1. Ɛbɛ yɔɔ pɩpɔzʋʋ ɖa-tɩŋa laŋɩyɛ hɛzʋʋ?

PƖPƆZƲƲ ɖa-tɩŋa payɩ laŋɩyɛ hɛzʋʋ. Pɩtɩla, wɛtʋ natʋyʋ yeki nɛ sɔɔndʋ kpaɣ-ɖʋ, pitiki-ɖʋ yɔɔɔ yaa ɖɩwɛ kʋñɔmɩŋ nɩɩyɩ taa. Yaa pɩtɩla ɖɔɖɔ yɔ, akpadɩyɩtʋ, kʋdɔŋ, yaa ɖɛ-ɛyʋ kʋsɔɔlʋ nɔɔyʋ sɩm yeba nɛ ɖɩnɩɣ siziŋ. Pɩtasɩ lɛ, pɛwɛɛ nɛ panazɩɣ ɖa-taa nabɛyɛ. Kañatʋ lakasɩ nzɩ sɩcɔ-ɖʋ nɛ sɩta yɔ, sɩwɛɛ nɛ sɩkpaɣ ɖoŋ kpaʋ yɔɔ. Ða-taa tɛma se toovenim lɛ alɩwaatʋ kaɖɛ ñɩndʋ tʋnɛ, tɩwɩlɩɣ se ɖɩwɛ “wayɩ wayɩ wɛɛ” yaa kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ taa nɛ paa ɖooye lɛ, ɖɩwɛɛ nɛ ɖɩñɔtʋʋnɩ ɛjaɖɛ kɩfaɖɛ nɛ pɩkɩlɩɣ. (2 Tim. 3:1) Ɛlɛ pɩtɩla alɩwaatʋ sakɩyɛ yɔ, ɖɩɖaŋʋʋ Yehowa tamasɩ yɔ nɛ pɩtɩla ɖɔɖɔ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ, awɛɛ nɛ akpaɣ ɖoŋ kpaʋ yɔɔ. Ye mbʋ, le ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ?

2, 3. (a) Tɔm ndʋ ɖɩsɩm Habakuuki yɔɔ? (b) Ɛbɛ yɔɔ ɖɩkaɣ tazʋʋ Habakuuki takayaɣ taa?

² Pɩsa nɛ ɖicosi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ lɛ, iyele nɛ ɖɩtazɩ Habakuuki takayaɣ taa. Paa Masɩ ɩtɩyɔɔdɩ tɔm sakɩyɛ Habakuuki wezuu caɣʋ nɛ tʋmɩyɛ nɖɩ ɛlaba yɔ ɖɩ-yɔɔ yɔ, takayaɣ ŋga ɛmawa nɛ payaɣ-kɛ nɛ ɛ-hɩɖɛ yɔ, kakpazɩɣ-ɖʋ ɖoŋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛ-hɩɖɛ tɔbʋʋ lɛ se “kpibu nɛ sɔɔlɩm.” Nɛ ɛ-hɩɖɛ nɖɩ ɖɩ-tɔbʋʋ pɩzɩɣ nɛ  pɩwɩlɩ ɛzɩma Yehowa hɛzɩɣ ɖa-laŋa nɛ sɔɔlɩm yɔ yaa ɛzɩma ɛ-sɛyaa taɣ-ɩ liu nɛ pɔñɔʋnɩ-ɩ kpam yɔ. Habakuuki yɔɔdɩnɩ Ɛsɔ nɛ ɛpɔzɩ-ɩ tɔm sakɩyɛ. Ɛpɔzɩ-ɩ tɔm ndʋ yɔ ɖa ɖɔɖɔ ɖɩpɩzaɣ se ɖɩpɔzɩ-tʋ Yehowa, pʋyɔɔ ɛlɛ tɩŋnɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ-ɩ nɛ ɛma tɔm ndʋ Masɩ taa se tɩwazɩ-ɖʋ.​—Hab. 2:2.

