1. Naegbọn mímẹpo wẹ do hudo homẹmiọnnamẹ tọn?

MÍMẸPO wẹ do hudo homẹmiọnnamẹ tọn. Vlavo nuhiha, flumẹjijẹ po yajiji po ko gọ́ gbẹzan mítọn mẹ. Mí sọgan to ahidi hẹ awufiẹsa he mẹhowhe, azọ̀n, kavi okú mẹyiwanna de tọn nọ hẹnwa. Delẹ to mí mẹ nọ yin nuyiwa hẹ po kanyinylan po. Danuwiwa fọ́n bo to jijideji lẹdo mí pé. Na nugbo tọn, mí kudeji dọ “ojlẹ awusinyẹn tọn he vẹawu nado pehẹ” ehelẹ yin kunnudenu lọ dọ mí to gbẹnọ “to azán godo tọn lẹ mẹ,” podọ eyin azán dopo juwayi, mí nọ dọnsẹpọ aihọn yọyọ lọ dogọ. (2 Tim. 3:1) Etomọṣo, e sọgan ko dẹn din he mí to tenọpọn hẹndi dọdai Jehovah tọn lẹ tọn, podọ nuhahun mítọn sọgan to susudeji. Enẹwutu, fie wẹ mí gán mọ homẹmiọnnamẹ te?

2, 3. (a) Etẹwẹ mí yọnẹn gando Habakuku go? (b) Naegbọn mí nado gbadopọnna owe Habakuku tọn?

² Nado mọ gblọndo lọ, mì gbọ mí ni gbadopọnna owe Habakuku tọn. Dile Owe-wiwe lẹ ma tlẹ na nudọnamẹ gigọ́ lẹ gando gbẹzan po nuhe Habakuku wà lẹ po go, owe he tindo yinkọ etọn lọ yin asisa tulinamẹ tọn de. Yinkọ etọn sọgan ko zẹẹmẹdo “Mẹgbòfán Zohunhunnọ.” Ehe sọgan to alọdlẹndo mẹgbòfán homẹmiọnnamẹ tọn Jehovah tọn kavi aliho he mẹ sinsẹ̀n-basitọ etọn lẹ nọ  yí jidide do tẹdo ewọ go te. Habakuku dọhona Jiwheyẹwhe bo kàn kanbiọ lẹ sè nado mọnukunnujẹnumẹ. Na nugbo tọn, Habakuku kàn kanbiọ lẹ sè do otẹn mítọn mẹ, na Jehovah gbọdo e nado basi kandai hodọdopọ lọ tọn.—Hab. 2:2.

³ Hodọdopọ sisosiso he dawe Jiwheyẹwhe sẹ̀ntọ he biọ bẹwlu mẹ ehe tindo hẹ Jehovah, wẹ yin nuhe Owe-wiwe lẹ dọ gando yẹwhegán lọ go lẹpo. Owe etọn yin apadewhe “nuhe ko yin kinkandai jẹnukọn lẹpo” tọn, bo yin hihla dai to Ohó Jiwheyẹwhe tọn Biblu mẹ “na míwlẹ nido sọgan tindo todido gbọn akọndonanu mítọn gblamẹ podọ gbọn homẹmimiọn sọn Owe-wiwe lẹ mẹ gblamẹ.” (Lom. 15:4) Nawẹ dopodopo mítọn sọgan mọaleyi sọn owe Habakuku tọn mẹ gbọn? E sọgan gọalọna mí nado mọnukunnujẹ nuhe jidide do Jehovah go zẹẹmẹdo mẹ. Humọ, dọdai Habakuku tọn na mí jide dọ e yọnbasi nado wleawuna vivomẹninọ ahun mẹ tọn bosọ hẹn e go mahopọnna yajiji po nuhahun mítọn lẹ po. Po enẹ po to ayiha mẹ, mì gbọ mí ni gbadopọnna owe Habakuku tọn to gigọ́ mẹ.

