mu April 1943, twiyowele bingi kubuñana kucheche mu muzhi wa Coffeyville, mu kibunji kya Kansas. Kuno kubuñana kwawamine bingi kwajinga na mutwe wa kuba’mba “Tendekai Kwingila na Mukoyo.” Babijikile kuba’mba bipwilo byonse bisakwikalanga na Sukulu wa Mwingilo wa Lesa, kabiji balupwile kabuku kajinga na mafunjisho 52 ka kwingijisha mu uno sukulu. Kuno kubuñana kwawamine bingi mambo nabatizhiwe pamo na bakwetu mu kizhiba mwajinga mema amunyango kyajinga kwipi na bujimi. Mu yenkawa mwaka, naambile jashi jitanshi mu sukulu.

NAKEBESHE BINGI MWINGILO WA PA BETELE

Napwishishe sukulu mu 1951 kabiji nafwainwe kufuukulapo bya kuba mu bwikalo bwami. Bakolojami ba Jerry baingijilepo pa Betele. Ne amiwa nakebeshe bingi kuya na kwingijila pa Betele, onkao mambo, natumine pepala wa kwipwizhapo mwingilo wa pa Betele ku ofweshi wa ku Brooklyn. Kechi pa banjile ne, bangichile kabiji natendekele kwingijila pa Betele pa 10 March, 1952. Nafuukwilepo kintu kyawama bingi kyankwasha kwingijila Lesa pakatampe.

Nalangulukilenga’mba kengijilanga ku dipatimenti upulinta mabuku pa kuba’mba nkwasheko mwingilo wa kupulinta magazini ne mabuku. Pano bino, bampele mwingilo wa kupana kajo mu kibamba kya kujilamo kabiji pa kupitapo moba natendekele kwingila mwingilo wa kuteka kajo. Naumvwanga bingi bulongo kwingila uno mwingilo kabiji nafunjile bintu byavula. Onkao mambo, kechi naingijileko ku dipatimenti upulinta mabuku ne. Twipimpulanga bimye bya kwingijila mu kibamba kya kutekelamo kabiji naikalanga na moba a kukookoloka. Bimye byavula nayanga mu butala bwa mabuku bwa pa Betele kabiji natanganga mabuku ajingamo pa lufunjisho lwa pa bunke. Kino kyankwashishe kukosesha bulunda bwami ne Lesa. Kabiji kyankwashishe kutwajijila kwingila bulongo mwingilo wa Yehoba pa Betele. Ba Jerry bafumine pa Betele mu 1949, kabiji basongwele ba Patricia, bino baikalanga ku bwipi na ku Brooklyn. Bantundaikanga kimye kyonse kikatakata mwaka ye natendekele kwingijila pa Betele.

Saka nkyangye kubanda pa Betele, balongo batendekele kweseka balongo bakonsha kufikilamo kwikala bañambi ba pa Betele. Balongo bo basajile bebatumanga kuya na kufwakesha bipwilo byajinga pepi na Betele mu Brooklyn kechi kupitaila pa makilomita 322 ne. Bano balongo baambanga majashi a mvula bantu ne kuya mu busapwishi pamo na kipwilo. Ne amiwa bansajile. Nangwa kya kuba pa kutendeka najinga na moyo, bino naambile jashi jitanshi. Pa kyo kya kimye majashi a mvula bantu alepanga jiola jimo. Bimye byavula pa kufwakesha bipwilo, nakanjilanga shitima. Navuluka juba jimo pa Mulungu mu 1954 mu kimye kya mashika mabanga. Nakanjijile shitima byo nabwelelenga ku New York kabiji nafwainwe kufika pa Betele mabanga. Bino byo nabwelelenga, kwaishile mvula wakinkunkwila ne sino. Kino kyalengejile byela bya malaichi ku shitima kuleka kwingila. Onkao mambo, twafikile ku New York pa Kimo ku ma 5 koloko wa lukelo. Kepo napatukile mu shitima ne kuya pa Betele kabiji napitaijiletu ku nkito saka nakelwa kabiji nakookele bingi na mambo a kukisha bufuku bonse na kwenda. Pano bino, lusekelo lo najinga nalo na mambo a kwingijila bipwilo ne kumonañana na balongo ne banyenga kimye kitanshi, kwanemene bingi kukila makatazho o napichilemo.

Saka tubena kunengezha bya kwamba pa waileshi wa WBBR

Pa Betele, natendekele ne kwingijila ku waileshi wa WBBR. Uno waileshi wajinga mu kibamba kya bubiji kya peulu ya kishimikwa kya 124 Columbia Heights. Naikalanga na lubaji mu mutanchi wa pa waileshi wa Kufunda Baibolo waikalangako milungu yonse. Mulongo A. H. Macmillan, waingijile myaka yavula pa Betele, bimye byavula waikalangamo na lubaji mu uno mutanchi wa pa waileshi. Twamutelanga’mba Mulongo Mac. Wajinga na byubilo byawama byo twafunjilangako atweba banyike pa Betele, mambo watwajijile kwikala wa kishinka mu mwingilo wa Yehoba nangwa kya kuba wapichilenga mu makatazho.

