1, 2. Naa ɔkɛndɛ wa woke waki la Jashua l’ɔkɔngɔ wa nyɔi ka Mɔsɛ?

JEHOWA akatɛ Jashua ate: “Okambi ami Mɔsɛ ambovɔ. Emala, kele tehɔ Jɔrdana wɛ l’anto anɛ tshɛ ndo nyotshu otsha lo wodja wayangami mbasha.” (Jas. 1:1, 2) Ɔsɔ aki mɛtɛ otshikitanu wa woke le Jashua, laki okambi wa Mɔsɛ l’edja k’ɛnɔnyi 40!

² Mɔsɛ akalɔmbɔla ase Isariyɛlɛ l’etena k’otale efula, koko kakianɛ Jashua mbayanga mbalɔmbɔla. Diakɔ diele, nde akakoke ndjambola dia kana wodja wayowetawɔ oko ɔnɔmbɔdi awɔ. (Eoh. 34:8, 10-12) Lo ntɛkɛta dikambo dia Jashua 1:1, 2, dibuku dimɔtshi di’awui wa lo Bible mbutaka dia etena koleki wolo ndo waale lo wodja, oyadi lo nshi y’edjedja kana nshi nyɛ, ele etena kahɛna ɔnɔmbɔdi ɔmɔtshi ɔnɔmbɔdi okina.

3, 4. Ngande wakatshɔkɔla Nzambi Jashua l’ɔtɛ wakandayaɛkɛ le nde, ndo dimbola diakɔna diakokaso ndjaoka?

³ Jashua aki l’ɛkɔkɔ w’eshika wa ndjakiyanya. Koko nde akayaɛkɛ le Jehowa ndo aha la ntshimbatshimba, nde akayele ɛlɔmbwɛlɔ kande. (Jas. 1:9-11) Nzambi akatshɔkɔla Jashua l’ɔtɛ wakandayaɛkɛ le nde  ndo akakambe la ondjelo ɔmɔtshi dia nɔmbɔla Jashua ndo ase Isariyɛlɛ. Ondo ondjelo akɔ aki Dui, mbuta ate Ɔna Nzambi l’enondo.​—Eto. 23:20-23; Jni. 1:1.

⁴ Jehowa akakimanyiya wodja w’Isariyɛlɛ dia ndjaekesanyiya dimɛna la etshikitanu wakonge etena kakayala Jashua ɔnɔmbɔdi awɔ w’oyoyo. Ndo lo nshi yaso nyɛ, etshikitanu efula wa weke wekɔ lo salema. Sho koka ndjambola ɔnɛ: ‘Oko watatetemala okongamelo waki Nzambi mpama, onde tekɔ la ɛkɔkɔ w’eshika wa ndjaɛkɛ le Yeso, Ɔnɔmbɔdi aso wakasɔnama?’ (Adia Mateo 23:10.) Dia nkadimola dimbola sɔ, tayɛna woho wakalɔmbɔlaka Jehowa ekambi ande lo nshi y’edjedja lo tena di’etshikitanu.

5. Naa dui dia laande diakɛnyi Jashua suke la Jeriko? (Enda osato wele lo mbɔtwɛlɔ.)

⁵ Kombeta edja l’ɔkɔngɔ w’ase Isariyɛlɛ ntehɔ Jɔrdana, Jashua akɛnyi dui dimɔtshi dia laande. Suke la osomba wa Jeriko, nde akahomana la pami kɛmɔtshi kaki la lokuwa la ta. Jashua akambola pami kakɔ ate: “Onde wɛ ekɔ lo wedi aso, kana lo wedi w’andɔshi aso?” Jashua akaambe etena kakawotɛ pami kakɔ dia nde aki “owandji w’alembe waki Jehowa,” mbuta ate ondjelo waki suke dia nkokɛ ekambi waki Nzambi. (Adia Jashua 5:13-15.) Kaanga mbele ɛkɔndɔ ekina mbutaka dia Jehowa akatɛkɛta mbala kakɔ ɔtɔi la Jashua, mɛnamaka dia Nzambi akakambaka la ondjelo ɔmɔtshi dia ntɛkɛta lo lokombo lande oko wakandasalaka mbala efula lo nshi y’edjedja.​—Eto. 3:2-4; Jas. 4:1, 15; 5:2, 9; Ets. 7:38; Ngal. 3:19.

