1, 2. 1) ¿Wiˈix nyayjyawëty tuˈugë Dios mëduumbë ko ajotkumonë tyëgatsyë jyukyˈäjtën? (Ixë dibujë). 2) Extëm jyënaˈanyë Salmo 131, ¿ti mbäät xypyudëjkëm parë nnayjyäˈäwëm jotkujk?

LLOYD MËDË ALEXANDRA ja nety kujk yˈittë Betel 25 jëmëjt naxy, ko yaˈˈanmääytyë parë nëjkx tyundë prekursoor. Ko duˈun yaˈˈanmääytyë, ta jyotmaytyuktëjkëdë. Lloyd jyënaˈany: “Tëtsë nety njantsy myëyujnë ja tuunk ets ja jukyˈäjtënë Betel. Njaygyujkëdëbëtsë nety tikots nyajkaxtë wiinktsoo, per kanäk sëmään ets kanäk poˈojëts nayjyäˈäwëdë ko kyajts nyajtsoktë. Tam mäts nayjyäˈäwëdë oy ets tam mäts nayjyäˈäwëdë mëk mon mëk tuk”.

² Ko ajotkumonë tyëgatsyë jukyˈäjtën, mbäät nmëmäˈäy nmëdäjëm ets kyaj xyyajjotkujkˈäjtëm (Prov. 12:25). Ets mbäät axtë tsyiptaˈaky ngupëjkëm extëm të tyëgatsy ja jukyˈäjtën. ¿Ti mbäät xypyudëjkëm parë jatëgok nnayjyäˈäwëm oy ets agujk jotkujk? (Salmo 131:1-3, TY). * Min nˈokˈijxëm ti të ttundë näägë Dios  mëduumbë, duˈun diˈib tëëyëp ets duˈun diˈib tyam parë nyayjyawëdë jotkujk ko tyëgatstë jyukyˈäjtën.

3. ¿Wiˈix jyajtyë José?

³ José yëˈë diˈibë nety niˈigyë tsojkëbë tyeety. Pääty ja myëgaˈaxëty jyantsy yˈaxëkˈijxëdë, ja nety jeˈeyë jyëmëjt 17 ko tyoˈkëdë parë nëjkxë jäˈäy myosëˈatyëty (Gén. 37:2-4, 23-28). Naa mäjk tëgëk jëmëjtën yˈayooy Egipto, tim jawyiin yajmosëˈäjt, ets ok, ta yˈijty pujxndëgoty, jagam yajpaty mä ja tyeety diˈibë nety mëk tsojkëp. ¿Ti pudëjkë parë myaˈkxtujky ets parë kyaj axëëk nyayjyäˈäwë?

4. 1) ¿Ti tyuunë José mientrës yˈijty pujxndëgoty? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa yˈatsoowëmbijtë?

⁴ Ko José yˈijty pujxndëgoty, pyëjkë kuentë ko Jyobaa kuentˈäjtëp (Gén. 39:21; Sal. 105:17-19). Nan këktëjkë myëbëjkën ko tjamyejtsy ti kyumää ko myutskˈäjty (Gén. 37:5-11). Ets waˈan kanäkˈok dyaˈˈawatsyë jyot kyorasoon parë Jyobaa tmëtmaytyaky (Sal. 145:18). Jyobaa yˈatsoowëmbijtë José ko dyajnayjyäˈäwë seguurë ko ninäˈä tkamastuˈudäˈäny oy ti tyun jyatëdët (Apos. 7:9, 10). *

5. ¿Wiˈix mbäät xypyudëjkëmë Diosë “yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën” parë duˈunyëm nmëduˈunˈadëtsëm?

