1. Diesorọ avwanre eje vwọ guọnọ uchebro?

IHWO eje guọnọ uchebro. Ọ sa dianẹ akpeyeren wẹn vọnre vẹ ẹnwan, ofudjevwe, vẹ omaemuophiyọ asaọkiephana. Ọ je sa dianẹ wo muabọ vẹ ọghwo, ọga, yẹrẹ ughwu rẹ ohwo ru wo vwo ẹguọnọ rọyen. Evo usun rẹ avwanre tobọ rioja rẹ ẹvwọsuọ ọgangan. Ozighi egbe je vọn asan eje. Vwọrẹ uyota, “ẹdẹ ebrabra” nana djerephia nẹ “oba rẹ ẹdẹ na” yen avwanre de yerẹn na; o ji djephia nẹ avwanre sikẹrẹ akpọ kpokpọ na mamọ re. (2 Tim. 3:1) Ẹkẹvuọvo, ọ sa dianẹ ikpe buebun rhire na yen wọ vwọ hẹrhẹ orugba rẹ ive rẹ Jihova, jẹ ebẹnbẹn na rhoma ganphiyọ. Kẹ, tivọ yen a da sa mrẹ uchebro?

2, 3. (a) Die yen avwanre riẹn kpahen Habakọk? (b) Diesorọ avwanre cha vwọ fuẹrẹn ọbe rẹ Habakọk na?

² A sa vwọ mrẹ ẹkpahọnphiyọ rọyen, e jẹ a fuẹrẹn ọbe rẹ Habakọk. Dede nẹ Baibol na ghwa niyẹrẹn rẹ oborẹ Habakọk yeren akpọ wa-an, jẹ ọbe ra vwẹ odẹ rọyen se na, ghwa esiri rẹ uchebro. Ọkiọvo odẹ na Habakọk mudiaphiyọ “Ẹgbanọ rẹ Ẹguọnọ.” Ọnana se churobọ si oborẹ Jihova gbane ihwo rọyen vwọrẹ ẹguọnọ, yẹrẹ oborẹ idibo rọyen gbomavwra  kokoroko. Habakọk nọ Ọghẹnẹ enọ sansan. Jihova riẹnre nẹ ẹkpahọnphiyọ rẹ enọ na che fierere kẹ avwanre, kọyensorọ ọ vwọ vuẹ nẹ o si otaẹtakuẹgbe rayen phiyọ Baibol na.​—Hab. 2:2.

³ Otaẹtakuẹgbe nana ọvo yen Baibol na de djunute ọmraro Habakọk. Ọbe rọyen na hẹ usun rẹ “kemu kemu re siri phihọ otọ rhabae rhe” ra niyẹrẹn rọyen vwevunrẹ Baibol na, “rere vwẹ erhiori kugbe uchebro ro nẹ ẹbe ọfuanfon na rhe avwanre se vwo iphiẹrohọ.” (Rom 15:4) Mavọ yen avwanre sa vwọ mrẹ erere vwo nẹ ọbe rẹ Habakọk na? Ọ sa chọn avwanre uko vwọ riẹn obo ro mudiaphiyọ ra vwọ vwẹroso Jihova. Vwọba, aroẹmrẹ rẹ Habakọk na cha nẹrhẹ o mu avwanre ẹro nẹ e se vwo ẹwẹn re dọe, ọ da tobọ dianẹ avwanrẹ rioja rẹ ebẹnbẹn vẹ omukpahen. Ọtiọyena, e gbe jẹ a fuẹrẹn ọbe rẹ Habakọk na fiotọ.