Twasampanyanga tupepala twatundaikanga bantu kuteleka ku waileshi wa WBBR

Mu 1958, bampele mwingilo wa kukwasha boba bapwisha Sukulu wa Gileada. Mwingilo wami wajinga wa kukwasha baana ba sukulu inge bapwisha sukulu wa Gileada kutambula bitupa bya kutwelelapo mu byalo bingi ne kwibanengezhezha bya ñendelo bano banabalume ne banabakazhi bengila na mukoyo. Pa kyokya kimye mutengo wa kukanjila madeke wabayile bingi, onkao mambo, bamishonale bachechetu bo bayanga na madeke. Bamishonale bavula bo batumanga ku Africa ne ku byalo bya ku musela, bayangatu na maato asenda bipe. Bino kimye mutengo wa kukanjijila madeke kyo akepeleko, bamishonale bavula batendekele kuya na madeke ko bebatumanga.

Saka mbena kunengezha bitupa bya baana ba sukulu wa Gileada saka bajitu pepi kupwisha sukulu

KUYA NA KUSHONKENA

Mu 1960, nanengezhezhe ndeke ya kuya nayo kufuma ku United States kuya Europe ku kukonkana kwa byalo kwajingako mu 1961. Nakanjijile ndeke kufuma ku New York kuya mu muzhi wa Hamburg mu Germany mwaikejile kukonkana kwa byalo. Kukonkana kwa byalo byo kwapwile, balongo basatu ba pa Betele ne amiwa twakebele motoka witutwajile ku Italy na kufwakesha ofweshi wa musampi mu Rome. Kufuma kokwa, twapichile pa Mitumba ya Pyrenees kuya France ne ku Spain, ko bakainye mwingilo wetu wa kusapwila. Twapele balongo mu Barcelona mabuku o twavungijile mu bipepala amwekelengatu nobe bintu bya bupe. Twaumvwine bingi bulongo pa kumonañana na balongo. Kufuma kokwa, twayile ku Amsterdam, ko twakakanjijile ndeke ya kubwela ku New York.

Mu 1962, bampele mwingilo wa kunengezhezha balongo ne banyenga 583 ñendelo bayilenga ku kukonkana kwa byalo mu byalo byapusana-pusana mwaya ntanda yonse. Kuno kukonkana kwa mu 1963, kwajinga na mutwe wa kuba’mba “Mambo Awama a Myaka ne Myaka.” Bano balongo ne banyenga bayilenga ku Europe, Asia, ne South Pacific kabiji kufuma kuno bayile ku Honolulu, Hawaii, kepo bayile ne ku Pasadena, California. Kabiji bafwainwe kuya na kufwakesha mapunzha anembwa mu Baibolo, ko kuba’mba Lebanoni ne Yodano. Dipatimenti wetu wanengezhe machikichi a madeke ne mwakufikila balongo ne banyenga mu byalo byonse mo bayilenga.

NATAAINE MULUNDA WA KWINGILA NANJI

Kabiji mwaka wa 1963 wanemene bingi kwi amiwa. Pa 29 June, nasongwele ba Lila Rogers bafumine ku Missouri. Byo naishilenga pa Betele, nataaine ba Lila baikalapo myaka isatu. Byo papichile mulungu umo kufuma pa juba jo twatwelele mu masongola, amiwa ne ba Lila twayile na kufwakesha byalo mwaya ntanda kabiji twafwakashijile ne kyalo kya Gilisi, Ijipita, ne Lebanoni. Kufuma ku Beirut, twayile na ndeke ku Yodano. Mambo a kuba’mba mwingilo wetu bamukainye mu Yodano kabiji betubuujile’mba Bakamonyi ba kwa Yehoba kechi bebapanga bitupa bya kutwelelamo mu Yodano ne, twakuminye pa kyamwekele kimye kyo twafikile. Twajinga bingi na lusekelo pa kumona jibumba jaimene peulu saka balama bipepala panembwa’mba “Mwaiyai Mwane Bakamonyi ba kwa Yehoba”! Kabiji twaumvwine bingi bulongo pa kumona mapunzha anembwa mu Baibolo. Twayile na kumona mapunzha mwaikalanga bashakulu, mapunzha asapwijilemo Yesu ne batumwa banji, ne mapunzha mwatendekejile bwina Kilishitu bino bwatendeka kusampana kuya ne “kwapela ntanda.”—Byu. 13:47.

