1, 2. ¿Ti Josué yajtuknipëjk ko yˈoˈkyë Moisés?

SEGUURË ko Josué wyinmäˈänyoty dyaˈijty ko Jyobaa yˈanmääyë: “Tëëjës ja ntuunpë Moisés yˈoˈknë, tyam mijts ënät mpatëp xytyuknaxëty yë Jordán mëjnëë ets xywyoownaxëty ja naax kajpn ets mjaˈtëty ma ja it naaxwiinyëtën mëtiˈipë nmoˈojantëpën” (Jos. 1:1, 2, TY). ¡Ajotkumonë tyëgäjtsy ja Josué jyukyˈäjtën! Ja nety të tmëdunyë Moisés naa 40 jëmëjtën, per tyam, yëˈë nety nyiwintsënˈataampy ja käjpn.

² Moisés jekyë nety të tniwintsënˈaty ja käjpn, pääty waˈanë Josué nyayajtëëwë wiˈixëdaa net ja käjpn jyënäˈänäˈäny ko yëˈë tniwintsënˈatët (Deut. 34:8, 10-12). Tuˈugë liibrë, duˈun tnimaytyaˈagyë Josué 1:1, 2: “Duˈun tëëyëp ets duˈun tyam, ko tyëkë tuˈugë jembyë anaˈambë xëmë jyaˈˈatyë jotmay”.

3, 4. ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxyë Josué ko tyukˈijxpajtë, ets ti mbäät nnayajtëˈëwëm?

³ Tam tiko netyë Josué tmëmay tmëdäjˈyë tyäˈädë tuunk, per tyukˈijxpajtë  Jyobaa ets netyë ojts tpanëjkxy extëm ojts tyuˈumoˈoyëty (Jos. 1:9-11). Ets oy ko duˈun ttuuny, pesë Biiblyë jyënaˈany ko mët yëˈëgyëjxm tuˈugë anklës, Jyobaa tnëˈëmooy ttuˈumooyë Josué mët ja israelitëty. Mbäät nwinmäˈäyëm ko tyäˈädë anklës yëˈë “diˈibë yajtijp Ayuk”, ja Diosë kyaˈaxkopk Uˈunk (Fwank 1:1; Éx. 23:20-23).

⁴ Jyobaa yëˈë pyudëjkëdë ja israelitëty parë tˈijxwëˈëmët wiˈixë nety tyuˈumoˈoyëty ja jembyë wyintsën. Tyam, nan mëjwiin kajaa tijaty tyëgatsy mä Diosë kyäjpn. Pääty waˈan nnayajtëˈëwëm: “Extëm tyamë Diosë kyäjpn nyijkxy jantsy jotëgoy, ¿tikots mbäät ndukjotkujkˈatyë Jesus diˈib nyiwintsënˈäjtypy?” (käjpxë Matewʉ 23:10). Min nˈokˈijxëm wiˈix tëëyëbë Jyobaa kyäjpn ojts tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy ko tijaty dyajtëgäjtsy.

5. ¿Pën mëdë Josué nyaybyatë naa jamyë Jericó? (Ixë dibujë mä tsyondaˈaky).

⁵ Näämnëmë nety ja israelitëty të ttuknaxtë Jordán mëjnëë ko Josué tˈijxy tuˈugë yetyëjk diˈib kyëkapyˈajtypy tuˈugë espäädë, naa jamyë nety yajpaty Jericó. Kom kyaj tnijäˈäwë pënë tyäˈädë yetyëjk, ta dyajtëëy: “¿Myajpatp mët ëëtsëty o yëˈë mëdëtsë nmëtsipëty?”. Ta ja yetyëjk yˈanmääyë ko yëˈë “diˈib nyiwintsënˈäjtypyë Jyobaa tsyiptuumbëty”, diˈib listë yajpatp parë tnitsiptunäˈänyë Diosë kyäjpn (käjpxë Josué 5:13-15). * Mä wiinkpë tekstë jyënaˈany ko Jyobaa yëˈë diˈibë nety maytyakp mëdë Josué, per mbäät nˈijtëm seguurë ko yëˈë yajtuun tuˈugë yˈanklës extëm ttuuny kanäkˈok (Éx. 3:2-4; Jos. 4:1, 15; 5:2, 9; Apos. 7:38; Gal. 3:19).

