Με τη συνηθισμένη της ευστροφία, η Ντανιέλ μού ψιθύρισε: «Μην μπαίνεις στον κόπο να τηλεφωνήσεις στην αστυνομία, είναι ήδη εδώ!» Ακριβώς πίσω μας, ένα όχημα σταμάτησε μπροστά στο ξενοδοχείο. Έπειτα από λίγα λεπτά, είχαμε συλληφθεί και οι δύο. Αλλά χάρη στην προειδοποίηση της Ντανιέλ, πρόλαβα να εμπιστευτώ κάποια έγγραφα σε έναν άλλον αδελφό.

Καθώς μας πήγαιναν στο αστυνομικό τμήμα, σκεφτόμουν πόσο τυχερός ήμουν που είχα μια τόσο θαρραλέα και πνευματική σύζυγο. Αυτή ήταν μία μόνο από τις πολλές περιπτώσεις που η Ντανιέλ και εγώ λειτουργήσαμε ως ομάδα. Επανειλημμένα επισκεφτήκαμε χώρες όπου το έργο κηρύγματος ήταν υπό περιορισμό. Θα σας εξηγήσω πώς άρχισαν όλα.

Γεννήθηκα το 1930 στο Κρουά, μια μικρή πόλη στη βόρεια Γαλλία. Η οικογένειά μου ήταν πιστοί Καθολικοί. Παρακολουθούσαμε τη Θεία Λειτουργία κάθε εβδομάδα και ο πατέρας μου πρόσφερε διάφορες υπηρεσίες στην ενορία. Ωστόσο, όταν κόντευα τα 14, ένα περιστατικό μού άνοιξε τα μάτια και είδα την υποκρισία της εκκλησίας.

Στη διάρκεια του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, η Γαλλία βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Ο τοπικός ιερέας μάς πρότρεπε τακτικά να υποστηρίζουμε τη φιλοναζιστική κυβέρνηση του Βισί. Τα κηρύγματά του μας προκαλούσαν φρίκη. Εμείς, όπως και πολλοί άλλοι στη Γαλλία, ακούγαμε κρυφά στο ραδιόφωνο το BBC, που μετέδιδε ειδήσεις από τις Συμμαχικές δυνάμεις. Ωστόσο, τον Σεπτέμβριο του 1944, ο ιερέας έκανε στροφή 180 μοιρών και κανόνισε μια ευχαριστήρια λειτουργία για να γιορτάσουμε την προέλαση των Συμμάχων. Αυτό ήταν μεγάλο σοκ για εμένα και κλόνισε την εμπιστοσύνη μου στον κλήρο.

Λίγο μετά τον πόλεμο, ο πατέρας μου πέθανε. Η μεγαλύτερη αδελφή μου είχε ήδη παντρευτεί και ζούσε στο Βέλγιο, οπότε ένιωθα ότι η ευθύνη για τη μητέρα μου έπεφτε τώρα στους δικούς μου ώμους. Έπιασα δουλειά σε ένα κλωστοϋφαντουργείο. Το αφεντικό μου και ο γιος του ήταν αφοσιωμένοι Καθολικοί. Παρότι το μέλλον μου στην εταιρία τους προδιαγραφόταν λαμπρό, σύντομα θα αντιμετώπιζα μια δοκιμασία.

Η αδελφή μου η Σιμόν, που είχε γίνει Μάρτυρας του Ιεχωβά, ήρθε να μας επισκεφτεί το 1953. Χρησιμοποιώντας τη Γραφή της, εξέθεσε επιδέξια τις ψεύτικες διδασκαλίες της Καθολικής Εκκλησίας για την κόλαση, την  Τριάδα και την αθανασία της ψυχής. Αρχικά, της αντέτεινα ότι δεν χρησιμοποιούσε την Καθολική Γραφή, αλλά σύντομα πείστηκα ότι αυτά που μου έλεγε ήταν η αλήθεια. Αργότερα, μου έφερε παλιά τεύχη της Σκοπιάς, τα οποία καταβρόχθιζα στο δωμάτιό μου τα βράδια. Γρήγορα κατάλαβα ότι είχα βρει την αλήθεια. Εντούτοις, φοβόμουν ότι, αν έπαιρνα θέση υπέρ του Ιεχωβά, θα έχανα τη δουλειά μου.

