1, 2. Vukalu muka vwaliwanene navwo Yoshwa mwathsile Mosesa?

YOSHWA wakele na kwanuka majwi amulekele Yehova ngwendi: “Ngamba yange Mosesa nathsi, . . . katuka yove na vanu Vaisalele voshe, ngechi mujavuke Ndonga ya Yondau muye mu lifuti lije linjikavana.” (Yosh 1:1, 2) Yoshwa uje wapwile mukwathi wa Mosesa ha myaka 40 kathinganyekele ngwendi vamwana echi chipangi.

² Yoshwa walishoshomwenene indi Vaisalele vatha kumuthingimika ha kupwa ntwama wamuha mwafwa Mosesa ikeye watwamenene vanu va Njambi ha thimbu yailaha. (Kwitu 34:8, 10-12) Livulu limo likendeka ha viñanda vya mu Mbimbiliya, lyendekele ha mukanda wa Yoshwa 1:1, 2, ngwalyo: “Kushwa kuthañulu kweta na lelo thimbu ya kwingitha ntwama ikapu ya kukaluwa manene.”

3, 4. Njambi wavethzikithile vati Yoshwa mwafwa ya likulahelo lyendi, cho tunatha kulihula chihula muka?

³ Nameme Yoshwa wathzivile lyova ha kulivanga, oloni munima ya matangwa amandondo washangumukile chipangi. (Yosh 1:9-11) Njambi wamuvethzikithile mwafwa wamukulahelele. Vithoneka  vimwetha ngwavyo Yehova watwamenene Yoshwa na Vaisalele kupangetha kangelo. Ou kangelo hamo wapwile Lijwi uje wapwa Muna Njambi wa ntwatwa.—Kutu 23:20-23; Yowa 1:1.

⁴ Yehova wakwathele Vaisalele vononoke kuli Yoshwa uje wapwile ntwama yavo wamuha. Netu tuli na kuyoya mu thimbu ije vyuma vili na kutenguluka manene. Cho tunatha kulihula ngwetu: ‘Nameme vyuma vili na kutenguluka mu munga ya Njambi, vika vitukwatha tutwalelelaho kukulahela Yesu ha kupwa Ntwama yetu ivanangula?’ (Tandeni Mateo 23:10) Tuchithimutwiyeni omwo Yehova watwamenenemo vanu vendi kuthañulu mangana tuwane chikumbululo.

5. Yoshwa wamwene vika omwo wetele kuyehi na Yeliko? (Kengeni chikupulo ha liputa 22.)

⁵ Vaisalele muvajavukile Ndonga ya Yondau, Yoshwa wamwene chuma cha kukathametha. Mwetele kuyehi na Yeliko, waliwanene na munalume nambata mukwale. Yoshwa kathzivukile uje munalume ngechi wamwihwile ngwendi: “Unapu umo wa maswalale vetu indi uchitothzi?” Yoshwa wakomokele mwathzivile chikumbululo. Uje munalume wapwile “muka-kushika ndthzita ya Shukulu Kalunga” uje washakele kwamena vanu va Njambi. (Tandeni Yoshwa 5:13-15.) Nameme Mbimbiliya ikamwetha ngwayo Yehova ikeye wendekele na Yoshwa, oloni watumine kangelo kumwimanenako ngwe mwakele na kulingila kunima.—Kutu 3:2-4; Yosh 4:1, 15; 5:2, 9; Vili 7:38; Ngala 3:19.

6-8. (a) Vika twendekela ngwetu vyuma vimo vyavalekele kulinga kangelo vavimwene kupwa vyangocho? (b) Tuthzivuka vati ngwetu vyuma vyavalekele kulinga kangelo vyavakwathele, cho lalo vyethzile ha thimbu inapande? (Kengeni majwi a kwinikila.)

⁶ Kangelo walekele Yoshwa vyoshe vyapandele kulinga mangana ahyane Yeliko. Vimo vyamulekele uje kangelo, vyasholokele ngwe kuvipanga. Chakumwenako, kangelo walekele Yoshwa ngwendi maswalale voshe vapandele kuya ku nunda. Oku kwavalingithile kethi vathe kulwa ha matangwa amandondo. Kuma eyi yapwile thimbu yaivwa ya kutuhula vaje maswalale ndi?—Kusha 34:24, 25; Yosh 5:2, 8

⁷ Hamo vaje maswalale valihwile ngwavo, ‘Nga vitothzi vaija na kutulwitha, tunyungilila vati vinanga vyetu?’ Kukwetile thimbu, cho vathzivile ngwavo “vikolo vya Yeliko vavipatele ngo na kuvinyunga kutewa vanu Vaisalele vakovelamo.” (Yosh 6:1) Kuthziva evi vyuma kwavalingithile vakulahele ngila yavatwamenenenemo Njambi.

