1, 2. (a) Nawẹ diọdo ajiji lẹ sọgan yinuwado gbẹzan Klistiani de tọn ji gbọn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.) (b) Sọgbe hẹ Salmu lẹ 131tọ, pọndohlan tẹwẹ sọgan gọalọna mí nado hẹn jijọho ahun mẹ tọn mítọn go?

E VẸNA Lloyd po Alexandra po tlolo he yé sè dọ emi ko yin azọ́ndena do aigba-denamẹ ji. To popolẹpo mẹ, yé ko to sinsẹ̀n to Bẹtẹli sọn owhe 25 linlán die. Lloyd dọmọ: “N’nọ mọdọ Bẹtẹli po azọ́n he n’nọ wà to finẹ po wẹ nue n’jẹakọ hẹ hugan to gbẹzan ṣie mẹ. To ayiha ṣie mẹ, n’mọnukunnujẹ nuhewutu diọdo lọ do yin bibayi mẹ, ṣigba to osẹ po osun he bọdego lẹ po mẹ, n’nọ saba tindo numọtolanmẹ dọ n’ko yin gbigbẹdai. N’jẹflumẹ petepete. N’gán tindo pọndohlan dagbe todin; bọ to ojlẹ kleun de godo n’na biọ bẹwlu mẹ.”

² To whenue gbẹzan mítọn diọ to ajiji mẹ, diọdo he mí dona pannukọn lẹ sọgan dobuna mí bosọ hẹn apọṣi mí. (Howh. 12:25) Mí tlẹ sọgan mọdọ e vẹawu nado kẹalọyi diọdo enẹlẹ. To ninọmẹ enẹlẹ mẹ, nawẹ mí sọgan ‘whiwhẹ alindọn mítọn bosọ dava ẹ’ gbọn? (Hia Salmu lẹ 131:1-3.) Mì gbọ mí ni gbadopọnna lehe mẹhe go Biblu donù delẹ po devizọnwatọ Jehovah tọn egbezangbe tọn delẹ po dovivẹnu  nado hẹn jijọho ahun mẹ tọn yetọn go mahopọnna diọdo lẹ do.

3. Ninọmẹ tẹ mẹ wẹ Josẹfu mọ ede te?

³ To whenue Josẹfu tindo nudi owhe 17, nọvisunnu etọn jọnun lẹ sà ẹ di kanlinmọ de na awuwhàn wutu. Jẹnukọnna ehe, Josẹfu wẹ otọ́ etọn yiwanna hugan. (Jen. 37:2-4, 23-28) Na nudi owhe 13, Josẹfu dona doakọnna kanlinmọgbenu-ninọ po gànpamẹninọ po to Egipti, yèdọ fie dẹn taun do otọ́ yiwanna etọn Jakọbu. Etẹwẹ gọalọna Josẹfu ma nado joawuna flumẹjijẹ po adidudu po?

4. (a) To whenue Josẹfu to gànpamẹ, etẹ ji wẹ ewọ ze ayiha etọn do? (b) Nawẹ Jehovah na gblọndo na odẹ̀ Josẹfu tọn lẹ gbọn?

⁴ Whenue Josẹfu to yaji to gànpamẹ, ewọ dona ko ze ayiha etọn do kunnudenu he dohia dọ Jehovah to didona ẹn lẹ ji. (Jen. 39:21; Salm. 105:17-19) Humọ, odlọ dọdai tọn he Josẹfu kú to jọja whenu lẹ dona ko hẹn ẹn deji dọ ewọ tindo nukundagbe Jehovah tọn. (Jen. 37:5-11) Ayihaawe ma tin dọ ewọ dona ko dọ nuhe to awufiẹsa hẹnwa na ẹn lẹpo na Jehovah whlasusu to odẹ̀ mẹ. (Salm. 145:18) Taidi gblọndo de na odẹ̀ ahundopo tọn Josẹfu tọn lẹ, Jehovah na ẹn nujikudo ahun mẹ tọn lọ dọ Emi na tin “hẹ ẹ” to nuhahun etọn lẹpo mẹ.—Owalọ 7:9, 10. *

5. Nawẹ “jijọho Jiwheyẹwhe tọn” sọgan yinuwado ojlo mítọn nado doafọna yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ ji gbọn?