Για λίγους μήνες, μελετούσα τη Γραφή και τα άρθρα της Σκοπιάς μόνος μου. Τελικά αποφάσισα να πάω σε μια Αίθουσα Βασιλείας. Η αγάπη ήταν διάχυτη στην εκκλησία, και αυτό με συγκίνησε. Αφού μελέτησα τη Γραφή έξι μήνες με έναν έμπειρο αδελφό, βαφτίστηκα τον Σεπτέμβριο του 1954. Σύντομα είχα τη χαρά να δω τη μητέρα μου και τη μικρότερη αδελφή μου να γίνονται Μάρτυρες.

Δυστυχώς, η μητέρα μου πέθανε λίγες εβδομάδες πριν από τη διεθνή συνέλευση του 1958 στη Νέα Υόρκη, την οποία είχα το προνόμιο να παρακολουθήσω. Όταν επέστρεψα, δεν είχα πλέον οικογενειακές ευθύνες, οπότε παραιτήθηκα από τη δουλειά μου και άρχισα το σκαπανικό. Στο μεταξύ, αρραβωνιάστηκα μια ζηλώτρια σκαπάνισσα, την Ντανιέλ Ντελί, η οποία έγινε η αγαπημένη μου σύζυγος τον Μάιο του 1959.

Η Ντανιέλ είχε αρχίσει την ολοχρόνια υπηρεσία στις αγροτικές περιοχές της Βρετάνης, πολύ μακριά από το σπίτι της. Χρειαζόταν θάρρος για να κηρύττει σε εκείνο το προπύργιο του Καθολικισμού και για να πηγαίνει με το ποδήλατο στους αγροτικούς τομείς. Η Ντανιέλ, όπως και εγώ, υποκινούνταν από ένα έντονο αίσθημα του επείγοντος. Δεν ξέραμε πόσο κοντά θα μπορούσε να είναι το τέλος. (Ματθ. 25:13) Το αυτοθυσιαστικό της πνεύμα μάς βοήθησε να εμμείνουμε στην ολοχρόνια διακονία.

Διοριστήκαμε στο έργο περιοχής λίγες ημέρες μετά τον γάμο μας. Προσαρμοστήκαμε σε πολύ απλές συνθήκες διαβίωσης. Η πρώτη εκκλησία που επισκεφτήκαμε είχε 14 ευαγγελιζομένους, και οι αδελφοί δεν είχαν τη δυνατότητα να μας φιλοξενήσουν. Γι’ αυτό, κοιμόμασταν σε στρώματα πάνω στο βήμα στην Αίθουσα Βασιλείας. Δεν είχαμε βέβαια ιδανική άνεση, αλλά ήταν ό,τι έπρεπε για τη σπονδυλική στήλη!

Παρά το γεμάτο μας πρόγραμμα, η Ντανιέλ προσαρμόστηκε μια χαρά στο έργο περιοδεύοντα επισκόπου. Πολλές φορές χρειαζόταν να με περιμένει στο μικρό μας αυτοκίνητο όταν προέκυπτε κάποια έκτακτη συνάθροιση πρεσβυτέρων, αλλά ποτέ δεν παραπονιόταν. Τα δύο μόλις χρόνια που περάσαμε στο έργο περιοχής μάς δίδαξαν πόσο σημαντικό είναι για ένα αντρόγυνο να επικοινωνεί ειλικρινά και να λειτουργεί ως ομάδα.​—Εκκλ. 4:9.

