1, 2. (a) Kumbi Mkhristu wangavwa wuli asani vinthu vasintha mwamabuchibuchi pa umoyu waki? (Wonani chithuzi cho che pachanya.) (b) Mwakukoliyana ndi Sumu 131, kumbi tingachita wuli kuti tilutirizgi kuja ndi chimangu cha mumtima?

LLOYD ndi muwolu waki Alexandra ŵati aŵakambiya kuti atuwepu pa Beteli kuti akachitengi upayiniya, pakwamba anguguŵa. Pa nyengu yo atuwangapu ndipu ateŵete pa Beteli kwa vyaka vakujumpha 25. Lloyd wangukamba kuti: “Pa nyengu yo ndateŵetiyanga pa Beteli ndajivwanga kuti ndafika. Ndinguvwisa vifukwa vo angundisinthiya uteŵeti, kweni pati pajumpha myezi, ndawonanga nge ndajoworeka.” Nyengu zinyaki Lloyd wavwisanga vo vingumuchitikiya kweni nyengu zinyaki wadandawulanga.

² Asani vinthu vasintha mwamabuchibuchi pa umoyu widu, tingasuzgika maŵanaŵanu. (Nthanthi 12:25) Nyengu zinyaki vingatisuzga kuzomereza vo vachitika. Asani ivi vatichitikiya, kumbi tingachita wuli kuti ‘tizikiski ndi kuchetamiska’ umoyu widu? (Ŵerengani Sumu 131:1-3.) Tiyeni tikambiskani mo ateŵeti anyaki a mu nyengu  yakali ndi a mazuŵa nganu angujaliya ndi chimangu cha mumtima vinthu vati vasintha pa umoyu wawu.

3. Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguchitikiya Yosefi?

³ Yosefi wenga ndi vyaka pafufupi 17 po abali ŵaki angumugulisa chifukwa cha sanji. Kweni awisi amuyanjanga ukongwa Yosefi. (Chiya. 37:2-4, 23-28) Iyu wangusuzgika kwa vyaka 13 ku Ijipiti. Pakwamba wenga kapolu ndipu pavuli paki angumuŵika mujeri. Yosefi wenga kutali ndi awisi a Yakobe wo waŵayanjanga ukongwa. Kumbi ntchinthu wuli cho chingumuwovya kuti waleki kutaya mtima ndi kukwiya?

4. (a) Kumbi Yosefi waŵanaŵaniyanganji po wenga mujeri? (b) Kumbi Yehova wangumuka wuli mapempheru ngaku Yosefi?

⁴ Po wasuzgikanga mujeri, Yosefi watenere kuti waŵanaŵaniyanga mo Yehova wangumutumbikiya. (Chiya. 39:21; Sumu 105:17-19) Malotu ngo Yosefi wangulota weche mwana ngatenere kuti ngangumuwovya kuziŵa kuti Yehova watimuyanja. (Chiya. 37:5-11) Iyu watenere so kuti wakambiyanga Yehova masuzgu ngo wakumananga nangu. (Sumu 145:18) Yehova wangumuka mapempheru ngaki ndipu Yosefi wenga wakusimikiza kuti Chiuta ‘waŵengi nayu’ mu masuzgu ngaki ngosi.—Machi. 7:9, 10. *

5. Kumbi “chimangu chaku Chiuta” chingatiwovya wuli kuti tileki kuwere vuli pakuteŵete Yehova?

⁵ Kwali vinthu vingasuzga wuli, tingaŵa ndi “chimangu chaku Chiuta” cho chingavikiliya maŵanaŵanu ngidu kuti tileki kufipa mtima. (Ŵerengani Afilipi 4:6, 7.) Mwaviyo, asani tipempha Yehova kuti watiwovyi asani tifipa mtima, chimangu chaku Chiuta chingatiwovya kuti tilutirizgi kumuteŵete kwambula kuwere vuli. Tiyeni tikambiskani mo chimangu chaku Chiuta chawovyiyapu abali ndi azichi anyaki mazuŵa nganu.

6, 7. Kumbi kuzumbuwa vinthu vo tifipa navu mtima mu pempheru, kungatiwovya wuli kuti tije ndi chimangu cha mumtima? Kambani chakuyeruzgiyapu.