⁵ Tyam, nan mbäät nwinguwäˈkëmë amay jotmayë mëjwiin kajaabë, ets ja mä mbäät njäˈäwëm wiˈixë Diosë “yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën” tkuwäˈänyë jot winmäˈäny (Filipʉs 4:6, 7). Nˈokmënuˈkxtakëmë Jyobaa ko nmëmäˈäy nmëdäjëm tijaty kyaj xyyajjotkujkˈäjtëm. Ta net xymyoˈoyëm ja yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën diˈib mbäät xypyudëjkëm parë duˈunyëm nmëduˈunˈadëtsëmë Jyobaa ets kyaj nˈëxtëkëwäˈkëm. Min nˈokˈijxëm tuˈuk majtskë nmëguˈukˈäjtëmë yˈijxpajtën diˈib duˈun të yajpudëkëdë.

6, 7. ¿Wiˈix mbäät jatëgok nnayjyäˈäwëm jotkujk ko nˈanmäˈäyëmë Jyobaa wiˈix meerë nnayjyäˈäwëm? Pëjtäˈäk tuˈugë ijxpajtën.

⁶ Ko Ryan mëdë Juliette tnijäˈäwëdë ko jabäät të tyundë prekursoor espesial, ta jantsy axëëk nyayjyäˈäwëdë, per ta netyë tmënuˈkxtaktë Jyobaa. Ryan jyënaˈany: “Nnijäˈäwëdëbëtsë nety ko jats mä mbäät nyajnigëxëˈëktë pën njantsy tyukˈijxpajttëbëtsë Dios. Nimay ja nmëguˈukˈäjtëm diˈibëts mëët nduˈukmuktë näämnëmë nety tyëkëdë ëxpëjkpë, päätyëts nˈamdoowdë Jyobaa parëts xypyudëkëdët etsëts nmoˈoytyëdë oybyë ijxpajtën mä wiˈix mbäät tmëdattë mëbëjkën”.

⁷ ¿Wiˈix yaˈˈatsoowëmbijty ko nyuˈkxtaktë? Ryan jyënaˈany: “Jantsy jeˈeyëts nuˈkxtaktääytyë, tats jatëgok oy nayjyäˈäwëdë ets näjxtääytyëts ja nˈamay njotmay. Ja Diosë yˈagujkˈäjt jyotkujkˈäjtën, yëˈë diˈib kyuwan ja njot nwinmäˈänyëtyëts ets ja njot ngorasoonëtyëts. Tats njaygyujkëdë ko mbäädëtsë Jyobaa xyˈakˈyajtundë pën duˈunyëmëts ndukˈijxpattë”.

8, 9. ¿Wiˈix mbäädë Diosë myëjääw xypyudëjkëm parë nwinguwäˈkëm tijaty nmëmäˈäy nmëdäjëm?

⁸ Diosë myëjääw mbäät xypyudëjkëm parë kyujkëdë ääw jot, per nan mbäät xypyudëjkëm parë nbatëmë tekstë diˈib mbäät xypyudëjkëm ets nˈijxëm ti jëjpˈam yajtunäämp mä jukyˈäjtën (käjpxë Fwank 14:26, 27). Min nˈokˈijxëmë yˈijxpajtënë Philip mëdë Mary, yëˈë ja tyuundë Betel naa 25 jëmëjtën. Ko nyajxy taxk poˈo mä pyëtsëëmdë Betel, oˈktë ja tyääk, duˈunë Mary etsë Philip, ets abëky tuˈugë myëguˈuk. Nan yajkuentˈatäämbë nety ja tyeetyë Mary, diˈib lokuˈunk.

⁹ Philip jyënaˈany: “Duˈunëtsë nety nwinmay ko tamëts kujk nmëmadaˈaky ja jotmay, per kyajtëmë nety dyuˈunëty. Tëgok, mätsë  nety ngajpxyë rebistë diˈib Xytyukˈawäˈänëm, tats nbatyë Kolosʉ 1:11. Nbëjkëtsë kuentë ko madakpëts, per kyajtëmtsë nety ndimmëmadaktäˈäy. Tyäˈädë tekstë xytyukˈijxëts ko tsojkëbëts nmadäˈägët mëdë maˈkxtujkën etsë xondakën. Yëˈëts xytyukjamyajts ko oy nbatëmë amay jotmay, mbäät nmëdäjtëmë xondakën, pes yëˈë yajkypyë Diosë myëjääw, ets ko mbäät nyajnigëxëˈkëm pën naytyuktuˈumooyëdë Dios”.

