Vino mamane Danièle wali umucenjele, wantotozile ati: “Mutatumila ya kapokola, iyafika mpiti pano!” Uku cisila kwitu kwizile ikwimilila motoka pa nkoleelo yi otela. Patalengile, a silika yatulemile swensi sweili. Nomba cazifile vino Danièle wancelwilile calimwi, nakweti insita ya kupeela umwina ivitupa vimwi.

Lino yatutwalanga uku kapokola, nelenganyanga api syuko lino nakweti pa kukwata mama umusipe nupya uwatemilwe sana vyakwe Leza. Ivyacitiike paa vyacitikanga na pa nsita zyuze lino Danièle nani twaombelanga pamwi. Lekini ndondolole icalenzile twatandalila impanga muno aina itu yataakweti untungwa wa kusimikila.

Navilwe umu 1930 mu lupwa lwakwe ya Katolika inkonko umu Croix, itauni ilinono ilyayela uku katutu ka mpanga ya France. Ulupwa lwitu lwayanga uku calici cila mulungu, nupya ya tata yakweti sana imilimo api calici. Nomba lino nali apiipi ni myaka 14, kwali icacitiike icalenzile niluke pa usomvi uwacitikanga umwi calici.

Umu France mwikalanga ivita vya ku Germany lino kwali nkondo ya mu nsi yonsi yakwe ciili. Simapepo witu ilingi watukomelezyanga ukutungilila uteeko wa Nazi uwaombelanga pamwi nu uteeko wa ku France uwa Vichy. Imivwangile yakwe yatutiinyanga sana. Wa yantu aingi aku France, twakutikanga uku mulawasa wa BBC umu umfisolo, muno yalandanga pa mpanga izyaombelanga pamwi umu nkondo. Lyene simapepo wizile asenuka atandika ukutungilila yauze nupya wapekinye amapepo ya kuzevya kwa mpanga zyuze izyatandike ukuombela pamwi umu Sepetemba umu 1944. Cii canzungwisye sana. Calenzile inte ukutaila ya simapepo.

Lino papisile insita inono ukufuma pano inkondo yasiliile, ya tata yafwile. Ya mangulenzi ala yatwalwa mpiti yakaikala nu ku Belgium, fwandi nayuvwile ukuti nene mfwile ukutandika ukusakamala ya mayo. Natandike ukuomba incito isuma sana. Umukalamba wa ncito na ana yakwe yaili alumendo yali aa Katolika akamamo na manzi. Nanti icakuti ivintu vyali nu kunzipila sana mu kampani kwene kaaka, nali nu kukwata mezyo.

Ya mangulenzi ya Simone, aizile iyaya Inte Yakwe Yeova, izile umu kututandalila umu 1953. Yaomvizye Baibo ningo sana ukundondolwela ivisambilizyo vya ufi ivyaya umwi calici lyakwe ya Katolika pa moto wa pe, pa cisambilizyo ca Aeneco Yatatu Muli Leza Wenga alino na pa umi uwa kukanafwa. Pa kutandika,  nayapazizye ukuti yataomvyanga Baibo wakwe ya Katolika, nomba nizile insinilwa ukuti yanenanga icumi. Lyene pa cisila izile yandetela ya magazini ya Lupungu Lwa Mulinzi ampiti yano nawelenganga lyonsi usiku umu muputule uno nalalangamo. Nilwike zuwa ukuti natinzana icumi, nomba natiinanga ukuti ndi naimanyisya ukuti nene Inte Yakwe Yeova yanganzinga incito.

Pa myezi inono, natwalilile ukuisambilizya Baibo ni vipande vya mu Lupungu Lwa Mulinzi. Mu kuya kwa nsita napingwilepo ukuya uku Ng’anda ya Wene. Ukutemwa kuno nazanyile umu cilongano kwamfisile pa mwenzo. Pa cisila ca kusambilila Baibo pa myezi 6 nu mwina umwi uwamanyile sana icumi, nizile mbatiziwa umu Sepetemba umu 1954. Pataalengile, natemilwe ukulola kuno ya mayo nu muto wane umukazyana yasambilila icumi nu kuya Inte Zyakwe Yeova.