4. Diesorọ ẹwẹn rẹ Habakọk vwọ kuọrọn?

⁴ Se Habakọk 1:2, 3. Ọke ọgangan rọ je vọn vẹ egbabọse yen Habakọk de yerin. Ẹwẹn rọyen kuọrọnre kidie ihwo umwemwu ri gbozighi riarierẹ phiyọ. Ọke vọ yen umwemwu nana eje che vwo vwoba? Diesorọ Jihova rha ghwọrọ ayen ichichiyin na-a? Oshenyẹ vẹ omukpahen ọvo kọyen Habakọk mrẹ. Kọ ghwa họhọ nẹ o vwo ọchuko-o. Vwẹ ọke ọgangan nana, o de kperi se Jihova nẹ o sivwin ọyen. Ọkiọvo Habakọk rorori nẹ Jihova rha davwerhọn rẹ ihwo rọye-en, kidie kọ ghwa họhọ nẹ Jihova hwọke. Wo ji vwo ẹwẹn tiọyen obọ ọvo jovwo re?

5. Die yen e se yono vwo nẹ ọbe rẹ Habakọk? (Ni uhoho rẹsosuọ na.)

⁵ Kẹ, Habakọk kpare ẹroẹvwọsuọ rọyen kpahen Jihova kufia? Esegbuyota ro vwo kpahen ive rẹ Ọghẹnẹ shefia re? Ẹjo, kakaka! Rọ vwọ dianẹ o mu ebẹnbẹn vẹ ọdavwẹ rọyen eje rhe Jihova ukperẹ ihworakpọ na, ọyena ghwa odjephia nẹ o ji vwo iphiẹrophiyọ. Udu bruro mamọ kidie ọ riẹn ọke rẹ Ọghẹnẹ che vwo brorhiẹn ku irumwemwu-u, ọ je riẹn oboresorọ ọ vwọ vwẹ uphẹn kẹ ojaẹriọ nana eje nẹ i te ọyen oma-a. Jihova vuẹ Habakọk nẹ o si ọdavwẹ rọyen eje phiyotọ; obo ro siri na yono avwanre emu ọvo: E jẹ oshọ mu avwanre ra vwọ vuẹ Jihova obo ro kpokpo avwanre ẹwẹ-ẹn. Jihova tobọ durhie avwanre nẹ a ta ẹwẹn rẹ avwanre eje kẹ vwẹ ẹrhovwo. (Une 50:15; 62:8) Isẹ 3:5 de je bru avwanre uche nẹ a “vwẹ udu [rẹ avwanre] ejobi vwọ kpahe Ọrovwohwo,” nẹ a “vwẹ ẹro suọ oma obọ [rẹ ohwo-o].” O muẹro nẹ Habakọk karophiyọ eta yena, ọ je vwẹ ayen vwo te ubiudu.

6. Diesorọ ẹrhovwo vwọ ghanre?

⁶ Habakọk davwẹngba vwo sikẹrẹ Jihova, rọ dia Ọsẹ kugbe Ugbeyan rọyen rọ vwẹroso. Ọ dia o di muomaphiyọ je vwẹroso ẹgba romobọ rọye-en. Ukperẹ ọtiọyen, ọ nabọ nẹrhovwo kpahen ebẹnbẹn vẹ ọdavwẹ rọyen, o de phi uvi rẹ udje phiyotọ kẹ avwanre. Vwọba, Jihova rọ dia ọ ro nyo ẹrhovwo na, ji durhie avwanre nẹ a vwẹrosuọ je ta ọdavwẹ rẹ avwanre eje kẹ vwọrẹ ẹrhovwo. (Une 65:2) E de ru ọtiọyen, ka cha mrẹ ẹkpahọnphiyọ rọ cha vwọphia womarẹ odjekẹ rọyen rọ họhọ ẹgbanọ rẹ ẹguọnọ. (Une 73:23, 24) Ọ cha nẹrhẹ a riẹn ẹwẹn rọyen kpahen obo ro kpokpo avwanre na. Ẹrhovwo ra nẹ vwo rhe Jihova nẹ otọ rẹ ubiuru rhe, ọyen odjephia rẹ ẹroẹvwọsuọ rẹ avwanre kpahọn.