⁸ Kangelo walekele Vaisalele ngwendi kethi vakalwithe Yeliko, oloni vakaithzenguluke lumo ha matangwa a kupwa 6, cho ha litangwa lya vu 7, vakaithzenguluke lwa kupwa 7. Vamwene ngwavo kunapu kuviyitha thimbu na ndthzili yavo. Oloni ntwama wa Vaisalele uje kuvathele kumona wathzivukile vyakele na kulinga. Eyi ngila yapangethele yakanyamethele Vaisalele ku sipilitu, cho yavakwathele vajeneke kulwa na maswalale va mu Yeliko va ndthzili.—Yosh 6:2-5; Heve 11:30. *

9. Vika tunapande kukavangeyela vyuma vyoshe vivatuleka kulinga mu munga ya Njambi? Endekeni chakumwenako.

⁹ Vika vitulilongetha ha ñanda eyi? Thimbu imo, munga ya Njambi ikalingi vyuma mu ngila ije kutwatha kuthzivithitha. Chakumwenako, hamo ha kulivanga twathinganyekele ngwetu kupangetha tumakina mu lihya na ku viwano na ha chilongetha cha munu endi lika kethi  kwakuvwa. Oloni nga tuli na tumakina, tunamono vuvwa vwa kutupangetha. Mutukamono vuvwa vukatundu mu vyuma vivakatengulula, likulahelo lyetu likakanyama, cho tukalikwatathana manene na vandolome na vandokathzi vetu.

10. Iya walingithile kukale chiwano cha chivunga cha kutwamenena mu Yelusalema?

¹⁰ Kwetile myaka 13 kutunda hatengulukilile Konelyasi na kupwa muka-Kilisitu, oloni Vayunda vamo anga vakulahelele ngwavo vaka-Kilisitu vanapande kutuhuka. (Vili 15:1, 2) Vandolome vakele na kulikanangana, ngechi vavwahethele ngwavo Paulu atwale eyi ñanda ku chivunga cha kutwamenena mu Yelusalema. Iya wavatwamenenene valinge ngocho? Paulu wendekele ngwendi: ‘Njaileko omwo ya vyuma vyanjisholwelele.’ Kilisitu ikeye wavatwamenenene vatwale ije ñanda ku chivunga cha kutwamenena mangana vakavalumbunwineyo mwamuvwa.—Ngala 2:1-3.

11. (a) Vayunda vamo vatwaleleleleho kukulahela vika ha ñanda ya kuya ku nunda? (b) Paulu wamwethele vati ngwendi washakele kukundwiya vakulunu va chikungulukilo cha mu Yelusalema? (Kengeni majwi a kwinikila.)

¹¹ Kilisitu watwamenenene chivunga cha kutwamenena chikwathe vanu vamone ngwavo vaje kuvapwile Vayunda vathele kupwa vaka-Kilisitu nameme kuvatuhukile. (Vili 15:19, 20) Nameme ngocho, hanima ya myaka yaingi, Vayunda vatwaleleleleho kutuhwitha vana vavo. Vantwama va mu Yelusalema muvathzivile ngwavo Paulu ali na kulongetha vanu kuvyana Lishiko lya Mosesa, vamulekele alinge chuma chimwetha ngwavo wathingimika Lishiko lya Mosesa. * (Vili 21:20-26) Vamulekele ngwavo atwale vanalume vawana ku tembele mangana vanu vamone indi Paulu ‘wononokele Lishiko lya Mosesa.’ Paulu wathele kuvyana vyuma vivamulekele na kwendeka ngwendi Vaka-Kilisitu va Vayunda vakevo vakele na vukalu mwafwa kuvathzivithithile mwamuvwa ñanda ya kuya ku nunda. Oloni walingile  vivamulekele mwafwa wathingimikile vaje vakulunu, cho lalo wathzemene kukala mu kwoloka na vandolome vendi. Twatha kulihula ngwetu, ‘Yesu wechelelele vika eyi ñanda ya kutuhuka itwalelelaho kunena vukalu, nga kuthsa kwendi kwamanethele Lishiko lya Mosesa?’—Kolo 2:13, 14.

12. Vika vyalingithile Kilisitu ajeneke kumanetha vwathi ñanda ya kutuhuka?

¹² Kuthzivithitha vyuma vyaviha kukambata thimbu. Vaka-Kilisitu va Vayunda kuvathzivithithile vwathi ñanda ya kuya ku nunda, ngechi vatondekele thimbu mangana vaithzivithithe. (Yowa 16:12) Vamo kwavakaluwilile kuthzivithitha ngwavo munu wa kujeneka kuya ku nunda atha kupwa kavuthamba ka Njambi. (Kusha 17:9-12) Vayunda vamo valijujukilile ngwavo vavapaketha nga kuvatuhuka. (Ngala 6:12) Oloni mu kwita kwa thimbu, Kilisitu watwamenenene Paulu athoneke mikanda ije yavakwathele kuthzivithitha.—Loma 2:28, 29; Ngala 3:23-25.

13. Vika vitukwatha tuthingimike ntwama yetu Kilisitu?

¹³ Kwanuka omwo Kilisitu wakele na kutwamenenamo chikungulukilo kunima kutukwatha nga kututhzivithitha mwamuvwa kutenguluka kumo mu munga yetu. Ipwe mu thimbu ya Yoshwa nambe mu chita cha myaka cha kulivanga, Kilisitu wakwathele vanu va Njambi na kutakametha likulahelo lyavo na kuvakwatha vapwe va kulikwatathana.—Heve 13:8.

