NIITUMELA hahulu kuli bashemi baka bane bali Bakreste, bo Fred Molohan ni bo Edna Molohan neba nilutile butokwa bwa kusebeleza Mulimu. Ka nako yenipepiwa, ili ka silimo sa 1934, nese babile Baituti ba Bibele babatukufalezwi (Lipaki za Jehova) ka lilimo ze 20. Lubasi lwaluna nelupila mwa tolopo-nyana ya Parsons, yefumaneha kwa mboela-upa wa sibaka sesibizwa Kansas. Mwa puteho yene luli ku yona, ibato ba batu kaufela neli Bakreste babatozizwe. Lubasi lwaluna neluyanga kwa mikopano ya puteho kamita ni kuluta batu niti ya mwa Linzwi la Mulimu. La Mukibelo musihali nelulukisize kuli luezange bupaki bwa mwa makululu, ona mukutalezo obizwa cwale kuli bupaki bwa fa nyangela. Ka linako zeñwi, nelukatalanga hahulu kono bo ndate kamita neba lulekelanga ice cream hase lucaisize.

Puteho yaluna yenyinyani neinani kalulo ya simu yetuna, mone kufumaneha litolopo zenyinyani ni libaka zeñata za mafamu zeneli mwa linaha zeli bukaufi. Hañata hane lukutazanga kwa balimi, nelu bafanga lihatiso mi bona neba lufanga miloho, mai anaasazo zwaliwa, mi fokuñwi neba lufanga likuhu. Bakeñisa kuli bo ndate nese bafile kale nubu ya lihatiso zeo, lubasi lwaluna nelucanga lico zene lufiwanga ki balimi.

Bashemi baka nebanani mushini obizwa fonogirafu one baitusisanga mwa musebezi wa kukutaza. Bakeñisa kuli nenili mwanana hahulu, nenisa koni kuitusisa mushini wo, kono neniikolanga kutusa bo ndate ni bo ma hane balizanga lingambolo za Muzwale Rutherford ka nako yebaeza misipili ya makutisezo ni kuzamaisa lituto za Bibele.

Bo ndate nebabeile sipika yetuna fahalimwaa mota yaluna. Mota yeo neitusize hahulu mwa musebezi wa kushaela lushango lwa Mubuso. Hañata nelukalanga ka kuliza lipina kuli luhohe mamelelo ya batu, kihona lukaliza ngambolo ya Bibele. Ngambolo hase ifelile, nelufanga batu babatabela lihatiso.

Bo ndate hane baisize mota yabona mwa sibaka mone bapumulelanga batu la Sunda, mwa tolopo  yenyinyani ya Cherryvale, mwa Kansas, mapokola babataluseza kuli nebasa lumelezwi kuliza lingambolo mwa sibaka seo, kono nebakona kueza cwalo habali fande a sibaka seo. Honafo feela, bo ndate bazwisa mota yabona mwa sibaka seo, mi bayo yema mwa mukwakwa one uli bukaufi, ili fone bakona kuikutwela hande lushango batu bane bapumula mwa sibaka seo, mi bazwelapili kuliza lingambolo. Ka linako zecwalo, neniikolanga hahulu kuba ni bo ndate ni muhulwanaaka Jerry.

Kwa mafelelezo a lilimo za ma 1930, nelulukisize kuli lukwahele kapili likalulo za simu mo musebezi waluna neulwaniswa hahulu. Neluzuhanga busihu kusika patalala kale, (sina mone luezelize mwa Joplin, kwa Missouri) ni kubeya matrakiti kamba libukanyana kwatasaa likwalo za mandu a batu lusalemusehi. Hasamulaho, neluyo kopanelanga kwandaa muleneñi kuli lubone haiba kunani yaswelwi ki mapokola.

Ka nako yeo, neluitusisanga mukutalezo omuñwi omunde wa kuzamaya inze lucaula. Neluitamanga mapampili fokuñozwi litaba ni kuzamaya mwa mulaini inze lucaula kuli luzibahaze Mubuso mwa muleneñi. Nihupula kuli zazi leliñwi, mizwale nebatilo caula mwa tolopo mone lupila inze baitamile mapampili fokuñozwi kuli: “Bulapeli ki Lilaba mi Buputelela Batu.” Nebakalezi kucaula fa ndu yaluna, mi bazamaya ibato ba kilomita iliñwi ni licika, hasamulaho bakutela kwa ndu yaluna. Ka litohonolo, nebasika lwaniswa ki mutu, kono mane nebakopani ni batu babañata bane batabela.