6-8. 1) Extëm ja anklës dyajky ja anaˈamën, ¿tidaa ko naa tëgatsy yajmëdooy? 2) ¿Tiko njënäˈänëm ko oybyëtsëëm tijaty yajtukˈanaˈamdë ets ko Jyobaa yˈijx näˈä duˈun ojts ttukˈanaˈamdë? (Ixë notë).

⁶ Josué të nety yajxon ja anklës tyukˈaneˈemyëty tijaty mbäät ttuny parë tjaˈabëkët ja Jericó gäjpn, per waˈan naa tëgatsy yajmëdooy. Extëm nˈokpëjtakëm, ojts yajtukˈaneˈemy ets niˈamukë ja yetyëjk yajtsuktët. Per kanäk xëëw nety tˈamääyˈatäˈändë ets kyaj mbäät tsyiptundë. Pääty, ¿oyëdaa nety ko jaa yajtsuktët? (Gén. 34:24, 25; Jos. 5:2, 8).

⁷ Waˈan ja yetyëjkëty nyayajtëëwëdë: “¿Ets wiˈix nnitsiptuˈunëm ja nfamilyëˈäjtëm ko xynyimiˈinëm ja nmëtsipˈäjtëm?”. Per ta tyuun jyäjtë diˈibë nety kyaj ttimˈawixtë, ja jäˈäyëty diˈib Jericó jantsy tsëˈkëdë ets kyaj tnibëdëˈktë ja israelitëty. Biiblyë jyënaˈany: “Mä ja Jericó kajpnën ni pën ënäty jam kyaˈëktëjkënë ets kyaˈëkpëtsëëmnë. Jäˈä ko tëë ënäty ja tëjkˈaaw yˈëtujktaˈay, këtiipë ja Israel jaˈayëty jap tyëkëtëty” (Jos. 6:1, TY). Ko duˈun tyuun jyäjtë, yëˈë pudëjkëdë ja israelitëty parë ttukjotkujkˈattët extëmë netyë Jyobaa tyuˈumoˈoyëdë.

⁸ Jyobaa nan ojts yˈanëˈëmxëdë ets kyaj tnidëkëdët. Jeˈeyë tnaˈˈawdittët ja käjpn tëgok mä tuˈukpë xëëw, ets duˈun ttundët tëdujk xëëw, ets mä ja myëjëxtujk xëëbë tnaˈˈawdittët jëxtujkˈok. Waˈan nääk ja israelitë wyinmääytyë ko nëgoobë dyajtëgoyäˈändë ja xyëëw tiempë ets ja jyot myëjääw. Perë Jyobaa, ja Wintsën diˈibë nety kyaj tˈixtë, nyijäˈäwëbë nety yajxon ti tyuumpy. Ko ja israelitëty ttuundë extëmë Jyobaa yˈanmääyëdë, ta tjaˈˈabëjktë ja käjpn ets kyëktëjkëdë myëbëjkën. Nan kyaj tsyiptuundë mët ja soldäädëtëjkë diˈib Jericó (Jos. 6:2-5; Eb. 11:30). *

9. ¿Tiko yˈoyëty nbanëjkxëm extëm xytyuˈumoˈoyëmë Diosë kyäjpn? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

 ⁹ ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë tyäˈädë maytyaˈaky? Ko mbäät näˈäty kyaj njaygyujkëtyaˈayëm tiko Diosë kyäjpn duˈun tijaty ttuny. Extëm nˈokpëjtakëm, waˈan ojts nwinmäˈäyëm ko kyaj yˈoybyëtsëmäˈäny nyajtuˈunëm extëmë selulaar o tabletë parë nˈëxpëjkëm, ngäjpxwäˈkxëm o mä reunyonk. Per waˈanë net tyam nˈijxëm wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nyajtuˈunëm pën jam nmëdäjtëm. Pääty, oy näˈäty ti nˈokjëjptsëˈk nˈokjëjpjäˈäwëm, oy ko nbanëjkxëm extëmë Diosë kyäjpn xytyuˈumoˈoyëm. Pes ko nˈijxëm jantsy oy wyimbëtsëmy, ta kyëktëkë ja mëbëjkën ets nˈijtëm tuˈugyë.