6-8. a) Lande na kakakoke mɛnama ɛlɔmbwɛlɔ ɛmɔtshi wa ondjelo oko dui di’anyanya? b) Ngande weyaso dia ɛlɔmbwɛlɔ ɛsɔ waki wa lomba ndo wakashama l’etena kahombama? (Enda ndo nɔtɛ.)

⁶ Ondjelo akɔ akatɛ Jashua paka kɛnɛ kakandahombe nsala dia mbidja ase Jeriko otshumba. L’etatelo, ondo ɛlɔmbwɛlɔ ɛmɔtshi l’atei awɔ wakɛnamaka oko bu amɛna. Ɛnyɛlɔ, ondjelo akɔ akatɛ Jashua dia minya asɔlayi tshɛ mpota. Dui sɔ diakalembetshiyaka dia takawahombe monga l’akoka wa ndɔ ta l’edja ka nshi mɔtshi. Onde ɔsɔ aki mɛtɛ etena ka dimɛna ka minya apami asɔ mpota?​—Eta. 34:24, 25; Jas. 5:2, 8.

⁷ Ondo asɔlayi wakayambola ɔnɛ: ‘Ngande wayotokokɛ nkumbo yaso naka atunyi tɔtwɛ la ta lo mpango?’ Koko oma laasɔ dui dimɔtshi diakiwɔ konongamɛka diakasalema! Lo dihole dia ndɔsha ase Isariyɛlɛ, apami w’ase Jeriko wakawaoke wɔma. Sho mbadiaka ɔnɛ: “Jeriko yakadihama ngwe l’ɔtɛ w’ase Isariyɛlɛ. Ndooko onto lakatombaka ndo ndooko onto lakɔtɔka.” (Jas. 6:1) Losango lɔsɔ lakakimanyiya ase Isariyɛlɛ dia ndeka ndjaɛkɛ lo ɛlɔmbwɛlɔ ka Nzambi!

⁸ Ondjelo akatɛ Jashua di’ase Isariyɛlɛ hawohombe ndɔsha ase Jeriko. Koko, vɔ wakahombe ntshimba osomba mbala ɔtɔi lo lushi l’edja ka nshi shamalo ndo oma laasɔ mbala esambele lo lushi l’esambele. Asɔlayi wakakoke mbuta ɔnɛ: ‘Ɔsɔ ekɔ nshisha wolo ndo mbetsha wenya wetshetsha!’ Koko Ɔnɔmbɔdi w’ase Isariyɛlɛ waki kɔmɛnamaka akeyaka shikaa kɛnɛ kakandasalaka! Ndjela ɛlɔmbwɛlɔ ande akakimanyiya ase Isariyɛlɛ dia ndeka monga la mbetawɔ ka wolo ndo vɔ takawahombe ndɔsha asɔlayi w’ase Jeriko.​—Jas. 6:2-5; Hɛb. 11:30. *

9. Lande na kahombaso ndjela ɛlɔmbwɛlɔ tshɛ kalongolaso lo okongamelo wa Nzambi? Sha ɛnyɛlɔ.

⁹ Wetshelo akɔna wakokaso nkondja oma l’ɔkɔndɔ ɔsɔ? Lo tena dimɔtshi, okongamelo wa Jehowa salaka akambo lo yoho y’oyoyo, ndo ondo aha mbala tshɛ mbayotoshihodiaka lande na. Ɛnyɛlɔ, ondo sho kɔfɔnyaka dia ekɔ kanyi ya dimɛna dia nkamba la telefɔnɛ, tablɛtɛ kana la ɔrdinatɛrɛ  dikambo dia wekelo w’onto ndamɛ, l’esambishelo kana lo nsanganya. Koko ondo kakianɛ tekɔ lo mɛna wahɔ waya lo nkamba la dihomɔ sɔ naka kokaka. Etena kɛnaso etombelo w’amɛna waya oma l’etshikitanu wa ngasɔ, mbetawɔ kaso ndekaka nkeketala, ndo tamboleka monga kaamɛ l’anangɛso l’akadiyɛso.