⁵ To egbehe, mahopọnna ninọmẹ sinsinyẹn lẹ, mílọsu sọgan duvivi homẹmimiọn he “jijọho Jiwheyẹwhe tọn” he nọ basi hihọ́na nugopipe apọ̀nmẹ tọn mítọn nọ namẹ tọn tlọlọ. (Hia Filipinu lẹ 4:6, 7.) Gbọnmọ dali, eyin mí lẹhlan Jehovah to whenue magbọjẹ lẹ húagbọ́ mí, jijọho Jiwheyẹwhe tọn sọgan hẹn gbemima mítọn nado jẹ yanwle gbigbọmẹ tọn lẹ kọ̀n lodo, bosọ basi hihọ́na mí sọta ayilinlẹn depope nado jogbe. Mì gbọ mí ni gbadopọnna apajlẹ egbezangbe tọn delẹ he do ehe hia.

6, 7. Nawẹ dẹ̀hiho gando whẹho de go tlọlọ sọgan gọalọna mí nado vọ́ jijọho ahun mẹ tọn mítọn mọyi gbọn? Na apajlẹ de.

⁶ Ryan po Juliette po jẹflumẹ to whenue yé sè dọ azọ́ndenamẹ yetọn taidi gbehosọnalitọ titengbe ojlẹ gli tọn lẹ wá vivọnu. Ryan dọmọ: “Mí hodẹ̀ hlan Jehovah gandego to afọdopolọji. Mí yọnẹn dọ dotẹnmẹ vonọtaun de wẹ ehe yin na mí nado do jidide mítọn hia to ewọ mẹ. Mẹsusu to agun mítọn mẹ wẹ yin mẹyọyọ to nugbo mẹ, enẹwutu mí hodẹ̀ dọ Jehovah ni gọalọna mí nado ze apajlẹ yise tọn dagbe de dai.”

⁷ Nawẹ Jehovah na gblọndo na odẹ̀ yetọn gbọn? Ryan flin dọmọ: “Tlolo to odẹ̀ lọ godo, numọtolanmẹ agọ̀ po nuhiha he mí tindo to tintan whenu lẹ po wẹ busẹ. Jijọho Jiwheyẹwhe tọn basi hihọ́na ahun po nugopipe apọ̀nmẹ tọn mítọn lẹ po. Mí doayi e go dọ mí gbẹ́ sọgan yọ́n-na-yizan na Jehovah eyin mí hẹn pọndohlan dagbe go.”

8-10. (a) Nawẹ gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn sọgan gọalọna mí nado pehẹ magbọjẹ lẹ gbọn? (b) Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jehovah sọgan dona vivẹnudido mítọn lẹ nado hẹn pọndohlan gbigbọmẹ tọn de go te?

⁸ Gbọnvona dọ gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn sọgan miọnhomẹna mí, e sọ sọgan dọ̀n ayiha mítọn wá wefọ titengbe delẹ ji he na gọalọna mí nado hẹn yanwle gbigbọmẹ tọn mítọn lẹ do ayiha mẹ. (Hia Johanu 14:26, 27.) Lẹnnupọndo apajlẹ Philip po Mary po tọn ji, yèdọ asu po asi po de he ko sẹ̀n to Bẹtẹli na nudi owhe 25. To osun ẹnẹ gblamẹ, yé omẹ awe lẹ hẹn onọ̀ yetọn lẹ po hẹnnumẹ de po bu to okú mẹ, podọ yé jẹ nukunpedo otọ́ Mary tọn he to apọ̀nmẹ-zọ̀n sinsinyẹn de jẹ go ji.

 ⁹ Philip flin dọmọ: “N’lẹndọ n’to pipehẹ ninọmẹ lọ ganji jẹ obá de mẹ, amọ́ e pò pẹẹde nido pé. N’wá jẹ Kolosinu lẹ 1:11 ji to hosọ oplọn tọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn de mẹ. Nugbo wẹ dọ n’to akọndona, ṣigba e ma yin to gigọ́ mẹ. N’dona ‘yí homẹfa po ayajẹ po do doakọnnanu to gigọ́ mẹ.’ Wefọ ehe flinnu mi dọ ayajẹ tintindo to gbẹ̀mẹ ma sinai do ninọmẹ ṣie lẹ ji gba, ṣigba do lehe gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn nọ yinuwado gbẹzan ṣie ji do ji.”

