പതിവു​പോ​ലെ ഡാനി​യേല പെട്ടെന്നു പ്രവർത്തി​ച്ചു. എന്നോടു രഹസ്യ​മാ​യി ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “വിളിച്ച്‌ ബുദ്ധി​മു​ട്ടേണ്ട, പോലീസ്‌ ഇവിടെ എത്തിക്ക​ഴി​ഞ്ഞു.” ഹോട്ട​ലി​ന്റെ മുന്നി​ലേക്കു ഒരു വണ്ടി വന്നുനി​ന്നു. ഏതാനും മിനി​ട്ടു​കൾ കഴിഞ്ഞ്‌ ഞങ്ങളെ അറസ്റ്റു ചെയ്‌തു. പക്ഷേ ഡാനി​യേല മുന്നറി​യി​പ്പു തന്നതു കാരണം ചില രേഖകൾ ഒരു സഹോ​ദ​രനു കൈമാ​റാൻ എനിക്കു സമയം കിട്ടി.

പോലീ​സു​കാ​രു​ടെ അകമ്പടി​യോ​ടെ ഞങ്ങൾ സ്റ്റേഷനി​ലേക്കു പോയ​പ്പോൾ, ഇത്രയും ധൈര്യ​വും ആത്മീയ​ത​യും ഉള്ള ഒരു ഭാര്യയെ കിട്ടി​യ​ല്ലോ എന്നോർത്ത്‌ എനിക്കു സന്തോഷം തോന്നി. ഞാനും ഡാനി​യേ​ല​യും എന്നും ഒരു ടീമാ​യി​രു​ന്നു. അതിന്റെ ഒരു ഉദാഹ​രണം മാത്ര​മാണ്‌ ഇത്‌. പ്രസം​ഗ​പ്ര​വർത്ത​ന​ത്തി​നു നിയ​ന്ത്ര​ണ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന രാജ്യങ്ങൾ സന്ദർശി​ക്കാൻ ഇടയാ​യ​തി​നെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഞാൻ പറയാം.

1930-ലാണു ഞാൻ ജനിച്ചത്‌. ഫ്രാൻസി​ന്റെ വടക്കുള്ള ക്രവാ എന്ന ഒരു കൊച്ചു പട്ടണത്തിൽ. ഭക്തിയുള്ള ഒരു കത്തോ​ലി​ക്കാ കുടും​ബ​മാ​യി​രു​ന്നു എന്റേത്‌. എല്ലാ ആഴ്‌ച​യും ഞങ്ങൾ കുർബാ​ന​യിൽ പങ്കു​കൊ​ള്ളു​മാ​യി​രു​ന്നു. പള്ളിക്കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ പപ്പ തിര​ക്കോ​ടെ ഉൾപ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നു. എന്നാൽ എനിക്കു 14 വയസ്സാ​യ​പ്പോൾ ഒരു സംഭവ​മു​ണ്ടാ​യി, കത്തോ​ലി​ക്കാ സഭയുടെ കാപട്യം എന്നെ തുറന്നു​കാ​ണിച്ച ഒരു സംഭവം.

രണ്ടാം ലോക​മ​ഹാ​യു​ദ്ധ​കാ​ലത്ത്‌ ഫ്രാൻസ്‌ ജർമനി​യു​ടെ കീഴി​ലാ​യി​രു​ന്നു. ഫ്രാൻസ്‌ ഭരിച്ചു​കൊ​ണ്ടി​രുന്ന, നാസി​ക​ളോട്‌ ആഭിമു​ഖ്യ​മു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന വീഷി ഭരണകൂ​ടത്തെ പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കാൻ പുരോ​ഹി​തൻ തന്റെ പ്രസം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ കൂടെ​ക്കൂ​ടെ ആഹ്വാനം ചെയ്‌തി​രു​ന്നു. അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ പ്രസംഗം കേട്ട്‌ ശരിക്കും ഞങ്ങൾ ഞെട്ടി​പ്പോ​യി. ഫ്രാൻസി​ലു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന മറ്റു പലരെ​യും​പോ​ലെ സഖ്യക​ക്ഷി​ക​ളിൽനി​ന്നുള്ള വാർത്ത അറിയു​ന്ന​തി​നു ഞങ്ങളും രഹസ്യ​മാ​യി ബിബിസി റേഡി​യോ കേൾക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. 1944 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ സഖ്യക​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ മുന്നേ​റ്റ​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഞങ്ങൾ അറിഞ്ഞു. അപ്പോൾ പുരോ​ഹി​തൻ നേരേ മലക്കം​മ​റി​ഞ്ഞു. സഖ്യക​ക്ഷി​ക​ളു​ടെ വിജയം ആഘോ​ഷി​ക്കാൻ അദ്ദേഹം ഒരു കൃതജ്ഞ​താ​ശു​ശ്രൂഷ ഏർപ്പെ​ടു​ത്തി. ഇത്‌ എന്നെ ശരിക്കും ഞെട്ടിച്ചു. പുരോ​ഹി​ത​ന്മാ​രി​ലുള്ള എന്റെ എല്ലാ വിശ്വാ​സ​വും നഷ്ടപ്പെട്ടു.