4. Naegbọn Habakuku do biọ bẹwlu mẹ?

⁴ Hia Habakuku 1:2, 3. Habakuku nọgbẹ̀ to ojlẹ he sinyẹn bosọ bẹ avùnnukundiọsọmẹnu hẹn taun de mẹ. Ewọ gọ́ na awubla sisosiso, na mẹylankan po danuwatọ lẹ po wẹ lẹdo e pé. Whetẹnu wẹ ylanwiwa yetọn na wá vivọnu? Naegbọn Jehovah do dọngbàn sọmọ whẹpo do yinuwa? Mawadodo po kọgbidinamẹ po dódó wẹ Habakuku nọ mọ bọ tòvi hatọ etọn lẹ nọ to wiwà. E mọdọ nude ma tin he emi gán wà. Enẹwutu, to ojlẹ awusinyẹnnamẹ tọn ehe mẹ, e dawhá ylọ Jehovah dọ ni dademẹ. Habakuku sọgan ko jẹ linlẹn ji dọ ninọmẹ lọ ma duahunmẹna Jehovah. E taidi dọ Jiwheyẹwhe ma na yawu yinuwa. Be a ko tindo numọtolanmẹ devizọnwatọ vivẹ́ Jiwheyẹwhe tọn ehe tọn nkọ pọ́n ya?

5. Nuplọnmẹ titengbe tẹwẹ owe Habakuku tọn bẹhẹn? (Pọ́n yẹdide he tin to bẹjẹeji hosọ ehe tọn.)

⁵ Be Habakuku hẹn jidide etọn to Jehovah mẹ bu wẹ ya? Be e masọ do yise to opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ mẹ ba wẹ ya? Paali! Nugbo lọ dọ ewọ ze nuhahun po ahunmẹdunamẹnu etọn lẹ po do alọ Jehovah tọn mẹ bọ e ma yin do gbẹtọ tọn mẹ, dohia dọ ewọ ma joawuna gbigbọjọ. E họnwun dọ ewọ jẹflumẹ, na e ma gán yọ́n ojlẹ dide Jiwheyẹwhe tọn kavi nuhewutu Jehovah do dike bọ ewọ tin to ninọmẹ awufiẹsa tọn mọnkọtọn mẹ. Jehovah gbọdo Habakuku nado basi kandai ahunmẹdunamẹnu etọn lẹ tọn nado plọn mí onú titengbe de: Mí ma dona nọ dibu nado dọ ahunmẹdunamẹnu kavi nuhiha mítọn lẹ na Ewọ. Na nugbo tọn, ewọ gbọn homẹdagbe dali biọ to mí si nado nọ hùn ahun mítọn na ẹn to odẹ̀ mẹ. (Salm. 50:15; 62:8) Humọ, Howhinwhẹn lẹ 3:5 na tuli mí nado “nọ yí ahun [mítọn] lẹpo do dejido Jehovah go, bo ma nọ ganjẹ nukunnumọjẹnumẹ [mítọn] titi go blo.” Matin ayihaawe, Habakuku yọ́n hogbe ehelẹ bosọ hẹn yé do ahun mẹ.

6. Naegbọn dẹ̀hiho do yin nujọnu?

⁶ Habakuku ze afọdide tintan lọ nado dọnsẹpọ Jehovah, yèdọ Họntọn podọ Otọ́ dejidego etọn. Habakuku ma hànu gando ninọmẹ etọn go poun bo ganjẹ nukunnumọjẹnumẹ etọn titi go gba. Kakatimọ, e hodẹ̀ gando numọtolanmẹ po nuhiha etọn lẹ po go, bo gbọnmọ dali ze apajlẹ dagbe dai na mí. Humọ, Jehovah, yèdọ Sisètọ odẹ̀ tọn lọ, na mí tuli nado do jidide mítọn to ewọ mẹ hia gbọn ahunmẹdunamẹnu mítọn lẹ didọna ẹn to odẹ̀ mẹ dali. (Salm. 65:2) Mọwiwà na zọ́n bọ mí na duvivi gblọndo he Jehovah nọ namẹ tọn, enẹ wẹ mẹgbòfán zohunhunnọ etọn he mí nọ mọyi gbọn anademẹ mẹtọnhopọn tọn etọn lẹ gblamẹ. (Salm. 73:23, 24) Ewọ na gọalọna mí nado yọ́n linlẹn etọn lẹ mahopọnna nuhe to awufiẹsa hẹnwa na mí.  Odẹ̀ ahundopo tọn mítọn lẹ yin dopo to aliho titengbe hugan he mẹ mí nọ do jidide mítọn to Jiwheyẹwhe mẹ hia te lẹ mẹ.