⁶ Ryan ndi Juliette angujivwa kuti ajoworeka ŵati aŵakambiya kuti upayiniya wapade wakanyengu wo achitanga, wamala. Ryan wangukamba kuti: “Nyengu yeniyo tingukambiya Yehova suzgu yidu. Tinguwona kuti uwu wenga mwaŵi wakulongore kuti titimuthemba. Anandi mu mpingu widu ndipu ayamba ŵaka sonu uneneska. Mwaviyo, tingupemphera kuti Yehova watiwovyi kuti tije chakuwoniyapu chamampha kwaku yiwu pa nkhani ya chivwanu.”

⁷ Kumbi Yehova wangumuka wuli pempheru lawu? Ryan wanguti: “Tati tamaliza ŵaka kupemphera, maŵanaŵanu ngaheni ngo tenga nangu ndipuso vo tafipanga navu mtima vingumala. Chimangu chaku Chiuta chinguvikiliya mitima ndi maŵanaŵanu ngidu. Tinguwona kuti Yehova wangalutirizga kutigwiriskiya ntchitu asani tiwona vinthu mwakwenere.”

8-10. (a) Kumbi mzimu waku Chiuta ungatiwovya wuli kuti tileki kufipa mtima? (b) Kumbi Yehova watitiwovya wuli asani tiŵika mtima widu pakumuteŵete?

⁸ Kusazgiyapu pa kuzikiska mitima yidu, mzimu waku Chiuta ungatikumbusa malemba ngo ngangatiwovya kuti tiŵikengi vinthu vauzimu pakwamba. (Ŵerengani Yohane 14:26, 27.) Mwakuyeruzgiyapu, ŵanaŵaniyani vo vinguchitikiya Philip ndi Mary wo anguteŵete pa Beteli kwa vyaka pafufupi 25. Mu myezi yinayi pe, wosi ŵaŵi anyinawu angufwa ndipu mubali waku Philip wangufwa so pa nyengu yeniyi. Yiwu angwamba so kuphwere awisi aku Mary wo atamanga.

 ⁹ Philip wangukamba kuti: “Ndaŵanaŵananga kuti ndikunthiyapu kweni ndaziŵanga cha kuti penga chinthu chinyaki cho ndalekanga kuchita. Ndinguŵerenga lemba la Akolose 1:11 mu nkhani yinyaki yo yenga mu Chigongwi cha Alinda. Mbuneneska kuti ndakunthiyangapu kweni mwakufikapu cha. Ndakhumbikanga ‘kukuthiyapu mwalikondwa.’ Vesi ili lingundikumbusa kuti munthu wakondwa chifukwa cha mo vinthu viliri cha pa umoyu, kweni asani mzimu waku Chiuta ugwira ntchitu mwaku iyu.”

¹⁰ Chifukwa chakuti Philip ndi Mary anguŵika mtima wawu pa uteŵeti, Yehova wanguŵatumbika munthowa zinandi. Ŵati atuwapu ŵaka pa Beteli, wosi ŵaŵi angwamba kusambira Bayibolu ndi ŵanthu anandi. Ŵanthu yaŵa, akhumbanga kusambira Bayibolu mazuŵa nganandi pa sabata. Mary wanguti: “Takondwanga ukongwa chifukwa cha masambiru yanga ndipu venga nge kuti Yehova watitikambiya kuti vosi viŵengi umampha.”

11, 12. (a) Kumbi Yosefi wanguchitanji kuti Yehova wamutumbiki? (b) Kumbi Yosefi wangutumbikika wuli chifukwa cha kukunthiyapu?

¹¹ Asani vinthu vasintha mwamabuchibuchi, tingafipa mtima ukongwa ndipu tingayamba kuŵanaŵaniya masuzgu ngidu pe. Yosefi nayu watingi wachitengi viyo. Kweni wangusankha kuchita vo wangafiska mwakuyanana ndi mo vinthu ve nge pa umoyu waki. Ivi vinguchitiska kuti Yehova wamutumbiki. Chinanga kuti wenga mujeri, Yosefi walimbikiyanga kugwira ntchitu yeyosi yo msilikali wakuwonere akayidi wamupaskanga, nge mo wachitiyanga po wenga kwaku Potifara.—Chiya. 39:21-23.