¹⁰ Jehovah dona Philip po Mary po to aliho susu mẹ, na yé dovivẹnu nado hẹn pọndohlan gbigbọmẹ tọn go gando ninọmẹ yetọn go wutu. Ojlẹ kleun de to whenue yé ko tlọ́n Bẹtẹli godo, yé omẹ awe lẹ mọ plọnmẹ Biblu he to nukọnyiyi basi lẹ bo nọ jlo nado plọnnu hugan whladopo to sẹmẹsẹmẹ. Mary flin nuhe ko jọ wayi lẹ bo dọmọ: “Yewlẹ wẹ ayajẹ mítọn podọ aliho he mẹ Jehovah dọna mí te dọ nulẹpo na yì ganji.”

11, 12. (a) Nawẹ Josẹfu na dotẹnmẹ Jehovah nado dona ewọ gbọn? (b) Nawẹ akọndonanu Josẹfu tọn yin ahọsuna gbọn?

¹¹ To whenue mí pehẹ diọdo ajiji lẹ, e bọawu nado dike na nuhiha gando sọgodo go ni hẹn mí gbọjọ. Ehe sọgan ko jọ do Josẹfu go. Kakatimọ, e họnwun dọ ewọ basi dide nado wà nuhe go e pé lẹpo sọgbe hẹ ninọmẹ etọn, bo gbọnmọ dali na dotẹnmẹ Jehovah nado dona ẹn. Mahopọnna dọ Josẹfu to gànpamẹ, ewọ wazọ́n sinsinyẹn nado penukundo azọ́n depope he ogán gànpa lọ tọn dena ẹn go, dile e ko wà do wayi to whenue e to azọ́nwa na Pọtifali.—Jen. 39:21-23.

¹² To gbèdopo, dawe awe delẹ he ko sẹ̀n to otẹn nukundeji lẹ mẹ wayi to họ̀nmẹ Falo tọn yin zizedo anademẹ Josẹfu tọn glọ. Na homẹdagbe Josẹfu tọn hẹn dawe awe lọ lẹ deji wutu, yé dọ nuhahun po odlọ dabla he yé kú to ozán he jẹnukọn mẹ po lẹ na ẹn. (Jen. 40:5-8) Josẹfu ma gán lẹndọ hodọdopọ enẹ na wá hẹn kọdetọn ayajẹnọ wá na emi. Dile etlẹ yindọ ewọ na gbẹ́ doakọnnanu na owhe awe dogọ to gànpamẹ, ewọ wá yin tuntundote to godo mẹ, podọ to azán enẹ dopolọ gbè ewọ yin dide taidi mẹbọdomẹgo Falo tọn.—Jen. 41:1, 14-16, 39-41.

13. Nawẹ mí sọgan na dotẹnmẹ Jehovah nado dona mí mahopọnna ninọmẹ mítọn lẹ gbọn?

¹³ Taidi Josẹfu, mí sọgan mọ míde to ninọmẹ he mí sọgan deanana jẹ obá de mẹ kavi ma sọgan deanana paali lẹ mẹ. Ṣigba, eyin mí hẹn homẹfa mítọn go bosọ wà nuhe go mí pé lẹpo sọgbe hẹ ninọmẹ mítọn, mí na na dotẹnmẹ Jehovah nado dona mí. (Salm. 37:5) Nugbo wẹ dọ to whedelẹnu, mí sọgan nọ “jẹflumẹ,” ṣigba dile apọsteli Paulu dọ do, e ma na jọ gbede bọ mí na ‘nọma tindo todido.’ (2 Kọl. 4:8; Odò.) Hogbe Paulu tọn enẹlẹ na mọ hẹndi to whẹho mítọn mẹ, titengbe eyin ayiha mítọn nọ gbọṣi lizọnyizọn mítọn ji.