7. Nawẹ Jehovah yinuwa gando nuhiha Habakuku tọn lẹ go gbọn?

⁷ Hia Habakuku 1:5-7. Whenue Habakuku ko jo nuhiha po ahunmẹdunamẹnu etọn lẹ po do alọ Jehovah tọn mẹ godo, ewọ sọgan ko kanse ede aliho he mẹ Jehovah na yinuwa te. Taidi Otọ́ awuvẹmẹtọ he nọ mọnukunnujẹ mẹmẹ de, Jehovah ma wọhẹ ẹ na lewuwu ahundopo tọn etọn. Jiwheyẹwhe yọnẹn dọ awufiẹsa po awubla lọ po wẹ hẹn ẹn nado dawhá po flumẹjijẹ po. Jehovah hẹn nuhe na wá jọ to madẹnmẹ lẹ zun yinyọnẹn na Habakuku, podọ na taun tọn Juvi tasinyẹntọ lẹ go wẹ nuhe e dọ lẹ gando. E taidi dọ Habakuku wẹ omẹ tintan he Jehovah dehia dọ opodo titonu he mẹ kanyinylan gọ́ enẹ tọn ko sẹpọ pete.

8. Naegbọn gblọndo Jehovah tọn do hẹn Habakuku biọ bẹwlu mẹ?

⁸ Jehovah dohia Habakuku dọ Emi ko wleawufo nado yinuwa. Yasanamẹ he ja titonu danuwiwa po kanyinylan po tọn enẹ ji ko to unklẹn. Jehovah yí hodidọ lọ “to azán mìtọn lẹ gbè” zan nado dohia dọ ayihaawe ma tin dọ whẹdida ehe na yin hinhẹnṣẹ to gbẹwhenu yẹwhegán lọ tọn kavi mẹhe nọgbẹ̀ to ojlẹ dopolọ mẹ hẹ ẹ lẹ tọn. Gblọndo he Jehovah na ma yin nuhe Habakuku to nukundo paali. Be pọngbọ awhágbe vẹkuvẹku etọn tọn niyẹn ya? E họnwun dọ nue dọna ẹn Jehovah te wẹ yindọ, yajiji omẹ Juda tọn lẹpo tọn na jideji. * Kaldeanu lẹ (Babilọninu lẹ) yin kanylantọ bosọ nọ wadanu taun hú tòvi hatọ Habakuku tọn lẹ, mẹhe e whè gbau tlẹ gbẹ́ yọ́n nujinọtedo Jehovah tọn lẹ. Naegbọn Jehovah nado yí akọta kosi kanylantọ ehe zan nado hẹn nugbajẹmẹji wá omẹ etọn lẹ ji? Nawẹ a na ko yinuwa do to gblọndo Jiwheyẹwhe tọn ehe nkọ sisè godo?

