1. ¿Imanirtaq llapantsikpis shoqamänantsikta wanantsik?

SHOQAMÄNATAQA llapantsikmi wanantsik. Itsa wakintsikqa problëmakunapa, desgraciakunapa pasëkantsik o munanqantsiknö imapis mana yarquptin llakikïkantsik. Wakinqa itsa edäyashqa këkäyan, qeshyëkäyan o wanupakushqa këkäyan. Y wakinnam mana alli tratayaptimpis alli tsarakïkäyan. Musyantsikmi Biblia ninqannö ushakë junaq këllachöna kaptin, alläpa mana alli tiempukunachö kawanqantsikta y nunakunapis mas mana allim tikrakïkäyan (2 Tim. 3:1). Tsënö karpis, itsa wakintsikqa atska watapana Jehovä änikunqanta cumplimunanta shuyarëkantsik y mas problëmakunapam pasashun. Tsëqa, ¿mëchöraq shoqakïta tarishwan?

2, 3. (1) ¿Imatataq Bibliachöqa Habacucpita willakun? (2) ¿Imatataq Habacuc librupita yachakushun?

² Tsëta musyanapaqqa Habacuc librupita yachakushun. Bibliachöqa manam kë libruta escribeq profëtapaqqa alläpaqa parlantsu. Peru Habacuc libruqa alläpam yanapamënintsikta puëdin. Itsa Habacuc jutiqa “waqupë (makalle)” ninan. Tsëqa rikätsimantsik, shoqamänapaq Jehovä waqupëkämaqnintsik cuenta këkanqanta. Y sirweqninkuna Jehoväpita tsarakushqa cuenta këkäyanqantam. Habacucqa imëkatam Jehoväta tapuparqan. Y Jehoväqa tsë tapukïninkunatam contestarqan, jina tsëkunata escribinampaqmi santu espïritunwan  yanaparqan. Porqui musyarqanmi noqantsiktapis yanapamänapaq kaqta (Hab. 2:2).

³ Bibliachöqa Habacucpita willakun Jehoväwan parlayanqanllatam. Habacuc escribinqan libruqa ‘yachakunapaqmi escribikashqa’, “tsënöpa alli tsarakur y Diospa Palabran shoqamashqa shuyäkïyoq kanapaq” (Rom. 15:4). Kë libruqa yanapamantsik Jehoväman rasumpa confiakï ima kanqanta musyanapaq y problëmakunapa pasëkarnimpis alli sientikunapaqmi. Kananqa Habacuc librupita masllata yachakurishun.

4. ¿Imanirtaq Habacucqa alläpa llakikoq?

⁴ (Leyi Habacuc 1:2, 3 *). Habacuc kawanqan witsanqa alläpa mana alli tiempum karqan, porqui nunakunaqa mana alli y alläpa lïsum kayarqan, tsëchi alläpa llakikur itsa kënö tapukurqan: “¿Imëraq kë mana allikuna ushakanqa? ¿Imanirtaq Jehoväqa imatapis rurantsu?”. Habacucqa më tsëchöpis mana alli rurëkunallatam rikaq, y masqa israelïtakuna kikinkunapura mana alli tratanakuyaqtam rikaq. Tsëmi Habacucqa imatapis rurëta mana puëdir, Jehoväta rogakurqan imallatapis rurëkunampaq. Itsa Habacucqa pensarqan, tsë mana alli rurëkunata Jehovä cuentaman mana churanqanta, y imatapis raslla mana ruranqanta. ¿Imëllapis noqantsik tsënö sientikurquntsikku?

5. ¿Imatataq yachakuntsik Habacuc librupita? (Rikäri kë yachatsikïpa qallananchö këkaq fötuta).

⁵ Jehovä äninqankunamanmi Habacucqa confiakur sïguirqan. Y imanö sientikunqanta Jehoväta willanqanmi rikätsimantsik, imëka yarpachakïkunapa pasëkarnimpis Jehoväman confiakunqanta. Habacucqa manam entiendirqantsu mana allikunata y pë sufrinanta imanir Dios permitinqanta. Peru Habacuc imanö sientikunqanta escribinampaq Jehovä permitinqanmi yachatsimantsik, llapan yarpachakïnintsikkunata mana mantsakushpa pëta willanapaq. Porqui tsëta ruranantsiktam Jehoväqa munan (Sal. 50:15; 62:8). Proverbius 3:5 textum kënö consejamantsik: “Llapan shonqïkiwan Jehoväman confiakï, y kikikipa yachënikillamanqa ama confiakïtsu”. Habacucqa itsa kë textutaqa alleq reqirqan y tsëchi Diosman confiakunampaq yanaparqan.