10. ¿Pën tuknipëjkëdë ja diˈib wyoowˈyoˈoytyë Diosë kyäjpn parë dyaˈoyëdët ja jotmay?

¹⁰ Myäjktëgëk jëmëjtëbë nety të nyäjxnë mä Cornelio diˈib kyaj jyudiyëty tmëbëky ja Kristë, ko nääk ja judiyëtëjk duˈunyëm jyënandë ets ja yetyëjk yajtsukët (Apos. 15:1, 2). Ets ko dyajtsiptäˈäktë tyäˈädë jotmay, ta yaˈˈanmääyë Pablo ets nyëjkxët Jerusalén parë ttuknijawëdët ja diˈib wyoowˈyoˈoytyëbë Diosë kyäjpn. ¿Tiko? Pablo jyënany: “Nejxyëts jap mët ko Diosëtsë naty të xymyoˈoy ja winmäˈäny”. Tyäˈädë yëˈë xytyukˈijxëm ko Kristë yëˈë tyuknipëjk ja diˈib wyoowˈyoˈoytyë Diosë kyäjpn parë dyaˈoyëdët ja jotmay (Gal. 2:1-3).

11. 1) ¿Ti pyaduunˈadëtstë ja judiyëtëjk diˈib myëbëjktë Kristë? 2) ¿Wiˈix yaˈijxyë Pablo pën pyuwäˈkëbë nety ja mëjjäˈäytyëjk diˈib Jerusalén? (Ixë notë).

¹¹ Jesus yëˈë tyuˈumooy ja diˈib wyoowˈyoˈoytyë Diosë kyäjpn parë dyajwingëdäˈäktët ko kyaj nyekyjëjpˈamëty yajtsuktët pënaty kyaj jyudiyëty (Apos. 15:19, 20). Per ko nyajxy ja tiempë, duˈunyëm ja judiyëtëjk diˈib myëbëjktëbë Kristë, tpaduundë ja ley ko dyajtsujkëdë ja myäängëty. Pääty ko ja mëjjäˈäytyëjk diˈib Jerusalén, tmëdoyˈäjttë ko Pablo ko kyaj tpaduny ja Ley diˈibë Moisés yajmooy, ta ojts ttukˈanaˈamdë diˈibë nety kyaj ttimˈawixy (Apos. 21:20-26). * Pablo yaˈˈanmääy ets tmënëjkxët mä ja templë nimäjtaxkë yetyëjk parë nyayajwäˈätsëdët  ets duˈun ja jäˈäy tˈixtët ko pyanëjkxypy ja “Moisésë yˈanaˈamën”. Pablo mbäätxyëp ojts tjëjpkugäjpxë etsxyëp jyënany ko ja judiyëtëjk yëˈë poky myëdäjttëp ko yajxon tkajaygyukëdë wiˈix yˈixëtyë tyäˈädë jotmay. Perë Pablo kyaj duˈun yˈadëtsy, tyuun extëm ja mëjjäˈäytyëjk yˈanmääyëdë parë jyamˈatët ja tuˈugyëˈäjtën ets myëmëdoow yujy tudaˈaky. Per waˈan nnayajtëˈëwëm: “Pënë Kristë yëˈë yajjëjptëgooy ja Ley ko yˈoˈky, ¿tiko tnasˈijxë etsë tyäˈädë jotmay duˈunyëm yon wyootsët?” (Col. 2:13, 14, TNM).

12. ¿Tidaa ko Jesus dyajnäjxy jekyë tiempë parë yajxon yajjaygyukët wiˈix yˈixëty ja jotmay mä ja yetyëjk yajtsuktë?

¹² Myënëjkxypy jekyë tiempë parë njaygyujkëm ko näˈäty ti yajwijtstëgatsy. Duˈun jyäjttë ja judiyëtëjk diˈib pyanëjkxtë Kristë, näjx jeky ja tiempë parë tkupëktët ko kyaj nyekyjëjpˈamëty yajtsuktët (Fwank 16:12). Nääk, ojts tsyiptakxëdë tkupëktët ko parë oy yˈittët mëdë Dios kyaj nyekyjëjpˈamëty yajtsuktët (Gén. 17:9-12). Etsë wiinkpë ojts tsyëˈëgëdë ko yaˈˈaxëkˈixtët mä ja nyax kyäjpn mët ko tyëgatsyˈattë (Gál. 6:12). Per ko ja tiempë nyajxy, ta Jesukristë niˈigyë yˈaktuˈumooyëdë mët yëˈëgyëjxm kanäägë neky diˈibë Pablo jyaay (Rom. 2:28, 29; Gal. 3:23-25).

13. ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë ngupëjkëm extëm tyamë Kristë xytyuˈumoˈoyëm?

¹³ Ko ngajaygyujkëtyaˈayëm tiko Diosë kyäjpn tijaty twijtstëgatsy, oy ko nwinmäˈäyëm wiˈix tëëyëbë Kristë ttuˈumooy ja Diosë kyäjpn. Duˈun ja tiempë mä jyukyˈajtyë Josué ets mä primer siiglë, xëmë tnëˈëmooy ttuˈumooy parë tkuwany, dyajkëktëjkë ja myëbëjkën ets tpudëjkë parë yˈittët tuˈugyë (Eb. 13:8).

14-16. Extëmë Jesus ttuˈumoˈoy ja tuumbë diˈib kuwijy, ¿wiˈix dyajnigëxëˈëky ko xymyëmäˈäy xymyëdäjëm?

¹⁴ Yëˈë tuumbë diˈib kuwijy xytyuˈumoˈoyëm tyam mä meerë nyajtëgoyˈäjtëm (Mat. 24:45). Duˈunë Jesus dyajnigëxëˈëky ko xyˈijxˈijt xykyuentˈäjtëm. Marc diˈib nimäjtaxkë yˈuˈunk jyënaˈany: “Satanás yëˈë nyibëdëˈkypyë familyë parë kyaj mëk yˈitëdë tuˈukmujkën. Pääty janääm jatsojk nyajtukjamyajtsëm parë nDiosˈawdäjtëm tuk familyë sëmään sëmään. Duˈunxyëp extëm yaˈˈanëëmë pënaty nyigëbäjkˈäjttëbë fyamilyë: kuentˈattë ja mfamilyë”.

¹⁵ Ko nˈijxëm wiˈixë Kristë xytyuˈumoˈoyëm, ta nbëjkëmë kuentë ko xypyudëkëyäˈänëm parë nmëdäjtëm täˈtspëky ja mëbëjkën. Patrick diˈib tuump mëjjäˈäy, jyënaˈany: “Näägë nmëguˈukˈäjtëm kyaj tˈoyjyäˈäwëdë ko ojts nyajwijtswäˈkxëm parë niwanaty nbëtsëˈëmëm käjpxwäˈkxpë sääbëdë domingë. Per ko duˈun yajtuny, ta Jesus dyajnigëxëˈëky tuˈugë oybyë jyaˈayˈäjtën: ko naytyukjotmaytyuunëp pënaty yujy tudaˈaky. Pes pënaty wintsoytyuˈun o pënaty kyaj ijty nëgoo pyëtsëmdë käjpxwäˈkxpë, tyam nyayjyawëdë ko tsobattëp ets ko mëjwiin kajaa tyundë. Ets mas niˈigyë net tjotmoˈoytyë Jyobaa tyuunk”.

¹⁶ Kristë nan xypyudëjkëm parë ja jot winmäˈäny nbëjtakëm mä ja tuunk diˈib mas jëjpˈam tyam yajtuump (käjpxë Markʉs 13:10). André diˈib näämnëm të yajtuunkmoˈoy mëjjäˈäy, xëmë tˈixy ttuny tijatyë Diosë kyäjpn nyigajpxypy. Yëˈë jyënaˈany: “Ko nimay të pyëtsëmdë Betel, yëˈë xytyukˈijxëm ko yëˈë ndukjukyˈäjtëm ja tiempë diˈib jëjpkëxanëp ets ko diˈib jëjpˈam mbäät nbëjtakëm, yëˈë nˈëwäˈkx ngäjpxwäˈkxëm”.

17, 18. ¿Tiko yˈoyëty nwinmäˈäyëm wiˈix ndukˈoyˈatäˈänëm ko nmëmëdoˈowëm tijaty näämnëmë Diosë kyäjpn të twijtstëgatsy?

