1. ¿Bin yuʼun ya jkʼantik te ya kichʼtik akʼbeyel smukʼul koʼtantik?

JPISILTIK ya jkʼantik akʼbeyel smukʼul koʼtantik. Ayniwan bayal bin ya jmel koʼtantik yuʼun, ayniwan bin ma jichuk kʼoem ta lokʼel bitʼil jnopojtik-ae sok bayalniwan bin ma lek yak ta kʼaxel ta jtojoltik. Ayniwan jwokoltik ta skaj te meʼel mamalotikix, te ayotik ta chamel o te ay machʼa lajem kuʼuntik. Ay chaʼoxtulotik te ya jtsʼiktik utsʼinel yuʼun te ants winiketik. Jaʼnix jich bejbe yak ta toyel te utsʼinel ta balumilal. Ta melel, jich bitʼil ya kiltik te ayotik ta «yorahil wocol» ya schʼuunxan koʼtantik te ayotikix «ta slajibal cʼahcʼal» sok te jujun kʼajkʼal ya xkʼaxe nopolxan yorail te ya kiltik te achʼ balumilale (2 Tim. 3:1). Manchukme jiche, repenta bayalix jaʼbil yakotik ta smaliyel te ya xkʼot ta pasel te bintik yaloj te Jehová sok te bayalxan jwokoltik te jujun kʼajkʼal ya xkʼaxe. ¿Banti ya xjuʼ ya jtatik smukʼul koʼtantik-abi?

2, 3. 1) ¿Bin jnaʼojtik ta stojol te Habacuc? 2) ¿Bin yuʼun ya kilbeytik skʼoplal te libro yuʼun Habacuc?

² Swenta ya jtabeytik sujtib te jojkʼoyel ini, kilbeytik skʼoplal te libro yuʼun Habacuc. Te Biblia maʼyuk bayal bin ya yal ta swenta te j-alwanej ini. Te sbiile yaniwan skʼan ya yal «Petaw sok bayal kʼuxul oʼtanil». Jaʼ-abi ayniwan cheb bin ya yakʼ ta naʼel. Jun jaʼ te ya spetotik te Jehová swenta ya yakʼ smukʼul koʼtantik, te yane jaʼ te ya xtsakot ta tulan  sok smukʼul yoʼtanik yuʼun te j-abatetik yuʼune. Te libro yuʼun Habacuc ya yakʼ smukʼul kʼinal kaʼiytik. Te j-alwanej Habacuc la skʼopon Dios sok la spasbey jojkʼoyeletik te kʼubul ta nopel te sujtibe. Te Jehová la sutbey te skʼop sok ta swenta te schʼul espiritu la yakʼbey stsʼibay te bin la yalik kʼalal kʼopojike. Jich la spas te Jehová yuʼun snaʼoj te ya skoltayotik ta ora ini (Hab. 2:2).

³ Te Biblia jaʼnax ya yalbotik ta swenta te j-alwanej Habacuc te bin la yal sok Jehová kʼalal kʼopojik. Te libro yuʼun ochem skʼoplal ta «spisil te bintic tsʼihbabil ta nahil» sok la yichʼ otsesel ta sKʼop Dios «scuenta yuʼun ay smucʼul coʼtantic ta scuenta te bin ya xcuhch cuʼuntic soc ta scuenta te yip coʼtantic ya jtahtic yuʼun te bin tsʼihbabile» (Rom. 15:4). Ay cheb bin-utʼil ya skoltayotik te libro yuʼun Habacuc. Sbabial, jaʼ te ya skoltayotik yuʼun ya xkʼot ta koʼtantik bin ya skʼan ya yal te ya smukʼulin koʼtantik te Jehová. Schebal, jaʼ te ya yakʼ jnaʼtik ta jamal te ya xjuʼ lamal koʼtantik manchukme ya jtatik kʼop o ay jwokoltik.

4. ¿Bin yuʼun jkʼaxel smeloj yoʼtan te Habacuc?