Το 1962 προσκληθήκαμε στη δεκάμηνη σειρά μαθημάτων της Σχολής Γαλαάδ στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Ήμασταν στην 37η τάξη. Ανάμεσα στους 100 σπουδαστές υπήρχαν μόνο 13 ζευγάρια, γι’ αυτό νιώθαμε προνομιούχοι που μπορέσαμε να παρακολουθήσουμε τη σχολή μαζί. Έχω ακόμα πολύ ευχάριστες αναμνήσεις από τη συναναστροφή με στύλους της πίστης όπως ο Φρέντερικ Φρανς, ο Γιούλισες Γκλας και ο Αλεξάντερ Χ. Μακμίλαν.

Στη διάρκεια της εκπαίδευσής μας, προτρεπόμασταν να αναπτύξουμε την παρατηρητικότητά μας. Κάποια απογεύματα Σαββάτου μετά το μάθημα, πηγαίναμε να δούμε αξιοθέατα στην Πόλη της Νέας Υόρκης  ως μέρος της εκπαίδευσής μας. Ξέραμε ότι τη Δευτέρα θα είχαμε γραπτή ανασκόπηση με θέμα τα όσα είδαμε. Συνήθως επιστρέφαμε εξαντλημένοι το Σάββατο το βράδυ, αλλά ο ξεναγός μας, ένας εθελοντής από το Μπέθελ, μας έκανε ερωτήσεις για να μας βοηθήσει να θυμόμαστε τα βασικά σημεία για το διαγώνισμα. Ένα Σάββατο γυρίζαμε στην πόλη όλο το απόγευμα. Επισκεφτήκαμε ένα αστεροσκοπείο όπου μάθαμε για τα μετέωρα και τους μετεωρίτες. Στο Αμερικανικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, μάθαμε τη διαφορά ανάμεσα στον αλιγάτορα και στον κροκόδειλο. Όταν επιστρέψαμε στο Μπέθελ, ο ξεναγός μας μάς ρώτησε: «Σε τι διαφέρει λοιπόν το μετέωρο από τον μετεωρίτη;» Η Ντανιέλ, κουρασμένη όπως ήταν, απάντησε: «Οι μετεωρίτες έχουν μεγαλύτερα δόντια!»

Προς μεγάλη μας έκπληξη, διοριστήκαμε στο γραφείο τμήματος της Γαλλίας, όπου υπηρετήσαμε μαζί πάνω από 53 χρόνια. Το 1976, διορίστηκα συντονιστής της Επιτροπής του Τμήματος και μου ανατέθηκε επίσης να επισκέπτομαι χώρες στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή όπου το έργο κηρύγματος ήταν υπό απαγόρευση ή περιορισμό. Έτσι πήγαμε και στην Γκαμπόν, όπου είχαμε την εμπειρία που ανέφερα στην αρχή. Για να είμαι ειλικρινής, δεν ένιωθα πάντα ικανός να διαχειριστώ αυτές τις απρόσμενες ευθύνες. Αλλά η Ντανιέλ πρόσφερε ανεκτίμητη βοήθεια ώστε να αντεπεξέρχομαι σε κάθε είδους διορισμό.

Από την πρώτη στιγμή, αγαπήσαμε τη ζωή του Μπέθελ. Η Ντανιέλ, που είχε μάθει αγγλικά μέσα σε πέντε μήνες προτού πάμε στη Γαλαάδ, έγινε επιδέξια μεταφράστρια των εντύπων μας. Η εργασία μας στο Μπέθελ μάς έφερνε μεγάλη ικανοποίηση, αλλά η συμμετοχή μας στις δραστηριότητες της εκκλησίας διπλασίαζε τη χαρά μας. Θυμάμαι με συγκίνηση πώς επιστρέφαμε αργά το βράδυ με το μετρό του Παρισιού, κουρασμένοι αλλά πανευτυχείς που είχαμε διεξαγάγει προοδευτικές Γραφικές μελέτες μαζί. Δυστυχώς όμως, μια ξαφνική αλλαγή στην υγεία της Ντανιέλ δεν θα την άφηνε πλέον να είναι όσο δραστήρια θα ήθελε.