³ Kɛdaɣ ŋga Yehowa nɛ Habakuuki weyi ɛɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa yɔ palaba yɔ, ke-ɖeke ka-taa Masɩ yɔɔdɩ nayʋ ɛnɛ ɛ-tɔm. Habakuuki takayaɣ wɛ ɖɔɖɔ “tɔm ndʋ pama-tʋ lɔndaa . . . se pawɩlɩ-ɖʋ tʋ nɛ ɖihiɣ abalɩtʋ nɛ laŋhɛzɩyɛ, nɖɩ Takayaɣ Kiɖeɖeɣa haɣ yɔ, nɛ ɖɩwɛɛnɩ lidaʋ” nɛ tɩwɛɛ Bibl taa yɔ, tɩ-taa. (Roma 15:4) Ɛzɩma Habakuuki takayaɣ pɩzɩɣ nɛ kawazɩ ɖa-taa paa anɩ? Kapɩzɩɣ nɛ kasɩnɩ-ɖʋ nɛ ɖɩnɩɩ mbʋ liu taʋ Yehowa kɛnaa yɔ pɩ-tɔbʋʋ. Pɩtasɩ lɛ, Habakuuki natʋ tɔm sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtɩlɩ se ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ paa ɖɩkatɩɣ kala nɛ ɖɩnɩɣ siziŋ yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, iyele nɛ ɖɩtazɩ Habakuuki takayaɣ hɔɔlɩŋ nɩɩyɩ taa camɩyɛ.

4. Ɛbɛ yɔɔ Habakuuki kaawɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa?

⁴ Kalɩ Habakuuki 1:2, 3. Habakuuki kaacaɣ wezuu kaɖɛ alɩwaatʋ taa nɛ pʋbʋ taa lɛ, wezuu caɣʋ kaawɛ kaɖɛ siŋŋ. Ɛɛwɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa siŋŋ mbʋ pʋyɔɔ yɔ, mba pɔcɔ-ɩ nɛ pata yɔ, pɛkɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa nɛ kañatʋ tɩnaa. Ɛzɩ ɖooye kɩdɛkɛdɩm kaɣ sɩʋ tɩnaɣ? Ɛbɛ yɔɔ Yehowa yeba se alɩwaatʋ sakɩyɛ ɛɖɛɛ pʋcɔ nɛ ɛcɔnɩ ti-ɖeɖe? Ɛjaɖɛ nɖɩ ɖɩ-taa Habakuuki kaawɛɛ yɔ, paa ɛzɩmtaa lɛ, ɖɩ-taa ñɩma kaasɔɔlɩ mulum lakasɩ nɛ panazɩɣ lalaa. Piitibi-i yɔɔɔ kpem. Pʋyɔɔ kaɖɛ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-taa lɛ, ɛtɩmnɩ Yehowa. Habakuuki pɩzaɣ se ɛmaɣzɩ se Yehowa eekeŋni-i. Pɩɩwɛ ɛzɩ Ɛsɔ ɛɛkaɣ nabʋyʋ labʋ yɔ. Wiɖiyi pɩlabɩ-ŋ ɛzɩ pɩɩlabʋ nayʋ ɛnɛ yɔ?

5. Lɔŋ kɩbaŋ weyi Habakuuki takayaɣ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? (Cɔnɩ kiɖe tɛɛ kɩlɛmʋʋ.)

⁵ Habakuuki yebi liu taʋ Yehowa yaa we? Elesi tisuu mbʋ ɛɛwɛnɩ Ɛsɔ tamasɩ yɔɔ yɔ? Ɛtɩla mbʋ kpa! Pɩtɩkɛ ɛyʋ nɔɔyʋ eheyi kala wena ɛkataɣ yɔ a-tɔm, ɛlɛ Yehowa eheyi a-tɔm; pɩwɩlɩɣ kpayɩ kpayɩ se ɛtɩlɔ lidaʋ. Pɩtʋʋ fɛyɩ se ɛ-lɩmaɣza taa kaasidaa mbʋ pʋyɔɔ yɔ, ɛtaapɩzɩɣ se ɛtɩlɩ alɩwaatʋ ndʋ ɖeyi ɖeyi Ɛsɔ kaɣ cɔnʋʋ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe nɛ mbʋ pʋyɔɔ Yehowa ha nʋmɔʋ nɛ ɛwɛɛ kaɖɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa yɔ. Yehowa tɩŋnɩ e-fezuu kiɖeɖeu yɔɔ nɛ ɛsɩnɩ Habakuuki nɛ ɛlɛ ma mbʋ pɩcɛyaɣ-ɩ yɔ, se ɛkpɛlɩkɩ-ɖʋ lɔŋ kɩbaŋ nɩɩyɩ. Lɔŋ ɛnɩ yɔ: Pɩtɩpɔzɩ se sɔɔndʋ ɛkpa-ɖʋ se ɖiheyi-i ɖa-kɩcɛyɩm yaa abʋta wena ɖɩwɛna yɔ. Toovenim taa lɛ, eheyiɣ-ɖʋ nɛ sɔɔlɩm se ɖɩtɩmnɩ-ɩ nɛ ɖiheyi-i mbʋ pɩwɛ ɖa-laŋɩyɛ taa yɔ. (Keɣa 49:15; 61:9) Aduwa 3:5 ñeseɣtiɣ-ɖʋ ɖɔɖɔ se ‘ɖɩtaa Yehowa liu nɛ ɖa-laŋɩyɛ pilim nɛ ɖɩtaataa ɖa-maɣmaɣ ɖɔ-lɔŋ liu.’ Pɩtʋʋ fɛyɩ se Habakuuki kaasɩm tɔm tʋnɛ nɛ ɛlabɩnɩ-tʋ tʋmɩyɛ.