⁴ (Kʼopona Habacuc 1:2, 3). Te kʼalal kuxin te Habacuc jaʼ yorail tulan wokolil-a. Mero smeloj yoʼtan ta skaj te jkʼaxel chopolik sok ya x-utsʼinwanik spisil te ants winiketike. ¿Bin-ora ya xlaj te chopolile? ¿Bin yuʼun maʼyuk bin spasoj te Jehová ta slajinel te wokolile? Te j-alwanej jaʼnax ya yil te ya spasulanik te bin ma stojiluk te israeletik sok te jkʼaxel ya yutsʼinik yantik. Jkʼaxel maʼyuk jkoltaywanej yuʼun la yaʼiy. Pero ta yorail te mero ay wokolil-ae la yalbey wokol te Jehová te ayuk bin ya spas ta slajinel te chopolile. Kajniwan snop te maʼyuk skʼoplal ya yil Jehová te bin yak ta kʼaxel sok te mero jalajix ta slajinel te wokolile. ¿Aybal jich kaʼiyoj jbatik bitʼil te Habacuc te jun yoʼtan ta stojol te Diose?

5. ¿Bin nojptesel te kʼax mukʼ skʼoplal ay ta libro yuʼun Habacuc? (Ilawil te lokʼomba ta sjajchibal te artikulo).

⁵ ¿Lajbal smukʼul yoʼtan te Habacuc ta stojol Jehová sok te bin jamal yaloj te ya spase? Jkʼaxel maʼuk. Te bitʼil jaʼ la scholbey yaʼiy Jehová ma jaʼuk jtul ants winik te swokol sok te bin ya smel yoʼtan yuʼune, ya yakʼ ta ilel te ma jichuk ya yaʼiy te ma snaʼ bin ya spase. Jaʼ smeloj yoʼtan yuʼun te ma snaʼ bin yuʼun maʼyuk bin spasoj te Dios ta skomel te wokolile. Te bitʼil la yakʼbey stsʼibay te Habacuc te bin ya smel yoʼtan yuʼune ay bin ya yakʼ jnoptik, jaʼ te ma skʼan ya xiwotik ta yalbeyel te Jehová te bin ya snaʼulan koʼtantike o te bin ma kʼoem ta koʼtantike. Jaʼnix ya yikʼotik ta yalbeyel spisil te bin ay ta koʼtantik (Sal. 50:15; 62:8). Te Proverbios 3:5 ya yakʼbotik te tsitsel ini: «Jcʼaxel acʼa smucʼulin awoʼtan te Jehová, ma me xawichʼ aba ta cuenta yuʼun te bin anopoj». Te Habacuc ayniwan skʼoponoj te teksto ini sok laniwan yichʼ ta wenta.

6. ¿Bin yuʼun kʼax tulan skʼoplal te ya jkʼopontik Dios?

⁶ Te Habacuc ay smukʼul yoʼtan ta stojol te Jehová te jaʼ yamigo sok Tatil yuʼun. Jaʼ yuʼun jaʼnix lokʼ ta yoʼtan te ya skʼopone. Ma jaʼuk la smukʼul oʼtantay sba sok ma la yakʼ te jich ya xkʼot te ma snaʼix bin ya spas ta jkʼaxele, te bin la spas jaʼ te la yalbey yaʼiy bin-utʼil ya yaʼiy sba sok te bin smeloj yoʼtan yuʼune. Ta melel, la yakʼ kiltik lekil ejemplo. Te Jehová te ya yaʼiy jkʼoptike, ya yal kaʼiytik te yakuk kalbeytik te bin ya jmel koʼtantik yuʼun swenta ya kakʼtik ta ilel-a te ay smukʼul koʼtantik ta stojole (Sal. 65:2). Teme jich ya jpastike, jich ya kaʼiytik te yak spetbelotik sok skʼuxul yoʼtan kʼalal ya kiltik te ya sutbotik jkʼoptik sok te ya yakʼ jnaʼtik bin beil ya skʼan ya jtʼuntik (Sal. 73:23, 24). Te Jehová ya skoltayotik yuʼun ya jnaʼtik bin-utʼil ya yil stukel te bin yak ta kʼaxel ta jtojoltik, chikan bin-a te jwokoltike. Te skʼoponel te Jehová sok spisil koʼtantik, jaʼ jchajp bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te yananix smukʼulin koʼtantik ta melel-a.

