1, 2. Mambe mandutu Yôsua a bi boma mbus nyemb Môsi?

YÔSUA a ngi bigdaga bini bibuk bi Yéhôva: “Nkol wem le Môsi u nwo. Jon telep ni, u yap Yordan nunu, we ni loñ ini yosôna, letee ni hisi me nti bo.” (Yôsua 1:1, 2) Kinje mpuhge jam inyu Yôsua, nu a nsal kiki nhôla Môsi nano a yé 40 ma nwii!

² Kiki Môsi nyen a bi éga Israel inyu ntandaa ngéda, Yôsua a bé le a badba lelaa litén li Djob li bé lama leege nye kiki ñéga wap. (Ndiimba Mbén 34:8, 10-12) Kaat yada i i ntoñol Bibel i nkal inyu Yôsua 1:1, 2 le: “Ibôdôl yaga ngéda kôba letee ni len, ngéda ñéga ngim loñ a nhéñha, hala a yé a ba jam li nlôôha ba ndutu inyu loñ i.”

3, 4. (a) Lelaa di nyi le Yôsua a bi yoba bé i bôdôl Djob ñem? (b) Imbe mbadga di nla badba?

³ Yôsua a bé a kôli kon woñi, ndi a bi sôk yoñ makidik ma ngui i mbus ndék dilo. (Yôsua 1:9-11) A bi yoba bé i bôdôl Djob ñem. Kiki ñañ u Bibel u ñunda, Yéhôva nyemede nyen a bé éga Yôsua ni litén Jé, le Israel, ni njel añgel. Di kôli hoñol  le, i añgel i, i bé lama ba i añgel Bitilna bi nsébél le Bañga, tole Man Djob, ni Mbôkgwéé.​—Manyodi 23:20-23; Yôhanes 1:1.

⁴ Ni mahôla ma Yéhôva, Israel a bi bana bé ndutu yo ki yo i meya énél i Yôsua nu a bé nyiha Môsi. Nlélém kiki bo, yak bés i len ini di niñil ngéda mahéñha makeñi, jon di nla badba le: ‘Baa di gwé manjom malam i bôdôl Yésu nu ba bi téé kiki Ñéga wés ñem, téntén nano nu ntôñ Djob u nhoo ikété mahéñha?’ (Añ Matéô 23:10.) Nano inyu timbhe mbadga i, di tehe lelaa Yéhôva a bé éga litén jé ngéda kôba i ngeñ mahéñha ma bi bôña.

5. Kii bi pémél Yôsua ngéda a bé bebee ni Yérikô? (Béñge titii i bibôdle.)

⁵ Ndék ngéda mbus le Israel a yap lom Yordan, jam li hélha li bi pémél Yôsua. Kii ba bé bebee ni Yérikô, a bi boma mut a bééga pansoñ. Kiki a bé yi bé nkén mut nu, Yôsua a bat nye le: “Baa u yé ngam yés, [tole] i bakolba bés?” Yôsua a bi hel le ngwégwét nu, a yeelene nye njee a yé. I añgel i, i bé “ñane ntôñ gwét u Yéhôva,” nu a bé bebee i sôñ litén li Djob. (Añ Yôsua 5:13-15.) Tolakii minlôñ mi Bibel mimpe mi mi ñañal ñañ u, mi nkal le Yéhôva nyemede nyen a bé pôdôs Yôsua, ndi di nyi le a bi gwélél añgel yé yada inyu pot i jôl jé, kiki lem ngéda kôba.​—Manyodi 3:2-4; Yôsua 4:1, 15; 5:2, 9; Minson mi baôma 7:38; Galatia 3:19

6-8. (a) Inyuki biniigana bihogi Yéhôva a ti bon ba Israel bi bé le bi nene nkén jam i mis ma bôt ba binam? (b) Lelaa biniigana bi, bi bi sôk nene nyonok ni pék, ntinak ki i ngéda kôli? (Béñge yak buk i si lipep.)

