Danièle, aye mẹ nọ o re muẹrohọ oware vẹrẹ gaga na ọ tẹ ta fihọ omẹ ozọ inọ, “Who du se iporisi na ha, a te etenẹ no!” Omoto jọ ọ tẹ nwane dhẹ fihọ emu mai evaọ aro ehọtẹle na. Nọ iminiti jọ e vrẹ no, a te mu omẹ avọ aye mẹ. Eva e were omẹ gaga inọ aye mẹ ọ kake ruẹ e rai, onọ o kẹ omẹ uvẹ rọ ewẹ-ebe jọ nọ i wuzou gaga kẹ oniọvo jọ nọ ọ jọ etẹe.

Nọ a be rehọ omai kpohọ obọ ogba iporisi na, mẹ tẹ be jọ udu mẹ roro epanọ Ọghẹnẹ ọ rọ rehọ emamọ aye nana nọ o wo udu je you Jihova na ghale omẹ. Mẹ avọ Danièle aye mẹ ma jọ onana wo iroro evo je ru eware kugbe, wọhọ epanọ ma ru unuẹse buobu no. Jọ me gbiku oware nọ u ru nọ ma ro kpohọ erẹwho nọ a jọ fi awhaha họ iruo usi uwoma ota mai.

A yẹ omẹ evaọ 1930, evaọ ẹmẹwho jọ nọ a re se Croix nọ ọ rrọ ofẹ ẹkpẹlobọ ovatha-ọre France. Ahwo uviuwou mẹ a kru egagọ Katọlik ga gaga. Mai kpobi ma jẹ hai kpohọ emase koka koka, yọ ọsẹ mẹ o wo iruo sa-sa nọ o je ru evaọ ichọche na. Rekọ nọ mẹ jọ ikpe ikpegbene, oware jọ o via nọ u ru omẹ ruẹ eviẹhọ nọ e rrọ ichọche na.

Evaọ etoke ẹmo akpọ avivẹ, egbaẹmo Germany a vẹruọ France je mu ei họ ẹria. Ozerẹ ichọche mai ọ jẹ hae ta kẹ omai nọ ma jọ abọ egọmeti Germany nọ ọ rrọ ẹwho Vichy. Eme riẹ na i je gbe omai unu gaga. Mai gbe amọfa buobu evaọ France ma jẹ hae lẹlẹ gaviezọ kẹ ovuẹ irediyo nọ a jẹ hae kẹ evaọ BBC, nọ o jẹ hai whowho iyẹrẹ nọ i bi no obọ erẹwho nọ e rrọ abọ France ze. Kẹsena evaọ Azie ọrọ 1944, ma te yo nọ erẹwho nọ e rrọ abọ France na a be nyaze ti siwi omai. Ozerẹ ichọche mai na ọ tẹ nwani nwene abọ nọ ọ rrọ, jẹ ta nọ ma ru akpẹwẹ fiki egbaẹmo nọ e be nyaze na. Uruemu eviẹhọ nana o kẹ omẹ uye gaga. Me gbe fievahọ ilorida ichọche he.

Nọ ẹmo na ọ nwani kuhọ no, ọsẹ mẹ o te whu. Evaọ oke yena oniọvo-ọmọtẹ ọkpako mẹ ọ rọo no yọ avọ ọzae riẹ a jẹ rria obọ Belgium, fikiere mẹ họ ọnọ ọ jẹ rẹrote oni mẹ. Me te wo iruo evaọ oria nọ a re jo ru ehọ. Ọga iruo mẹ avọ emezae riẹ a kruga evaọ ichọche Katọlik. Dede nọ a bi ti fi omẹ họ ọkwa ologbo evaọ ekọmpene na, oware jọ o be te via nọ o te jọ gwọlọ nọ mẹ rẹ jẹ iroro onọ me re ru.

Simone oniọvo-ọmọtẹ mẹ nọ ọ rọo no na, o zihe ruọ Osẹri Jihova uwhremu na, kẹsena ọ tẹ nyabru omai ze evaọ 1953. Ọ rọ Ebaibol riẹ dhesẹ nọ iwuhrẹ  ichọche Katọlik wọhọ erae ehẹle, esanerọvo, gbe ẹwẹ nọ o re whu hu yọ iwuhrẹ erue. Evaọ oke ọsosuọ me je lele iei vro avro inọ Ebaibol Katọlik o je se na ha, rekọ u kri hi, u te ti mu omẹ ẹro nọ uzẹme ọ be ta na. Ọ kwa emagazini Uwou-Eroro Na buobu ze, kẹsena mẹ tẹ jẹ hae jọ ubrukpẹ mẹ rọ ọwhọ se ai evaọ aso. O raha oke he, mẹ tẹ ruẹ nọ uzẹme na ona; rekọ ozọ nọ mẹ rẹ rọ jọ odibo Jihova u je mu omẹ keme o sai ru nọ a re ro si omẹ no iruo.