7. ¿Bin la yal Jehová kʼalal albot yuʼun Habacuc te bin ya snaʼulan yoʼtane?

⁷ (Kʼopona Habacuc 1:5-7). Te Habacuc la yakʼ jilel ta skʼab Jehová te bin ya snaʼulan yoʼtane,  pero laniwan sjojkʼoybey sba bin ya yal yuʼun. Te Jehová ma la yut te Habacuc yuʼun te bin la yale, melel jich stalel bitʼil jtul tatil te ya yichʼ ta wenta te yal snichʼnab sok te ya yaʼiy ta yoʼtan te swokolike. Te Dios snaʼoj te yak ta sleel koltayel te Habacuc ta skaj te ma xkujchix ya yaʼiy te wokole. La yakʼbey snaʼ bin ya xkʼot ta pasel ta pajel chaʼbejxanix ta stojol te israeletik te ma junix yoʼtanik ta stojole. Te Habacuc jaʼniwan te machʼa nail akʼbot snaʼ yuʼun Jehová te nopol ya xlajix yorail te tulan wokolile.

8. ¿Bin yuʼun yan-nax la yaʼiy te Habacuc te bin sutbot yuʼun te Jehová?

⁸ Te Jehová la yakʼbey yil Habacuc te chapal ay ta yakʼel koltayel. Te chopol israeletik nopolix ya sta yorail te ya yichʼik kastigo. Kʼalal te Jehová la yal «ta aworahilic» te xchie, la yakʼ ta naʼel te ya x-ichʼawan ta kʼop ta skʼajkʼalel te j-alwanej Habacuc sok te machʼatik kuxulik ta yorail-a. Pero, ¿jaʼbal te sujtib yak ta smaliyel-a te Habacuc? Maʼuk. Te bin la yal te Jehová la yakʼ ta naʼel te ya staxan wokol spisil Judá. Te babiloniaetik ya x-utsʼinwanik sok ma snaʼbeyik yoʼbolil sba yantik, kʼaxtoxan-a te bitʼil slumal Habacuc te yatonix snaʼbeyik skʼoplal stukel te mantaliletik yuʼun Dios. ¿Binwan yuʼun ya stuuntes Jehová jun nasion te yichʼoj ta mukʼ lotil diosetik sok te kʼax chopol yuʼun ya yakʼbey kastigo te lum yuʼune? Te joʼukotik jich la kichʼtik albeyel yuʼun Jehová, ¿bin yaʼiyel la kaʼiy jbatik te jichuke?

9. ¿Bintik la sjojkʼoybey Jehová te Habacuc?

⁹ (Kʼopona Habacuc 1:12-14, 17). * Te Habacuc kʼot ta yoʼtan te ya yichʼik tuuntesel yuʼun Jehová te babiloniaetik ta yakʼbeyel kastigo te machʼatik chopolike, pero ma xyichʼbey swentail bin yuʼun jich ya spas. Manchukme jiche, sok spekʼelil yoʼtan la yalbey te Jehová te jaʼ «Mucʼul Ton» yuʼune (Deut. 32:4; Is. 26:4). Te Habacuc snopoj te ya yakʼ smukʼul yoʼtan ta stojol te skʼuxul sok yutsil yoʼtan te Dios. Jaʼ yuʼun ma la sxiʼ skʼoponel yan buelta sok te ya spasbey jojkʼoyeletik jich bitʼil ini: ¿Bin yuʼun ya yakʼ xbatsʼejxan te bin yak ta kʼoel ta pasel ta Judá te bayalxan wokol ya yilik yuʼune? ¿Bin yuʼun maʼyuk bin ya spas ta oranax? Jich bitʼil jaʼ te Machʼa spisil ya xjuʼ yuʼune, ¿bin yuʼun maʼyuk bin ya yal sok yanax yil te bin chopol yak ta pasele? Jich la sjojkʼoybey sba, melel snaʼoj te Chʼul Dios te Jehová sok te kʼax lek sit ta yilel te bin ma lekuke.