6. Ɛbɛ yɔɔ adɩma tɔm cɛyaa?

⁶ Habakuuki tɛm ɛ-taa se ɛñɔʋnɩ Yehowa weyi ɛkɛ ɛ-Taabalʋ nɛ ɛ-Caa yɔ kpam. Habakuuki taamaɣzɩɣ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɛɛwɛɛ yɔ tɩ-yɔɔ ɖeke nɛ ɛtaɣ liu ɛ-maɣmaɣ ɛ-lɔŋsɩnɖɛ. Ɛlɛ ɛtɩmnɩ Yehowa nɛ eheyi-i ɛ-lɩmaɣza nɛ ɛ-nɩɣzɛ nɛ ɛkɛnɩ kɩɖaʋ kɩbaŋʋ. Pɩtasɩ lɛ, Yehowa weyi ɛkɛ adɩma Welisiyu yɔ, eseɣtiɣ-ɖʋ se ɖɩwɩlɩ se ɖɩtaɣ-ɩ liu nɛ ɖɩtɩŋnɩ adɩma yɔɔ nɛ ɖiheyi-i ɖa-nɩɣzɛ. (Keɣa 65:19) Ye ɖɩlakɩ mbʋ yɔ, ɖɩkaɣ naʋ ɛzɩma ɛkaɣ tɩŋnʋʋ nʋmɔʋ nakʋyʋ yɔɔ nɛ ecosi ɖa-adɩma yɔɔ nɛ eɖiyi-ɖʋ nɛ sɔɔlɩm yɔ. (Keɣa 72:23, 24) Ɛkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ  ɖɩtɩlɩ ɛ-lɩmaɣza paa kaɖɛ nɖɩ lɛ ɖɩ-taa. Nʋmɔŋ weyi ɩ-yɔɔ ɖɩtɩŋɩɣna nɛ ɖɩwɩlɩɣ se ɖɩtaɣ Ɛsɔ liu yɔ, ɩ-taa lɛɛkʋ lɛ adɩma wena ɖɩlakɩnɩ ɖa-laŋɩyɛ pilim yɔ.

7. Habakuuki tɩmnɩ Yehowa nɛ eheyi-i ɛ-nɩɣzɛ lɛ, ɛzɩma ɛlɛ laba?

⁷ Kalɩ Habakuuki 1:5-7. Habakuuki tɩmnɩ Yehowa nɛ eheyi-i ɛ-nɩɣzɛ nɛ ɛ-kɩcɛyɩm nɛ pɩtɛ lɛ, pɩtɩla ɛɛwɛɛ nɛ ɛmaɣzɩɣ ɛzɩma Yehowa kaɣ labʋ yɔ pɩ-yɔɔ. Yehowa kɛ Caja weyi ɛnɩɣ ɛyaa siziŋ nɛ ɛnɩɣ pɔ-tɔm taa yɔ, mbʋ yebina nɛ ɛtɩkalɩ-ɩ se pʋyɔɔ eheyi-i ɛ-laŋɩyɛ taa tɔm. Ɛsɔ kaaɖiɣzinaa se Habakuuki kaawɛ laŋwɛɛkɩyɛ taa siŋŋ. Yehowa heyi Habakuuki mbʋ ɛkaɣ labʋ se ɛcɔnɩ tɔm ndʋ ti-ɖeɖe yɔ. Pɩtɩla Habakuuki kɛnɩ ɛyʋ kajalaɣ ñɩnʋ weyi Yehowa heyaa se kañatʋ lakasɩ nzɩ sɩ-tɛm ñɔtɩ kpam yɔ.