Το 1993, διαπιστώθηκε ότι έπασχε από καρκίνο του μαστού. Η θεραπεία, η οποία περιλάμβανε εγχείρηση και εντατική χημειοθεραπεία, αποδείχτηκε πολύ επώδυνη. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, ο καρκίνος έκανε ξανά την εμφάνισή του, με πιο επιθετική μορφή αυτή τη φορά. Ωστόσο, η Ντανιέλ αγαπούσε τόσο πολύ τον διορισμό της ώστε κατάφερε να επιστρέψει στην εργασία της όταν σταθεροποιήθηκε η κατάστασή της.

Παρά το τρομερό πρόβλημα υγείας της Ντανιέλ, δεν μας πέρασε ποτέ από το μυαλό να φύγουμε από το Μπέθελ. Αλλά το να είσαι άρρωστος στο Μπέθελ έχει ιδιαίτερες δυσκολίες, ιδίως αν οι άλλοι δεν ξέρουν πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση. (Παρ. 14:13) Ακόμα και όταν η Ντανιέλ κόντευε τα 80, το γλυκό της πρόσωπο και η φυσική της χάρη δεν φανέρωναν την κατάσταση της υγείας της. Αντί να παραδοθεί στην αυτολύπηση, την απασχολούσε το πώς να βοηθάει τους άλλους. Γνώριζε ότι ένα άτομο που ξέρει να ακούει μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ όσους υποφέρουν. (Παρ. 17:17) Η Ντανιέλ ποτέ δεν παρίστανε τη σύμβουλο. Χρησιμοποιούσε όμως την πείρα της για να βοηθήσει πολλές αδελφές να μη φοβούνται τον καρκίνο.

Μια ακόμα πρόκληση ήταν οι καινούριοι περιορισμοί που χρειάστηκε να συνηθίσουμε. Όταν η Ντανιέλ δεν μπορούσε πια να εργάζεται με πλήρες ωράριο, έβαλε στόχο να υποστηρίζει εμένα με περισσότερους τρόπους. Έκανε πολλά για να είναι η ζωή μου ευκολότερη, πράγμα που μου επέτρεψε να  συνεχίσω να υπηρετώ ως συντονιστής της Επιτροπής του Τμήματος επί 37 χρόνια. Για παράδειγμα, κάθε μέρα φρόντιζε να είναι όλα έτοιμα για να φάμε μεσημεριανό στο δωμάτιό μας και να ξεκουραστούμε λίγο μαζί.​—Παρ. 18:22.

Η Ντανιέλ ήταν πάντα τρομερά αισιόδοξη και λαχταρούσε να ζήσει. Κατόπιν ο καρκίνος χτύπησε για τρίτη φορά. Νιώσαμε εντελώς ανίσχυροι. Οι χημειοθεραπείες και οι ακτινοθεραπείες απομυζούσαν τις δυνάμεις της σε τέτοιον βαθμό ώστε μερικές φορές μετά βίας περπατούσε. Ράγιζε η καρδιά μου όταν η αγαπημένη μου σύζυγος, μια τόσο ικανή μεταφράστρια, μπέρδευε τα λόγια της.

Ακόμα και όταν νιώθαμε πως βρισκόμασταν σε αδιέξοδο, εγκαρτερούσαμε στην προσευχή, βέβαιοι ότι ο Ιεχωβά ποτέ δεν θα επέτρεπε να υποφέρουμε πέρα από αυτό που αντέχαμε. (1 Κορ. 10:13) Πάντοτε προσπαθούσαμε να δείχνουμε εκτίμηση για τη βοήθεια που μας έδινε ο Ιεχωβά με τον Λόγο του, με το ιατρικό προσωπικό του Μπέθελ και με τη στοργική υποστήριξη της πνευματικής μας οικογένειας.