6. Diosman mañakunqantsikqa, ¿imatataq rikätsikun?

⁶ Habacucqa teytan y amïgun Jehovämanmi confiakurqan. Tsëmi imanö sientikunqanta raslla willarirqan. Awmi, manam kikimpa yachëninllamanqa confiakurqantsu ni manam permitirqantsu sufrimientunkuna Diosman confiakïta jaqinanta. Tsëpa rantinqa, imanö sientikunqanta y imakuna llakitsinqantam Jehoväta willarqan. Tsëmi noqantsikpaqpis juk alli ejemplu. Jehoväqa mañakunqantsikunatam wiyan, y pëman confiakunqantsikta rikätsikunapaqmi, yarpachakïnintsikkunata willanata permitimantsik (Sal. 65:2). Y tsënö rurarqa Jehovä kuyamanqantsiktam rikäshun. ¿Imanö? Mañakunqantsikkunata contestamuptin y markanwan yachatsimashqa (Sal. 73:23, 24). Jina ima problëmakunapa pasashqapis, Jehoväqa yanapamäshunmi pë rikanqannö imatapis rikänapaq. Tsëmi Jehoväman mañakurqa rikätsikushun, pëman confiakunqantsikta.

7. Yarpachakunqampita Habacuc tapuptin, ¿imatataq Jehovä rurarqan?

⁷ (Leyi Habacuc 1:5-7 *). Habacucqa llapan yarpachakïninkunatam Jehoväta willarqan, tsënö  karpis yarpachakurqanchi Jehovä imata ninampaq kaqman. Peru Jehoväqa juk kuyakoq teytanömi imanö sientikunqantsikta entiendin. Tsëmi imanö sientikunqanta willaptin piñaparqantsu. Porqui Jehoväqa musyarqanmi alläpa llakikurnin Habacuc tsënö sientikunqanta. Jina mana wiyakoq israelïtakunata ichikllachöna castiganampaq kaqtam musyatsirqan. Itsachi tsëtaqa Habacucta puntata Jehovä musyatsirqan.

8. ¿Imanirtaq Jehovä ninqanqa Habacuc shuyaranqannötsu karqan?

⁸ Mana alli nunakunata ichikllachöna ushakätsinampaq kaqtam Jehoväqa Habacucta cläru musyatsirqan. Kënömi nirqan: “Qamkuna kawayanqëki tiempuchömi kanqa”. Tsënö nirqa, Habacuc y winë mayinkuna kawëkäyaptinraq ushakätsinampaq kaqtam Jehoväqa musyatsikïkarqan. ¿Jehovä tsënö contestanantaku Habacucqa shuyararqan? Manam. Porqui Jehovä ninqanqa rikätsikïkarqan israelïtakuna mas sufriyänampaq kaqtam. Porqui Babilonia nunakunatam utilizänan karqan israelïtakunata castiganampaq. Israelïtakunaqa Diospa mandakïninkunatam musyayaq, peru Babilonia nunakunaqa manam musyayaqtsu, tsëmi alläpa mana alli y mana ankupäkoq kayarqan. ¿Imanirtaq Jehoväqa kë nacionta utilizänan karqan markanta ushakätsinampaq? Noqantsikqa, ¿imanöraq sientikushwan karqan?

9. ¿Ima tapukïkunatataq Habacucqa Jehoväta tapurqan?

⁹ (Leyi Habacuc 1:12, 13 *; 1:14, 17). Habacucqa entiendirqanmi, mana alli ruraq israelïtakunata ushakätsinampaq Babilonia nacionta Jehovä utilizänampaq kaqta. Y humildi karmi, ‘qaqa cuenta’ tsapaqnin kanqanta Jehoväpaq nirqan (Deut. 32:4; Is. 26:4). Habacucqa decidïdum këkarqan kuyakoq y ankupäkoq Diosman confiakur sïguinampaq. Tsëmi mana mantsakushpana Jehoväta kënö tapurqan: “¿Imanirtaq permitinki Judä markachö mas mana allikuna pasakunanta? ¿Imanirtaq imatapis ras rurankitsu? Alläpa puëdeq këkarninqa, ¿imanirtaq mas sufrimientukuna kananta permitinki? ¿Imanirtaq imatapis rurankitsu, y mana allikuna kananta permitinki? Jehoväqa alläpa limpiu y santum, tsëmi mana alli rurëkunataqa rikëta puëdintsu”.

