Tqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová, ke riʼ xtqïl qakʼaslemal
«Takʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij Jehová rkʼë ronojel awan, y ma takʼuqbʼaʼ ta akʼuʼx chrij ri atamabʼal rït» (PROVERBIOS 3:5).
BʼIX: 3, 8
1. ¿Achkë rma jontir nkʼatzin nkʼuqbʼäx qakʼuʼx?
JONTIR nkʼatzin nkʼuqbʼäx qakʼuʼx rma ronojel qʼij kan jalajöj kiwäch kʼayewal yeqïl. Rkʼë jubʼaʼ nqatäj poqän rma ya yoj riʼj chik, rma yoj yawaʼ o rma kʼo jun qachʼalal xkäm. Jojun chqë röj chqä nqatäj poqän rma yojkitzelaj ri winäq. Chqä jojun qʼij ri yeqʼax ri winäq xa más itzel kinaʼoj. Ronojel reʼ nukʼüt chë yoj kʼo chik chpan ri rukʼisbʼäl taq qʼij chqä chë ri kʼakʼakʼ Ruwachʼulew kan naqaj chik kʼo pä (2 Timoteo 3:1). Tapeʼ qataman riʼ, rkʼë jubʼaʼ kʼïy chik junaʼ qayoʼen rchë nqatzʼët ri rutzujun Jehová chqä xa más kʼayewal tajin yepë chqawäch. Rma riʼ, ¿akuchï komä xtqïl wä qatoʼik?
2, 3. a) ¿Achkë qataman chrij Habacuc? b) ¿Achkë rma xtqankʼuj ri naʼoj ye kʼo chpan ri wuj Habacuc?
2 Rchë nqïl ruqʼalajsaxik ri kʼutunïk riʼ, tqankʼuj ri naʼoj ye kʼo chpan ri wuj xtzʼibʼaj qa ri profeta Habacuc. Le Biblia ma nuʼij ta ronojel ri xbʼanatäj pa rukʼaslemal ri profeta riʼ. Rkʼë jubʼaʼ ri bʼiʼaj Habacuc ntel chë tzij «Ruqʼeten rkʼë ajowabʼäl». Reʼ achiʼel ta nuʼij chë Jehová nqrqʼetej rchë nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx, o achiʼel ta ri rusamajelaʼ kuw nkichäp rchë nkikʼüt chë nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij. Ri naʼoj yeqïl chpan ri wuj Habacuc kan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx. Ri profeta riʼ xtzjon rkʼë Dios y xuʼän kʼutunïk che rä ri kan kʼo kejqalen. Jehová xeruqʼalajsaj ri rukʼutunïk riʼ y xuʼän chë xtzʼibʼäx qa ri xkitzjoj, rma retaman wä chë komä kan xkekʼatzin ri naʼoj riʼ chqë (Habacuc 2:2).
3 Ri tzij xkiʼän chkiwäch Habacuc y Jehová, kan xa xuʼ riʼ nutzjoj le Biblia chrij ri profeta riʼ. Ri wuj xtzʼibʼaj qa Habacuc kʼo chkipan ri «jontir ri xetzʼibʼäx qa ojer» y kʼo chpan le Biblia, «rchë ke riʼ rma ri qakochʼonïk chqä rma ri kʼuqbʼäl kʼuʼx nuyaʼ Ruchʼaʼäl Dios chqë, rkʼë ronojel qan xtqayoʼej ri rutzujun Dios» (Romanos 15:4). Rma riʼ, ¿achkë rubʼanik nqrtoʼ ri wuj rchë Habacuc? Naʼäy, nqrtoʼ rchë nqatamaj achkë ntel chë tzij nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová. Rukaʼn, nukʼüt chqawäch chë röj nqkowin njeʼ uxlanen pa qan tapeʼ kʼo kʼïy kʼayewal chqä tijöj poqonal. Rma riʼ, tqankʼuj ri naʼoj ye kʼo chpan ri wuj Habacuc.
TQAKANUJ QATOʼIK RKʼË JEHOVÁ
4. ¿Achkë rma xbʼison Habacuc?