Συχνά ζητούσαμε από τον Ιεχωβά να μας καθοδηγήσει όσον αφορά την επιλογή θεραπείας. Κάποια στιγμή, μείναμε χωρίς καμιά θεραπευτική αγωγή. Ο γιατρός που παρακολουθούσε την Ντανιέλ 23 χρόνια δεν μπορούσε να εξηγήσει γιατί έχανε τις αισθήσεις της ύστερα από κάθε χημειοθεραπεία. Δεν είχε καμιά εναλλακτική αγωγή να προτείνει. Νιώθαμε μόνοι και αναρωτιόμασταν πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Τότε ένας άλλος ογκολόγος συμφώνησε να αναλάβει την Ντανιέλ. Ήταν σαν να προμήθευσε ο Ιεχωβά τη διέξοδο για να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τις ανησυχίες μας.

Μάθαμε να τα βγάζουμε πέρα με την ανησυχία αντιμετωπίζοντας την κάθε ημέρα ξεχωριστά. Όπως είπε ο Ιησούς, «αρκετά είναι τα προβλήματα της κάθε ημέρας». (Ματθ. 6:34) Κάτι άλλο που βοηθούσε ήταν η θετική στάση και η αίσθηση του χιούμορ. Για παράδειγμα, όταν η Ντανιέλ είχε μείνει δύο μήνες χωρίς χημειοθεραπεία, μου είπε με το σκανταλιάρικο χαμόγελό της: «Ξέρεις κάτι; Ποτέ μου δεν έχω νιώσει καλύτερα!» (Παρ. 17:22) Παρότι υπέφερε, της άρεσε πολύ να ψάλλει δυνατά και με πεποίθηση τους καινούριους ύμνους της Βασιλείας για να τους μάθει.

Η θετική της διάθεση βοηθούσε και εμένα να τα βγάζω πέρα με τους δικούς μου περιορισμούς. Για να είμαι ειλικρινής, τα 57 χρόνια που ήμασταν παντρεμένοι, φρόντιζε εκείνη για τις διάφορες ανάγκες μου. Δεν ήθελε ούτε καν να μου μάθει να τηγανίζω αβγά! Αλλά όταν οι περιορισμοί της αυξήθηκαν πολύ, χρειάστηκε να μάθω να πλένω πιάτα, να βάζω μπουγάδα, καθώς και να μαγειρεύω κάποια εύκολα φαγητά. Στην πορεία έσπασα και ένα δυο ποτήρια, αλλά χαιρόμουν πολύ να κάνω πράγματα για εκείνη. *

Εκ των υστέρων, βλέπω ότι πήραμε χρήσιμα μαθήματα από τους περιορισμούς που μας επέβαλλαν τα προβλήματα υγείας και τα γηρατειά. Πρώτον, ποτέ δεν πρέπει να είμαστε τόσο απασχολημένοι ώστε να μη δείχνουμε στον αγαπημένο μας σύντροφο ότι τον νοιαζόμαστε. Πρέπει να χρησιμοποιούμε με τον καλύτερο τρόπο τα χρόνια της ακμής μας για να φροντίζουμε τα αγαπημένα μας πρόσωπα. (Εκκλ. 9:9) Δεύτερον, δεν πρέπει να ανησυχούμε υπερβολικά για μικροπράγματα. Διαφορετικά, μπορεί να παραβλέψουμε τις πολλές ευλογίες που απολαμβάνουμε κάθε ημέρα.​—Παρ. 15:15.

Όταν συλλογίζομαι τη ζωή μας στην ολοχρόνια υπηρεσία, νιώθω πέραν πάσης αμφιβολίας ότι ο Ιεχωβά μάς ευλόγησε περισσότερο από όσο μπορούσαμε να φανταστούμε. Με εκφράζουν απόλυτα τα λόγια του ψαλμωδού που είπε: «Ο Ιεχωβά μού έδειξε καλοσύνη».​—Ψαλμ. 116:7.