10. Habacucnöpis, ¿imatataq itsa tapukïkantsik?

¹⁰ Itsa höraqa Habacucnö sientikushwan. Peru Jehovä nimanqantsikkunataqa wiyakuntsikmi. Pëmanmi confiakuntsik, Palabran Bibliatam leyintsik y estudiantsik, tsëmi alleq tsarakunapaq yanapamäshun. Markan yachatsimashqam änimanqantsikkunata musyantsik. Tsënö kaptimpis itsa kënö tapukïkantsik: “¿Imëyaqraq sufrir sïguishun?”. Rikärishun Habacuc ruranqampita imata yachakïta puëdinqantsikta.

11. Jehovä ninqanta wiyarir, ¿imatataq Habacuc rurarqan?

¹¹ (Leyi Habacuc 2:1 *). Jehoväwan parlanqanmi shonqunchö yamë sientikunampaq Habacucta yanaparqan. Tsëmi Jehovä imata ruranampaq kaqman confiakur sïguirqan. Y tsëtaqa musyantsik, mana allikunata Jehovä ushakätsinqan junaq chämunqanyaq mana yarpachakushpa shuyaränampaq ninqampitam (Hab. 3:16). Diospa wakin sirweqninkunapis Habacucnöllam pacienciawan Jehoväman confiakuyarqan. Pëkunapitaqa noqantsikpis yachakuntsikmi, tsarakur  sïguinapaq y llapan mana allikunata Jehovä ushakätsimunampaq kaqta pacienciawan shuyaränapaq (Miq. 7:7; Sant. 5:7, 8).

12. ¿Ima kima cösastataq Habacuc ruranqampita yachakuntsik?

¹² ¿Imatataq Habacucpita yachakuntsik? Kima cösastam yachakuntsik: 1) ima problëmakunapa pasëkarpis manam Jehoväman mañakïtaqa jaqinantsiktsu. 2) Palabran Bibliawan y markanwan yachatsimanqantsiktam cäsukunantsik. Y 3) pacienciawanmi shuyaränantsik dispunishqan tiempuchö llapan mana allikunata y sufrimientukunata ushakätsimunampaq kaqta. Këkunata rurarqa, Habacucnömi shonquntsikchö tranquïlu sientikushun y tsëmi yanapamäshun alli tsarakunapaq. Y mana allikunata Dios ushakätsinampaq kaqta shuyarëqa, pacienciayoq kanapaqmi yanapamantsik. Y pacienciakoq karqa problëmakunapa pasarnimpis kushishqam sientikushun. Awmi, Jehovä ruramunampaq kaqkunata shuyarëqa yanapamantsik tsëkuna rasumpa cumplikänampaq kaqman confiakunapaqmi (Rom. 12:12).

13. ¿Imatataq Jehoväqa Habacucta änirqan?

¹³ (Leyi Habacuc 2:3 *). Mana allikunata ushakätsinan tiempuyaq Habacuc shuyaränampaq decidinqampitaqa, Jehoväqa alläpachi kushikurqan. Jehoväqa alleqmi musyarqan Habacuc mana allikunapa pasëkanqanta. Y tapukïninkunata contestarninmi kuyëllapa shoqarqan. Tsëmi Habacuctaqa yanaparqan manana yarpachakunampaq. Y Jehoväqa kënö neq cuentam karqan: “Pacienciawan shuyarë y noqaman confiakï, tardiyämoqnö karpis, ninqäqa cumplikanqam”. Jehoväqa Habacuctam yarpätsirqan tsarakur sïguinampaq, porqui änikunqankunataqa segürum cumplinan karqan. Y Jehoväman confiakurqa rikänanmi karqan tsë junaqta.

14. Problëmakunapa pasarpis, ¿imata ruranapaqtaq següru këkänantsik?

¹⁴ Änikunqankunata Jehovä cumplimunanta pacienciawan shuyararqa, y nimanqantsikkunata cäsukurqa ima problëmapa pasëkarpis tranquïlum sientikushun. Tsëmi Jesusqa nirqan ushakë junaqkunaman mana yarpachakunapaq (Hëch. 1:7). Jehoväqa musyanmi änikunqanta imë cumplimunampaq kaqta y tsëmanmi confiakunantsik. Tsëyaqqa alli tsarakur sïguishun y pacienciawan shuyäshun. Ushakë chämunqanyaqqa, Jehoväta mas sirwinapaq tiempuntsikta alleq provechashun (Mar. 13:35-37; Gäl. 6:9).