7. Die yen Jihova ru kpahen ọdavwẹ rẹ Habakọk?

⁷ Se Habakọk 1:5-7. Ọkiọvo, Habakọk vwẹ ẹwẹn roro oborẹ Jihova cha kpahen  kẹ wan, ọke rọ vwọ ta ọdavwẹ rọyen eje kẹ nu. Jihova ghwọku Habakọk fikirẹ enuebro rọyen na-a, kidie ọyen Ọsẹ rẹ arodọnvwẹ rọ je fobọ vwo ẹruọ rẹ ohwo. Ọghẹnẹ riẹnre nẹ odjadja vẹ omaemuophiyọ yen nẹrhẹ Habakọk kperi phia. Vwevunrẹ eta rọ ta kẹ ihwo rẹ Ju ri gbevwọsuọ, Jihova da vuẹ Habakọk obo re cha phia kẹrẹkpẹ. Ọkiọvo, Habakọk yen ohwo rẹsosuọ rẹ Jihova vuẹre nẹ ọke rẹ ọyen cha vwọ ghwọrọ ihwo umwemwu rẹ ọke yena sikẹri re.

8. Diesorọ ẹkpahọnphiyọ rẹ Jihova vwọphia na vwọ dia oborẹ Habakọk rhẹro rọye-en?

⁸ Jihova vuẹ Habakọk nẹ ọyen choma rọ vwọ kpahenphiyọ oyare rọyen na. Oghwọrọ rẹ ihwo umwemwu ri gbozighi na totọ re. Womarẹ ota na “vwẹ ọke wẹn,” Jihova de djephia nẹ ẹdjọeguo rọyen na cha rhe vwẹ ọke rẹ ọmraro Habakọk, yẹrẹ vwẹ ọke rẹ ihwo rẹ uvwiẹ rọyen. Ẹkpahọnphiyọ rẹ Jihova vwọphia na, ghwa dia oborẹ Habakọk rhẹro rọye-en. Ọnana yen ghini ẹkpahọnphiyọ vwọ kẹ enọ rọyen na? Oborẹ Jihova tare na cha nẹrhẹ ojaẹriọ rẹ ihwo rẹ Juda na rhoma ganphiyọ. * Ihwo rẹ Kaldia (yẹrẹ Babilọn) djoma ji gbe ozighi. Ozighi egbe rayen gan vrẹ ọ rẹ ihwo rẹ Izrẹl, ri riẹn irhi rẹ Jihova. Kẹ, diesorọ Jihova vwo brorhiẹn nẹ igiye nana re dia inogbozighi na yen ọyen che vwo gboja kẹ ihwo rọyen? Ọ da dia owẹ yen Habakọk rẹ Jihova vwẹ eta nana phia kẹ, die yen wo rhe ru?

9. Enọ vọ yen Habakọk sa nọ oma rọyen?

⁹ Se Habakọk 1:12-14, 17. Dede nẹ Habakọk riẹnre nẹ Jihova cha vwẹ Babilọn vwọ ghwọrọ irumwemwu re riarierẹ phiyọ, jẹ ẹwẹn rọyen ji tighi. Dedena, ọ je vuẹ Jihova nẹ ọyehẹ “Oragha” rọyen. (Urhi 32:4; Aiz. 26:4) Fikirẹ imuẹro ọgangan ro vwori nẹ Jihova ọyen Ọghẹnẹ rẹ ẹguọnọ vẹ uruemuesiri na, Habakọk da rhoma mu oyare rọyen bro ra. Diesorọ Ọghẹnẹ wọ fọ kẹ ihwo rẹ Juda nẹ ayen rioja vwẹ ọke grongron? Diesorọ ọ vwọ fo kẹ orukuruku nẹ ọ rhoma braphiyọ? Diesorọ ọ vwọ “fọ” kẹ umwemwu nẹ ọ van asan eje? Ọyehẹ “Ọfuanfon Ọvuọvo” na; “ẹro rọye fon nọ o rhe [jo] vwo ni umiovwo-o.”