8. Ɛbɛ yɔɔ tɔm ndʋ Yehowa cosi Habakuuki yɔ, tɩlabɩ-ɩ piti?

⁸ Yehowa yeba nɛ Habakuuki ɖiɣzina se ɛcaɣ nabʋyʋ labʋ. Ɛwɩlɩ-ɩ se piileɖiɣ lɛ, ɛhɔŋ kañatʋ tɩnaa nɩŋgbaaŋ. Yehowa labɩnɩ tʋmɩyɛ tɔm pee “mɩ-wɛɛ taa” nɛ ɛwɩlɩ se nɩŋgbaŋʋʋ hɔm mbʋ pɩkaɣ kɔm nayʋ Habakuuki alɩwaatʋ taa yaa ɛ nɛ mba pacaɣ wezuu yɔ pa-alɩwaatʋ taa. Ɛzɩma Yehowa cosi tɔm ndʋ tɩ-yɔɔ yɔ, Habakuuki taamaɣzɩ pɩ-yɔɔ mbʋ kpa. Tɔm ndʋ Yehowa cosi-i yɔ, tɩpɩzaɣ se tɩhɛzɩ ɛ-laŋɩyɛ na? Tɔm ndʋ Yehowa heyi-i yɔ, tɩwɩlaɣ kpayɩ kpayɩ se kʋñɔmɩŋ kaɣ kpaʋ ɖoŋ nɛ pɩkɩlɩ Yuuda ɛjaɖɛ kpeekpe taa. Kalɩdee ñɩma (yaa Babilɔɔnɩ ñɩma) kaawɛ puuyaɣ nɛ kañatʋ nɛ pɩkɩlɩ Habakuuki ɛjaɖɛ taa ñɩma mba paasɩm Yehowa paɣtʋ yɔ. Ɛbɛ yɔɔ Yehowa tɩŋɩɣnɩ ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ nɖɩ ɖɩ-yɔɔ se ɛkɔnɩ kʋñɔmɩŋ ɛ-samaɣ yɔɔ? Ye ña Yehowa kaacosi tɔm ndʋ, ɛzɩma ŋŋlaba?

9. Tɔm ndʋ Habakuuki pɩzaɣ se ɛpɔzɩ ɛ-tɩ?

⁹ Kalɩ Habakuuki 1:12-14, 17. Paa Habakuuki kaanɩ pɩ-taa se Yehowa kaɣ tɩŋnʋʋ Babilɔɔnɩ ñɩma yɔɔ nɛ ɛhʋʋnɩ tɔm kɩwɛɛkɩm laɖaa mba pɔcɔ-ɩ nɛ pata nɛ ɛhɔ pa-nɩŋgbaaŋ yɔ, tɔm ndʋ tɩɩwɛɛ nɛ tɩlakɩ-ɩ piti. Paa mbʋ yɔ, eluzi ɛ-tɩ nɛ eheyi Yehowa se ɛnʋ kɛnɩ ‘ɛ-cɔcɔwɩyɛ’ yaa ɛ-Kaaʋ. (Wp. 32:4; Iza. 26:4) Habakuuki ɖʋ suuɖu nɛ ewolo pɩ-yɔɔ nɛ ɛtaa Yehowa sɔɔlɩm nɛ ɛ-camɩyɛ lakasɩ liu. Nayʋ ɛnʋ ɛɛtɛm ɛ-taa se ɛtaɣ Yehowa liu pʋyɔɔ ɛɖaɣnɩ-ɩ tɔm pɔzʋʋ. Ɛbɛ yɔɔ Ɛsɔ yebi Yuuda ɛjaɖɛ nɛ ɖɩtɛzɩɣ wɛɛkʋʋ? Ɛbɛ yɔɔ ɛtɩla nabʋyʋ kpaagbaa? Ɛbɛ yɔɔ Ðoŋ Tɩŋa Tʋ ha nʋmɔʋ se ɛyaa siziŋ nɩʋ ɛwɛɛ nɛ pɩkpaɣ ɖoŋ? Ɛbɛ yɔɔ esum “tamɩyɛ” nɛ ɛyaa kɩdɛkɛdaa ɖɔʋ ɖɔʋ yɔɔ? Toovenim taa lɛ, Yehowa kɛnɩ “Kiɖeɖeu” nɛ ɛzɩma ‘ɛ-ɛsa wɛ kele kele yɔ, pɩtɩpɔzɩ se acɔnɩ kɩdɛkɛdɩm.’