15, 16. (1) ¿Ima precisaq änikïkunataq Habacuc libruchö tarintsik? (2) ¿Imatataq yachakuntsik tsë änikïkunapita?

¹⁵ Alli kaqta ruraqkunatam Diosqa änishqa alli tsarakuyanqampita kawarnin sïguiyänampaq kaqta. Y entëru patsachömi llapan nunakunaqa Jehoväpita yachakuyanqa (Hab. 2:4, 14). Awmi, pacienciawan shuyaraqkunata y pëman confiakoqkunatam mana wanushpa kawayänampaq permitinqa.

¹⁶ Habacuc 2:4 textuchö ninqanqa alläpam precisan, tsëmi apostol Pablupis kima kuti tsë textupita parlarqan (Rom. 1:17; Gäl. 3:11; Heb. 10:38). Ima problëmakunapa pasëkarnimpis Jehoväman markäkur y confiakurqa, änimanqantsikkunata cumplimoqtam rikäshun. Y Jehoväqa nimantsik sufrinqantsikkunaman yarparänantsikpa rantin, shamoq tiempupaq änimanqantsikkunaman yarparänapaqmi.

17. Habacuc libruchöqa, ¿imatataq Jehoväqa änimantsik?

¹⁷ Kanan tiempupis Habacuc libruqa alläpam yanapamantsik. Allita ruraqkunata y pëman confiakoqkunatam mana wanushpa kawayänampaq permitinqa. Tsëmi ima problëmakunapa y yarpachakïkunapa pasëkarnimpis, Jehoväman mas markäkunantsik y confiakunantsik. Habacuc  escribinqan libruwanmi Jehoväqa änimantsik (awnimantsik), imëpis mana jaqimänapaq y salvamänapaq kaqta. Kuyëpam nimantsik pëman confiakunapaq y entëru Patsata gobernar qallanqa junaq chämunanta pacienciawan shuyaränapaq. Tsë junaq chäramuptinqa entëru Patsachöqa allita ruraq nunakunallam kushishqa Jehoväta adorayanqa (Mat. 5:5; Heb. 10:36-39).

18. Jehovä ninqanqa, ¿imanötaq Habacucta yanaparqan?

¹⁸ (Leyi Habacuc 3:18-19 *; 3:16, 17). Jehovä ninqanqa alläpam Habacucta yanaparqan. Unëkunapis markanta Jehovä imanö salvanqanmanchi pensarqan, y tsëchi yanaparqan Diosman mas confiakunampaq. Sufrinampaq kaqta musyëkarpis, segürum këkarqan ichikllachöna mana allikunata Jehovä ushakätsinampaq kaqta. ¡Tsëqa alläpachi yanaparqan mana yarpachakunampaq! Imanö sientikunqanta Jehoväta willanqanmi mas confiakunampaq yanaparqan. Tsëmi Jehoväman rasumpa confiakunqanta escribirqan, y tsëqa Habacuc 3:18 textuchömi këkan y kënömi nin: “Noqaqa Jehoväman yarparllam kushishqa kashaq. Awmi, salvamaqnï Diosllawanmi alläpa kushishqa kashaq”. Habacuc tsënö ninqanqa noqantsikpaqqa juk alli ejemplum. Jehoväqa manam änimarquntsikllatsu shamoq tiempu imanö kanampaq kaqta, sinöqa imanö cumplimunampaq kaqtam rikätsimantsik.

19. ¿Imatataq ruranantsik noqantsikpis Habacucnö yanapakïta tarinapaq?

¹⁹ Awmi, Habacuc escribinqanqa Jehoväman mas confiakunapaqmi yanapamantsik (Hab. 2:4). Jehoväman confiakur sïguinapaqqa pëwan mas amïgu kanapaqmi kallpachakunantsik. Y tsëpaqqa këkunatam ruranantsik: 1) Jehovämanmi imëpis mañakunantsik y imanö sientikunqantsiktam willanantsik. 2) Palabran Bibliawan y markawan nimanqantsikkunatam cäsukunantsik. Y 3) pacienciawanmi shuyaränantsik änimanqantsikkunata cumplimunampaq kaqta. Habacucqa tsëkunatam rurarqan. Porqui jutin apaq libruta escribir qallarqa llakikïpaq palabrakunatam escribirqan, peru ushanankunachöqa kushishqa këkanqanta y Diosman confiakunqantam escribirqan. Noqantsikpis Habacucpa ejemplunta sïguirninqa, Jehovä kuyamanqantsiktam rikäshun. Tsëmi yanapamäshun kë ushanan tiempukunachö alli tsarakunapaq.