4 (Taskʼij ruwäch Habacuc 1:2, 3 * chpan ri nota). Pa ruqʼij qa Habacuc janina kʼayewal ye kʼo. Ryä janina wä xbʼison rma ri israelitas kan itzel kinaʼoj. Rkʼë jubʼaʼ ryä xukʼutuj qa reʼ chwäch: «¿Ajän komä xtkʼis ri itzelal? ¿Achkë rma Jehová majun rubʼanon ta rchë nresaj ri itzelal?». Rma ronojel ri itzelal najin yebʼanatäj, Habacuc achiʼel ta xnaʼ chë majun ta xtkowin xttoʼö rchë. Tapeʼ ke riʼ, ryä xuʼij che rä Dios chë tuchojmij ronojel ri itzelal. Rkʼë jubʼaʼ Habacuc xuchʼöbʼ chë Jehová xa xermestaj ri rusamajelaʼ y rma riʼ ruyaʼon na wä qʼij chë kʼo ri tijöj poqonal. ¿Kʼo mul qanaʼon röj achiʼel xnaʼ Habacuc?
5. ¿Achkë utziläj naʼoj nuyaʼ qa ri wuj Habacuc? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl kʼo pä pa naʼäy che rä re tzijonem reʼ).
5 ¿Ntel komä chë tzij chë Habacuc ma rukʼuqbʼan ta wä chik rukʼuʼx chrij Jehová chqä chrij ri rutzujun? Manä. Tapeʼ Habacuc ma nqʼax ta wä chwäch achkë rma Dios kʼa ruyaʼon na qʼij chë ri winäq nkitäj poqän, ronojel mul xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Dios. Nqʼalajin riʼ rma che rä Jehová xukʼutuj wä rutoʼik y ma che rä ta jun winäq. Jehová kan xuyaʼ qʼij chë ronojel ri xyaʼö bʼis pa ran Habacuc xtzʼibʼäx qa. Reʼ nuyaʼ qa jun utziläj naʼoj chqawäch: chë majun bʼey tqaxiʼij ta qiʼ nqaʼij che rä Jehová achkë nyaʼö bʼis pa qan. Le Biblia nuʼij chë kan yë Jehová ri nbʼin chqë chë tqaʼij che rä achkë nqanaʼ (Salmo 50:15; 62:8). Proverbios 3:5 nuyaʼ re jun utziläj pixaʼ reʼ chqë: «Takʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij Jehová rkʼë ronojel awan, y ma takʼuqbʼaʼ ta akʼuʼx chrij ri atamabʼal rït». Rkʼë jubʼaʼ Habacuc retaman ri naʼoj riʼ chqä kan xusmajij pa rukʼaslemal.
6. ¿Achkë rma janina ruqʼij nqchʼö qʼanäj rkʼë Jehová?
6 Habacuc rukʼuqbʼan wä rukʼuʼx chrij Jehová. Ryä kan achiʼel jun utziläj tataʼaj chqä jun utziläj rachiʼil xutzʼët, y rma riʼ ma xuxiʼij ta riʼ xchʼö qʼanäj rkʼë. Pa rukʼexel xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij retamabʼal chqä ruyonïl xusöl ri kʼayewal, Habacuc xuʼij che rä Jehová ri nunaʼ chqä ri nyaʼö wä bʼis pa ran. Reʼ nuyaʼ qa jun utziläj tzʼetbʼäl chqawäch. Jehová, ri nkʼoxan qachʼonïk, nrajoʼ chë nqaʼij che rä achkë qäs nqanaʼ chqä achkë nyaʼö bʼis pa qan (Salmo 65:2). We xtqaʼän riʼ, xtqatzʼët achkë rubʼanik nuyaʼ pä ri nqakʼutuj che rä. Riʼ xtukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chqä xtqanaʼ chë najin nukʼwaj qabʼey, kan achiʼel ta rkʼë ajowabʼäl najin nqrqʼetej wä (Salmo 73:23, 24). Jehová xtqrtoʼ rchë xtqchʼobʼon achiʼel ryä, tapeʼ xa bʼa achkë kʼayewal najin nqaqʼaxaj. Taq rkʼë ronojel qan nqchʼö rkʼë Jehová, xtqakʼüt chë kantzij qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij.
TQAKʼOXAJ RI NUʼIJ PÄ JEHOVÁ CHQË
7. ¿Achkë runaʼoj xuʼän Jehová taq Habacuc xuʼij che rä ri nunaʼ?