10. Nabʋyʋ taa, ɛzɩma pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ ɛzɩ pɩɩlabʋ Habakuuki yɔ?

¹⁰ Nabʋyʋ taa pɩpɩzɩɣ nɛ pɩlabɩ-ɖʋ ɛzɩ pɩɩlabʋ Habakuuki yɔ. Ðiwelisiɣni Yehowa. Ðɩtaɣ-ɩ liu, pʋyɔɔ ɖɩkalɩɣ nɛ ɖɩkpɛlɩkɩɣ ɛ-Tɔm nɛ tɩhaɣ-ɖʋ lidaʋ. Pɩtɩŋnɩ lɔŋ weyi ɛ-ɛgbɛyɛ tasɩɣ-ɖʋ yɔ ɩ-yɔɔ lɛ, ɖɩsɩm ɛ-tamasɩ. Ɛlɛ pɩtɩla ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩpɔzɩ ɖa-tɩ se: ‘Ðooye ɖa-kʋñɔmɩŋ kaɣ sɩʋ tɩnaɣ?’ Mbʋ Habakuuki labɩ pʋwayɩ yɔ, ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

11. Habakuuki welisini Yehowa nɛ pɩtɛ lɛ, ɛbɛ ɛtɛm ɛ-taa se ɛlakɩ?

¹¹ Kalɩ Habakuuki 2:1. Kɛdaɣ ŋga Habakuuki nɛ Yehowa palaba yɔ, keyeba nɛ ɛ-laŋɩyɛ hɛɛ. Pʋyɔɔ ɛɖʋ ɛ-taa se ewoki pɩ-yɔɔ nɛ ɛɖʋ suuɖu nɛ ɛɖaŋ Yehowa. Pɩtɩkɛ alɩwaatʋ pazɩ yem ɛlabɩ mbʋ, mbʋ pʋyɔɔ yɔ ɛyɔɔdɩ pʋwayɩ se “mankaɣ caɣʋ se manɖaŋ kʋñɔŋ kɩyakʋ.” (Hab. 3:16) Ɛsɔ sɛyaa  siɣsiɣ ñɩma lalaa ɖɔɖɔ kaata Yehowa liu nɛ paɖʋ suuɖu nɛ paɖaŋɩ-ɩ nɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ se ɖɩtaalɔ lidaʋ alɩwaatʋ ndʋ ɖɩɖaŋɩɣ Yehowa se ɛcɔnɩ tɔm natʋyʋ ɖeɖe yɔ.​—Mik. 7:7; Yak. 5:7, 8.

12. Lɔŋ weyi Habakuuki kɩɖaʋ kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ ɩ-taa nɩɩyɩ lɛ weyi?

¹² Mbʋ Habakuuki tɛm ɛ-taa se ɛlakɩ yɔ, ɛbɛ pɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ? Kajalaɣ lɛ, paa kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ, pɩtɩpɔzɩ kpa se ɖiyele Yehowa tɩmnʋʋ. Nabʋlɛ lɛ, pɩcɛyaa se ɖiwelisi tɔm ndʋ Yehowa tɩŋɩɣnɩ Bibl nɛ ɛ-ɛgbɛyɛ pɔ-yɔɔ nɛ eheyiɣ-ɖʋ yɔ. Nabudozo lɛ, pɩwɛɛ se ɖɩɖʋ suuɖu nɛ ɖɩɖaŋ Yehowa nɛ ɖɩwɛɛnɩ lidaʋ se ɛkaɣ-ɖʋ lɩzʋʋ kʋñɔŋ taa ɛ-alɩwaatʋ yɔɔ. Ye ɖiwobi pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩyɔɔdʋʋnɩ Yehowa, ɖiwelisiɣni-i nɛ ɖɩɖaŋɩɣ-ɩ ɛzɩ Habakuuki kaalabʋ yɔ, ɖa ɖɔɖɔ ɖa-laŋɩyɛ kaɣ hɛʋ nɛ pɩsɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩɖɔkɩ ɖa-tɩ. Lidaʋ ŋgʋ ɖɩwɛna yɔ, kɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖɩɖʋ suuɖu nɛ ɖɩɖaŋ nɛ mbʋ kaɣnɩ-ɖʋ sɩnʋʋ ɖɔɖɔ nɛ ɖihiɣ taa leleŋ kala wena ɖɩkatɩɣ yɔ a-taa. Lidaʋ sɩɣnɩ-ɖʋ se ɖɩtaapɩtɩ se ɖa-Caa weyi ɛwɛ ɛsɔdaa yɔ, ɛkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ.​—Roma 12:12.