¹² Zuŵa linyaki Yosefi wangupaskika ntchitu yakuwonere akayidi ŵawi wo ŵenga ndi maudindu munyumba yaku Farawo. Chifukwa chakuti Yosefi wajanga nawu umampha, yiwu angumukambiya malotu ngo ngaŵafipiskanga mtima. (Chiya. 40:5-8) Yosefi wanguziŵa cha kuti vo wangukambiskana ndi ŵanthu yaŵa, vingazimuwovya kuti vinthu vizimuyende umampha kunthazi. Chinanga kuti pangujumpha vyaka viŵi, kweni angumutuzga mujeri ndipu zuŵa lenilo angumutuzgiya, wangusankhika kuja wachiŵi kwaku Farawo.—Chiya. 41:1, 14-16, 39-41.

13. Kumbi tingachitanji kuti Yehova watitumbiki chinanga tingakumana ndi masuzgu?

¹³ Nge Yosefi, nasi tingakumana ndi masuzgu ngo palivi cho isi tingachitapu. Kweni asani tikunthiyapu ndi kuyesesa kuchita vo tingafiska mwakuyanana ndi mo vinthu viliri, Yehova watitumbikengi. (Sumu 37:5) Mbuneneska kuti nyengu zinyaki ‘tingamala zeru,’ kweni nge mo wakutumika Paulo wangukambiya, “tisoŵe limu chakuchita cha.” (2 Akori. 4:8) Vo Paulo wangukamba, nasi vingatichitikiya asani tiŵika mtima widu pakuteŵete Yehova.

14-16. Kumbi Filipu wachitanganji chinanga kuti vinthu vingusintha?

¹⁴ Filipu yo wenga mupharazgi wanguŵika mtima waki pakuteŵete Yehova chinanga kuti vinthu vingusintha pa umoyu waki. Stefano wati wabayika, Akhristu angwamba kutombozgeka ku Yerusalemu. * Pa nyengu iyi Filipu wangupaskika so uteŵeti unyaki. (Machi. 6:1-6) Kweni Akhristu ŵati ambininika, Filipu wangujapu ŵaka cheti cha. Iyu wanguluta ku Samariya ko uthenga wamampha wenga wechendapharazgikeku pa nyengu iyi.—Mate. 10:5; Machi. 8:1, 5.

¹⁵ Filipu wenga wakunozgeka kuluta kwekosi ko mzimu waku Chiuta wamutumanga. Ndichu chifukwa chaki Yehova wangumugwiriskiya ntchitu kuti wakapharazgi ku malu ngo ŵanthu ŵenga ŵechendavwepu uthenga wamampha. Ayuda aŵatinkhanga ukongwa Asamariya. Mwaviyo, chifukwa chakuti Filipu wayanjiyanga cha pakupharazga, Asamariya anguchiskika ukongwa. Venga vakuziziswa cha kuti ŵanthu yaŵa angumuvwisiya “wosi pamoza!”—Machi. 8:6-8.

¹⁶ Pavuli paki, Filipu wanguluta ku Ashidodi ndi ku Kayisareya mwakulongozgeka ndi mzimu waku Chiuta. Mu matawuni yanga mwenga ŵanthu anandi amitundu. (Machi. 8:39, 40) Pati pajumpha vyaka 20 we ku Samariya, vinthu vitenere kuti vingusintha pa umoyu waki. Pa nyengu iyi, iyu wenga ndi banja. Chinanga kuti vinthu vingusintha, Filipu wanguŵika mtima waki pakuteŵete Yehova. Ivi vinguchitiska kuti Yehova wamutumbiki ukongwa pamoza ndi banja laki.—Machi. 21:8, 9.

17, 18. Kumbi kutangwanika ndi ntchitu yakupharazga kungatiwovya wuli asani vinthu vasintha?