10. Idjerhe vọ yen avwanre se vwo vwo oka rẹ ẹwẹn ro rhe Habakọk?

¹⁰ Ọkiọvo, avwanre se vwo oka rẹ ẹwẹn ro rhe Habakọk na. Kerẹ udje, avwanre kerhọ rẹ Jihova. Kidie nẹ avwanre vwẹrosuọ, kẹ avwanre ji se Ota rọyen rọ kẹ ohwo iphiẹrophiyọ. Avwanre nyo ive rọyen womarẹ odjekẹ sansan rẹ ukoko rọyen vwọ kẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo e ji se roro, ‘Ọke vọ yen ojaẹriọ rẹ avwanre che vwo vwoba?’ Die yen e se yono vwo nẹ oborẹ Habakọk rhoma rhi ru?

11. Orhiẹn vọ yen Habakọk bruru?

¹¹ Se Habakọk 2:1. Oborẹ Jihova vuẹ Habakọk da nẹrhẹ ẹwẹn rọyen totọ. Ọtiọyena, ọ da tanẹ ọyen cha hẹrhẹ Jihova vẹ uduefiogbere. Ọ dia o muro ta-a, kidie ọ rhoma vwanriẹn, rọ vwọ ta: “Mi mudia gbiẹi hẹrhẹ ẹdẹ rẹ ukpokpogho.” (Hab. 3:16) Idibo rẹ Ọghẹnẹ efa ji fuevun hẹrhẹ Jihova vẹ uduefiogbere. Udje rayen je sa chọn avwanre uko vwọ hẹrhẹ Jihova.​—Maika 7:7; Jems 5:7, 8. 

12. Die yen erọnvwọn evo re se yono mie Habakọk?

¹² Die yen uruemu rẹ Habakọk na yono avwanre? Ẹsosuọ, ofori nẹ avwanre  nẹrhovwo rhe Jihova ọkieje, o toro ọdavwini ro te avwanre oma-a. Ọrivẹ, e jẹ avwanre kerhọ rẹ kemu kemu rẹ Jihova vuẹ avwanre womarẹ ukoko rọyen vẹ Baibol na. Ọrerha, e jẹ avwanre hẹrhẹ Jihova rere a vwẹrosuọ nẹ o che si ojaẹriọ ejobi no vwẹ ọke romobọ rọyen. Avwanre da ta ota rhe Jihova kerẹ ugbeyan, kerhọ rọyen je hẹrhẹ kirobo rẹ Habakọk ruru, kẹ avwanre che vwo ẹwẹn re dọe rọ cha nẹrhẹ e se chirakon. Iphiẹrophiyọ cha nẹrhẹ e vwo odirin, odirin na kọ nẹrhẹ e vwo aghọghọ dede nẹ avwanre rhiẹromrẹ ebẹnbẹn sansan. Iphiẹrophiyọ cha nẹrhẹ o mu avwanre ẹro nẹ Ọsẹ rẹ avwanre rọhẹ obo odjuvwu cha vwẹ ukẹcha kẹ avwanre.​—Rom 12:12.

13. Eta rẹ imuẹro vọ yen a sa mrẹ vwẹ Habakọk 2:3?

¹³ Se Habakọk 2:3. O muẹro nẹ oma vwerhẹn Jihova nẹ Habakọk vwo ẹwẹn rọ vwọ hẹrhẹ. Ọromevwẹgba na riẹn oborẹ Habakọk hirharoku. Ọtiọyena, ọ da vwẹ onẹrhẹvwe kẹ vwọrẹ ẹguọnọ, rọ vwọ vwẹ eta re bọrọbọrọ vwọ vuẹ nẹ ọyen cha kpahenphiyọ enọ rọyen. Omafuvwe che rhe kẹrẹkpẹ. Kọ ghwa họhọ nẹ Ọghẹnẹ vuẹ Habakọk: “Vwo odirin, vwẹroso vwẹ. O vwo obo rọ wanre-e, me cha kpahen kẹ wẹ!” Jihova karophiyọ Habakọk nẹ ọyen bru ọke phiyotọ ro vwo ru ive Rọyen gba. Ọ da vwẹ uchebro kẹ nẹ ọ hẹrhẹ ọke rẹ ọhọre Rọyen che vwo rugba. O muẹro dẹn nẹ oborẹ ọmraro na hẹrhẹ na che jẹ phia-a.