Evaọ umutho emerae jọ, me je wuhrẹ Ebaibol na gbe izoẹme Uwou-Eroro Na jọ kẹ omamẹ. Kẹsena mẹ tẹ jiroro nọ me re kpohọ Ọgwa Uvie. Nọ mẹ nya, oghẹrẹ nọ a ro dede omẹ rehọ jẹ jọ whẹtiẹ whẹtiẹ u duobọte omẹ gaga. Nọ oniọvo jọ nọ o wo onaa uwuhrẹ gaga o wuhrẹ omẹ te emerae ezeza no, mẹ tẹ họ-ame evaọ Azie ọrọ 1954. Nọ omoke jọ o vrẹ no, eva e were omẹ gaga nọ oni mẹ avọ oniọvo-ọmọtẹ mẹ ọrọ ọmaha a zihe ruọ Isẹri Jihova.

Evaọ 1958, me wo uvẹ-ọghọ nọ me ro kpohọ okokohọ akpọ-soso nọ a ru evaọ America, rekọ o da omẹ gaga nọ oni mẹ o whu umutho eka jọ taure oke okokohọ na u te ti te. Nọ me no okokohọ na kpozi, me gbe wo ohwo ọvo evaọ uviuwou na nọ mẹ jẹ rẹrote he, fikiere me te siobọno iruo mẹ je mu iruo ọkobaro họ. Evaọ oke nana, mẹ sa oniọvo-ọmọtẹ jọ hotọ. Ode riẹ Danièle Delie, yọ ọ jọ ọkobaro oke-kpobi. Uwhremu na ma tẹ te rọo evaọ Asoi 1959.

Danièle o mu iruo odibọgba oke-kpobi họ evaọ iwhre nọ a re se Brittany nọ u thabọ no ẹwho riẹ. Oke yena, o gwọlọ nọ o re wo udu re ọ sae ta usi uwoma evaọ oria yena nọ ahwo Katọlik a vọ na, re ọ jẹ dhẹ ẹdhighere kpohọ iwhre efa nọ i thabọ. O wo ọwhọ usi uwoma ota wọhọ omẹ re; ma riẹ nọ urere na o kẹle gaga no. (Mat. 25:13) Ajọwha nọ o wo kẹ iruo na u fiobọhọ kẹ omai ruabọhọ iruo odibọgba oke-kpobi na.

Nọ ma rọo no, emedẹ jọ e jẹ ruọ emu no a te vi omai kpohọ iruo ọsẹro okogho. Ma kpairoro vrẹ eware buobu nọ e reria omai oma no. Iwhowho-uvie ikpegbene ọvo e jọ ukoko ọsosuọ nọ ma kpahe, yọ inievo na a wo emamọ oria nọ ma rẹ sai kiẹzẹ hẹ. Fikiere ma tẹ jẹ hae rọ oware hwa eplatfọmo Ọgwa Uvie na kiẹzẹ. Oria ekiẹzẹ na o nwani kiehọ omai oma tere he, rekọ o jẹ hai ru uke mai rriẹ ziezi.

Dede nọ obọ mai o jẹ hae jọ eware buobu, u kri hi re iruo na e tẹ te reria aye mẹ oma. Ẹsibuobu ọ jẹ hae jọ omoto mai hẹrẹ omẹ nọ ma te wo ẹgwae ekpako idudhe, yọ o rẹ kẹe uye he. Ikpe ivẹ ọvo ma ru iruo ọsẹro okogho na, yọ evaọ etoke yena ma ruẹ epanọ u wuzou te re ọzae-avọ-aye a hai ru iruo kugbe je lele ohwohwo ta ẹme ẹsikpobi.—Ọtausi. 4:9.