¹⁷ Extëmë Kristë xytyuˈumoˈoyëm, xypyudëkëyäˈänëm tyam ets mä tiempë myiny kyëdaˈaky. Pääty, nˈokwinmäˈäyëm wiˈix ndukˈoyˈäjtëm ko nmëmëdoˈowëm tijaty näämnëmë Diosë kyäjpn të twijtstëgatsy. Ko nDiosˈawdäjtëm tuk familyë, ¿tiko nganimaytyakëm wiˈix të  tyëgatsyë reunyonk ets mä ngäjpxwäˈkxëm, ets wiˈix xypyudëjkëm?

 

¹⁸ Pën njaygyujkëm ko jantsy oy wyimbëtsëmy extëmë Jyobaa kyäjpn tnëˈëmoˈoy ttuˈumoˈoy, ta kyaj tsyiptäˈägäˈäny nbanëjkxëm ets nˈijtëm agujk jotkujk. Extëm nˈokpëjtakëm, ¿këdii oy nnayjyäˈäwëm ko Diosë kyäjpn kyaj nëgoo meeny tnekyyajtuny mä dyajpëtsëmyë ëxpëjkpajn? Ets mët ko tijaty jyembyëtsëmy, ta yajtuknijawë mas niˈigyë jäˈäy ja oybyë ayuk. Pääty pën mbäät, nˈokˈyajjënäjkëm mas niˈigyë ëxpëjkpajn o bideo mä telefënë o tabletë. Duˈuntsoo nety nbudëjkëmë Kristë, diˈib tsyojkypy ets nguentˈäjtëm ja meeny sentääbë diˈibë Diosë kyäjpn jyaˈäjtypy.

19. ¿Tiko mbäät nbanëjkxëm extëmë Kristë xytyuˈumoˈoyëm?

¹⁹ Ko nbanëjkxëm amumduˈukjot extëmë Kristë xytyuˈumoˈoyëm, ta tyäˈtspëky ja mëbëjkën ets nˈijtëm tuˈugyë mëdë nmëguˈukˈäjtëm. André diˈib të yˈokˈyajnigäjpxpë, duˈun tnimaytyaˈaky pënaty pëtsëëmdë Betel: “Kots nˈixy pënaty të pyëtsëmdë Betel wiˈixë oybyë jot winmäˈäny dyajnigëxëˈëktë, xypyudëjkëbëts parëts ndukjotkujkˈatëdë Kristë wiˈix xytyuˈumoˈoyëm, ets mëjˈixyëts njawë wiˈixë tyäˈädë betelitëty tpudëkëdë Kristë”.

20, 21. 1) ¿Tiko mbäät ndukjotkujkˈäjtëmë Kristë diˈib nWintsënˈäjtëm? 2) ¿Ti nnijawëyäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo?

²⁰ Tim tsojkë Jesukristë diˈib nWintsënˈäjtëm, “myadäˈägäˈäny” mä tsyiptuny, ets mëjwiin kajaa tijaty tyunaampy (Diˈibʉ Jat. 6:2; Sal. 45:4). Per myentrës tyam xytyukniˈˈijxëm wiˈix njukyˈatäˈänëm mä ja jembyë jukyˈäjtëm ets tijaty jam ndunäˈänëm, ko nety nyaˈëxpëjkëm pënaty të jyukypyëktë ets ko nety nyajjëmbijtëm ja naxwinyëdë jantsy oy jantsy tsuj.

²¹ Jesus diˈib nReyˈäjtëm, yëˈë xywyijtsnaxäˈänëm mä ja jembyë jukyˈäjtëm pën xëmë ndukjotkujkˈäjtëm oy ti tyun jyatëdët (käjpxë Salmo 46:1, TY). * Tëyˈäjtën ko näˈäty mbäät tsyiptaˈaky nˈijxwëˈëmëm ko ti tyëgatsy, extëm ko näˈätyë jukyˈäjtënë ajotkumonë tyëgatsy. ¿Wiˈix mbäät jotkujk nnayjyäˈäwëm ets amumduˈukjot ndukˈijxpajtëmë Jyobaa? Yëˈë diˈib nnijawëyäˈänëm mä jatuˈukpë artikulo.