Icaulanda i cakuti ya mayo yafwile ala kwasyala imilungu inono ukuti ukongano wa mpanga zingi uwa mu 1958 uyeko umu New York, uno nakweti isyuko lya kuzanwako. Lino naswilile uku ng’anda, ntakweti umulimo wa kusakamala ulupwa, fwandi natiile incito nu kutandika upainiya. Pa nsita iliyonga kwene nataisye nkazi umucincile sana painiya uwizina lyakuti Danièle Delie, nupya twatwaline umu Mei umu 1959.

Danièle watandikiile upainiya umu muzi wa Brittany, uwayelile ukutali sana nu kumwao. Walondekwanga ukusipa pakuti asimikila umu ncende kwene iiya umwali sana ya Katolika nu kuya uku vifulo vya ku mizi umu kusimikila kuomvya incinga. Wakwe nene, nawe waweni ukuti umulimo wa kusimikila watiupamvya sana, swensi sweili twelenganyanga ukuti limwi impelelekezyo yatipalama sana. (Mate. 25:13) Umupasi wa kuipeelesya uno wakweti watwazwilizye ukutwalilila umu mulimo wa nsita yonsi.

Yatutumile umu mulimo wa kutandalila ivilongano ala papita sile amanda yanono ukufuma pano twatwaline. Twaelizye umi wangupale. Icilongano cino twatandikiilepo ukutandalila cakweti ya kakosoola 14, nupya aina yali apiina icakuti cayatalile ukututwala umu ng’anda iya mwina umwi. Fwandi twalalanga apa pulatifomu umu Ng’anda ya Wene. Citangupiile, nomba imilalile ya musango uwo yali ningo sana pano yololanga imisana ndi twalala!

Nanti cakuti twali apamviwe sana, Danièle waelizye umulimo uno twaombanga uwa kutandalila ivilongano. Ilingi wandoleelanga muli kamotoka kitu akanono pa mulandu nu kukomaana kwakwe ya eluda ukwaula ukwenekela, nomba atailizyanyanga. Twaomvile sile imyaka iili umu mulimo wa kutandalila ivilongano, umu myaka kwene ii twasambilile vino cacindama atwalane ukuombela pamwi nu kulanzyanya umu ufumacumi.—Kasa. 4:9.

Umu 1962, yatwamile ukwi sukulu lya Gilyadi ilyalenga 37 pa myezi 10 uku Brooklyn, mu New York. Pa yasambi 100, paali atwalane 13, fwandi twayuvwile ukuti lyali isyuko sana ukuzanwa ukwi sukulu capamwi. Ncili nkaiusya vino twaipakizyanga ukuombela pamwi na ina autailo sana, wakwe ya Frederick Franz, ya Ulysses Glass, na ya Alexander H. Macmillan.

Apa nsita ino twali uku sukulu, yatukomelizye ukumanya ivya kwika mano uku vintu ivikaloleka. Pa Viwelusi vimwi umusanya ndi twinuka umu kalasi, umu masambililo itu mwayanga nu kuya umu kutamba ivya  mu musumba wa New York. Twamanyile ukuti pa Mande twali nu kulemba pali vino twaweni. Ilingi twawelanga pa Ciwelusi manguzi ala itutonta, nomba uwa kututwala umu kutandala uwa pa Betele, watuuzyanga mauzyo akutwazwa ukwiusya ivisinka vino twali nu kulemba mu masindano. Pa Ciwelusi cimwi twazingulwike umusanya onsi umu musumba. Twaile uku cifulo cimwi kuno twaile itusambilila pa mawe aakapona ukufuma umu lwelele ala yakwaka umoto. Umu cikulwa cino yakasungila ivintu vya mpiti ica ku America, twasambilile pa misango ya ngwena ipusanepusane. Lino twaswilile uku Betele, uwatutwazile umu kutandala watuuzizye ati: “Uupusano ci uwaya pa mawe yano itwasambililapo?” Danièle watonsile sana icakuti avulungana ailila nu upusano wa nyama na mawe, aasuka ati: “Yamwi yakwata amino atali sana!”