10. ¿Wixaty mbäädë Jyobaa xypyudëjkëm ko niˈigyë winmäˈäny nbëjtakëm parë nmëduˈunëm?

¹⁰ Philip mëdë Mary, pyëjtaktë wyinmäˈäny parë niˈigyë tmëdunäˈändë Jyobaa ets wiˈixëm ojts yajkunuˈkxtë. Extëm nˈokpëjtakëm, näämnëmë nety pyëtsëmdë Betel, ko tpattë jäˈäy diˈib jyantsy yˈëxpëkandëbë Biiblyë kanäkˈok mä tuˈukpë sëmään, ets jantsy oy wyimbajttë. Mary jyënaˈany: “Yëˈëts diˈib mëjwiin kajaa xyyajxondaktë, ets duˈunëtsë Jyobaa xytyukˈijxtë ko xykyunuˈkxandëbëts”.

11, 12. 1) ¿Ti José tyuun parë Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty? 2) ¿Wiˈixë Jyobaa ojts tkunuˈkxyë José ko myadaky?

¹¹ Ko ajotkumonë tyëgatsyë jukyˈäjtën, mbäädë net njëjptsëˈk njëjpjäˈäwëm ets nmëmäˈäy nmëdäjëm. Waˈan duˈun jyajtyë José. Per tyuun tijaty nuˈun myadaky parë Jyobaa ojts kyunuˈkxyëty. Ko yˈijty pujxndëgoty tyuundääy tijaty tukˈanaˈamë ja soldäädë wintsën, duˈun extëm tyuuny mä Potifar (Gén. 39:21-23).

¹² Tëgok, ojtsë José yajtukˈaneˈemy ets tkuentˈatët majtskë tsumyjyaˈay diˈibë nety të tyundë mä faraon yˈaneˈemy. Komë José oyjyaˈaytyak mëdë tyäˈädë jäˈäyëty, ta tyukmëtmaytyakëdë tijatyë nety myëmääy myëdäjtëp ets wixaty të kyumäˈädë (Gén. 40:5-8). José kyaj nety tnijawë pën yëˈë yajtëgatsanëbë jyukyˈäjtënë extëmë nety të kyäjpx të myaytyäˈäktë. Kyum majtsk jëmëjt, ta yˈawäˈätspëtsëëmy, ets mä tadë xëëw yajnikäjpxpejty ets tyunët extëmë myëmajtskpë anaˈambë jap Egipto (Gén. 41:1, 14-16, 39-41).

13. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë Jyobaa xykyunuˈkxëm oy ti jotmay nbatëm?

¹³ Duˈun extëmë José, mbäät näˈäty nbatëm tuˈugë jotmay mä kyaj nnijäˈäwëm ti nduˈunëm. Perë Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm, pën maˈkxtujkëm ets pën tuˈunëm nuˈun madakëm (Sal. 37:5). Näˈäty, mbäät kyaj nekynyijäˈäwëm ti nduˈunëm, per duˈun njënäˈänëm extëmë apostëlë Pablo: “Kaˈapës nmaytyë ntajtë, oyës nkanijawëdë pën tiijës ntuntëp” (2 Cor. 4:8, TY). Jyobaa xykyunuˈkxäˈänëm, ets mas niˈigyë pën jamë winmäˈäny nbëjtakëm mä tyuunk.

14-16. ¿Ti Felipe tyuun ko tyëgäjtsyë jyukyˈäjtën?