14-16. Nawẹ Filipi wẹndagbe-jlatọ lọ ze ayiha etọn do lizọnyizọn etọn ji mahopọnna dọ ninọmẹ etọn lẹ diọ gbọn?

¹⁴ Filipi wẹndagbe-jlatọ lọ ze apajlẹ dagbe dai na nuhe dù ayiha zizedo lizọnyizọn mẹtọn ji eyin ninọmẹ mẹtọn lẹ tlẹ diọ. To okú Stefani tọn godo, homẹkẹn sinsinyẹn de fọ́n to Jelusalẹm. * To ojlẹ lọ mẹ, Filipi to vivi lẹblanulọkẹyi sinsẹ̀nzọn yọyọ de tọn dù. (Owalọ 6:1-6) Ṣigba to whenue hodotọ Klisti tọn lẹ ko gbàpe, Filipi ma sọgan blá alọ dogo poun bo nọ nude ma wà. E yì dọyẹwheho to Samalia, yèdọ tòdaho de he mẹ wẹndagbe lọ ma ko gbayipe sọmọ te to ojlẹ lọ mẹ.—Mat. 10:5; Owalọ 8:1, 5.

¹⁵ Filipi wleawufo nado yì fidepope he gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn na deanana ẹn sọyi, enẹwutu Jehovah yí i zan nado bẹ yẹwhehodidọ lọ jẹeji to aigba-denamẹ yọyọ lẹ ji. Mẹnukuntamahopọn etọn sọgan ko miọnhomẹna Samalianu lẹ, yèdọ mẹhe Ju lẹ nọ saba yinuwa hẹ po wangbẹna po. Abajọ gbẹtọgun lẹ do dotoaina ẹn “to kọndopọ mẹ”!—Owalọ 8:6-8.

¹⁶ Enẹgodo, gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn plan Filipi sọyi Aṣidọdi po Sesalea po, yèdọ tòdaho awe he mẹ mẹsusu yin Kosi te. (Owalọ 8:39, 40) E họnwun dọ ninọmẹ Filipi tọn lẹ vọ́ diọ to nudi owhe 20 godo to whenue e dọyẹwheho to Samalia whla tintan. Todin, taidi tatọ́ whẹndo tọn de, ewọ sawhé do aigba-denamẹ etọn ji. Mahopọnna dọ ninọmẹ Filipi tọn vọ́ diọ, ayiha etọn gbọṣi lizọnyizọn etọn ji, podọ taidi kọdetọn de, Jehovah dona ewọ po whẹndo etọn po susugege.—Owalọ 21:8, 9.

17, 18. Nawẹ ayiha zizedo lizọnyizọn lọ ji sọgan gọalọna mí nado hẹn jlẹkajininọ go to ojlẹ diọdo tọn lẹ mẹ gbọn?

¹⁷ Mẹsusu he to sinsẹ̀nzọn whenu-gigọ́ tọn mẹ lẹ wẹ sọgan dekunnu dọ ayiha zizedo lizọnyizọn lọ ji ko gọalọna yé nado hẹn jlẹkajininọ yetọn go mahopọnna dọ ninọmẹ yetọn lẹ diọ. To whenue Osborne po Polite po, yèdọ asu po asi po de to Afrique du Sud tlọ́n Bẹtẹli, yé lẹndọ to ojlẹ kleun de godo emi na mọ azọ́n whenu gli tọn de po fie emi na nọ po. Osborne dọmọ: “E blawu dọ mí ma yawu mọ agbasazọ́n de dile mí lẹn do.” Asi etọn Polite flin dọmọ: “Mí ma mọ agbasazọ́n na osun atọ̀n, podọ akuẹ depope ma pò to mí si. Avùnnukundiọsọmẹnu sinsinyẹn de wẹ.”