10. ¿Bin ya xjuʼ xkʼot ta pasel ta jtojoltik jich bitʼil kʼot ta stojol te Habacuc?

¹⁰ Ayniwan baeltik jich ya kaʼiy jbatik bitʼil te Habacuc. Ya jchʼam kaʼiytik bin ya yalbotik te Jehová, ay smukʼul koʼtantik ta stojol, ya jkʼopontik sok ya jnoptik te sKʼop, jich ya jta smukʼul koʼtantik-a. Jaʼnix jich ta swenta te organisasion yuʼun, ya jnopbeytik skʼoplal bintik yaloj ta jamal te ya spase. Manchukme jiche, yaniwan jojkʼoybey jbatik: «¿Bin-ora ya xlaj te jwokoltike?». Kiltik bin ya xjuʼ ya jnoptik yuʼun te bin la spas ta patil bael te Habacuc.

11. ¿Bin la sta ta nopel spasel te Habacuc te kʼalal laj yoʼtan ta yaʼiyel bin albot yuʼun Jehová?

¹¹ (Kʼopona Habacuc 2:1). * La sta slamalil yoʼtan te Habacuc kʼalal kʼopoj sok te Jehová. Jaʼ yuʼun la sta ta nopel te jun yoʼtan ya smaliy te ya spas yaʼtel te Jehová. Ma jichuk la spas ta skajnax sbujtsʼ kʼinal, melel ta patil jich la schaʼyal: «Lamal coʼtan ya jmahliy te scʼahcʼalel wocol» (Hab. 3:16). Ay yantik j-abatetik yuʼun Dios te jaʼnix jich la snaʼik maliywanej sok ay smukʼul yoʼtanik ta stojol te Diose. Te ejemplo yuʼunik ya stij koʼtantik te manchuk ya jkom jbatik ta spasel tulan sok te junuk koʼtantik ya jmaliytik te ya sta yorail ya skoltayotik te Jehová (Miq. 7:7; Sant. 5:7, 8).

12. ¿Bintik ya yakʼ jnoptik te stalel te Habacuc?

 ¹² ¿Bin ya jnoptik ta swenta te stalel te Habacuc? Te sbabiale, jaʼ te ma skʼan ya jkejchantik skʼoponel te Jehová chikan bin-a te jwokoltike. Te schebale, jaʼ te ya skʼan ya jchʼam kaʼiytik bin ya yalbotik ta Biblia sok ta swenta te organisasion yuʼune. Te yoxebale, jaʼ te ya skʼan jun koʼtan ya jmaliytik te ya skoltayotike, te smukʼulinej koʼtantik te ya slamantes koʼtantik ta mero yorail. Teme ya jnopbeytik stalel te Habacuc jaʼnix jich ya x-ayin slamalil koʼtantik te jaʼ ya skoltayotik yuʼun ya xkujch kuʼuntik te wokole. Te smukʼul koʼtantik ya skoltayotik yuʼun jun koʼtantik ya jkʼantik maliywanej sok te tseʼeluk koʼtantik manchukme ay jwokoltik. Te smukʼul koʼtantik ya skoltayotik yuʼun ya schʼuun koʼtantik te yananix skoltayotik-a te jTatik ay ta chʼulchane (Rom. 12:12).

13. ¿Bin albot ta jamal yuʼun Jehová te Habacuc?

¹³ (Kʼopona Habacuc 2:3). Ta melel te Jehová lek la yil te bin la spas te Habacuc te la sta ta nopel te ya smaliy te ya sta yorail te ay bin ya spase. Te Machʼa spisil ya xjuʼ yuʼune snaʼoj ta lek te swokol te Habacuc. Jaʼ yuʼun la yakʼbey smukʼul kʼinal yaʼiy sok la yalbey ta jamal te nopolix ya xbajtʼ yil te ya slajin te bin ya smel yoʼtan yuʼune. Ta melel jich kʼoem te la yalbey: «Naʼame smaliyel sok akʼa smukʼul awoʼtan ta jtojol. Yame jsutbat te akʼope, manchukme jich yilel te yakon ta jalajel». Te Jehová la sjultesbey ta yoʼtan te ayix skʼajkʼalel yuʼun te ya skʼotes ta pasel te bin yaloj sok la yalbey te yakuk snaʼxan smaliyele. Ta melel, ma tojoluk te ya yakʼ smukʼul yoʼtan te Habacuc ta stojole.