10. Akɔna mɛtɛ akakongɛ losanganya l’ohomba la Jɛrusalɛma l’ase olui-walɔmbɔla lakendanaka la wonyelo wa mpota?

¹⁰ Ɛnɔnyi oko 13 l’ɔkɔngɔ wa Kɔnɛliyo laki ose Wodja laki kominyɛma mpota monga Okristo, Akristo amɔtshi w’ase Juda wakatetemala mbuta dia wonyelo wa mpota waki ohomba. (Ets. 15:1, 2) L’osomba wa Atiyɔka, anangɛso wakawane l’ɔtɛ wa dikambo sɔ. Diakɔ diakakongɛ dikumanyi dia Pɔɔlɔ ntshɔ ndo tombola olui-walɔmbɔla wa la Jɛrusalɛmba dui sɔ. Ko akɔna mɛtɛ akakongɛ dia nde ntshɔ? Pɔɔlɔ akalembetshiya ate: “Dimi lakatshu l’ɔtɛ wa kɛnɛ kakawambisholɛ.” Mbokɛmaka dia Kristo mbakatalɔmbɔlaka akambo dia dui sɔ kandɔma oma le olui-walɔmbɔla.​—Ngal. 2:1-3.

11. a) Kakɔna kakasale Akristo w’ase Juda amɔtshi wakatetemala mbetawɔ awui wendana la wonyelo wa mpota? b) Ngande wakɛnya Pɔɔlɔ l’okitshakitsha tshɛ dia nde akasukɛ dikumanyi dia la Jɛrusalɛma? (Enda ndo nɔtɛ.)

¹¹ Kristo akalɔmbɔla olui-walɔmbɔla dia mɛnya hwe dia Akristo waki komonga ase Juda takawahombe minya mpota. (Ets. 15:19, 20) Koko, ɛnɔnyi engana l’ɔkɔngɔ, Akristo efula w’ase Juda wakatetemala minya anawɔ mpota. Oma laasɔ, dikumanyi dia la Jɛrusalɛma wakoke lokumu ɔnɛ Pɔɔlɔ kɔnɛmiyaka Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. Diakɔ diele, dikumanyi wakalɔmbɛ Pɔɔlɔ dia nsala dui dimɔtshi diakakoke mɛnya dia nde nɛmiyaka Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. * (Ets. 21:20-26) Vɔ wakawotɛ dia ntshɔ kaamɛ la apami anɛi lo tɛmpɛlɔ l’oyango w’anto mɛna ɔnɛ Pɔɔlɔ akalɛmiyaka Ɛlɛmbɛ. Pɔɔlɔ akakoke mbuta ate: ‘Ɔsɔ na awui w’anyanya! Lande na kanɔmbanyu dia nsala dui sɔ? Akristo w’ase Juda waki koshihodia awui wendana la wonyelo wa mpota mbaki l’okakatanu.’ Koko Pɔɔlɔ akashihodia dia dikumanyi wakalange di’Akristo tshɛ monga kaamɛ, diakɔ diakandayele ɛlɔmbwɛlɔ  kawɔ l’okitshakitsha tshɛ. Koko, sho koka ndjambola lande na kaketawɔ Yeso dia wonyelo wa mpota ntetemala monga tshondo y’okakatanu l’etena k’otale ka ngasɔ, kaanga mbele Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ wakakomɛ etena kakavu Yeso.​—Kɔl. 2:13, 14.

12. Lande na ondo kaketawɔ Kristo di’etena kɛmɔtshi mbeta ntondo ka nde ndjokandola tshɛ lo tshɛ okakatanu wendana la wonyelo wa mpota?

¹² Mbeyaka mbɔsa etena k’otale dia ndjaekesanyiya la eokelo k’oyoyo. Akahombe mbɔsa etena kɛmɔtshi di’Akristo amɔtshi w’ase Juda mbetawɔ dia vɔ waya bu l’ɛse k’Ɛlɛmbɛ wa Mɔsɛ. (Jni. 16:12) Vɔ wakafɔnyaka dia wonyelo wa mpota aki djembetelo ya monga la diɔtɔnganelo dia laande la Nzambi. (Eta. 17:9-12) Akina wakokaka wɔma ɔnɛ wayowahɛnyahɛnya lo atshunda awɔ w’ase Juda naka vɔ ntshikitana l’anto akina. (Ngal. 6:12) Koko l’etena kɛsɔ, Kristo akawasha ɛlɔmbwɛlɔ ekina lo tshimbo ya mikanda w’oma le Pɔɔlɔ.​—Rɔmɔ 2:28, 29; Ngal. 3:23-25.