Twazungwike sana lino yatumanyisizye ukuti iyatutuma uku musambo wa ku France, kuno twaile ituomba pa myaka ukucila pali 53. Umu 1976, nasonsilwe ukuomba ukalemanya muli Komiti ya Musambo nupya yatupeezile nu mulimo wa kutandalila impanga zya mu Africa nu ku Middle East kuno yalesizye umulimo witu uwa kusimikila. Cii catufisizye nu ku mpanga ya Gabon, kuno vino natindanda mpiti pakutandika vyatucitikiile. Ukulanda sile icisinka, asi lyonsi lino nayuvwanga ukuti natindinga ukuomba imilimo ino napeezilwe. Lelo Danièle wangazwanga muli vyonsi vino nacitanga.

Ukufuma sile pa kutandika, twatemilwe ukuombela pa Betele. Danièle wasambilile Icizungu umu myezi sile 5 lino tutatala twaya uku Gilyadi nupya wizile aya kasenula wa mpapulo zitu umucenjele sana. Twaipakizyanga sana imilimo ino twaombanga pa Betele, lelo ukuombela pamwi ni cilongano kwalenzile uluzango lwitu lukulileko. Nkaiusya ukuti twakwezilepo isitima wanda umwi usiku sana ala itutonta nomba twali ni nsansa pano ala itututungulula masambililo alundulukanga. Nomba icaulanda icakuti ivintu vyasenwike ukwaula ukwenekela kuli Danièle icakuti aafilwa nu kukwanisya ukuomba ukulingana na vino walondanga.

Umu 1993, yamuzanyile nu ulwale wakwe kansa wa kwi yele. Imilwazizye yatazile sana, pano yamulepwile nupya yamupeelanga umulembo ukalipe sana. Lino papisile imyaka 15, nupya kwene yamuzanyile na kansa, lyene wene wipisye nu kuluta. Nomba watemilwe sana umulimo wa kusenula icakuti ndi uvwako ningo watandikanga ukuomba.

Nanti icakuti Danièle walwile ulwale uwipisye, tutatazile itwelenganyapo ukufuma pa Betele. Lelo ukuombela pa Betele kukaleta intazi zyuze ndi cakuti yauze yatamanyile ukuti indwala ino umwi walwala iipisye. (Mapi. 14:13) Na lino Danièle wali ni myaka ukucila pali 75, imilolekele yakwe isuma alino nu usaka uno wakweti vyalenganga caloleka kwati atalwala sana. Atayuvwilanga ulanda. Lelo wisile sana mano uku kwazwa yauze. Wamanyile ukuti ukukutika kuli vino yauze yakulanda kungalenga ayazwe. (Mapi. 17:17) Danièle atatazile ailole kwati i mpanda mano, lelo, waomvyanga ivyamucitikiile ukwazwa ya nkazi yauze ukuti yatalondekwanga ukutiina ulwale wakwe kansa.

Twalondekwanga nu kuzizimizya intazi zyuze zino twakwatanga. Lino Danièle watandike ukufilwa ukuomba lyonsi, wangazwanga umu vintu ivingi. Waombesyanga pakuti ivintu vitankomela, na cii calenzile  ntwalilile ukuomba ukalemanya muli Komiti ya musambo pa myaka 37. Wapekanyanga vyonsi pakuti twaliila icakulya ca musanya umu muputule witu nu kupuuzila capamwi pa kasita akanono cila wanda.—Mapi. 18:22.

Danièle welenganyanga pa visuma lyonsi nupya walondesyanga ukutwalilila ukuya nu umi. Nupya kwene wizile akwata ulwale wakwe kansa umuku wakwe citatu. Twayuvwile amaka ukusila. Imilwazizye ino ya dokota yaomvyanga yatandike ukumumala maka nupya pa nsita zimwi wafilwanga nu kupita. Nuvwile sana ulanda lino mamane umukundwe uwali kasenula umucenjele sana watandike ukulondelezya mazwi pakuti sile avwange.