Ukpe 1962, a zizie omai kpohọ eklase avọ 37 ọrọ Isukulu Giliad evaọ Brooklyn obọ New York, oria nọ a jọ wuhrẹ omai emerae ikpe. Evaọ usu emọ-uwuhrẹ udhusoi nọ a zizie na, inievo-emezae ikpegbesa avọ eyae rai a jariẹ. Fikiere o jọ uvẹ-ọghọ kẹ omẹ inọ a zizie omẹ avọ aye mẹ. Eva e rẹ gbẹ were omẹ nọ mẹ tẹ kareghẹhọ usu mai kugbe inievo nọ i wo ẹrọwọ ziezi wọhọ Frederick Franz, Ulysses Glass, gbe Alexander H. Macmillan evaọ etoke isukulu na.

A jọ isukulu na tuduhọ omai awọ nọ ma hae daoma muẹrohọ eware ziezi. Evaọ uvo Ẹdẹ-Ọmaha  sa-sa nọ isukulu i te kuhọ no, o jọ abọ jọ uwuhrẹ na re ma kpohọ ugheriwo evaọ okpẹwho New York na. Ma riẹ nọ evaọ Ẹdọvo-Oka ma ti kere ẹdawọ kpahe eware nọ ma ruẹ. Re ma te ti te uwou evaọ owọwọ Ẹdẹ-Ọmaha nọ ma re ro kpohọ ugheriwo na yọ oma o rrọ omai no. Ghele na, oniọvo jọ evaọ uwou-ogha na nọ ọ rehọ omai kpohọ ugheriwo na ọ rẹ nọ omai enọ jọ nọ i re fiobọhọ kẹ omai kareghẹhọ ugogo eware nọ e rẹ sae romavia evaọ ẹdawọ na. Ẹdẹ-ọmaha jọ nọ ma ro kpohọ ugheriwo, ma nya te eria sa-sa evaọ okpẹwho na. Ma kpohọ oria ugheriwo nọ a rẹ jọ ruẹ eware nọ e rrọ idadeghe. Ma jọ oria na wuhrẹ kpahe oghẹrẹ isi gbe itho jọ nọ e rẹ jọ ehru rra, nọ a rẹ sai muẹrohọ evaọ aso. Ma kpohọ oria nọ a rẹ jọ rawo eware oke anwae evaọ America, nọ a re se American Museum of Natural History jẹ jọ etẹe wuhrẹ kpahe ohẹriẹ nọ o rrọ arao nọ a re se ẹva avọ edhere. Nọ ma zihe kpobọ uwou ogha no, oniọvo nọ ọ wha omai kpohọ ugheriwo na ọ tẹ nọ omai nọ, “Ohẹriẹ vẹ o rrọ isi avọ itho nọ e rẹ jọ ehru rra na?” Oma o rrọ Danièle gaga no, ọ tẹ kuyo nọ, “Ibiakọ itho na e mai thei!”

U gbe omai unu inọ a dhe omai kpohọ uwou ogha France nọ ma nwrotọ no isukulu na no, yọ mẹ avọ aye mẹ ma jọ etẹe vrẹ ikpe udhuvẹ gbe ikpegbesa. Evaọ 1976, a tẹ rehọ omẹ mu Ọsẹro Ogbẹgwae Uwou-Ogha jẹ ta nọ me weze kpohọ erẹwho Africa gbe Middle East nọ a jọ fi awhaha họ iruo Uvie na. Onana o wha riẹ ze nọ ma ro kpobọ Gabon, yọ obei oware nọ ma ta kpahe evaọ emuhọ iku na o jọ via. Evaọ uzẹme, me re rri omamẹ nọ me te ohwo nọ ọ rẹ sae rẹrote ewha-iruo nana nọ me rẹro rai hi na ha. Rekọ aye mẹ o fiobọhọ kẹ omẹ gaga evaọ enwenọ owha-iruo kpobi nọ a kẹ omẹ.

Anwọ oke nọ ma ro mu iruo Ebẹtẹle họ, iruo na e were omai gaga. Aye mẹ nọ ọ rọ emerae isoi wuhrẹ ẹvẹrẹ Oyibo taure ma te ti kpohọ isukulu Giliad, o zihe ruọ ọfefafa nọ o wo onaa ziezi. Iruo Ebẹtẹle na e jẹ kẹ omai evawere, rekọ obọ nọ ma jẹ hai wo evaọ iruẹru ukoko mai u je ru omai wereva thesiwa. Mẹ rẹ rọ evawere kareghẹhọ owọwọ nọ mẹ avọ aye mẹ ma jẹ hae ro itreni no usi uwoma kpo. Dede nọ oma o jẹ hae rrọ omai, eva e jẹ were omai gaga inọ ma wo emọ-uwuhrẹ Ebaibol nọ i je wo ẹnyaharo ziezi. Rekọ o da omai gaga inọ aye mẹ o kie ẹyao, ọ gbẹ jẹ sai wobọ evaọ iruo Uvie na te epanọ ọ gwọlọ họ.