14-16. Vinangulo vitukatambula kuli “ndungo wa kulongwa na kunyanyama” vimwetha vati ngwavyo Kilisitu ali na kutunyungilila ku sipilitu?

¹⁴ Vinangulo vyali na kutwana “ndungo wa kulongwa na kunyanyama” ha thimbu inapande vimwetha ngwavyo Yesu ali na kutunyungilila mwamuvwa ku sipilitu. (Mateo 24:45, NWT) Marc uje ali na vana vawana ngwendi: “Satana ali na kushaka kuthzeyetha chikungulukilo ha kulwitha vinanga. Ha thimbu ino muvali na kutushongangeya kulinga kulemetha kwa nanga ha chalumingo, twalimwena ngwetu kwa theho manene nga mitwe ya vinanga vanyungilila vinanga vyavo.”

¹⁵ Nga tuthzivithitha mwamuvwa mwali na kutwamenenamo Kilisitu, cho tumona ngwetu ashaka kutukwatha tukole ku sipilitu. Patrick uje wapwa mukulunu mu chikungulukilo ngwendi: “Ha kulivanga vamo kuvamwene theho ya kukunguluka mu vivunga vya kuya mu lihya ku mamanethelelo a chalumingo. Oloni kuvwahetha ngwavo kukale evi vivunga, kumwetha mwamuvwa ngwavo Yesu wathzema vaje vanathzeye. Oku kunakwatha ava vandolome na vandokathzi va kulikehetha vaje vanelukilile munima vakole ku sipilitu na kulithziva kupwa va theho.”

¹⁶ Kilisitu ali na kutunyungilila ku sipilitu na kutukwatha twake manene mbunge ku chipangi cha theho chije chili na kulingiwa hano hathi. (Tandeni Mako 13:10.) André uje wapwa mukulunu, aketheka mwathela mwoshe kukavangeya vyuma vije vitenguluka mu munga ya Njambi. Wendekele ngwendi: “Kutepulula vanu ha ofisi ya munango kunatukwatha tumone ngwetu tuli ku mamanethele a kukotoka kwa kaye, cho tunapande kwaka mbunge ku chipangi cha kwambulula.”

17, 18. Vika kwapwila kwa theho kuthinganyeka ha vuvwa vukatundu mu kwononoka, nga vyuma vyatenguluka?

¹⁷ Kutwamenena kwa Mwene yetu Yesu Kilisitu kutukwatha ha thimbu ino na kulutwe. Ngechi, nga vanatengululako vyuma vimo, twakeni mbunge ku vuvwa vukatundumo. Ha thimbu  ya kulemetha kwa nanga, mwatha kuthimutwiya muvinamikwathelamo vyuma vivanatengulula ku viwano na mu lihya.

¹⁸ Kuthinganyeka ha vuvwa na kuvwahelela kukatundu mu kukavangeya vyuma vije vitenguluka mu munga ya Yehova, kutukwatha twononoke nga kuli kutenguluka kwa vyuma. Twalimwena ngwetu kutepulula ku mavulu avakapulinta kunakwatha munga inyungilile vimbongo. Cho kupangetha makina kunalingitha chipangi cha kwambulula vya Vumwene chiye kulutwe. Ngechi, nga twatha, tupangetheni manene makina. Kulinga ngocho, kumwetha ngwavo tushaka kukundwiya Kilisitu mu kupangetha mwamuvwa vyuma vya mu munga ya Njambi.

19. Vika tunapande kwononokela kutwamenena kwa Kilisitu?

¹⁹ Nga twononoka Kilisitu omwo vyuma vitenguluka, likulahelo lyetu likanyama, cho tulikwatathana manene na vakwetu. Mwathinganyekele ha ñanda ya kutepulula nambala ya nanga ya Mbetele, André ngwendi: “Sipilitu yaivwa ivamwethele vandolome na vandokathzi vaje vatundile ha Mbetele yanjilingithile njivakulahele na kuvathingimika manene. Vali na kwendelela na litemba lya Yehova ha kutambula chipangi choshe choshe chivavana.

20, 21. (a) Vika tunapande kukulahelela Yesu? (b) Chihula muka chivakakumbulula mu chilongetha chinatako?

²⁰ Ntwama yetu ivanangula, Yesu Kilisitu, ololo ‘ahyana’ na kulinga “vyuma vyakama vya kukomoketha.” (Kujo 6:2; Myatho 45:4) Ha thimbu ino ali na kukwatha vanu va Njambi valivwahethele chipangi cha kulongetha na kutunga chije chivakalinga ha thimbu ivakathanguka vanu.

²¹ Nga tutwalelelaho kwononoka nameme vyuma vitenguluka, cho Mwene yetu ivanangula akatukoveletha mu kaye kakaha. (Tandeni Myatho 46:1-3.) Nga vyuma vivanatengulula vitukundama, kupwa kwakukalu kuthzivithitha. Vika vitukwatha tutwaleleleho kukulahela Yehova na kupwa va kuvwahelela? Evi vikevyo vitukathimutwiya mu chilongetha chinatako.