⁶ Añgel i bi tibil toñle Yôsua mam a bé lama boñ inyu yémbél tison i Yérikô. I bitéé bi mis, biniigana bihogi a bi kôs inyu yémbél gwét bi, bi bé wengoñle bi téé bé. Kiki hihéga, Yéhôva a bat le ba kwee bôlôm bobasôna. Likwee li, li bé lama bat le ba yén ndék dilo ibabé bo i jo gwét. Baa hala a bé loñge ngéda inyu kwee mimpémba mi bôlôm mi?​—Bibôdle 34:24, 25; Yôsua 5:2, 8.

⁷ Bôt ba gwét ba Lôk Israel ba bé le ba badba lelaa b’a sôñ mahaa map ibale baoo bap ba nleñ bo gwét. Ndi ha nyen nwin u bi kwo le, bôt ba, ba bé nwok ni woñi kayéle tison i Yérikô “i ba nyibak inyu bon ba Israel.” (Yôsua 6:1) Baa mahéñha ma, ma bi lédés bé bôdôl bon ba Israel ba bééna inyu biniigana Djob a bé ti bo?

⁸ Jam lipe li yé le, bon ba Israel ba bi kôs oda le ba leñ bañ Yérikô gwét, ndi le ba kiiña i tison ngélé yada ngim kel, hala ni hala dilo disamal, ba kiiña ki yo ngélé isaambok hilo hi yônôs isaambok. Bagwégwét bahogi ba bé le ba kal le: ‘Kinje linimhak li ngui ni li ngéda!’ Ndi Yéhôva, Ñéga nu Israel a bé yi toi jam a bé boñ. U héya le likeñge li gwét li, li bi lédés hémle i Lôk Israel, li bi boñ ki le biloñ gwobiba bi bomna bañ inyu jo gwét mbom ni mbom.​—Yôsua 6:2-5; Lôk Héber 11:30. *

9. Inyuki di nlama noñ maéba ma di nkôs ni njel ntôñ u Djob? Ti hihéga.

⁹ Ñañ u, u niiga kii bés? I nla pam le di tibil bé nok inyuki ntôñ u mpémés  biniigana bi mondo. Kiki hihéga, di bé le di badba i bibôdle inyuki di nlama gwélél bisélél kiki bo téléfôn ni bitafel inyu yigil, i likalô, ni i makoda. Ndi nano, bebek le di ntehe nseñ i gwélél gwo. Ngéda di ntehe matam malam bitelbene bi bi numus, hémle yés i nkônde let kôñ kôñ, di ntééda ki adna yés.

10. Njee a bé éga i boma juu li bakena ntôñ li bi tégbaha i Yérusalem?

¹⁰ Bebee le 13 nwii mbus le Kornéliô a yila kristen, bilôk bikéé bihogi bi Lôk Yuda bi bé bi ngi tiñi ni litiñ li likwee. (Minson mi baôma 15:1, 2) Ngéda pééna ni ndañ bi bi bôô i Antiôkia, bitelbene bi bi yôña inyu boñ le Paul a kena hop u i Yérusalem, i het juu li bakena ntôñ li bé. Ndi njee a bé éga mam? Paul a kal le: “Me bet nyoo kingéda masoola.” I yé ntiik le, Kristô nyen a bi éga mam inyu hôla juu li bakena ntôñ li ngéda i, i mélés ndañ u.​—Galatia 2:1-3.

11. (a) Kii bikristen bi bi bé Lôk Yuda bi bé bi ngi hoñlak inyu likwee? (b) Lelaa Paul a unda le a bé nit mimañ mi Yérusalem ni suhulnyuu? (U nla yak béñge buk i si lipep.)