Na pa nsita kwene zino twayuvwanga ukuti tutakweti amaka, twapepanga ukwaula ukutoovoka, ala itusinilwa ukuti Yeova atanga atuzumilizye ukucula ukucila pano tungapela ukuzizimizya. (1 Kol. 10:13) Lyonsi twezyanga na maka ukutaizya pa wazwilizyo uno Yeova watupeelanga ukupitila umwi Izwi lyakwe, ukufuma uku ina na ya nkazi aombelanga uku vya cipatala pa Betele, alino nu wazwilizyo uno aina itu yatupeelanga.

Lyonsi twalenganga kuli Yeova ukuti atutungulula lino tutatala twazumila imilwazizye imwi. Pa nsita imwi, kutaali imilwazizye nanti aimwi ino twaomvyanga. Dokota uwazwilizye Danièle pa myaka 23 atalondolwile umulandu uno mamane wafwilanga icipafi ndi yamupeela umulembo wakwe kansa. Ataatunenyile ndi cakuti kwali imilembo yuze ino angaomvya. Twayuvwile kwati tuli sile swenga ukwaula uwa kutwazwa nupya tutamanyile ivyali nu kutucitikila. Lyene kwizile ikuzanwa dokota muze uwazumile ukutandika ukusakamala Danièle. Cali kwati Yeova watulanga inzila iyakutwazwilamo ukucimvya amasakamika yano twakweti.

Twasambilile ivya kuomba na masakamika lino twasumbanga sile mano kuli vino vyacitikanga pa wanda onga sile. Vikwene avino Yesu walanzile ati: “Amanda yasyacela mumwi.” (Mate. 6:34) Ukwelenganya pa visuma alino nu kuseka navyo vyatwazwile sana. Wakwe vino cali lino Danièle waizanyile ukuti ataakweti umulembo wa kuomvya pa myezi iili, wanenyile ala akumwentula ati: “Imumanya, ntatala nuvwapo ningo wakwe vino nkuvwa!” (Mapi. 17:22) Nanti cakuti waculanga, watemilwe sana ukwimba inyimbo zya Wene umwi izwi lya maka.

Imyelenganyizizye yakwe isuma yangazwilizye sana ukuzizimizya muli vimwi vino ntaombanga ningo. Ukulanda sile icisinka, umu myaka 57 ino twikazile umu cupo, wansakamalanga umu vintu ivingi. Atalondanga nu kunsambilizya vino yakasalula mayayi! Fwandi lino watandike ukufilwa ukuomba tumilimo tonsi, nasambilile ivya kufula imbale nu kufula ivya kuzwala alino ni vya kweleka ivyakulya ivyangupale. Natamile magalasi yamwi akumwelako manzi, nomba naipakizyanga sana ukucita ivintu ivyamuzanzyanga. *

Ndi nelenganya pali vino twapitamo, nkalola ukuti nasambilile amasambililo asuma kuli vino vyatucitikile pa mulandu nu kulwalika alino nu kukota. Icakutandikilako, tutalinzile ukuya apamviwe sana icakuti itwafilwa nu kulanga ukuti twatemwa sana ya mama itu. Tulinzile ukuomvya ningo imyaka ino tuli sana na maka ukusakamala atemwikwa itu. (Kasa. 9:9) Cakwe ciili, tutalinzile ukusakamikwa sana pa tuntu utunono, pano ndi tukucita vivyo tungata ukwika mano uku vintu ivisuma ivikatucitikila cila wanda.—Mapi. 15:15.

Ndi nelenganya pali vino vyatucitikila umu mulimo wa nsita yonsi, nkayuvwa ukuti Yeova watupoleliile ukuluta na pali vino twenekelanga. Nkayuvwa wakwe vino kalemba wa masamu walanzile ukuti: ‘Yeova wancitila ivisuma.’—Masa. 116:7.