14. ¿Bin ya skʼan ay ta koʼtantik spasel kʼalal ay jwokoltik?

¹⁴ Teme jun koʼtan ya jmaliytik te ya skoltayotik te Jehová sok ya jchʼam kaʼiytik bin ya yalbotik, maʼyuk bin ya jxiʼtik sok lamal koʼtan ya kaʼiytik manchukme ay jwokoltik. Te Jesús la yal te ma skʼan ya xbajtʼ ta koʼtantik snopel «bin ora o bin cʼahcʼalil» chapal yuʼun Jehová ta skʼotesel ta pasel te bin yaloj te ma yakʼoj jnaʼtik yoraile (Hech. 1:7). Akʼa smukʼulin koʼtantik te ya snaʼ bin-ora lekxan te ya slajin te wokolile. Jich yuʼun, mame xlujbotik sok pekʼelukme koʼtantik ta maliywanej, ayuk schʼuunel koʼtantik sok lamaluk koʼtantik ta smaliyel. Ta ora ini, jtuuntestik ta lek jtiempotik ta abatinel ta stojol Jehová te bitʼil lekxan ya xjuʼ kuʼuntike (Mar. 13:35-37; Gál. 6:9).

15, 16. 1) ¿Bintik ya yal ta jamal te libro yuʼun Habacuc te ya xkʼot ta pasele? 2) ¿Bin ya yakʼ jnoptik?

¹⁵ Te Dios yaloj ta jamal te ya sta skuxlejal te machʼatik toj yoʼtanik «ta swenta te bitʼil jun yoʼtanic» sok te «ya xnoj ta qʼuinal snaʼbeyel yutsilal te Jehová» (Hab. 2:4, XCD; 2:14). Jichnanix-a, te Dios ya yakʼbey ta smajtʼan te kuxlejalil ta sbajtʼelkʼinal te machʼatik ya snaʼik maliywanej sok ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta stojol.

¹⁶ Jich yilel te maʼyuk lek skʼoplal te bin ya yal ta jamal te Habacuc 2:4. Jaʼukmeto, te jpuk-kʼop Pablo bayal skʼoplal ta yoʼtan, oxebto buelta la yalbey skʼoplal ta kartaetik yuʼune (Rom. 1:17; Gál. 3:11; Heb. 10:38). Teme ay schʼuunel koʼtantik ta stojol Dios sok ya smukʼulin koʼtantik, yame kiltik te ya xkʼot ta pasel te bin yaloj ta jamal chikan bin wokolil yak ta kʼaxel ta jtojoltike. Te Jehová ya yalbotik te jaʼ ya skʼan ya xbajtʼ ta koʼtantik te bin lek yak ta talel ta pajel chaʼbej, ma jaʼuk te wokoliletik ay ta ora ini.

17. ¿Bin ya yakʼ jnaʼtik ta jamal te libro yuʼun Habacuc?

¹⁷ Te libro yuʼun Habacuc ay bin ya yakʼ jnoptik ta jamal jpisiltik te kuxulotik ta slajibal kʼajkʼale. Te Jehová ya yakʼbey snaʼ ta jamal te machʼatik toj yoʼtanik sok te ya yakʼ smukʼul yoʼtanik ta stojol te ya yakʼbey skuxlejalik. Jich yuʼun kakʼbeytik stsakxan yip te schʼuunel koʼtantik sok akʼame smukʼulinxan koʼtantik te Dios chikan bin wokolil ay kuʼuntik o bin ya snaʼulan koʼtantik. Te Jehová ya yakʼ jnaʼtik ta swenta te Habacuc te maʼyuk bin-ora ya yijkʼitayotik sok te ya skoltayotike.  Sok yutsil yoʼtan ya yalbotik te akʼa kakʼ smukʼul koʼtantik ta stojol sok te junuk koʼtantik ta smaliyel te ya xkʼot yorail te ya swentain te Balumilal te ajwalil tsabil yuʼune. Kʼalal ya sta yorail, swolol Balumilal ya xnoj ta ants winiketik te tseʼel sok lamal yoʼtanik ya yichʼik ta mukʼ Dios (Mat. 5:5; Heb. 10:36-39).