¹⁴ Felipe, ja diˈib käjpxwäˈkx, pyëjtakë ijxpajtënë mä tidën yˈandijpy nbëjtakëmë  winmäˈäny mä Diosë tyuunk ko jukyˈäjtënë tyëgatsy. Yëˈë të nety yajmoˈoy tuˈugë jembyë tuunk jam Jerusalén (Apos. 6:1-6). Per ok, ko ja Esteban yaˈoˈkëdë jäˈäy, ta yajnibëdëˈëktë ja Dios mëduumbëty. * Net ja Jesusë yˈëxpëjkpëty kyaktääytyë jam Jerusalén, perë Felipe kyaj net jeˈeyë ojts nyaxwaˈtsnë. Ojts nyijkxy ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë Samaria, mä netyë jäˈäy kyaj ttimmëdowdë Diosë yˈayuk (Mat. 10:5; Apos. 8:1, 5).

¹⁵ Felipe nëjkxäämbë nety mä tyimtuˈumoˈoyëty ja Diosë myëjääw. Päätyë Jyobaa kyajxë mä jäˈäy kyaj ttimmëdoynyëm ja oybyë ayuk. Mä tadë tiempë, ja judiyëtëjk kyaj nety tˈixäˈändë ja samaritanëty, per komë Felipe kyaj yˈaxëkˈijxëdë, pääty jantsy oy mëët nyayjyäˈäwëdë ets ja samaritanëty ojts tmëdoowˈittë (Apos. 8:6-8).

¹⁶ Ta net ja Diosë myëjääw tyuˈumooyë parë nyëjkxët Asdod ets Cesarea, mä tsyëënëdë mayë jäˈäy diˈib kyaj jyudiyëty (Apos. 8:39, 40). Yˈiˈpx jëmëjtëbë netyë Felipe tyëkë ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë jam Samaria ko jatëgokë jyukyˈäjtën tyëgäjtsy. Ojts tmëdäjnë fyamilyë ets jam tsyënääytyaknbëjky mä nety yˈëwaˈkxy kyäjpxwaˈkxy. Per oyë jyukyˈäjtën tyëgäjtsy, duˈunyëm tjotmooyë Diosë tyuunk, ets päätyë Jyobaa nan duˈunyëm ojts kyunuˈkxyëty mëdë fyamilyë (Apos. 21:8, 9).

17, 18. Ko ja jyukyˈäjtën tyëgatsy, ¿wiˈix xypyudëjkëm ko ja winmäˈäny nbëjtakëm mä Diosë tyuunk?

¹⁷ Mayë Diosë mëduumbë diˈib aduˈugë xyëëw tiempë yajtuundëp, jyënäˈändë ko diˈib pudëjkëdëp parë oy nyayjyawëdë ko tyëgatsyë jyukyˈäjtën, yëˈë ko jyot wyinmäˈäny tpëjtäˈäktë mä Diosë tyuunk. Min nˈokˈijxëm wiˈix jyäjttë tuˈugë kasäädë jäˈäy diˈib Sudáfrica, Osborne mëdë Polite. Ko pyëtsëëmdë Betel, ta wyinmääytyë ko pojënë nety tpäädäˈändë tyuunk mä mbäät tyundë wanaty ets tuˈugë lugäär mä tsyëënëdët. Per ¿ti tuun jäjtë? Osborne jyënaˈany: “Kyajts tsojk nbattë ja tuunk extëmtsë nety të nwinmaytyë”. Etsë Polite jyënaˈany: “Tëgëk poˈojëts kyaj nduundë, ets kyajtsë nety të nikoombattë nmeeny. Mëkëts nyajnäjxtë”.

¹⁸ ¿Ti pudëjkëdë parë twinguwäˈkëdë tyäˈädë jotmay? Osborne jyënaˈany: “Kots ojts ngäjpxwäˈkxtë mët ja nmëguˈukˈäjtëm, yëˈëts xypyudëjkëdë mëjwiin kajaa parëts jamë nwinmäˈäny nbëjtäˈäktët ets parëts kyaj axëëk nnayjyawëdët. En lugäärëts jeˈeyë naxwaatstët ets nmay ndäjtëdëts, tëjkëdëts ëwäˈkx käjpxwäˈkxpë ets jantsy jotkujkëts  nayjyäˈäwëdë kots duˈun nduundë. Tats nˈëxtääyˈadëtstë nduunk axtë kots nbattë”.