¹⁸ Etẹwẹ gọalọna yé nado pehẹ ninọmẹ sinsinyẹn yetọn? Osborne dọ ẹ to kleun mẹ  dọmọ: “Yẹwhehodidọ to pọmẹ hẹ hagbẹ agun lọ tọn lẹ gọalọna mí taun nado ze ayiha do fidopo bosọ hẹn pọndohlan dagbe go. Mí basi dide nado hẹn alọnu mítọn ján to azọ́n yẹwhehodidọ tọn lọ mẹ petepete kakati nado sinai bo to nuhà, podọ enẹ hẹn ayajẹ daho wá na mí. Mí dín azọ́n gbọn filẹpo, podọ mí wá mọ to godo mẹ.”

19-21. (a) Etẹwẹ na gọalọna mí nado hẹn jijọho ahun mẹ tọn mítọn go? (b) Ale mẹdetiti tọn tẹlẹ wẹ mí sọgan mọyi eyin mí diọada sọgbe hẹ ninọmẹ yọyọ lẹ?

¹⁹ Dile apajlẹ ehelẹ dohia do, eyin mí nọ wà nuhe go mí pé lẹpo to ninọmẹ mítọn lẹ mẹ bosọ nọtepọn Jehovah po jidide po, mí na hẹn jijọho ahun mẹ tọn mítọn go. (Hia Mika 7:7.) Mí tlẹ sọgan wá mọdọ adàdidiọ sọgbe hẹ ninọmẹ yọyọ lẹ ko hẹn ale susu wá na mí to gbigbọ-liho. Polite he yin nùdego wayi, dọho sọn numimọ mẹ to whenue e dọmọ: “Azọ́ndenamẹ mítọn he diọ ko plọn mí nuhe e zẹẹmẹdo nugbonugbo nado ganjẹ Jehovah go eyin etlẹ taidi dọ todido depope ma tin. Haṣinṣan ṣie hẹ ewọ ko lodo dogọ.”

²⁰ Mary he yin nùdego wayi gbẹ́ to nukunpedo otọ́ mẹhomẹ etọn go bosọ yin gbehosọnalitọ to ojlẹ dopolọ mẹ. E yigbe dọmọ: “N’ko plọn dọ eyin n’tindo ayimajai n’dona nọ yiagbọji, nọ hodẹ̀, podọ enẹgodo ahun ṣie nọ jẹdò. Dopo to nuplọnmẹ titengbe hugan he n’ko plọn lẹ mẹ wẹ nado nọ jo nulẹ do alọ Jehovah tọn mẹ, podọ e nasọ biọ dọ n’ma to mọwà zọnmii.”

²¹ Lloyd po Alexandra po he yin nùdego to bẹjẹeji kẹalọyi dọ ninọmẹ yetọn he diọ whlé yise yetọn pọ́n to aliho he yé ma sọgan ko lẹn pọ́n lẹ mẹ. Ṣigba yé dọmọ: “Whlepọn yise tọn lẹ nọ dohia eyin yise mítọn dolido bo tindo huhlọn nado gọalọna mí bosọ miọnhomẹna mí to ojlẹ nuhahun tọn lẹ mẹ. Gbẹtọ-yinyin mítọn ko pọnte dogọ.”

22. Jidide tẹwẹ mí sọgan tindo eyin mí nọ dovivẹnu nado wà nuhe go mí pé lẹpo sọgbe hẹ ninọmẹ mítọn alọnu tọn?

²² Eyin gbẹzan towe diọ to aliho madonukun de mẹ, vlavo na azọ́ndenamẹ yẹwhehọluduta tọn towe lẹ diọ, na nuhahun agbasalilo tọn lẹ kavi azọngban whẹndo tọn yọyọ lẹ wutu, deji dọ Jehovah nọ hò towe pọ́n bo nasọ gọalọna we to ojlẹ sisọ mẹ. (Heb. 4:16; 1 Pita 5:6, 7) Todin whẹ́, nọ tẹnpọn nado wà nuhe go a pé lẹpo sọgbe hẹ ninọmẹ towe. Dọnsẹpọ Otọ́ olọn mẹ tọn towe to odẹ̀ mẹ bo plọn nado nọ jo dewe do alọ mẹtọnhopọn tọn etọn lẹ mẹ. Gbọnmọ dali, hiẹ lọsu na hẹn jijọho ahun mẹ tọn towe go eyin ninọmẹ lẹ tlẹ diọ.