E dau totolo na nona vakasama o Danièle, e vakasolokakanataka vei au, “Kua ni qai qiriti ratou na ovisa, ratou sa tu qo!” Keirau raica ni sa kele mai ena mata ni otela e dua na lori. Oti ga e vica na miniti keirau sa mai vesu. Au vakavinavinakataka dina na ka e cakava o Danièle, e rawa kina niu solia eso na ka vakaivola vua e dua tale na tacida e tiko e kea.

Ni keirau kau ena siteseni ni ovisa, au vakasamataka niu kalougata dina ni marama yaloqaqa na watiqu, qai matua vakayalo. Qo e sega ni qai imatai ni gauna me keirau cakacaka vata kina vakavoleka. Meu talanoataka mada se cava keirau lai sikova kina eso na vanua e vakatabui tu kina na noda cakacaka.

Au sucu ena 1930 ena dua na tauni lailai e Croix, ena vualiku kei Varanise. Ratou lotu Katolika kaukaua na noqu vuvale. Ena veimacawa, keitou dau lai Misa qai ogaoga vakalevu o Ta ena ka ni lotu. E yaco e dua na ka niu yabaki 14, au raica sara ga kina na veivakaisini ni lotu.

Ena ikarua ni ivalu levu, era tu e Varanise na sotia ni Jamani. E dau uqeti keimami vakalevu na neimami italatala ena nona ivunau me keimami tokona na matanitu o Vichy, era lewa tiko na sotia ni Jamani era tiko e Varanise. Keimami rerevaka sara ga na ka e tukuna. Levu e Varanise era dau rogoca lo na siteseni ni retio na BBC, e dau kaburaki kina na itukutuku me baleta na Matanitu Cokovata o Peritania kei Merika. Ia e qai veitovaki tale na neitou italatala, e tuvanaka me caka e dua na lotu me vakavinavinakataki kina nona qaqa na Matanitu Cokovata o Peritania kei Merika ena Seviteba 1944. Sa veivakaisini sara ga. Au sega tale ni qai vakabauti ira na italatala.

Ni oti ga na ivalu, sa mai vakacegu o Ta. Sa vakawati o tuakaqu yalewa, e tiko sara mai Belgium. Au kila ni noqu itavi gona meu qaravi Na. Au cakacaka ena vale ni culacula, e lotu Katolika kaukaua na noqu boso kei rau na luvena tagane.  Rawa sara ga niu rawaka ena nodratou kabani, ia ena vinakati meu na vakatulewa.

Ena 1953, e gade mai vale o tuakaqu yalewa o Simone, sa dua na iVakadinadina i Jiova. E maqosa ni vakayagataka na iVolatabu me vakaraitaka na ivakavuvuli lasu ni lotu Katolika me baleti eli, na Letoluvakalou, kei na tawamate ni yalo. Au cudru sara ga ni sega ni vakayagataka na iVolatabu ni Katolika, ia au qai vakadeitaka ni qori ga na ka dina. Dua na gauna e kauta mai vei au na ilavelave makawa ni Vale ni Vakatawa, au dau vakawilika ena bogi. Au vakadeitaka sara ga ni qo na ka dina, ia au rere niu na vakacegui ena noqu cakacaka keu kaya niu iVakadinadina i Jiova.

Vica na vula noqu vulica tiko vakataki au na iVolatabu kei na Vale ni Vakatawa. Au mani nanuma meu sa gole ena Soqoni. E tarai au dina na nodra veilomani na mataveitacini ena ivavakoso. Au mani vuli iVolatabu kei na dua na tacida matua me ono na vula, oti qori au papitaiso sara ena Seviteba 1954. Au marau tale ga ni rau mai iVakadinadina i Jiova o Na kei na ganequ lailai.

E mai vakacegu o Na ni se vo e vica na macawa me vakayacori na soqo ni veimatanitu e Niu Yoka ena 1958. Au marau niu gole ena soqo qori. Niu lesu i vale, au kila ni sa sega na noqu icolacola, au mani biuta na noqu cakacaka meu tekivu painia. Ena gauna qori keirau sa veimusumusuki kina kei Danièle, e painia gugumatua. Keirau qai vakamau ena Me 1959.

E tekivu nona veiqaravi vakatabakidua o Danièle e Brittany, e toka ena taudaku ni tauni qai yawa mai nona vale. E vinakati vua na yaloqaqa me vunau ena vanua qori ni levu kina na lotu Katolika, qai dau vodo basikeli ena lomanivanua. Me vakataki au, e sega ni dau lokuyara o Danièle. Keirau kila ni sa lekaleka na gauna. (Maciu 25:13) Na nona vakuai koya e uqeti keirau me keirau dau gugumatua ena veiqaravi vakatabakidua.