¹¹ Yésu a bi hôla juu li bakena ntôñ i tibil nok le, bikristen bi bi bé bé Lôk Yuda, bi bé bé nyégsaga i kweeba. (Minson mi baôma 15:19, 20) Ndi mbus ngandak nwii le makidik ma ma bi yôña, libim li bikristen li li bé Lôk Yuda li bé ke ni bisu i kwee bon bap. Ngéda mimañ mi Yérusalem mi bi nok le bilôk bikéé bi bé huñbene Paul, bi kalak le, a noñ bé Mbén Môsi, mimañ bi ti nye maéba ma ma bé le ma hélés nye. * (Minson mi baôma 21:20-26) Mi bi kal nye le, a yoñ bôlôm ba-na, a ke nye ni bo i témpel inyu téé dilo di pubha kingéda Mbén Môsi, inyu boñ le bôt ba yi le Paul a bé ‘tééda Mbén.’ Paul a bé le a badba inyuki ba bé bat nye le a boñ nya jam i, le lôk kéé i Lôk Yuda i i bé nok bé biniigana bi  bi tiba mu jam li likwee, yon ba bé lama hôla. Ndi, inyu unda le a bé nit mimañ ikété biliya gwap i hôla bilôk bikéé i tééda adna, Paul a bi noñ maéba ba bi ti nye ni suhulnyuu. Jon di nla badba le: ‘Inyuki Yésu a bé le a nwas le jam li li ke ni bisu i tééñga likoda ntandaa ngéda, ki le nyemb yé i bi sugus Mbén Môsi?​—Kôlôsé 2:13, 14.

12. Kii i nla ba njom i i bi tinde Yésu i nwas le ngéda i tagbe ilole a mélés ndañ u likwee?

¹² Inyu ngim bôt, hala a nla yoñ ngéda inyu meya biniigana bi mondo. Jon bikristen bi bi bé Lôk Yuda, bi bééna ngôñ ni ngandak ngéda inyu kodol litehge jap. (Yôhanes 16:12) Hala a bé let inyu ngandak ikété yap i neebe le likwee li bé ha bé yimbne i maada ma tôbôtôbô ni Nyambe. (Bibôdle 17:9-12) Bape ba bé kon woñi le b’a kôs ndééñga ni ini Lôk Yuda ipe, ibale ba mba mahéñha. (Galatia 6:12) Mbus ngéda, Kristô a bi ti maéba mape ni njel maléta Paul a bi tila ni ngui mbuu mpubi.​—Rôma 2:28, 29; Galatia 3:23-25.

13. Kii i nla hôla bés i diihe biniigana Kristô a nti ntôñ i len ini?

¹³ Ngéda di ntibil bé nok inyuki ntôñ u nlona mahéñha inyu ngim jam, i yé loñge i hoñol lelaa Kristô a bé kena bagwélél ba Djob ba kôba. To i ba yaa ngéda Yôsua, tole i hiai bisu, Kristô a yé a égga litén li Djob jolisôna ni pék inyu tat jo, inyu lédés hémle yap ni inyu hôla bo i tééda nsañ ipôla yap.​—Lôk Héber 13:8.

14-16. Lelaa biniigana nkol u maliga ni u pék u nti bés, bi ñunda le Kristô a gwé ngôñ le di tééda hémle i ngui?

¹⁴ Nduña Yésu a gwé inyu loñge yés i pes mbuu, i ntibil nene biniigana “nkol u maliga ni u pék” u nti bés i ngéda i kôli. (Matéô 24:45) Marc nu a yé isañ bon bana, a nkal le: “Satan a noode tômbôs makoda més mu kii a mpôgôs mahaa. Jon i bet ba ñéga mahaa ba nok nseñ i bana ntjegek ngéda inyu bibégés bi ndap lihaa hiki sonde inyu sôñ lihaa jap i pes mbuu!”

¹⁵ Ngéda di nsiye lelaa Kristô a ñéga bés, di nôgda le a gwé toi ngôñ le di ke ni bisu i hol i pes mbuu. Patrick nu a yé mañ likoda a nkal le: “Ngéda ba bi tip pémés biniigana le batéé likalô ba bomna i bon ba muu ma likalô i mamélél ma sonde, hala a bi tééñga lôk kéé ihogi. Ndi mbôm lem i Yésu yada, i i nene loñge mu bitelbene bi​—i yé i tôñ bôt ba ngoo. Ni njel i nyen, lôk kéé i bôlôm ni i bôda i i nlôôha bé pam likalô, tole i i yé nsut, i bi pam i nôgda le likoda li ndiihe bo, ni le i yé nseñ, kayéle i bi sôk hol i pes mbuu.”