14. Die yen ofori nẹ ọ dia orhiẹn rẹ avwanre siẹrẹ ebẹnbẹn da rhe?

¹⁴ A da hẹrhẹ Jihova je nabọ kerhọ rẹ obo rọ vuẹ avwanre, ke che vwo uduefiogbere vẹ ẹwẹn re dọe, dede nẹ avwanre rhiẹromrẹ edavwini vẹ ebẹnbẹn sansan. Jesu vwẹ imuẹro kẹ avwanre nẹ a sa vwẹroso Jihova, ukperẹ a vwọ tẹnrovi ‘ẹdẹ vẹ ọke’ rẹ Ọghẹnẹ je rhe vwọphia kẹ avwanre-e. (Iruo 1:7) Eriyina, e jẹ oma rhọ avwanre-e, ukperẹ ọtiọyen, e jẹ avwanre hẹrhẹ vẹ odirin, omaevwokpotọ, kugbe esegbuyota, rere a vwẹ ọke ro chekọ na vwọ nabọ ga Jihova te asan rẹ ẹgba rẹ avwanre teri.​—Mak 13:35-37; Gal. 6:9.

15, 16. (a) Ive eghanghanre vọ yehẹ evunrẹ ọbe rẹ Habakọk na? (b) Die yen ive nana eje yono avwanre?

¹⁵ Jihova vuve nana kẹ evwata re vwẹrosuọ: “Ọvwata kọ rhọ fiki rẹ esegbuyota rọye, kidie otọ na cha vọn vẹ erianriẹn rẹ urinrin rẹ Ọrovwohwo na.” (Hab. 2:4, 14) Vwọrẹ uyota, ihwo re hẹrhẹ Ọghẹnẹ vẹ ẹroẹvwọsuọ che vwo osa rẹ arhọ rẹ bẹdẹ.

¹⁶ Ẹsosuọ, e se no nẹ ivẹ rọhẹ evunrẹ ọbe rẹ Habakọk 2:4 na, ghwa ota ghevweghe. Ẹkẹvuọvo, ọyinkọn Pọl vwo imuẹro ọgangan kpahen ive rẹ Jihova yena, kọyensorọ ọ vwọ vwanriẹn abọ erha soso! (Rom 1:17; Gal. 3:11; Hib. 10:38) O toro ebẹnbẹn rẹ ovwata rhiẹromrẹ-ẹ, esegbuyota vẹ ẹroẹvwọsuọ rọyen kpahen Jihova cha nẹrhẹ ọ sa dia ọke rẹ ọhọre rẹ Ọghẹnẹ che vwo rugba. Jihova vuẹ avwanre nẹ a tẹnrovi obaro na.

17. Imuẹro vọ yen ọbe rẹ Habakọk vwọ kẹ avwanre?

¹⁷ Ọbe rẹ Habakọk vwẹ uyono ọghanghanre ọvo phia kẹ avwanre ihwo eje ri yerẹn vwẹ ọke rẹ oba na. Jihova vuve rẹ arhọ vwọ kẹ ihwo eje ri dje esegbuyota phia je vwẹrosuọ. E jẹ avwanre ru esegbuyota vẹ ẹroẹvwọsuọ rẹ avwanre gan kpahen Ọghẹnẹ, o toro ẹnwan vẹ  ebẹnbẹn rẹ avwanre rioja rọye-en. Jihova vwẹ imuẹro kẹ avwanre womarẹ Habakọk nẹ Ọyen che bicha avwanre ji sivwin avwanre. Ọ vuẹ avwanre nẹ a vwẹroso ọyen, ji hẹrhẹ ọke rẹ Uvie rọyen che vwo ruo, rẹ akpọ na cha vwọ vọn vẹ idibo rọyen rẹ oma vwerhan, re pha dẹndẹn.​—Mat. 5:5; Hib. 10:36-39.