Ni oti ga e vica na siga neirau vakamau, au sa lesi meu ivakatawa ni tabacakacaka. Keirau vakamatauni keirau ena bula rawarawa. Na imatai ni ivavakoso keirau sikova e 14 na kena dautukutuku. Era sega ni veivakaicilitaki rawa na mataveitacini ni lailai sara na ka e tu vei ira, keirau mani moce ena Vale ni Soqoni ni biu na meteresi ena buturara. E sega sara ni dakoba, ia e vinaka e dakui keirau!

Levu dina neirau osooso, ia e taleitaka vakalevu o Danièle na cakacaka ni veisiko. Eso na gauna ni dau tukuni vakasauri me dua na bose ni qase, ena wawa toka ga ena neirau motoka lailai, e sega vakadua ni vosavosa. Rua ga na yabaki na neirau veisiko, ia keirau vulica ni rui bibi na veivosaki vakadodonu vei ira na veiwatini, me rau cakacaka vata tale ga.—Dauv. 4:9.

Ena 1962, keirau sureti me keirau lai vuli ena ika37 ni kalasi e Kiliati, Brooklyn, Niu Yoka me tini na vula. Keimami le 100 kece na gonevuli, era  le 13 na veiwatini, keirau marautaka dina na vuli. Au na sega vakadua ni guilecavi ratou o Frederick Franz, Ulysses Glass, kei Alexander H. Macmillan, ratou turaga yalodina.

Keimami vulica ena gauna qori na bibi ni kena dau vakasamataki vakatitobu na ka keimami raica. Ni dau oti gona na kalasi ena so na yakavi ni Vakarauwai, keimami dau lai sarasara ena siti o Niu Yoka. Keimami na veitarogitaka ena Moniti na ka keimami raica. Keimami dau wawale ena yakavi ni Vakarauwai, ia ena railesuva na tacida e Peceli e veivakasarasarataki eso na taro me yaga ena veitarogi. Dua na yakavi ni Vakarauwai, keimami sarasara vinaka sara ga ena siti. Keimami gole ena vanua e dau dikevi kina na lomalagi, keimami vulica e kea e rua na mataqali vatu na meteor kei na meteorite. Ni keimami lai sarasara ena vale ni iyaya maroroi na American Museum of Natural History, keimami vulica kina e rua na mataqali korokotaile. Ni keimami sa tiko tale e Peceli, taro sara o koya na tacida e veivakasarasarataki, “Na cava na kedrau duidui na meteor kei na meteorite?” E sauma o Danièle ena levu ni nona wawale, “E balavu na bati ni meteorite!”

Dua na ka na neirau kidacala ni keirau sa lesi ena valenivolavola ni tabana e Varanise, keirau veiqaravi kina me sivia ni 53 na yabaki. Ena 1976, au lesi meu kodineita ni Komiti ni Tabana, meu sikova tale ga na vanua e vakatabui tu kina na noda cakacaka me vaka e Aferika kei na Tokalau e Loma. Keirau lai sotava kina na ituvaki e Gabon, me vaka au sa vakamacalataka mai. Meu kaya vakadodonu, e dau tu ga vei au na rai ni sega ni ganiti au na itavi kece qori. Ia e tokoni au vinaka o Danièle meu qarava noqu ilesilesi.

Keirau taleitaka tu ga na neirau veiqaravi e Peceli mai na gauna keirau tekivu kina. Kenadau sara o Danièle ena vakadewa. A vulica rawa na vosa vakavalagi me lima na vula ni bera ni lai vuli e Kiliati. Keirau marautaka dina na cakacaka e Peceli, ia e vakavu marau sara na neirau ogaoga ena ivavakoso. Au vakasamataka sara ena dua na bogi levu tutu ni keirau vodo sitima, dua na ka neirau wawale ia keirau marau ni caka vuli iVolatabu vata, era toso vinaka tale ga. E qai tauvimate o Danièle, qori e vakaleqa sara ga nona dau gumatua.

E laurai vua ena 1993 na kenisa ni sucu. A vinakati me sele, caka tale ga vua e dua na veiqaravi (chemotherapy) me tarova na tete ni kenisa. Oti e 15 na yabaki, e laurai tale vua na kenisa e ca sara. Ni bula vinaka ga, e cakacaka tale ni mareqeta vakalevu na nona ilesilesi ni dauvakadewa.