19-21. 1) ¿Ti xypyudëkëyäˈänëm parë njäˈäwëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën? 2) ¿Wiˈix xypyudëkëyäˈänëm ko nˈijxwëˈëmëm extëm ja jukyˈäjtënë të tyëgatsy?

¹⁹ Extëm të nˈijxëm, pën tuunˈadëtsëm nuˈun nmadakëm ets pën ndukˈijxpajtëmë Jyobaa, ta nëjkx nbatëm ja agujkˈäjt jotkujkˈäjtën oy ti tyun jyatëdët (käjpxë Miqueas 7:7). * Ets nëjkxëp nbëjkëmë kuentë ko niˈigyë nmëwingoˈonëmë Jyobaa ko ja jukyˈäjtënë tyëgatsy. Polite tnimaytyaˈaky wiˈix jyajty ko pyëtsëëmy Betel: “Tëts xytyukniˈˈixë tidën yˈandijpy nnaygyubëjkëm mä Jyobaa axtë mä nˈijxëm jyantsy tsyiptaˈaky tijaty. Niˈigyëtsë naymyayë të kyëktëkë mëdë Jyobaa”.

²⁰ Mary diˈib të yajmaytyaˈaky mä parrafo 8, duˈunyëm tkuentˈatyë tyeety ets tyuunˈadëˈëtsy prekursoora. Yëˈë jyënaˈany: “Tëts ndimˈixy ko diˈibëts mbäät nduny mäts tijaty njantsy myëmay njantsy myëdäjy, yëˈë nwäˈkwëˈëmëdëts, nuˈkxtäˈägëdëts ets nyajpoˈkxëdëtsë nwinmäˈäny. Nwinmayëts ko diˈibëts mas kajaa të xytyukniˈˈixë mäts duˈunë njukyˈäjtën të tyëgatsy, yëˈë ndukkëdëkëdëts Jyobaa tijatyëts xyjyotmaytyuump. Ets jëjpˈam duˈun nduˈunëm mä tiempë myiny kyëdaˈaky”.

²¹ Lloyd mëdë Alexandra jyënäˈändë ko të yaˈijxmatstë myëbëjkënë extëmë nety kyaj ttimwinmaytyë. Duˈun tnimaytyäˈäktë: “Ko njotmaybyatëm, yëˈë yajnigëxëˈkypy wiˈix yˈity ja mëbëjkën, pën mëk yˈity parë xypyudëjkëm ets pën mbäät xyjyotkujkmoˈoyëm ko nwinguwäˈkëmë amay jotmay. Tyam mas oyjyaˈayëtyëts”.

22. Ko nduˈunëm nuˈun nmadakëm, ¿mä ti mbäät nˈijtëm seguurë?

²² Pën jaa tyëgatsyë jukyˈäjtën ajotkumonë, extëm nyajkajxëm wiinktsoo Dios mëduumbë, nˈyubajt nbäˈämbajtëm o yajkuentˈatäˈäny tuˈugë jiiky mëguˈuk, mbäät nˈijtëm seguurë ko Jyobaa xymyëmäˈäy xymyëdäjëm ets ko xypyudëkëyäˈänëm mä nyajtëgoyˈäjtëm (Eb. 4:16; 1 Peed. 5:6, 7). Per mientrës, nˈoktuˈunëm nuˈun nmadakëm. Nˈokmënuˈkxtakëmë nDeetyˈäjtëmë tsäjpotmëdë ets nˈoktukˈijxpajtëm amumduˈukjot. Duˈuntsoo nëjkx nbatëm ja jotkujkˈäjtën oyë jukyˈäjtën tyëgatsët.