Hañata, lubasi lwaluna neluzwanga kwa Kansas kuya kwa Texas kuli luyo fumaneha kwa mikopano yemituna. Bo ndate nebabelekanga kwa kampani ya litima yebizwa Missouri-Kansas-Texas Railroad, mi kabakaleo nelukwelanga sitima mahala hane luyo potelanga bahabo luna ni hane luyanga kwa mikopano yemituna. Bo malume bo Fred Wismar ni bakubona bo Eulalie, nebapila mwa muleneñi wa Temple ofumaneha kwa Texas. Bo malume bo Fred nebaitutile niti inze basali micaha kwa makalelo a lilimo za ma 1900, mi hasamulaho bakolobezwa mi bataluseza bo ma ni likaizeli zabona babañwi litaba zene baitutile. Nebazibahala hahulu mwa Texas, ili mone basebelize sina baokameli ba mupotoloho. Neli baana babasishemo, babatabile, mi kamita neniikolanga kuba ni bona. Nebatiile mwa niti mi neniitutile zeñata ku bona hane nisali mwanana.

Ka 1941, lubasi lwaluna lwaya ka sitima kwa mukopano omutuna one uezelizwe mwa St. Louis, kwa Missouri. Banana kaufela nebakupilwe kuina mwa sibaka mone balukiselizwe kuli bateeleze kwa ngambolo ya Muzwale Rutherford yenenani toho ya taba yeli, “Bana ba Mulena.” Kwa mafelelezo a ngambolo yabona, kaufelaa luna banana nelufilwe buka yenca yenezwile fa mukopano wo yebizwa Children, mi Muzwale Rutherford ni mizwale babañwi ki bona bane baluabezi yona. Banana kaufela bane baamuhezi buka yeo nebafitelela 15,000.

Mwa April, ka silimo sa 1943, neluikozi mukopano wa mupotoloho one unani toho ya taba yeli, “Muunge Muhato,” one uezelizwe mwa muleneñi wa Coffeyville, kwa Kansas. Ka silimo seo nekufilwe zibiso ya kuli liputeho kaufela nelika banga ni mukopano omunca obizwa Sikolo sa Bukombwa sa Teokratiki, mi bukanyana yenani lituto ze 52 yeneka itusiswangwa mwa mukopano wo neizwisizwe. Kwa mafelelezo a silimo sesiswana seo, nenifile  ngambolo yaka yapili mwa sikolo seo. Mukopano wo hape neli wa butokwa hahulu ku na, kakuli na ni babañwi basikai nelukolobelizwe fa mukopano wo mwa mezi abata a kasa ka fa famu yeneli bukaufi.

Nenifelize sikolo saka sa sekondari ka silimo sa 1951 mi naitomela likonkwani mwa bupilo. Nenitabela hahulu kusebeleza fa Betele, ili fanaasebelezanga muhulwanaaka Jerry, mi kacwalo pampili yaka ya kukupa sebelezo yeo yalumelwa kwa mutai wa Brooklyn. Katulo yene niezize yeo nei nitusize hahulu kwa moya. Kusika fita nako yetelele, kupo yaka yaamuhelwa, mi nakala kusebeleza fa Betele la March 10, 1952.

Nenitabela hahulu kusebeleza mwa sibaka mone kuhatisezwa libuka ilikuli nituse kwa kuhatisa limagazini ni libuka. Kono nafiwa musebezi wa kuba weta, mi hasamulaho nayo sebeleza mwa liapehelo, ili musebezi one niikozi hahulu ni one unilutile zeñata. Kabakaleo, nenisikaba ni tohonolo ya kusebeleza mwa sibaka mone kuhatisezwa libuka. Niteñi, kusebeleza mwa liapehelo neku nitusize hahulu kakuli nenifumananga nako musihali ya kuya mwa sifalana sa Betele sene sinani libuka zeñata kuli niyo eza tuto ya ka butu. Tuto ya ka butu nei nitusize kuhula kwa moya ni kutiisa tumelo yaka. Hape neitiisize takazo yaka ya kusebeleza Jehova fa Betele ka nako yetelele. Bo Jerry nebazwile fa Betele ka silimo sa 1949 mi bayo nyala bakubona bo Patricia, kono nebapila bukaufi ni Brooklyn. Neba nitusize hahulu ni kunisusueza ka nako yene nisali yomunca fa Betele.