¹⁶ U héya le Kristô a ntôñ bés i pes mbuu, a nhôla ki bés i ke ni bisu i bok mis i nson u nlôôha mahee i len ini ikété nkoñ isi. (Añ Markô 13:10.) Mankéé André, nu a ntip yila mañ likoda, a gwé lem i noñ biniigana bi mondo ntôñ u mpémés. A nkal le: “Makidik ma ma bi yôña i suhus nsoñgi u basal i Bétel ma nhôla bés i nok le di nlama ti ngui ni ngéda yés yosôna i nson likalô.”

17, 18. Inyuki i yé bés nseñ i ôt pék mu bisai di nkôs i meina ni mahéñha ntôñ u nlona?

¹⁷ Biniigana Yésu Kristô, Kiñe yés, a nti bés, bi yéne bés nseñ i len ini, ni i dilo di nlo. Jon, di nkon maséé ni bisai di nkôs mu kii di mboñ biliya i noñ biniigana bi mondo. Kinje makénd di ga kôs ibale di ngwélél ntjegek wés ngéda inyu bibégés bi ndap lihaa, inyu kwélél mu bisai lihaa jés li nkôs i meina ni mahéñha ntôñ u nlona makoda més ma hiki sonde, tole i mam ma likalô.

¹⁸ Ibale di nok mahoñol ma sôli mbus  biniigana ntôñ Yéhôva u nti bés, ni nseñ wap inyu yés, hala a nla hôla bés i bii gwo bisélél ni maséé. Kiki hihéga, kinje maséé di gwé i yi le, nsoñgi u bikaat di bé pémés behee u nsôs inyule di ngwélél bisélél bi mondo, hala a mboñ le di pémés ha bañ ngandak moni inyu bañ bikaat, a hôlga ki bés i tjam nwin Ane ni nkoñ isi wonsôna. I tééda hala mahoñol, i nla hôla bés i kéñbaha nsoñgi bikaat di nti ni njel internet, lôñni ligwéélak jés li bisélél bi mondo kiki bitafel ni téléfôn. Ni i njel i nyen, di ga unda le di nigle Kristô, nu a ngwés le di tibil gwélél bigwel moo bi ntôñ.

19. Inyuki di nlama téñbe i noñ Kristô?

¹⁹ Ngéda di ntéñbe i noñ Kristô ni ñem wés wonsôna, di nlédés hémle i bilôk bikéé bipe, di salak ki inyu adna i likoda. Mu kii mankéé André a bé ôt pék mu makidik ba bi yoñ i suhus nsoñgi u basal Bétel ba nkoñ isi wonsôna, a nkal le: “Ngéda me mbigda lelaa i bôt ba bé sal i Bétel behee ba bi yoñ mahéñha ma ni litehge lilam, hala a ntinde me i bôdôl Kristô ñem, i diihe maéba a nti bés mu kii a ñéga bés, ni i noñ ndémbél yap ilam. Ba nke ni bisu i noñ kak i Yéhôva, ba konok maséé ni minson nwominsôna ba yé le ba kôs.”

20, 21. (a) Inyuki di nlama bôdôl Ñéga wés le Kristô ñem? (b) Imbe mbadga di ga timbhe i yigil i noñ?

²⁰ Ndék ngéda, nwet ba ntéé kiki Ñéga wés, le Yésu Kristô, a’ ‘mélés yémbél yé,’ a ga “niiga [ki] mam ma nkônha woñi.” (Masoola 6:2; Tjémbi 45:5) Ibôdôl yaga i len ini, a yé kôôba bagwélél ba Djob i niñ i mbok yondo, ngéda hiki wada wés a ga yoñ ngaba i nson nkeñi u niiga bôt b’a lo bitugne, ni i yilha hisi paradis.

²¹ Nhook wés Kiñe w’a la éga bés letee ni mbok yondo, ibale di nke ni bisu i bôdôl nye ñem, yak ngéda mam ma nhéñha. (Añ Tjémbi 46:2-4.) I nla pam i len ini le, mahéñha ma lédél bés, téntén ngéda di nkôs nson mondo u di bemek bé. Lelaa di nla tééda ñem nwee ha ngéda i, ni hémle ngui ipañ Yéhôva? Di ga timbhe mbadga i, i yigil i noñ.