13. Kakɔna kakoka tokimanyiya dia nsukɛ yoho yatɔlɔmbɔla Kristo ɛlɔ kɛnɛ?

¹³ Kristo ekɔ lo ntetemala monga Ɔnɔmbɔdi w’etshumanelo k’Akristo ɛlɔ kɛnɛ. Diakɔ diele, naka okongamelo wambosala otshikitanu ɔmɔtshi wahayashihodia, kete kanyiya woho wakalɔmbɔla Kristo ekambi waki Nzambi wa lo nshi y’edjedja. Oyadi lo nshi ya Jashua kana lo nshi y’apɔstɔlɔ, mbala tshɛ Kristo akashaka ɛlɔmbwɛlɔ ka lomba dia nkokɛ ekambi wa Nzambi, ndeka nkeketsha mbetawɔ kawɔ ndo mbakimanyiya dia ntetemala monga kaamɛ.​—Hɛb. 13:8.

14-16. Ngande wele ɛlɔmbwɛlɔ k’oma le “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ” mɛnyaka dia Kristo nangaka dia sho monga la mbetawɔ ka wolo?

¹⁴ Ɛlɔ kɛnɛ, “ɔhɔmbɔ wa kɔlamelo ndo kɛsɔ” toshaka ɛlɔmbwɛlɔ kele laso ohomba paka l’etena keso la tɔ ohomba. (Mat. 24:45) Ɛlɔmbwɛlɔ kɛsɔ shikikɛka dia Yeso ndjakiyanyaka dikambo diaso. Marc, lele l’ana anɛi mbutaka ate: “Satana ekɔ lo nsala la wolo dia mbɔdia tshumanelo lo ndɔsha nkumbo. L’etena kɛnɛ oko wambotokeketshama dia nɔmbɔlaka ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo lomingu tshɛ, mbokɛmaka hwe dia owandji wa nkumbo tshɛ nɔmbamaka dia nkokɛ nkumbo kande!”

¹⁵ Etena kɛnaso woho watɔlɔmbɔla Kristo, sho shihodiaka dia nde nangaka tokimanyiya dia ntetemala monga la mbetawɔ ka wolo. Ɛnyɛlɔ, ekumanyi kelɛwɔ Patrick mbutaka ate: “L’etatelo, anto amɔtshi wakɛnyi dia bu dui di’ekeketshelo dia nsangana lo tolui ta totshitshɛ dikambo dia losanganya l’otsha l’esambishelo lo wikɛndɛ.” Koko nde akate dia otshikitanu ɔsɔ mɛnyaka dia Yeso ndjakiyanyaka dikambo di’onto tshɛ la l’etshumanelo. Ɛnyɛlɔ, anangɛso l’akadiyɛso amɔtshi wele ɛsɔnyi kana wahaleke ntomba l’esambishelo, wamboleka ndjaoka dia wekɔ l’ohomba awɔ ndo wekɔ la nɛmɔ. Dui sɔ diambokeketsha mbetawɔ kawɔ.

¹⁶ Kristo tokimanyiyaka nto dia ndjasha tshɛ l’olimu aso w’esambishelo, wele olimu woleki ohomba wasalema la nkɛtɛ ɛlɔ kɛnɛ. (Adia Makɔ 13:10.) André, leke ka monga ekumanyi salaka tena tshɛ la wolo dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ tshɛ k’oyoyo k’oma l’okongamelo wa Jehowa. Nde mbutaka ate: “Woho wambowokitshakitsha anto lo Bɛtɛlɛ mboholakami woho wele akambo pombaka salema la shamanya lo tena nɛ ndo ohomba wa ndjasha la wolo aso tshɛ l’olimu w’esambishelo.”

17, 18. Lande na kahombaso kanyiyaka toho takondjaso wahɔ lo ndjaekesanyiya la etshikitanu?