7 (Taskʼij ruwäch Habacuc 1:5-7 * chpan ri nota). Taq xuʼij yän che rä Jehová ri nunaʼ, Habacuc rkʼë jubʼaʼ xukʼutuj qa chwäch we ütz o ma ütz ta xutzʼët Jehová ri xuʼij che rä. Ye kʼa kan achiʼel nuʼän jun utziläj tataʼaj ri nqʼax chwäch ri nkinaʼ ri ralkʼwal, ke riʼ chqä xuʼän Jehová. Ryä ma xchapon ta che rä Habacuc rma xuʼij ri nunaʼ. Chqä retaman wä chë ri profeta riʼ najin wä ntäj poqän chqä najin nkʼutuj rutoʼik. Rma riʼ Jehová xuʼij che rä Habacuc achkë xtbʼanatäj kikʼë ri israelitas chkiwäch apü. Rkʼë jubʼaʼ, naʼäy che rä Habacuc xbʼix wä chë xtbʼekʼis ri itzelal najin wä yebʼanatäj chpan qa ri qʼij riʼ.
8. ¿Achkë rma xsach rukʼuʼx Habacuc taq xkʼoxaj ri xuʼij Jehová che rä?
8 Jehová xuʼij che rä Habacuc chë ri itzel taq winäq xa xtchup yän kiwäch. Rkʼë ri tzij «ri qʼij ri yïx kʼo komä», Jehová xukʼüt chwäch Habacuc chë ronojel ri kʼayewal xtuyaʼ pa kiwiʼ ri itzel taq winäq, xtbʼanatäj taq Habacuc chqä ri winäq ri ye kʼo pa ruqʼij qa ryä, kʼa ye kʼäs na. Ye kʼa, ri xuʼij Jehová che xtbʼanatäj ma kan ta ya riʼ wä ruyoʼen nkʼoxaj ri profeta, rma Jehová xuʼij chë xkerutäq ri babilonios rchë xtkibʼechpuʼ ri tinamït Judá. Tapeʼ ri israelitas kitaman wä achkë nuʼij rupixaʼ Jehová, kan itzel wä kinaʼoj xkiʼän, ye kʼa ri babilonios kan más na itzel kinaʼoj. Rma riʼ, ¿achkë komä rma Jehová xuksaj jun tinamït ri más itzel kinaʼoj rchë nuyaʼ tijöj poqonal pa kiwiʼ rutinamit? ¿Achkë ta komä xqanaʼ röj xa ta xqjeʼ pa rukʼexel Habacuc?
9. ¿Achkë kʼutunïk xeruʼän Habacuc?
9 (Taskʼij ruwäch Habacuc 1:12-14, 17 * chpan ri nota). Habacuc xqʼax wä chwäch chë Jehová xtuksaj Babilonia rchë xtuyaʼ tijöj poqonal pa kiwiʼ ri itzel taq winäq, ye kʼa kʼa sachnäq na wä rukʼuʼx. Tapeʼ ke riʼ, ryä xuqasaj riʼ chqä xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij Jehová (Deuteronomio 32:4; Isaías 26:4). Habacuc rukʼuqbʼan wä rukʼuʼx chë Dios kan ütz runaʼoj chqä janina ajowabʼäl kʼo rkʼë. Rma riʼ ma xuxiʼij ta riʼ xeruʼän más kʼutunïk che rä, achiʼel reʼ: ¿Achkë rma kʼa ruyaʼon na qʼij chë ri kʼayewal más yenmatäj pa tinamït Judá? ¿Achkë rma majun nuʼän ta rchë nuchojmij ronojel riʼ? We Dios kʼo jontir uchqʼaʼ pa ruqʼaʼ, ¿achkë rma ruyaʼon na qʼij chë kʼo más tijöj poqonal? ¿Achkë rma achiʼel ta majun nuʼän ta chqä achiʼel ta xa xuʼ nutzʼët ri itzelal nkiʼän ri winäq? Tapeʼ ke riʼ xuʼij, Habacuc retaman wä chë Dios kan «Loqʼoläj» chqä ma nuköchʼ ta nutzʼët ri itzelal.