13. Lidaʋ kɩbaŋʋ ŋgʋ Habakuuki 2:3 haɣ-ɖʋ?

¹³ Kalɩ Habakuuki 2:3. Pɩtʋʋ fɛyɩ se Yehowa taa kaalabɩ leleŋ nɛ Habakuuki ɛzɩma ɛtɛm ɛ-taa se ɛɖaŋɩɣ-ɩ yɔ pɩ-yɔɔ. Ðoŋ Tɩŋa Tʋ sɩm kaɖɛ wɛtʋ ndʋ tɩ-taa ɖeyi ɖeyi Habakuuki kaawɛɛ yɔ. Pʋyɔɔ Ɛsɔ hɛzɩ nayʋ ɛnʋ ɛ-laŋɩyɛ nɛ sɔɔlɩm nɛ eheyi-i se ɛkaɣ cosuu tɔm ndʋ ɛpɔzaɣ-ɩ yɔ tɩ-yɔɔ. Piileɖiɣ lɛ, ɛkaɣ lɩʋ ɛ-kʋñɔmɩŋ kpeekpe taa. Pɩɩwɛ ɛzɩ Ɛsɔ kaawɛɛ nɛ eheyiɣ Habakuuki se: “Ðʋ suuɖu, ta-m liu. Mankaɣ-ŋ cosuu paa pɩlakɩ-ŋ ɛzɩ pɩkɩlɩɣ kpaɣʋ alɩwaatʋ sakɩyɛ yɔ!” Yehowa tɔzɩ-ɩ se ɛtɛm ɖʋʋ alɩwaatʋ ndʋ tɩ-yɔɔ ɛ-tamasɩ kaɣ labʋ yɔ. Ɛtasɩ lɔŋ Habakuuki se ɛɖaŋ nɛ pɩkɔɔ nɛ pɩtalɩ alɩwaatʋ ndʋ ɛ-tamasɩ lakɩ yɔ. Paa pɩɩla ɛzɩma yɔ, nayʋ ɛnʋ ɛkaɣ naʋ se Yehowa ɖɔm ɛ-tɔm yɔɔ.

14. Ɛbɛ pɩwɛɛ se ɖɩtɛ ɖa-taa se ɖɩlakɩ kaɖɛ alɩwaatʋ taa?

¹⁴ Ye ɖɩɖʋʋ suuɖu nɛ ɖɩɖaŋɩɣ Yehowa nɛ ɖiwelisiɣ tɔm ndʋ eheyiɣ-ɖʋ yɔ, piyeki nɛ ɖɩtaa-ɩ liu nɛ pɩkaɣ-ɖʋ sɩnʋʋ nɛ ɖihiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ kala ndɩ ndɩ wena ɖɩkatɩɣ yɔ a-taa. Yesu heyi-ɖʋ se ɖɩtaa liu Yehowa weyi ɛwɛnɩ ɖoŋ kpeekpe alɩwaatʋ yɔɔ yɔ nɛ ɖɩtaaka ɖa-lɩmaɣza “kɩyakʋ ŋgʋ” Ɛsɔ tiyebita se ɖɩtɩlɩ-kʋ yɔ kɩ-yɔɔ. (Tʋma 1:7) Pʋyɔɔ lɛ, ɖɩtaalɔ lidaʋ ɛlɛ ɖɩwɛɛnɩ tɩ-luzuu nɛ ɖɩɖaŋ. Ðɩwɛɛnɩ tisuu nɛ suuɖu nɛ ɖɩlabɩnɩ ɖɔɖɔ ɖa-alɩwaatʋ tʋmɩyɛ camɩyɛ nɛ ɖɩsɛɛ Yehowa nɛ ɖo-ɖoŋ kpeekpe.​—Mark. 13:35-37; Gal. 6:9.

15, 16. (a) Lidaʋ tɔm kɩbandʋ ndʋ wɛ Habakuuki takayaɣ taa? (b) Ɛbɛ lidaʋ tɔm ndʋ tɩkpɛlɩkɩɣ-ɖʋ?