Evaọ 1993 edọkita ọ tẹ ta nọ o wo ẹyao ọta evaọ evie riẹ. Usiwo na o jọ gaga, o kpohọ obẹrọ yọ imu nọ a jẹ kẹe e jẹ hae whọlọ iẹe oma. Oma na u te ti kpotọ, rekọ nọ ikpe ikpegbisoi e ruọ emu no, ẹyao ọta na ọ tẹ wariẹ va ze, je tube yoma vi epaọ ọsosuọ. Dede na, iruo efafa na e were riẹ ga te epanọ ọ jẹ hai ro kpohọ iruo na oke kpobi nọ oma na u voro i rie omojọ.

Dede nọ oma na o jẹ kẹ aye mẹ uye gaga, o ziọ omai iroro ẹdẹvo nọ ma re no Ebẹtẹle he. O make jọ ere na, o rẹ lọhọ tere he nọ ohwo ọ tẹ be mọ evaọ Ebẹtẹle, maero nọ amọfa a gbẹ riẹ epanọ oware na o be kẹ ohwo uye te he. (Itẹ 14:13) Dede nọ aye mẹ ọ joma kpako te ikpe udhone no, whọ rẹ riẹ nọ oma o be kẹe uye he fiki erru ovao riẹ gbe epanọ oma riẹ o rrọ. O bruenu ẹdẹvo ho. Ukpoye, epanọ o re ro fiobọhọ kẹ amọfa ọ jẹ hai roro kpahe. Ọ jẹ hae gaviezọ kẹ ahwo nọ ẹyao ọ be kẹ uye keme ọ riẹ nọ onana u re fiobọhọ gaga. (Itẹ 17:17) Aye mẹ o se  omariẹ ọkohrẹ ẹdẹvo ho, rekọ ọ jẹ hai fiobọhọ kẹ inievo-emetẹ nọ i wo ẹyao ọta fiki otoriẹ nọ o wo kpahe ẹyao na no.

Ebẹbẹ efa e jariẹ nọ ma rẹriẹ ovao ku re. Oma na o kẹ aye mẹ uye te epanọ ọ gbẹ jẹ sai ro kpohọ iruo ẹsikpobi hi, fikiere ọ tẹ tẹrovi epanọ o re ro fiobọhọ kẹ omẹ evaọ idhere sa-sa. Onana o lẹliẹ oma voro omẹ, onọ o kẹ omẹ uvẹ nọ mẹ rọ ruabọhọ iruo Ọsẹro Ogbẹgwae Uwou-Ogha na te ikpe ọgbagbihrẹ. Wọhọ oriruo, ọ jẹ hae ruẹrẹ emu uvo fihọ re ma sae jọ obọ uwou re emu kugbe je wo uvẹ nọ mai imava ma re ro serihọ kẹdẹ kẹdẹ.—Itẹ 18:22.

Aye mẹ ọ jẹ hai wo emamọ eriwo gaga, yọ ọ ginẹ gwọlọ nọ ọ rẹ jọ uzuazọ. Rekọ ọ tẹ wariẹ wo ẹyao ọta orọ avọ esa. O tẹ jọ wọhọ nọ omai u re no. A te je mu ei imu nọ e rẹ whọlọ iẹe oma na họ ẹkẹ, te epanọ o rọ jọ bẹbẹ kẹe ẹsejọ re ọ sae nya dede. O da omẹ te onwa inọ aye oyoyou mẹ na, ọfefafa nọ o wo onaa ziezi na, ọ gbẹ jẹ sae riẹ ẹme ta ha.

Dede nọ ma gbẹ riẹ onọ ma re ru hu, ma ruabọhọ olẹ, keme ma riẹ nọ Jihova ọ te nyasiọ omai ba ha re odawọ nọ ma sai thihakọ riẹ hẹ u te omai. (1 Kọr. 10:13) Ma jẹ hae daoma dhesẹ edẹro ẹsikpobi inọ Jihova o bi fiobọhọ kẹ omai. Ọ rọ Ebaibol na, inievo Ebẹtẹle nọ e rrọ edọkita gbe enọso, gbe inievo ukoko na fiobọhọ kẹ omai gaga.