10. Achiʼel wä xbʼanatäj rkʼë Habacuc, ¿achkë rkʼë jubʼaʼ xtbʼanatäj qkʼë röj?
10 Rkʼë jubʼaʼ, kʼo mul nqanaʼ achiʼel xnaʼ Habacuc. Nqakʼoxaj ri nuʼij Jehová, nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij, nqaskʼij le Biblia chqä nqatjoj qiʼ chrij, y ronojel riʼ más nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë Jehová xtuʼän ri rutzujun. Chqä nqatamaj chrij ruraybʼal taq nqakʼoxaj ri naʼoj ri nuyaʼ pä rutinamit. Tapeʼ ke riʼ, rkʼë jubʼaʼ nqakʼutuj qa reʼ chqawäch: «¿Ajän ma xtqïl ta chik ri tijöj poqonal?». Tqatzʼetaʼ achkë más xuʼän Habacuc chqä achkë naʼoj nqatamaj qa chrij.
TQAKʼUQBʼAʼ QAKʼUʼX CHË JEHOVÁ XTQRTOʼ
11. ¿Achkë xuʼän Habacuc taq xkʼoxaj yän ri xuʼij Jehová che rä?
11 (Taskʼij ruwäch Habacuc 2:1 * chpan ri nota). Ri tzij xuʼän Habacuc rkʼë Jehová xuyaʼ uxlanen pa ran. Rma riʼ xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chë Jehová xtchojmij ronojel. Ryä kan xukʼüt ri naʼoj riʼ rma xuʼij chë ma xtikʼo ta rukʼuʼx xtyoʼej ri qʼij taq Jehová xtchüp kiwäch ri itzel taq winäq (Habacuc 3:16). Ri nikʼaj chik rusamajelaʼ Dios chqä ma xikʼo ta kikʼuʼx xkiyoʼej ri qʼij taq Jehová xchojmij ronojel. Ri tzʼetbʼäl xkiyaʼ qa chqawäch yojkitoʼ rchë röj chqä nqakʼüt ri naʼoj riʼ (Miqueas 7:7; Santiago 5:7, 8).
12. ¿Achkë nqatamaj qa chrij ri naʼoj xukʼüt Habacuc?
12 ¿Achkë nqatamaj chrij ri naʼoj xukʼüt Habacuc? Naʼäy, ronojel mul qchʼö rkʼë Jehová tapeʼ ye kʼo kʼayewal najin yeqaqʼaxaj. Rukaʼn, ronojel mul tqayaʼ qaxkïn che rä ri naʼoj nuyaʼ pä chqë chpan le Biblia chqä rutinamit. Y rox, tqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë ryä kan pa ruqʼijul xtqrtoʼ chkiwäch ri kʼayewal. We xtqaʼän ronojel reʼ, xtqanaʼ uxlanen pa qan achiʼel wä xnaʼ Habacuc. Riʼ xtqrtoʼ rchë xkeqaköchʼ xa bʼa achkë kʼayewal. Ri nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij ri rutzujun Jehová xtqrtoʼ rchë ma xtikʼo ta qakʼuʼx, rchë xtqanaʼ kiʼkʼuxlal tapeʼ ye kʼo kʼayewal chqä rchë xtqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë Jehová xtchojmij ronojel ri itzelal (Romanos 12:12).
13. ¿Achkë rubʼanik xkʼuqbʼäx rukʼuʼx Habacuc rma Jehová?
13 (Taskʼij ruwäch Habacuc 2:3 * chpan ri nota). Kantzij na wä chë Jehová kan ütz xutzʼët chë Habacuc xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chrij. Ryä kan retaman wä achkë kʼayewal najin nqʼaxaj ri profeta riʼ. Rma riʼ xuʼij che rä chë jontir ri kʼutunïk xeruʼän, xtyaʼöx kiqʼalajsaxik. Riʼ kan xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx Habacuc. Ronojel ri nyaʼö wä bʼis pa ran, xa xtbʼekʼis yän. Achiʼel ta xbʼix che rä: «Ma tikʼo ta akʼuʼx chqä takʼuqbʼaʼ akʼuʼx chwij. Tapeʼ nqʼalajin chë runaj npë, xa xtbʼeqä yän». Jehová xnataj che rä Habacuc chë ya ruchaʼon wä chik ri qʼij rchë xtchojmij ronojel chqä xuʼij che rä chë ma tikʼo ta rukʼuʼx nuyoʼej ri qʼij riʼ, rma ryä xttzʼët na wä jontir riʼ.