¹⁵ Yehowa ha lidaʋ siɣsiɣ tɩnaa mba pataɣ-ɩ liu yɔ nɛ ɛyɔɔdɩ se: “Ɛyʋ siɣsiɣ kaɣ wɛʋ nɛ ɛ-ɛsa e-tisuu yɔɔ” nɛ “[Yehowa] ɖoŋ tɩlʋʋ kaɣ suu nɛ tɛtʋ.” (Hab. 2:4, 14) Ɛɛɛ, mba paɖʋʋ suuɖu nɛ pataɣ Ɛsɔ liu yɔ, pakaɣ hiɣu wezuu.

¹⁶ Maɣzɩ lidaʋ tɔm ndʋ tɩwɛ Habakuuki 2:4 taa yɔ, tɩ-yɔɔ nɛ ŋna. Apostoloo Pɔɔlɩ ɖiɣzinaa se Yehowa lidaʋ tɔm ndʋ tɩmʋ ñɩm siŋŋ, pʋyɔɔ ɛyɔɔdɩ mayaɣ ŋga ka-taa tɔm tam nabudozo takayɩsɩ nzɩ ɛmawa yɔ sɩ-taa. (Roma 1:17; Gal. 3:11; Ebr. 10:38) Paa kaɖɛ wɛtʋ ndʋ ɛyʋ siɣsiɣ tʋ ɛkatɩɣ yɔ, tisuu nɛ lidaʋ ŋgʋ ɛwɛnɩ Ɛsɔ yɔɔ yɔ piyeki se ɛwɛɛ wezuu nɛ ɛna ɛzɩma Ɛsɔ tamasɩ lakɩ yɔ. Yehowa heyiɣ-ɖʋ se ɖɩmaɣzɩ cee wayɩ wazasɩ yɔɔ.

17. Ɛbɛ Yehowa kaɣ haʋ mba pɛwɛnɩ tisuu nɛ pataɣ-ɩ liu yɔ?

¹⁷ Ða mba ɖɩwɛ wezuu kɛdɛzaɣ kɩyakɩŋ ɩnɛ ɩ-taa yɔ, ɖɩkpɛlɩkɩɣ lɔŋ sakɩyɛ Habakuuki takayaɣ kanɛ ka-taa. Yehowa ɖʋwa  se ɛhaɣ wezuu ɛyaa siɣsiɣ tɩnaa mba payɩ pawɩlɩɣ se pɛwɛnɩ tisuu nɛ pataɣ-ɩ liu yɔ. Pʋyɔɔ lɛ, ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩkpazɩɣ ɖoŋ ɖe-tisuu nɛ ɖɩtaɣ Ɛsɔ liu paa kala yaa nɩɣzɛ wena ɖɩkatɩɣ yɔ. Yehowa tɩŋnɩ Habakuuki takayaɣ yɔɔ nɛ eheyiɣ-ɖʋ se ɛɖʋʋ-ɖʋ nesi nɛ ɛya ɖa-ñʋʋ. Eheyiɣ-ɖʋ nɛ sɔɔlɩm se ɖɩtaa-ɩ liu nɛ ɖɩɖʋ suuɖu nɛ ɖɩɖaŋ alɩwaatʋ ndʋ ɛɖʋwa yɔ. Ɛsɔ Kewiyaɣ kɔŋ lɛ, ɛ-sɛyaa mba pɛwɛnɩ hɛɛ wɛtʋ yɔ pe-ɖeke pakaɣnɩ wɛʋ tɛtʋ kpeekpe yɔɔ taa leleŋ taa.​—Mat. 5:5; Ebr. 10:36-39.