18. Mavọ yen eta rẹ Jihova djobọte Habakọk wan?

¹⁸ Se Habakọk 3:16-19. Eta rẹ Jihova djobọte Habakọk mamọ. Ọ nabọ ghworọ ọke vwo roro kpahen oborẹ Jihova ru kẹ idibo rọyen vwẹ ọke rọ wanre. Ọyena da nẹrhẹ ẹroẹvwọsuọ rọyen kpahen Jihova ganphiyọ. Ọ riẹnre nẹ Jihova che ru emu kpahen obo re phia na kẹrẹkpẹ! Ọyena chọn rọ uko vwo vwo uduefiogbere, dede nẹ ọ riẹnre nẹ oja rọ ria na che se no ichichiyin na-a. Ẹwẹn ivivẹ ro rhe Habakọk jovwo na de rhi wene vwo kpo ẹroẹvwọsuọ ọgangan kpahen ẹgba rẹ usivwin rẹ Jihova. Obo rọ rhe ta vwẹ owọ 18 na sa dia ọvo usun rẹ eta rẹ ẹroẹvwọsuọ re ma gan kparobọ vwevunrẹ Baibol na. Ihwo evo ri yono Baibol na kodo, tare nẹ a sa fan obo rọ tare vwẹ idjerhe tiọna: “Mi che pho kpenu vẹ aghọghọ fikirẹ Ọrovwohwo; Mi che djuoma riariẹ vẹ aghoghọ fikirẹ Ọghẹnẹ.” Ọyena ghini obọdẹn rẹ uduephiophiyawọ vwọ kẹ avwanre eje! Ọ dia ive esiri ọvo yen Jihova vwọ kẹ avwanre-e, o ji vwẹ imuẹro kẹ avwanre nẹ ọyen brokpakpa wian kpahen orugba rẹ ive rọyen enẹna re.

19. Mavọ yen a sa vwọ mrẹ oka rẹ onẹrhẹvwe ra vwọ kẹ Habakọk?

¹⁹ Aphro herọ-ọ, ọbe rẹ Habakọk na yono avwanre nẹ a vwẹroso Jihova. (Hab. 2:4) Avwanre se vwo oka rẹ ẹroẹvwọsuọ tiọyena je sẹro rọyen siẹrẹ e de ru oyerinkugbe rẹ avwanre vẹ Jihova ganphiyọ womarẹ erọnvwọn erha, (1) muomaphiyọ ẹrhovwo ẹnẹ, vuẹ Jihova ebẹnbẹn vẹ ọdavwẹ wẹn ejobi; (2) kerhọ rẹ odjekẹ rẹ Jihova vwọphia womarẹ Baibol na vẹ ukoko rọyen; kugbe (3) fuevun hẹrhẹ Jihova vẹ erhiorin. Ọnana yen oborẹ Habakọk ruru. Dede nẹ ọ ton esio rẹ ọbe rọyen phiyọ vẹ uvweri, o kurophiyọ vẹ ukperi rẹ aghọghọ kugbe eta ri dje uduefiogbere phia. E de nene omamọ rẹ udje rọyen, kẹ avwanre je sa rhiẹromrẹ ẹgbanọ rẹ ẹguọnọ rẹ ọsẹ rẹ avwanre Jihova! Ọnana yen onẹrhẹvwe ro me yovwin kparobọ ra sa mrẹ vwẹ akpọ rẹ ebri nana!