¿Achkë rma qayaʼon chqawäch nqayaʼ ruqʼij Jehová rkʼë ronojel qan? (Tatzʼetaʼ ri peraj 14).
14. ¿Achkë kʼo chë nqaʼän taq yeqïl kʼayewal?
14 We ma xtikʼo ta qakʼuʼx nqayoʼej ri qʼij rchë Jehová xtchojmij ronojel chqä xtqayaʼ qaxkïn che rä ri nuʼij pä chqë, más xtkowïr ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chqä xtqanaʼ uxlanen pa qan tapeʼ ye kʼo kʼayewal. Ye kʼa, rma Jehová ma ruqʼalajsan ta ajän xtbʼeqä ri qʼij riʼ, Jesús xuʼij chë ma tqachʼujirsaj ta qiʼ rchë nqatamaj achkë qʼij xtbʼeqä (Hechos 1:7). Tqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chë Jehová kan pa ruqʼijul xtchojmij ronojel. Rma riʼ, tqayaʼ ruqʼij Jehová rkʼë ronojel qan komä chqä rkʼë qasanriʼïl, kʼuqbʼäl kʼuʼx chqä kochʼonïk tqayoʼej ri qʼij riʼ (Marcos 13:35-37; Gálatas 6:9).
JEHOVÁ XTUYAʼ KIKʼASLEMAL RI NKIKʼUQBʼAʼ KIKʼUʼX CHRIJ
15, 16. a) ¿Achkë utzil rutzujun qa Jehová ri nqïl chpan ri wuj Habacuc? b) ¿Achkë nkikʼüt chqawäch ri utzil ri rutzujun qa Jehová?
15 Dios nuʼij chë ri winäq ri jïk rukʼaslemal xtjeʼ chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼulew, chqä chë chwäch ri Ruwachʼulew riʼ jontir winäq xtkiyaʼ ruqʼij (Habacuc 2:4, 14). Kantzij na wä, Jehová xtuyaʼ jun kʼaslemal ri majun bʼey xtkʼis ta chkë ri winäq ri ma xtikʼo ta kikʼuʼx chqä ri xtkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij.
16 Ri xutzüj qa Jehová chpan Habacuc 2:4 janina ruqʼij, y rma riʼ ri apóstol Pablo xutzjoj oxiʼ mul ri versículo riʼ (Romanos 1:17; Gálatas 3:11; Hebreos 10:38). We qakʼuqbʼan qakʼuʼx chrij Dios, xtqatzʼët achkë rubʼanik Jehová xtuʼän ronojel ri rutzujun tapeʼ kʼo kʼayewal najin nqaqʼaxaj. Rma riʼ, Jehová nuʼij chqë chë, pa rukʼexel nqayaʼ más ruqʼij ri kʼayewal ye kʼo komä, xa tqayaʼ qan chkij ri utzil xkebʼanatäj chqawäch apü.
17. ¿Achkë nuʼij qa Jehová chqë chpan ri wuj Habacuc?
17 Jontir röj ri yoj kʼo pa rukʼisbʼäl taq qʼij, nqïl jun utziläj naʼoj chpan ri wuj Habacuc. Jehová xtuyaʼ kikʼaslemal ri winäq ri xtkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx chrij. Rma riʼ, tapeʼ ye kʼo jalajöj kʼayewal, röj tqatjaʼ qaqʼij rchë nqakowirsaj ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Dios. Jehová nuʼij chqë chpan ri wuj Habacuc chë ma xtqryaʼ ta qa chqä chë xkojruköl. Ryä kan rkʼë ajowabʼäl nuʼij chqë chë tqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij chqä chë ma tikʼo ta qakʼuʼx nqayoʼej ri qʼij chë ri Ruqʼatbʼäl Tzij xtchʼobʼonäj pa ruwiʼ le Ruwachʼulew. Taq xtbʼanatäj riʼ, jontir winäq xtkiyaʼ ruqʼij Jehová, y xtkinaʼ kiʼkʼuxlal chqä uxlanen (Mateo 5:5; Hebreos 10:36-39).
RKʼË KIʼKʼUXLAL TQAKʼUQBʼAʼ QAKʼUʼX CHRIJ JEHOVÁ
18. ¿Achkë rubʼanik xutoʼ Habacuc ri tzij xuʼij Jehová che rä?