¹⁷ Ateŵeti anandi aku Yehova angakukambiyani kuti kuŵika mtima pakuteŵete Yehova, kwaŵawovya kuti akondwengi vinthu vati vasintha pa umoyu wawu. Osborne ndi muwolu waki Polite, a ku South Africa aŵanaŵananga kuti amuswera cha kusaniya ntchitu ndi nyumba. Osborne wangukamba kuti, “Mwasoka ntchitu tinguyisaniya luŵi cha nge mo taŵanaŵaniyanga.” Muwolu waki Polite wangukamba kuti: “Tenga malova kwa myezi yitatu, ndipu tingusunga ndalama yeyosi cha. Yenga suzgu yikulu ukongwa.”

¹⁸ Kumbi ndi vinthu wuli vo vinguwovya Osborne ndi Polite kukunthiyapu masuzgu ngo angukumana nangu? Osborne wanguti: “Kupharazga  ndi mpingu kungutiwovya ukongwa kuti tije ndi maŵanaŵanu ngamampha. Tinguwona kuti titangwanikengi ndi ntchitu yakupharazga, mumalu mwakuja ŵaka ndi kuŵanaŵaniya masuzgu ngidu. Ivi vingutiwovya kuti tikondwengi. Tapenjanga ntchitu peposi ndipu kuvulivuli tinguyisaniya.”

19-21. (a) Kumbi ntchinthu wuli cho chingatiwovya kuti tije ndi chimangu cha mumtima? (b) Kumbi tingapinduwa wuli asani tikoliyana ndi kusintha ko kwachitika?

¹⁹ Nge mo tawone, asani tichita vo tingafiska mwakuyanana ndi mo vinthu viliri pa umoyu widu, tingaja ndi chimangu cha mumtima chinanga vinthu vingasintha. (Ŵerengani Mika 7:7.) Asani pajumpha nyengu, tingaziŵa kuti kusintha ngwamampha chifukwa kungatiwovya kuti tije paubwezi wakukho ndi Yehova. Chifukwa cha vo vingumuchitikiya, Polite wanguti: “Kusintha kwa uteŵeti kwandiwovya kuti ndimugomezgengi ukongwa Yehova chinanga vinthu vingandisuzga wuli. Sonu, ini ndi Yehova ndi kanda yapa ndikandepu.”

²⁰ Mary yo tamuzumbuwapu kali, weche kuphwere awisi akukota uku wachita upayiniya. Iyu wanguti: “Ndasambira kuti asani ndayamba kufipa mtima, nditenere kuja dankha cheti, kupemphera ndi kujalikiska mtima pasi. Chinthu chikulu cho ndasambira nkhuthemba Yehova ndipu kuchita viyo kwazamukuŵa kwakukhumbika ukongwa kunthazi.”

²¹ Lloyd ndi Alexandra, wo taŵazumbuwa kukwamba kwa nkhani iyi, angukamba kuti kusintha kunguyesa chivwanu chawu mu nthowa yo aŵanaŵaniyangaku cha. Yiwu awona kuti masuzgu ngaŵawovya. Sonu aziŵa kuti ŵe ndi chivwanu chakukho cho chingaŵapembuzga asani akumana ndi masuzgu. Yiwu awona kuti sonu mbanthu amampha kuluska mo ŵe nge kali.

22. Kumbi ntchinthu wuli cho chingachitika asani tichita vosi vo tingafiska mwakuyanana ndi mo vinthu viliri pa umoyu widu?

²² Mu charu ichi vinthu vingasintha mwamabuchibuchi pa umoyu widu. Angatisintha uteŵeti mu gulu laku Yehova, tingayamba kutama pamwenga kuphwere banja lidu munthowa yinyaki. Kweni mwemosi mo vinthu vingaŵiya, jani ndi chigomezgu kuti Yehova wakuphweriyeningi ndipu wakuwovyeningi pa nyengu yakwenere. (Ahe. 4:16; 1 Petu. 5:6, 7) Pasonu panu chitani vo mungafiska mwakuyanana ndi mo vinthu viliri pa umoyu winu. Mupempherengi kwaku Yehova ndipu mumunthembengi ndi mtima wosi. Asani muchitengi viyo, muŵengi ndi chimangu cha mumtima chinanga vinthu vingasintha.