¹⁷ Ɛlɔmbwɛlɔ kalongolaso oma le Yeso Kristo, Nkumekanga kaso kolɛ, kayotokimanyiya oma ko kakianɛ ndo lo nshi yayaye. Ɔnkɔnɛ, nyɛsɔ tɔngɛnɛngɛnɛ l’ɔtɛ wa wahɔ wambotokondja lo ndjaekesanyiya la etshikitanu w’eyoyo. Etena kasalanyu ɔtɛmwɛlɔ wa lo nkumbo, nyɔkɛtshanya woho wambokimanyiya etshikitanu wambosalema  lo dikambo dia nsanganya kana di’esambishelo nkumbo kanyu.

¹⁸ Naka sho mbohɔ ɔnɛ ndjela ɛlɔmbwɛlɔ wa l’okongamelo wa Jehowa mbelaka etombelo efula w’ɛlɔlɔ, kete ayonga dui dia wɔdu dia ndjela ɛlɔmbwɛlɔ akɔ ndo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ. Ɛnyɛlɔ, lam’ele hatoyotondja ekanda walembetshiya Bible efula woho wakatatondjaka ntondo, tambokitshakitsha adepasɛ. Ndo lam’ele nshi nyɛ tokamba la tshulatshula di’eyoyo, taya l’akoka wa nsambisha anto efula lokumu l’ɔlɔlɔ. Onde shoamɛ tekɔ lo ndeka nkamba la ekanda wa l’Ɛtɛrnɛtɛ ndo media? Ɔsɔ ekɔ yoho mɔtshi yakokaso nsukɛ Kristo, lalanga dia sho nkamba la falanga y’okongamelo la lomba.

19. Lande na kahombaso nsukɛ ɛlɔmbwɛlɔ ka Kristo?

¹⁹ Naka sho nsukɛ ɛlɔmbwɛlɔ ka Kristo, kete tayokimanyiya anangɛso l’akadiyɛso dia monga la mbetawɔ ka wolo ndo ndeka monga kaamɛ. André mbutaka lo dikambo di’etshikitanu weke kasalema lo kɛnɛ kendana la okitshekitshelo w’ase nkumbo ya Bɛtɛlɛ ya l’andja w’otondo ate: “Yimba y’ɔlɔlɔ yɛnya wanɛ waki ase Bɛtɛlɛ wamboyaɔtɔnganyiya la etshikitanu ɛsɔ, tshutshuyakami dia ndjaɛkɛ le wɔ ndo mbalɛmiya. Vɔ wekɔ lo ntetemala nkɛndakɛnda kaamɛ la pusupusu ka Jehowa lo monga l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo ɔkɛndɛ tshɛ wawashawɔ.”

20, 21. a) Lande na kahombaso ndjaɛkɛ le Kristo, Ɔnɔmbɔdi aso? b) Dimbola diakɔna diayotɔsɛdingola lo sawo diayela?

²⁰ Kema edja, Ɔnɔmbɔdi aso Yeso Kristo “[ayanga n]shidiya ɔlɛndjɛlɔ ande” ndo “[a]yosala akambo washa wɔma.” (Ɛny. 6:2; Os. 45:4) Koko oyadi l’etena kɛnɛ, nde ekɔ lo tɔlɔngɔsɔla dikambo dia lɔsɛnɔ la l’andja w’oyoyo ndo dia olimu wayototokamba lɛkɔ etena kayototetsha wanɛ wayolwama ndo kayotokimanyiya dia mbetɛ nkɛtɛ paradiso.

²¹ Edja tshɛ kayotoyaɛkɛka le Ɔnɔmbɔdi ndo Nkumekanga kaso, oyadi kɛnɛ tshɛ kayotomba, nde ayotɔlɔmbɔla otsha l’andja w’oyoyo. (Adia Osambo 46:1-3.) Ɛlɔ kɛnɛ, etshikitanu koka monga wolo, djekoleko etena kongawɔ la shɛngiya le so lo toho tahatalongamɛ. Etena katomba dui sɔ, ngande wakokaso ntetemala monga la ki ka lo yimba ndo la mbetawɔ ka wolo le Jehowa? Tayɔsɛdingola dimbola sɔ lo sawo diayela.