E tautauvimate o Danièle, ia keirau sega ni via cegu e Peceli. Sega ni rawarawa meda veiqaravi e Peceli nida tautauvimate, vakauasivi ke ra sega ni kila eso tale na bibi ni kemu mate. (Vkai. 14:13) Sa via yabaki 70 vakacaca o Danièle, ia e sega ni kilai ni tauvimate ena nona matamamarau kei na nona itovo. E sega ni lomalomani koya, ia e dau veivuke. E kila ni bibi me dau rogoci ira na rarawa  tu. (Vkai. 17:17) E sega ni vinakata o Danièle me kilai ni daunivakasala, ia e vukea e levu na tacida yalewa mera kua ni rerevaka na kenisa.

E basika tale eso na ituvaki ena vinakati kina me keirau vosota. Sa sega ni rawa ni cakacaka o Danièle, ia se tokoni au tiko ga. E vakamamadataka noqu itavi, rawa niu veiqaravi tiko ga meu kodineita ni Komiti ni Tabana me 37 na yabaki. Kena ivakaraitaki, sa dau vakabutara tu na kakana se vakarautaka na teveli ni kana me keirau vakayakavi vata, qai vakacegu.—Vkai. 18:22.

E nuitaka tu o Danièle me bula vinaka tale. Ia e qai laurai vua ena ikatolu ni gauna na kenisa. Keirau yalolailai sara ga. E vakamalumalumutaki koya na levu ni veiqaravi vakavuniwai, e sega kina ni taubale rawa ena so na gauna. E mosi dina na lomaqu niu raica na ituvaki kei watiqu. Dua na gauna e maqosa sara ena vakadewa, ia qo sa dredre mada ga ni vosa.

Keirau dau yalolailai, ia keirau vakamamasu vei Jiova. Keirau vakadeitaka ni sega ni vakalaiva o Jiova me keirau sotava na ka ni veivakatovolei keirau na sega ni taqea rawa. (1 Kor. 10:13) Keirau vakavinavinakataka tale ga na veivuke e vakarautaka o Jiova ena nona Vosa, o ira na veiqaravi ena valenibula e Peceli, kei na nodra veikauaitaki vakayalololoma na mataveitacini.

Keirau dau kerea na veidusimaki i Jiova ena veiqaravi me keirau digia. Dua na gauna, sa sega ni rawa ni qaravi ni sega ni matata vei vuniwai e qaravi Danièle me 23 na yabaki, na vuna e sega ni dau vakilai koya kina ni oti na chemotherapy. Sega tale ni dua na nona vakatutu. Keirau sega ni kila se cava me keirau cakava. Sa qai vakadonuya e dua tale na vuniwai ni kenisa me qaravi koya. Vaka ga e vakarautaka o Jiova na sala me keirau vosota kina na nuiqawaqawa.

Keirau vosota na nuiqawaqawa ni keirau kauaitaka ga na siga yadua. Me vaka e tukuna o Jisu, na “siga kece sa dui tu ga na kena ca.” (Maciu 6:34) E dau yaga tale ga vakalevu na veiwali kei na rai donu. Kena ivakaraitaki, ni kila o Danièle ni na sega ni qaravi me rua na vula, e kaya ena matadredredre, “Au sa qai marau ga!” (Vkai. 17:22) E mosi na kena mate, ia e dau lagata vakadomoilevu na sere ni isoqosoqo.

E uqeti au vakalevu na nona rai donu meu vosota na veisau ni ituvaki. Meu kaya vakadodonu, e qaravi au vinaka tu ga o watiqu ena 57 na yabaki ni neirau vakawati. E sega mada ga ni vakaraitaka vei au na kena tavuteketaki na yaloka! Ni sa mai tauvimate, au sa qai kila na masi veleti, savasava kei na vakasaqari ni kakana rawarawa. Au voroka e vica na bilo, ia au marau niu vakamarautaki koya. *

Levu dina na ka au vulica ni yalana na noda veiqaravi na tauvimate kei na bula vaqase. Kena imatai, meda kauaitaki watida nida osooso mada ga. Nida se kaukaua vinaka tu, meda karoni ira vinaka na watida. (Dauv. 9:9) Kena ikarua, meda kua ni leqataka vakasivia na ka e sega ni bibi, ni na buawa kina vei keda na veivakalougatataki i Jiova ena veisiga.—Vkai. 15:15.

Niu vakasamataka lesu na neirau veiqaravi vakatabakidua, au sega ni tukuna rawa na levu ni veivakalougatataki i Jiova. Au duavata kei na ka e tukuna na daunisame: “Ni dau yalovinaka o Jiova ena ka e cakava vei au.”—Same 116:7.