18. ¿Bin-utʼil tijbot yoʼtan te Habacuc yuʼun te bin albot yuʼun Jehová?

¹⁸ (Kʼopona Habacuc 3:16-19). Te bin albot yuʼun Jehová te Habacuc mero tijbot yoʼtan yuʼun. La snaʼulan te bintik la spas te Dios ta namey ta stojol te lum yuʼune, jich la stsakxan yip te smukʼul yoʼtane. Manchukme snaʼoj te yato yilxan wokol, schʼuunoj ta lek te nopol ya xbajtʼ yichʼ koltayel yuʼun te Jehová. Ta melel, bayal akʼbot smukʼul kʼinal yuʼun. Te Habacuc ma jichukix te ay bintik ma xkʼot ta yoʼtan bitʼil ta sjajchibale, jaʼ smukʼulinejix yoʼtan te yuʼel Jehová te ya xkoltaywane. Ta melel te bin ya yal Habacuc bersikulo 18 jaʼ kʼopetik ta Biblia te ya yakʼ ta ilel bayal mukʼul oʼtanil ta stojol te Jehová. Ay chaʼoxtul machʼatik ya yilbeyik skʼoplal te Biblia ya yalik te jichlaj ya skʼan ya yal: «Ya xwilon yuʼun yutsil kʼinal ta stojol te Kajwale, xjoyoyeton yuʼun yutsil kʼinal ta stojol Dios». Te bin la spas te Habacuc ay bin kʼax tulan skʼoplal ya yakʼ jnoptik. Te Jehová ma jaʼuknax yaloj bin ya spas ta pajel chaʼbej, jaʼnix jich ya yakʼ jnaʼtik te ay bin yak ta spasel ta ora ini swenta ya skʼotes ta pasel.

19. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun ya jta smukʼul kʼinal kaʼiytik jich bitʼil te Habacuc?

¹⁹ Ta melel kʼax tulan skʼoplal te bin ya yakʼ jnaʼtik te libro yuʼun Habacuc, jaʼ te ya skʼan ya smukʼulin koʼtantik te Jehová (Hab. 2:4). ¿Bin ya skoltayotik yuʼun ma xlaj te smukʼul koʼtantik ta stojol? Jaʼ te junxan ya xkʼootik soke. Ay oxeb bin ya skʼan ya jpastik. Sbabial, jaʼ te spisiluk-ora ya jkʼopontik te Dios sok te ya kalbeytik ta jamal te bin ya jmel koʼtantik yuʼune. Schebal, jaʼ te ya jchʼam kaʼiytik ta lek bin ya yal kaʼiytik ta swenta te sKʼop sok te ya jtʼuntik te tojobtesel ya yakʼ ta swenta te organisasion yuʼune. Yoxebal, jaʼ te junuk koʼtantik ta stojol te kʼalal yakotik ta smaliyel te ya skoltayotike. Jich la spas te Habacuc, manchukme jkʼaxel smeloj yoʼtan kʼalal jajch ta kʼop sok te Jehová, ta slajibal ayix sbujtsʼ yoʼtan sok smukʼul yoʼtan ta stojol. Jich yuʼun, akʼa jtʼuntik te lekil ejemplo yuʼun, jich ya kaʼiytik te ya spetotik sok skʼuxul yoʼtan te Jehová. Ta melel jaʼ te bin ya yakʼ smukʼul kʼinal kaʼiytik ta smelelil ta balumilal ini te kʼax xiweltik sbae.