Kẹse kẹse ma jẹ hae lẹ se Jihova re o fiobọhọ kẹ omai riẹ usiwo nọ ma rẹ jẹrehọ. Evaọ oke jọ, usiwo ovuovo o jariẹ hẹ. Edọkita nọ ọ be rẹrote aye mẹ anwọ ikpe udhegbesa ze na ọ sae fodẹ oware nọ ibiaro e be hai ro bi aye mẹ ẹsikpobi nọ ọ tẹ kẹe imu ẹyao na ha. Yọ ọ sae fodẹ oghẹrẹ umu ofa nọ aye mẹ ọ rẹ sae rehọ họ. O tẹ jọ omai oma nọ ma gbe wo obufiho họ, jẹ be ruawa epanọ u ti ro kuhọ. Kẹsena edọkita ọfa nọ o re siwi ẹyao ọta ọ tẹ rọwo nọ o re siwi aye mẹ. O jọ wọhọ ẹsenọ Jihova ọ gbẹ edhere nọ awa-ọruọ mai na o re ro kpotọ.

Oware jọ nọ u fiobọhọ kẹ omai nọ ma gbẹ jẹ rọ ruawa tere he họ, okpẹdoke ọvo ma je roro kpahe. Wọhọ epanọ Jesu ọ ta, “ebẹbẹ ẹdẹ kpobi i te kẹ ẹdẹ yena.” (Mat. 6:34) Emamọ eriwo gbe emiehwẹ i fiobọhọ kẹ omai gaga re. Wọhọ oriruo, emerae ivẹ jọ soso nọ aye mẹ ọ rehọ imu hu, ọ rọ oma emiehwẹ ta kẹ omẹ nọ, “Whaọ, obọnana oma mẹ o mae ga vi epaọ anwẹdẹ kpobi!” (Itẹ 17:22) Ghelọ ẹbẹbẹ nọ aye mẹ ọ jẹ ruẹ uye riẹ na, o jẹ hae were iẹe gaga re ọ so ile ekpokpọ ukoko na do via.

Emamọ eriwo riẹ u fiobọhọ kẹ omẹ nọ mẹ jẹ rọ daoma ru eware nọ mẹ jẹ hae sai ru vẹre he. Anwọ ikpe udhuvẹ gbe ikpegbihrẹ nọ ma rrọ orọo na o bi ro ru eware sa-sa kẹ omẹ. Ọ jẹ tubẹ gwọlọ nọ o re wuhrẹ omẹ epanọ a rẹ fra ike arifẹ hẹ! Fikiere nọ ẹyao na ọ gbẹ jẹ kẹe uvẹ sai ru oware ovo ho, o tẹ gbae họ nọ me re wuhrẹ epanọ a rẹ wozẹ imidhe, fọrọ iwu, je there umutho emu jọ. Me kpe egalase te ibro evaọ uwou na, rekọ eva e jẹ hae were omẹ nọ me je ru eware nọ e rẹ kẹe evawere. *

Me te roro kpemu, mẹ rẹ ruẹ nọ ẹbẹbẹ nọ ẹyao gbe owho o wha se omai na u ru omẹ wuhrẹ eware buobu no. Orọ ọsosuọ, jọ eware i bu omai obọ hrọ họ nọ ma gbe ro wo oke kẹ ọzae hayo aye mai nọ ma you gaga na ha. Joma rehọ oke nọ ma rọ gbẹ rrọ gragragra na rẹrote ahwo uviuwou mai. (Ọtausi. 9:9) Orọ avọ ivẹ, jọ ma ruawa kpahe eware esese ga hrọ họ, keme o rẹ sai ru nọ ma re ro rri eghale buobu nọ i bi te omai obọ kẹdẹ kẹdẹ vo.—Itẹ 15:15.

Me te roro kpahe uzuazọ nọ ma yeri evaọ iruo odibọgba oke-kpobi na, mẹ rẹ ruẹ nọ Jihova ọ ghale omai evaọ oghẹrẹ nọ ma rẹro riẹ vievie he. Ẹme ọso-ilezi na o kiekpahe omẹ re nọ ọ ta nọ, Jihova ‘o ru omẹ okpọghọ no.’—Ol. 116:7.