Ba Lila bantundaika bingi mu mwingilo ye naingijila Lesa mu bukishinka pa myaka 55. Twafwakashijile kyalo kya Spain ne Portugal bimye byavula kimye mwingilo wetu kyo bamukainye. Twatundaikanga balongo ne banyenga ne kwibatwajila mabuku ne bintu bikwabo byakebewanga. Kabiji twapempulanga ne balongo bo bakashile mu muzhi wa Cádiz, mu Spain. Naikalanga bingi na lusekelo pa kwibatundaika na majashi a mu Binembelo.

Saka tuji ne ba Patricia ne ba Jerry Molohan kimye kyo twayilenga ku kushonkena mu 1969, kwajinga na kishina kya kuba’mba “Peace on Earth”

Kufuma mu mwaka wa 1963, nanengezhezhanga balongo ne banyenga bayanga ku kukonkana kwa byalo ku Africa, ku Australia, ku Central ne South America, ku Europe, ku byalo bya ku Musela, ku Hawaii, ku New Zealand, ne Puerto Rico. Amiwa ne ba Lila twataanwa ku kushonkena kwavula bingi kubikapotu ne kwajinga mu muzhi wa Warsaw mu Poland, mu 1989. Balongo bavula bafumine ku Russia, kyo kyajinga kimye kyabo kitanshi kutanwa ku kuno kushonkena kukatampe. Balongo ne banyenga bavula bo twamonañene nabo bebakashile pa myaka yavula mu tuleya ku kafulumende wa Soviet na mambo a lwitabilo lwabo.

Kabiji mwingilo mukwabo undetela bingi lusekelo ke kufwakesha maofweshi a misampi mwaya ntanda na kukosesha ne kutundaika ba mu bisemi bya pa Betele ne bamishonale. Lwendo lwapeleleko kufwakesha kyalo kya South Korea, twayile na kupempula balongo 50 baji mu kaleya kaji mu muzhi wa Suwon. Bano balongo bonse batwajijila kwikala na lusekelo kabiji babena kutengela kimye kyo bakengijilanga Yehoba kwa kubula wa kwibakanya. Twatundaikilwe bingi kumonañana nabo.—Loma 1:11, 12.

KUVUJIILAKO KWA BASAPWISHI KWITULETELA LUSEKELO

Nemwena Yehoba byo apesha bantu banji. Kimye kyo nabatizhiwe mu 1943, basapwishi bonse bajingatu nobe 100,000. Pano luno, kuji basapwishi kukila pa 8,000,000 babena kwingijila Yehoba mu byalo 240. Kyalengela ke kwingila na ngovu kwa bamishonale mu busapwishi. Nji bingi na lusekelo pa kwingijila pamo na bamishonale ne kwibakwasha pa kuba’mba baye ku mapunzha ko bebatuma kuya na kwingijila.

Kindetela bingi lusekelo pa kuyuka’mba nafuukwilepo kwingijila Yehoba mu bumi bwami bonse ne kwipuzha kuya na kwingijila pa Betele. Yehoba wampesha bingi pa myaka yonse yo namwingijila. Kununga pa mwingilo wa pa Betele, pa myaka yavula amiwa ne ba Lila, tumvwa bingi bulongo kwingijila pamo mu busapwishi na bipwilo biji mu Brooklyn, kabiji tuji na balunda bakine bavula.

Natwajijila kwingijila pa Betele na lutundaiko lwa ba Lila. Nangwa kya kuba nji na myaka 84, bino natwajijila kwiyowa mwingilo wami kabiji ñingijila mu ofweshi utambwila makalata ne kutumina misampi.

Amiwa ne ba Lila lelo jino

Ke kintu kya lusekelo kwikala mu jibumba ja Yehoba ne kwimwena lupusano luji pa boba bengijila Yehoba ne babula kumwingijila. Nemwena bukishinka bwa byambo biji pa Malakai 3:18, bya kuba’mba: “Mukamona jibiji lupusano luji pa muntu waoloka ne muntu mubi, ne pa muntu wingijila Lesa ne ubula kumwingijila.” Pa juba pa juba, twimwena bintu mu ntanda ya kwa Satana byo bibena kutaminakotu ne bantu babula luketekelo kabiji babula lusekelo mu bwikalo bwabo. Bino aba batemwa Yehoba ne kumwingijila baji na lusekelo mu bwikalo nangwatu mu bino bimye byakatazha, kabiji baji na luketekelo lwa bwikalo bwawama bwa kulutwe. Tuji na mwingilo wanema bingi wa kusampanya mambo awama a Bufumu. (Mat. 24:14) Bonse tubena kutengela juba Bufumu bwa Lesa jo bukafumyapo ntanda ibi ne kupingizhapo ntanda ipya ne bintu byonse byawama bitulaya Lesa kubikapotu ne butuntulu bwa mubiji bwawama ne bumi bwa myaka. Kabiji jino juba jijitu pepi. Kepo bakalume ba Yehoba ba kishinka bakekala pano pa ntanda bakeyowanga bwikalo bwawama myaka ne myaka.