9. Kanbiọ tẹlẹ wẹ Habakuku sọgan ko kanse ede?

⁹ Hia Habakuku 1:12-14, 17. Habakuku mọnukunnujẹemẹ dọ Jehovah na yí Babilọni zan nado dawhẹna ylanwatọ he lẹdo emi lẹ bosọ sayana yé, ṣogan ewọ gbẹ́ to bẹwlu mẹ. Amọ́, e yí whiwhẹ do dọna Jehovah dọ Ewọ gbẹ́ yin “Osé” de na emi. (Deut. 32:4; Isa. 26:4) Habakuku na yí homẹfa do zindonukọn nado to jide do owanyi po homẹdagbe Jiwheyẹwhe tọn po go. Gbemima yẹwhegán lọ tọn na ẹn jide nado vẹ̀ Jehovah whladopo dogọ. Naegbọn Jiwheyẹwhe nado dike bọ ninọmẹ nulẹ tọn to Juda na fọ́n bo to yinylan deji? Naegbọn ewọ ma nado yinuwa to afọdopolọji? Naegbọn Ganhunupotọ lọ nado jotẹnna ayimajai jẹ obá enẹ mẹ? Naegbọn ewọ nado “nọ nabọẹ” to whenue kanyinylan to gbigbayipe? Ewọ wẹ “Omẹ Wiwe” lọ; “nukun [etọn] lẹ yin wiwe-ṣeke gbau nado nọ pọ́n nuylankan.”

10. Nawẹ mí sọgan nọ wá tindo numọtolanmẹ Habakuku tọn nkọ gbọn?

¹⁰ To whedelẹnu, mí sọgan nọ tindo numọtolanmẹ Habakuku tọn nkọ. Mí nọ dotoaina Jehovah. Mí nọ yí jidide mlẹnmlẹn do hia Ohó etọn bo nọ plọn ẹn, podọ ehe nọ na mí todido. Mí nọ sèhó gando opagbe etọn lẹ go gbọn nuplọnmẹ he titobasinanu lọ nọ na mí lẹ gblamẹ. Ṣigba, mí sọgan gbẹ́ nọ kanse míde dọ ‘Whetẹnu dódó wẹ yajiji mítọn lẹ na wá vivọnu?’ Etẹwẹ mí gán plọn sọn nuyiwa Habakuku tọn he bọdego mẹ?

11. Etẹwẹ Habakuku magbe nado wà to todidoai na Jehovah godo?

¹¹ Hia Habakuku 2:1. Hodọdopọ he Habakuku tindo hẹ Jehovah zọ́n bọ ayiha etọn jai. Enẹwutu, e magbe nado zindonukọn bo to tenọpọn Jehovah po jide po nado yinuwa. Enẹ ma yin gbemima he e zọ̀n plaplaji do basi  gba, na e vọ́ gbemima etọn dọ to nukọn mẹ whenue e dọ dọ emi na “nọte whii pọ́n azán ayimajai tọn.” (Hab. 3:16) Devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn devo lẹ yí homẹfa do dó jidide dopolọ hia, bo gbọnmọ dali to tulina mí ma nado gbọjọ dile mí to tenọpọn Jehovah nado yinuwa.—Mika 7:7; Jak. 5:7, 8.

12. Etẹwẹ yin delẹ to nuhe mí plọn sọn Habakuku dè lẹ mẹ?

¹² Etẹwẹ gbemima Habakuku tọn plọn mí? Tintan, mí ma dona doalọtena dẹ̀hiho hlan Jehovah gbede, mahopọnna whlepọn depope he mí pehẹ. Awetọ, mí dona dotoaina nuhe Jehovah nọ dọna mí gbọn Ohó po titobasinanu etọn po gblamẹ lẹ. Atọ̀ntọ, mí dona yí homẹfa do nọtepọn Jehovah, po jidide mlẹnmlẹn lọ po dọ ewọ na de awufiẹsa mítọn lẹ sẹ̀ to ojlẹ sisọ̀ etọn mẹ. Eyin mí zindonukọn nado nọ tindo hodọdopọ nujọnu tọn hẹ Jehovah, nọ dotoaina ẹn bosọ wleawufo nado nọtepọn ẹn dile Habakuku wà do, ayiha mílọsu tọn na jai, podọ ehe na gọalọna mí nado doakọnnanu. Todido na yidogọna homẹfa mítọn, bọ gbọnmọ dali mí na gọ́ na ayajẹ mahopọnna avùnnukundiọsọmẹnu depope he mí sọgan pehẹ. Todido nọ hẹn mí deji dọ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn na wá yinuwa.—Lom. 12:12.