Nakonyana kuzwa fonikaliseza sebelezo yaka ya fa Betele, kwaezwa tukiso ya kuli mizwale batatubwe ilikuli kufumanehe babaka ekezwa fa mukoloko wa babuleli ba fa Betele. Mizwale bane bafumaneha fa mukoloko wo nebakupiwanga kuyo fa lingambolo za nyangela mwa liputeho zenefumaneha likilomita ze 322 kuzwa kwa Brooklyn, mi nebayo sebezanga ni zona mwa simu. Ni na neninani tohonolo ya kuba fa mukoloko wo. Neniikalezwi hanikala kufa ngambolo ya nyangela yapili, yenetandanga hora ka nako yeo. Hañata neniyanga ka sitima hane niyo potela liputeho. Nihupula kuli zazi leliñwi la Sunda musihali ka silimo sa 1954, nekubatile hahulu. Nenikwezi sitima sene siya kwa New York, mi neniswanela kuyo punya kwa Betele manzibwana lizazi leliswana leo. Kono hane luli mwa nzila kwaba ni liñungwa lelituna, mi nekunani litwa leliñata. Liinjini za sitima zatuhela kusebeza. Kwa mafelelezo, sitima sayo fita fa siteshini mwa Muleneñi wa New York ibato ba ka 5 kiloko ya kakusasana la Mubulo. Hane nizwile fo, naitusisa nzila yeyo fita bukaufi ni njanji ye kwatasi, mi naliba kwa Brooklyn, mi hane nifitile kwa ndu, naliba feela kwa musebezi inze niliyehile ni kukatala hahulu hamulaho wa kuina busihu kaufela mwa sitima sene sishwile. Kusina taba kuli nenikopananga ni miinelo yetaata yecwalo, neniikolanga hahulu kusebeleza mizwale baka ni kuba ni balikani babañata babanca hane niyo potela liputeho la Mukibelo ni la Sunda.

Hane nisali yomunca fa Betele, nenikupilwe kuba mwa sikwata sene sihasanya litaba fa wayalesi yaluna ya WBBR. Ndu yaluna ya moya ka nako yeo neifumaneha fa bulilo bwabubeli bwa muyaho olundatami obizwa 124 Columbia Heights. Ni na nenili mwa sikwata sene siezanga tukiso ya kuituta Bibele yenebanga teñi fa wayalesi yaluna sunda ni sunda. Muzwale A. H. Macmillan, yanaasebelize nako yetelele fa Betele, naafumanehanga kamita mwa tukiso yeo. Nelu mubizanga ka lilato kuli Muzwale Mac, mi naatomezi luna babanca fa Betele mutala omunde wa kusebeleza Jehova ka buitiiso.

Ka 1958, nakupiwa kuli nisebelisane hahulu ni mizwale bane bakwazize kwa Sikolo sa Giliadi. Musebezi waka neli kutusa mizwale ni likaizeli babatukufalezwi bao kuli bafumane mapampili abakonisa kuya kwa linaha kobalumilwe kuyo sebeleza ni kubalukiseza nzila yabona. Kuitusisa fulai nekutula hahulu ka nako yeo; kabakaleo neli basikai feela ku bona bane baitusisanga fulai. Buñata bwa mizwale ni likaizeli bane bayanga kwa Africa ni linaha za kwa Asia nebaitusisanga lisepe zeneshimbanga libyana. Hamulaho wa nako, nese kucipile kuitusisa fulai, mi buñata bwa balumiwa nebakona kuya kwa linaha kone balumilwe ka kuitusisa fulai.