18. Tɔm ndʋ Yehowa kaaheyi Habakuuki yɔ, ɖoŋ weyi tɩɩwɛnɩ ɛ-yɔɔ?

¹⁸ Kalɩ Habakuuki 3:16-19. Tɔm ndʋ Yehowa heyi Habakuuki yɔ, tɩɩwɛnɩ ɖoŋ ɛ-yɔɔ siŋŋ. Ɛkpaɣ alɩwaatʋ nɛ ɛmaɣzɩ piti lakasɩ nzɩ Yehowa kaalabɩ ɛ-samaɣ nɛ pɩɖɛɛ yɔ sɩ-yɔɔ. Pɩsɩnɩ-ɩ nɛ ɛtaa-ɩ liu nɛ pɩkpaɖɩ. Ɛnawa se piileɖiɣ lɛ, Yehowa kaɣ nabʋyʋ labʋ. Tɔm tʋnɛ tɩkpazɩ ɖoŋ nayʋ ɛnɛ paa ɛnawa se ɛɖaɣnɩɣ kʋñɔŋ tɔɔʋ alɩwaatʋ natʋyʋ yɔ. Abʋta wena Habakuuki kaawɛna yɔ, apɩsɩ taa leleŋ alɩwaatʋ ndʋ ɛta liu Yehowa ñʋʋ yabɩtʋ ɖoŋ yɔ. Tɔm ndʋ tɩwɛ Bibl taa nɛ tɩwɩlɩɣ se ɛyʋ taɣ Ɛsɔ liu siŋŋ yɔ tɩ-taa natʋyʋ lɛ tɔm ndʋ ɛyɔɔdɩ kalɩtʋ 18 taa yɔ. Bibl taa tazɩyaa nabɛyɛ maɣzɩɣ se tɔm ndʋ tɩ-tɔbʋʋ lɛ se: “Mankaɣ maʋ nɛ taa leleŋ Kɩbaɣlʋ taa; mankaɣ mɛyʋʋ nɛ mɔncɔɔ manta Ɛsɔ koboyaɣ taa.” Tɔm tʋnɛ, tɩhaɣ-ɖʋ lidaʋ siŋŋ! Pɩtasɩna se Yehowa ha-ɖʋ cee wayɩ lidaʋ kɩbaŋʋ lɛ, eheyiɣ-ɖʋ se eɖiɣni nɩŋgbanzɩ kpɛzʋʋ lɛɛ lɛɛ se ɛtalɩ ɛ-kaɖʋwa sɔsɔɔ.

19. Ɛzɩma ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖihiɣ laŋɩyɛ hɛzʋʋ ɛzɩ Habakuuki kaahiɣu yɔ?

¹⁹ Toovenim taa lɛ, lɔŋ sɔsɔŋ weyi Habakuuki takayaɣ taa tɔm kpɛlɩkɩɣ-ɖʋ yɔ lɛ se ɖɩtaa Yehowa liu. (Hab. 2:4) Ye ɖiyeba nɛ taabalɩyɛ kɩbanɖɛ nɖɩ ɖɩwɛ ɖa nɛ ɩ ɖɛ-hɛkʋ taa yɔ ɖɩcɛyɩsɩ nɛ pɩkpaɖɩ yɔ, ɖɩpɩzɩɣ nɛ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩtaa Yehowa liu. Ðɩpɩzɩɣ nɛ ɖɩla mbʋ ye (1) ɖɩtɩmɩɣnɩ Yehowa kaahɛzaɣ nɛ ɖiheyiɣ-i ɖa-nɩɣzɛ nɛ ɖa-kɩcɛyɩm; (2) ɖiwelisiɣ lɔŋ weyi ɛtasɩɣ-ɖʋ pɩtɩŋnɩ Bibl nɛ ɛ-ɛgbɛyɛ pɔ-yɔɔ; nɛ (3) ɖɩɖɔkʋʋ ɖe-siɣsiɣ wɛtʋ nɛ ɖɩɖʋʋ suuɖu nɛ ɖɩɖaŋɩɣ Yehowa yɔ. Mbʋ ɖeyi ɖeyi Habakuuki kaalaba. Paa ɛɛpaɣzɩ ɛ-takayaɣ taa tɔm maʋ nɛ laŋwɛɛkɩyɛ tɔm yɔ, ɛtɛzɩ-kɛ nɛ taa leleŋ tɔm. Tɛtɛ pɩla mbʋ nɛ ɖa ɖɔɖɔ ɖiwolo pɩ-yɔɔ nɛ ɖɩmaɣzɩnɩ Bibl taa kaɖaʋ kʋnɛ nɛ pɩsa nɛ Yehowa kpibi-ɖʋ nɛ sɔɔlɩm ɛzɩ caja kɩbanʋ yɔ! Mbʋ kaɣnɩ hɛzʋʋ ɖa-laŋa nɛ pɩkpaɖɩ pɩtɩŋa ɛjaɖɛ kɩdɛkɛdɩyɛ ɖɩnɛ ɖɩ-taa.