13. Jidenamẹ owanyinọ tẹwẹ mí mọ to Habakuku 2:3 mẹ?

¹³ Hia Habakuku 2:3. Matin ayihaawe, homẹ Jehovah tọn hùn do nudide Habakuku tọn nado nọte go. Ganhunupotọ lọ mọnukunnujẹ ninọmẹ sinsinyẹn Habakuku tọn mẹ to gigọ́ mẹ. Enẹwutu, Jiwheyẹwhe miọnhomẹna yẹwhegán lọ gbọn owanyi po homẹdagbe po yíyí do hẹn ẹn deji dali dọ kanbiọ ahundopo tọn etọn lẹ na mọ gblọndo. Nuhiha etọn lẹpo na mọ pọngbọ to madẹnmẹ. Na taun tọn, Jiwheyẹwhe dọna Habakuku dọmọ: “Fahomẹ bo dejido go e. N’na yinuwa to madẹnmẹ eyin e tlẹ taidi nuhe to gbàndọn!” Jehovah flinnu in dọ Emi ko de ojlẹ de nado hẹn opagbe emitọn lẹ di. E na ayinamẹ Habakuku nado nọtepọn hẹndi lẹndai emitọn lẹ tọn. To popolẹpo mẹ, yẹwhegán lọ ma na wá yin hinhẹn jẹflumẹ.

14. Etẹwẹ dona yin gbemima mítọn to ojlẹ ayimajai tọn lẹ mẹ?

¹⁴ Homẹfa yíyí do nọtepọn Jehovah gọna ayidonugo sọwhiwhe tọn nina nuhe e dọna mí lẹ na hẹn mí deji bo nasọ gọalọna mí nado tindo vivomẹninọ ahun mẹ tọn, mahopọnna avùnnukundiọsọmẹnu po ninọmẹ sinsinyẹn lẹ po. Jesu zinnudeji dọ mí sọgan dejido Jehovah, Gànmẹjinọtọ Daho lọ go bo ma nọ ze ayiha do “ojlẹ lẹ kavi osaa lẹ” he Jiwheyẹwhe ma ko dehia lẹ ji. (Owalọ 1:7) Enẹwutu, mì gbọ mí ni ma gbọjọ blo, ṣigba, mí ni yí whiwhẹ, yise po homẹfa po do nọte bo nọ yí whenu he mí tindo zan to aliho dagbe mẹ nado sẹ̀n Jehovah po nugopipe mítọn lẹpo po.—Malku 13:35-37; Gal. 6:9.

15, 16. (a) Opagbe jiawu tẹlẹ wẹ mí sọgan mọ to owe Habakuku tọn mẹ? (b) Etẹwẹ opagbe enẹlẹ plọn mí?

¹⁵ Jehovah dopà na dodonọ he nọ dejido ewọ go lẹ dọmọ: “Dodonọ na nọgbẹ̀ gbọn nugbonọ-yinyin etọn dali,” podọ “aigba na gọ́ na oyọnẹn gigo Jehovah tọn tọn.” (Hab. 2:4, 14) Na nugbo tọn, Jiwheyẹwhe na yí ogbẹ̀ do suahọ mẹhe nọ dejido ewọ go lẹ.

¹⁶ To tintan whenu, opagbe he tin to Habakuku 2:4 mẹ sọgan taidi hodidọ paa de poun. Ṣigba, apọsteli Paulu mọ jidenamẹ Jehovah tọn ehe di nujọnu sọmọ bọ ewọ yihodọ sọn wefọ ehe mẹ whla atọ̀n! (Lom. 1:17; Gal. 3:11; Heb. 10:38) Mahopọnna nuhahun depope he dodonọ sọgan pehẹ, gbọn yise po jidide etọn po dali ewọ na nọgbẹ̀ nado mọ hẹndi lẹndai Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn. Jehovah dọna mí nado nọ mọnú zẹ̀ ninọmẹ dintọn go.