Ka 1960, naekelezwa kwa musebezi one niezanga, mi nakupiwa kulukiseza mizwale ni likaizeli ba mwa United States nzila ya kuya ka fulai kwa Europe kuli bayo fumaneha kwa mikopano ya Macaba yeneezahezi ka silimo sa 1961. Ni na nenili yomuñwi wa  mizwale bane baile ka fulai kuzwa kwa New York kuya kwa Hamburg, kwa Germany kuyo fumaneha ku omuñwi wa mikopano ya macaba yeo. Hamulaho wa mukopano, na ni mizwale babañwi babalaalu ba fa Betele, lwalifela mota yeñwi mwa Germany kuli luye ni yona kwa Italy, mi lwayo pota kwa ofisi ya mutai mwa Rome. Haluzwile fo, lwaya kwa France, mi lwafita mwa malundu abizwa Pyrenees Mountains, ni kuyo punyeza kwa Spain, ili ko musebezi waluna wa kukutaza neukwalezwi. Teñi ko, nelukonile kuiseza mizwale baluna mwa Barcelona lihatiso zeñwi zene luputezi mwa mapepa kuli libonahale inge limpo. Nelutabezi hahulu kukopana ni bona! Haluzwile fo, lwaya kwa Amsterdam, mi lwayo kwela fulai kukutela kwa New York.

Hamulaho wa silimo, musebezi waka fa Betele waekezeha hape, mi nenitokwiwa kulukiseza mizwale ni likaizeli babañwi nzila ya kuya kwa mikopano ya macaba yeneezahala mwa lifasi kaufela. Mikopano yeo yeneezizwe ka silimo sa 1963 neinani toho ya taba yeli, “Taba Yende Yesafeli.” Nenikupilwe kulukiseza nzila mizwale ni likaizeli ba 583 bane baya kwa mikopano yeneezezwa kwa Europe, Asia, ni kwa South Pacific, mi nebaizo fita ni mwa Honolulu, kwa Hawaii, ni mwa Pasadena, kwa California. Mizwale bao hape nebakayo potela naha ya Lebanon ni ya Jordan kuli bayo bona libaka zetalusizwe mwa Bibele. Liluko laluna fa mutai nelisika lukiseza feela mizwale ni likaizeli bao nzila ni malobalo, kono hape nelilukisize mapampili kaufela anaa bakonisa kuyo pota mwa linaha zeñwi.

Silimo sa 1963 neli silimo sesiipitezi hahulu ku na bakeñisa nto yeñwi yende yeneezahezi. La June 29, 1963, nanyalana ni bo Lila Rogers ba kwa Missouri, bane bakalile kusebeleza fa Betele ka 1960. Sunda iliñwi kuzwa fa sinawenga saluna, na ni bo Lila lwaya ni sikwata sa mizwale ni likaizeli bane baya kwa mikopano yeneeziwa mwa linaha zeñata, mi lwayo pota mwa naha ya Greece, Egypt, ni mwa Lebanon. Lwazamaya musipili omukuswani ka fulai kuzwa mwa Beirut mi lwayo lula mwa libala la fulai leli kwa Jordan. Bakeñisa kuli musebezi waluna neukwalezwi mwa Jordan mi nelutaluselizwe kuli Lipaki za Jehova nebasika lumelezwa kufiwa mapampili abakonisa kukena mwa naha yeo, nelusa zibi zeneka ezahala hane lukayo punya mwa naha yeo. Nelukomokile hahulu kuli haluyo punya, lwabona sikwata sa mizwale ni likaizeli bane bayemi fa siteshini inze basweli sisupo fokuñozwi kuli, “Lwamiamuhela Lipaki za Jehova”! Mi nelutabile hahulu kuiponela libaka zetalusizwe mwa Bibele! Nelupotezi libaka mone bapilanga batu babaswana sina Abrahama, Isaka ni Jakobo, libaka mwanaakutalize Jesu ni baapositola bahae, ni libaka mone bukalezi kuyandulukela bulapeli bwa Sikreste.—Lik. 13:47.

Bo Lila babile balikani baka babasepahala ka lilimo ze 55 inze banitusa mwa sebelezo yaka. Nelupotile hañata mwa naha ya Spain ni Portugal ka nako yene ukwalezwi musebezi waluna mwa linaha zeo. Nelususuezanga mizwale ni likaizeli ba mwa linaha zeo ni kubaiseza lihatiso ni lika zeñwi zene batokwa. Mane nelukonile kuyo potela mizwale bane bali mwa tolongo mwa Cádiz, kwa Spain. Nenitabile hahulu kuli nenibile ni kolo ya kubasusueza ka kufa ngambolo ya Bibele.