18 (Taskʼij ruwäch Habacuc 3:16-19 * chpan ri nota). Ri tzij xbʼix che rä Habacuc rma Jehová, janina wä xutoʼ. Ryä xchʼobʼon chrij ri achkë rubʼanik xeruköl Dios ri rusamajelaʼ ri xejeʼ ojer, y riʼ xutoʼ rchë xkowïr más rukʼuqbʼäl kʼuʼx chrij. Tapeʼ retaman wä chë xttäj na jubʼaʼ poqän, xuyaʼ chwäch ran chë Jehová xa xtchüp yän ri itzelal. ¡Janina wä xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx riʼ! Tapeʼ pa naʼäy achiʼel ta kaʼiʼ rukʼuʼx xuʼän, ryä xukʼuqbʼaʼ rukʼuʼx chë Jehová xtuköl. Ri xuʼij Habacuc chpan ri versículo 18, ya riʼ jun chkë ri tzij ri kan janina kiqʼij nqïl chpan le Biblia, rma nkikʼüt janina kʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Jehová. Ye kʼo jojun etamanelaʼ nkiʼij chë ri tzij riʼ ntel chë tzij chë Habacuc xttzopïn chqä xtstij riʼ rkʼë kiʼkʼuxlal rma ru-Dios. ¡Jun nimaläj tzʼetbʼäl chqawäch röj! Jehová ma xa xuʼ ta nuʼij chë xtukʼän pä utzil pa qawiʼ, ryä najin nsamäj rchë chë ronojel riʼ xtbʼetzʼaqät.
19. ¿Achkë kʼo chë nqaʼän rchë nkʼuqbʼäx qakʼuʼx achiʼel Habacuc?
19 Ri utziläj naʼoj nqesaj qa chrij ri wuj Habacuc ya riʼ chë tqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová (Habacuc 2:4). ¿Achkë xtqtoʼö rchë ma xtkʼis ta ri qakʼuqbʼäl kʼuʼx? Ri xtqtoʼö ya riʼ ri xtqakowirsaj qachbʼilanïk rkʼë Dios. Rchë nqaʼän riʼ nkʼatzin nqasmajij re oxiʼ naʼoj reʼ: naʼäy, ronojel mul qchʼö rkʼë Dios chqä tqaʼij che rä ri nyaʼö bʼis pa qan. Rukaʼn, tqasmajij ri naʼoj ye kʼo chpan le Biblia chqä ri nuyaʼ pä rutinamit chqë. Y rox, tqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij Jehová chqä ma tikʼo ta qakʼuʼx nqayoʼej ri qʼij rchë xtchojmij jontir. Ya riʼ xuʼän Habacuc. Tapeʼ xutikirsaj ruwuj rkʼë bʼis, pa rukʼisbʼäl che rä ruwuj xeruksaj tzij ri nkikʼüt kiʼkʼuxlal chqä kʼuqbʼäl kʼuʼx chrij Dios. Tqakʼamaʼ qanaʼoj chrij, ke riʼ röj chqä xtqanaʼ chë Jehová xtqrqʼetej rkʼë ajowabʼäl. ¡Kantzij na wä chë majun ta chik jun ri nkʼuqbʼan más qakʼuʼx!
^ parr. 4 Habacuc 1:2, 3: «Jehová, ¿kʼa ajän kʼo chë nräq nuchiʼ rchë nkʼutuj ntoʼik, ye kʼa rït ma nakʼoxaj ta? ¿Kʼa ajän xkitaneʼ chukʼutxik ntoʼik chwäch ri itzelal, ye kʼa rït majun achkë ta naʼän? ¿Achkë rma rït naʼän chwä chë ntzʼët ri itzelal? ¿Achkë rma nayaʼ qʼij chë ri winäq nyaʼöx tijöj poqonal pa kiwiʼ? ¿Achkë rma kan chi nwäch rïn yebʼanatäj wä ri itzelal? ¿Achkë rma yebʼanatäj chʼaʼoj y ri winäq nkitzurlaʼ kiʼ?».