17. Jide tẹlẹ wẹ owe Habakuku tọn na mí?

¹⁷ Owe Habakuku tọn bẹ nuplọnmẹ huhlọnnọ  de hẹn na míwu mẹhe to gbẹnọ to azán godo tọn ehelẹ mẹ lẹpo. Jehovah dopà ogbẹ̀ tọn dopolọ na dodonọ depope he nọ do yise po jide po hia to Ewọ mẹ. Mì gbọ mí ni zindonukọn nado to yise po jidide mítọn to Jiwheyẹwhe mẹ po hẹn lodo, mahopọnna ayimajai gọna magbọjẹ depope he mí pehẹ. Jehovah yí Habakuku zan nado hẹn mí deji dọ Emi na nọgodona mí bosọ whlẹn mí. E yí homẹdagbe do biọ to mí si nado dejido ewọ go, podọ nado yí homẹfa do nọtepọn ojlẹ dide etọn whenue aigba lọ blebu na gọ́ na sinsẹ̀n-basitọ ayajẹnọ podọ homẹmiọnnọ lẹ to Ahọluduta Jiwheyẹwhe tọn glọ.—Mat. 5:5; Heb. 10:36-39.

18. Nawẹ nuhe Jehovah dọ lẹ yinuwado Habakuku ji gbọn?

¹⁸ Hia Habakuku 3:16-19. Hogbe Jehovah tọn lẹ yinuwado Habakuku ji sisosiso. Ewọ lẹnayihamẹpọn do onú dobu he Jehovah ko wà do ota omẹ etọn lẹ tọn mẹ wayi lẹ ji. Todin, ewọ penugo nado vọ́ awuwlena jidide etọn. E yọnẹn dọ Jehovah na yinuwa to madẹnmẹ! Ehe miọnhomẹna yẹwhegán lọ dile e tlẹ yọnẹn dọ yajiji emitọn sọgan gbẹ́ zindonukọn na ojlẹ de. Nuhiha ahundopo tọn Habakuku tọn diọ zun jidide dolido to huhlọn mẹwhlẹngán tọn Jehovah tọn mẹ, podọ ehe hẹn ayajẹ wá na ẹn. E dọ nude he sọgan yin dopo to hodidọ ayidego tọn he do jidide hia hugan lẹ mẹ. Weyọnẹntọ delẹ lẹndọ nuhe dọ wefọ 18tọ te tlọlọ wẹ, “Yẹn na lọ́n na ayajẹ to Oklunọ mẹ; N’na jẹaglin lẹdo pé to Jiwheyẹwhe mẹ.” Jidenamẹ huhlọnnọ nankọ die na mímẹpo! E ma yindọ Jehovah dopagbe dagbedagbe lẹ na mí poun wẹ gba, ṣigba e sọ hẹn mí deji dọ emi to jejeji nado hẹn lẹndai daho emitọn di.

19. Nawẹ mí sọgan yin homẹmiọnna taidi Habakuku gbọn?

¹⁹ Matin ayihaawe, wẹndomẹ titengbe Habakuku tọn wẹ nado nọ dejido Jehovah go. (Hab. 2:4) Mí sọgan wleawuna jidide bo hẹn e go eyin mí nọ hẹn haṣinṣan mítọn hẹ Jehovah lodo, gbọn (1) linsinsinyẹn to odẹ̀ mẹ, enẹ wẹ nado nọ dọ magbọjẹ po ahunmẹdunamẹnu mítọn lẹpo po na Jehovah; (2) sọwhiwhe yíyí do na ayidonugo Ohó Jehovah tọn po anademẹ depope he mí mọyi sọn titobasinanu etọn dè po; gọna (3) nugbonọ-yinyin po homẹfa yíyí do nọtepọn Jehovah po dali. Nuhe Habakuku wà niyẹn. Dile ewọ tlẹ bẹ owe etọn jẹeji po hogbe awubla tọn lẹ po, e wá yí hogbe jidide po ayajẹ po tọn lẹ do dotana ẹn. Mì gbọ mí ni hodo apajlẹ Owe-wiwe tọn ehe, na mílọsu nido sọgan duvivi mẹgbòfán Otọ́ mítọn Jehovah tọn! Lehe enẹ sọgan miọnhomẹna mí dogọ to aihọn zinvlu tọn ehe mẹ do sọ!