Kuzwa feela ka silimo sa 1963, ibile tohonolo yetuna  kutusa mwa musebezi wa kulukiseza nzila mizwale ni likaizeli baluna bane baya kwa mikopano ya macaba yeneezezwa kwa Africa, Australia, Central ni South America, Europe, kwa linaha za kwa Asia, Hawaii, New Zealand, ni Puerto Rico. Na ni bo Lila lufumanehile kwa mikopano yemiñata yelusike lwalibala, yecwale ka mukopano one uezizwe ka silimo sa 1989, mwa Warsaw, kwa Poland. Mizwale babañata ba kwa Russia nebakonile kufumaneha kwa mukopano wo, mi neli lwapili kufumaneha kwa mukopano omutuna! Mizwale ni likaizeli babañata bane lukopani ni bona nebakile batamiwanga mwa litolongo za mwa Soviet ka lilimo zeñata, bakeñisa tumelo yabona.

Hape niikozi hahulu tohonolo ya kupotela maofisi a mutai mwa lifasi kaufela, ni kutiisa mizwale ni likaizeli ba fa Betele hamohocwalo ni balumiwa. Fa musipili wa mafelelezo one lubile ni ona wa kuya kwa South Korea, nelukonile kupotela mizwale baluna ba 50 bane batamezwi mwa tolongo ya Suwon. Mizwale bao kaufela nebasika zwafa kusina taba ni muinelo one bali ku ona, mi nebanyolelwa kueza musebezi wa kukutaza hape. Nelususuelizwe hahulu hane lukopani ni bona!—Maro. 1:11, 12.

Mwahalaa lilimo zefelile, nibile ni tohonolo ya kubona mo Jehova afuyaulezi batu bahae, kakuli ka nako yenikolobezwa mwa silimo sa 1943, nekunani feela bahasanyi ba 100,000, kono kacenu sekunani bahasanyi ba 8,000,000 babasebeleza Jehova mwa linaha ze 240. Leliñwi la mabaka hakubile ni zwelopili yecwalo kikuli mizwale ni likaizeli babakeni Sikolo sa Giliadi bapetile zeñata mwa musebezi wa kukutaza. Ibile tohonolo yetuna luli kusebelisana ni buñata bwa balumiwa bao mwahalaa lilimo zefitile ni kubatusa kuya kwa linaha lisili kone balumilwe kuyo sebeleza!

Niitebuha kuli neniezize katulo ya kuyo sebeleza fa Betele inze nisali yomunca. Jehova unifuyauzi hahulu mwahalaa lilimo ze kaufela. Kwandaa lika zeñata zeluikozi halunze lusebeleza fa Betele, na ni bo Lila nelubile ni tohonolo ya kusebeza hamoho mwa bukombwa ni mizwale ni likaizeli mwa liputeho za mwa Brooklyn, mi lubile ni balikani babañata babatuna.

Nisasebeleza fa Betele ka kutusiwa ki bo Lila. Nihaike kuli seninani lilimo zefitelela 84, nisaikola kueza musebezi wa kuñola mañolo, kuaamuhela ni kuabuluka mwa failu ya mutai.

Ki tohonolo yetuna luli kuba mwa kopano ya Jehova yemakaza ni kulemuha shutano yetuna ye mwahalaa batu babasebeleza Jehova ni babasa musebelezi. Kuba mwa kopano ya Jehova kulutusa kuutwisisa manzwi afumaneha kwa Malaki 3:18, aali: “Mukabona fapahano ye mwahalaa mutu yalukile ni mutu yamaswe, mwahalaa mutu yasebeleza Mulimu ni yasa musebelezi.” Nako hainze iya, lulemuha kuli lifasi la Satani lizwelapili kuba lelimaswe, mi batu bazwelapili kunyanda kuli mane habasana sepo ni tabo mwa bupilo bwabona. Kono babalata Jehova ni kumusebeleza, bona banani tabo kusina taba kuli bakopana ni miinelo yetaata, mi banani sepo ya kuli kwapili lika likaba hande. Kaniti, lunani tohonolo yetuna ya kushaela taba yende ya Mubuso kwa batu! (Mat. 24:14) Lunyolezwi nako yetuha itaha, muta Mubuso wa Mulimu ukasinya lifasi lakale le ni kutahisa lifasi lelinca, ili mo lukaamuhela limbuyoti zeñata zelusepisizwe, zecwale ka kuba ni buikangulo bobunde ni kuikola bupilo bobusa feli. Ka nako yeo, batanga ba Jehova babasepahala baba fa lifasi bakaikola bupilo kuya kuile.