^ parr. 7 Habacuc 1:5-7: «¡Kixtzuʼun chkikojöl ri tinamït y tikʼoxaj! Kan ttel ikʼuʼx rma kʼo jun xtbʼanatäj chiwäch ri qʼij ri yïx kʼo komä. Y kan ma xtinmaj ta ri xtbʼanatäj tapeʼ kan xttzjöx chiwä. Y titzʼetaʼ chë ri caldeos, ri tinamït ri kan itzel chqä kan chanin nkatäj ryowal, xkermäj nimaʼq taq juyuʼ chqä jay y xkeʼok rchë ryä. Kan itzel ri rubʼanik chqä kan nuyaʼ xbʼin-ïl. Y ri rupixaʼ ryä ya riʼ xtuyaʼ qa».
^ parr. 9 Habacuc 1:12-14, 17: «Jehová, ¿ma yït ta komä rït ri yït kʼo pä ojer qa riʼ? Rït nu-Dios, rït yït Loqʼoläj, rït ma yakäm ta. Jehová, rït xkaksaj ryeʼ rchë xtbʼekiqʼataʼ tzij. Rït ri nutobʼal, rït ri xachaʼö kichë ryeʼ rchë xtkiyaʼ tijöj poqonal. Ri runaqʼ awäch rït Jehová kan yë loqʼoläj y ma nawajoʼ ta natzʼët ri itzelal chqä ma nawajoʼ ta natzʼët taq nyaʼöx kʼayewal pa kiwiʼ ri winäq. ¿Achkë kʼa rma xa xuʼ natzuʼ ri yeqʼolon chqä majun achkë ta naʼän taq natzʼët chë jun itzel winäq achiʼel ta kan nubʼïqʼ jun chik ri ma kan ta itzel runaʼoj? ¿Y achkë rma naʼän chë ri achï ntok achiʼel ri kär ri ye kʼo chpan ri mar, achiʼel ri chköp ri nkiqrerej kiʼ y majun achkë ta nchʼobʼonäj pa kiwiʼ?». «¿Taqïl komä xtjäm qa ruyaʼl rchë chapöy kär y ma xtuyaʼ ta qa kikamsaxik jontir ri tinamït y ma xtjyowaj ta kiwäch?».
^ parr. 11 Habacuc 2:1: «Chöj xkipaʼeʼ taq xkichajin. Xkipaʼeʼ kʼa pa ruwiʼ ri tzʼaq ri akuchï xkichajin wä. Ke riʼ xtinyoʼej taq ryä xtrajoʼ xkirksaj rchë xkitzjon y achkë xtinbʼij taq ryä xkirpixabʼaj».
^ parr. 13 Habacuc 2:3: «Rma ri xkʼutmär chawäch kʼa kʼo na nrajoʼ rchë xtbʼanatäj, y kan chanin bʼenäq rchë napon yän pa rukʼisbʼäl y ma xtutzʼük ta tzij. Tapeʼ xtyalöj, rït xa xuʼ tayoʼej apü, rma kantzij xtbʼanatäj. ¡Ma xtyalöj ta!».
^ parr. 18 Habacuc 3:16-19: «Taq xinkʼoxaj, ri npan achiʼel ta kan xpiskolij riʼ; ri xqʼajan kan xuʼän chë xbʼarbʼot ri nuchiʼ; ri nbʼaqil achiʼel ta xeqʼäy; ri waqän kan xebʼarbʼot. Ma xtinchʼujirsaj ta wiʼ, xa xuʼ xtinyoʼej ri kʼayewal xtpë, rma xtpë pa kiwiʼ ri xtkibʼebʼanaʼ chʼaʼoj qkʼë. Tapeʼ ri rucheʼel higos ma nsijan ta y rucheʼel ri uva majun ta ruwäch nuyaʼ; tapeʼ ri olivo ma nwachin ta; tapeʼ ri ulew majun chik nkʼïy ta chwäch; tapeʼ ri karneʼl ma xkelitäj ta chik pa kikoral y nixta ri wakx ma ye kʼo ta chik; ye kʼa rïn kan janina kiʼ nkʼuʼx rma Jehová, nnaʼ kiʼkʼuxlal rma ri Dios ri xtkolö wchë. Jehová, ri Nimaläj Qʼatöy Tzij, ya riʼ ri wuchqʼaʼ, yë ryä xtbʼanö chë ri waqän xtuʼän achiʼel raqän jun mazat, y xtuʼän chë xkibʼiyïn pa ruwiʼ taq juyuʼ».