യുദ്ധത്തി​നു ശേഷം അധികം കഴിയു​ന്ന​തി​നു മുമ്പ്‌ എന്റെ പപ്പ മരിച്ചു. എന്റെ ചേച്ചി​യു​ടെ കല്യാണം നേര​ത്തേ​തന്നെ കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു, അവർ ബെൽജി​യ​ത്തി​ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ മമ്മിയെ നോക്കാൻ ഞാനല്ലാ​തെ മറ്റാരു​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നില്ല. എനിക്കു വസ്‌ത്ര​നിർമാ​ണ​രം​ഗത്ത്‌ നല്ല ഒരു ജോലി കിട്ടി. എന്റെ തൊഴി​ലു​ട​മ​യും അദ്ദേഹ​ത്തി​ന്റെ ആൺമക്ക​ളും തികഞ്ഞ കത്തോ​ലി​ക്ക​രാ​യി​രു​ന്നു. അവരുടെ കമ്പനി​യിൽ എനിക്കു ശോഭ​ന​മായ ഒരു ഭാവി​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ഞാൻ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ഒരു പരി​ശോ​ധന നേരി​ടാൻപോ​കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.

എന്റെ ചേച്ചി സിമോ​ണെ ഒരു യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​യാ​യി​ത്തീർന്നി​രു​ന്നു. 1953-ൽ ഒരിക്കൽ ചേച്ചി ഞങ്ങളെ കാണാൻ വന്നു. അഗ്നിന​രകം, ത്രിത്വം, ദേഹി​യു​ടെ അമർത്യത തുടങ്ങിയ കത്തോ​ലി​ക്കാ സഭയുടെ പഠിപ്പി​ക്ക​ലു​കൾ തെറ്റാ​ണെന്നു ചേച്ചി ബൈബി​ളിൽനിന്ന്‌ കാണി​ച്ചു​തന്നു. ആദ്യം ഞാൻ തർക്കിച്ചു.  ചേച്ചി ഉപയോ​ഗി​ക്കു​ന്നതു കത്തോ​ലി​ക്കാ ബൈബിൾ അല്ലെന്നാ​യി​രു​ന്നു എന്റെ വാദം. പക്ഷേ പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ ചേച്ചി പറയു​ന്നതു സത്യമാ​ണെന്ന്‌ എനിക്കു ബോധ്യ​മാ​യി. പിന്നീട്‌ ചേച്ചി എനിക്കു വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ന്റെ പഴയ ചില ലക്കങ്ങൾ കൊണ്ടു​വന്ന്‌ തന്നു. രാത്രി​യിൽ എന്റെ മുറി​യിൽ ഇരുന്ന്‌ ഞാൻ അതു ആകാം​ക്ഷ​യോ​ടെ വായി​ച്ചു​തീർത്തു. ഇതാണു സത്യം എന്ന്‌ എനിക്കു മനസ്സി​ലാ​യി! പക്ഷേ യഹോ​വ​യ്‌ക്കു​വേണ്ടി ഒരു നിലപാട്‌ എടുക്കാൻ എനിക്കു പേടി​യാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ ചെയ്‌താൽ എന്റെ ജോലി പോകു​മോ എന്നായി​രു​ന്നു ഭയം.

കുറച്ച്‌ മാസങ്ങൾ ഞാൻ ബൈബി​ളും വീക്ഷാ​ഗോ​പു​ര​ത്തി​ലെ ലേഖന​ങ്ങ​ളും ഉപയോ​ഗിച്ച്‌ തനിയെ പഠിച്ചു. പിന്നീട്‌ ഒരു രാജ്യ​ഹാ​ളിൽ പോകാൻ ഞാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. അവിടത്തെ സ്‌നേ​ഹ​നിർഭ​ര​മായ അന്തരീക്ഷം ശരിക്കും എന്റെ ഹൃദയത്തെ സ്‌പർശി​ച്ചു. അനുഭ​വ​പ​രി​ച​യ​മുള്ള ഒരു സഹോ​ദ​ര​നോ​ടൊ​പ്പം ആറു മാസം ബൈബിൾ പഠിച്ച​തി​നു ശേഷം 1954 സെപ്‌റ്റം​ബ​റിൽ ഞാൻ സ്‌നാ​ന​പ്പെട്ടു. പെട്ടെ​ന്നു​തന്നെ എന്റെ മമ്മിയും അനിയ​ത്തി​യും യഹോ​വ​യു​ടെ സാക്ഷി​ക​ളാ​കു​ന്നതു കാണാ​നും എനിക്കു കഴിഞ്ഞു.

1958-ൽ ന്യൂ​യോർക്കിൽവെച്ച്‌ നടന്ന അന്താരാ​ഷ്‌ട്ര കൺ​വെൻ​ഷ​നിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ എനിക്ക്‌ അവസരം കിട്ടി. ദുഃഖ​ക​ര​മെന്നു പറയട്ടെ, അതിന്‌ ഏതാനും ആഴ്‌ച​കൾക്കു മുമ്പ്‌ എന്റെ അമ്മ മരിച്ചു​പോ​യി. കൺ​വെൻ​ഷൻ കഴിഞ്ഞ്‌ തിരി​ച്ചു​വ​ന്ന​പ്പോൾ ജോലി ഉപേക്ഷിച്ച്‌ മുൻനി​ര​സേ​വനം തുടങ്ങാൻ ഞാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. കാരണം എനിക്കു പ്രത്യേ​കിച്ച്‌ ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. ആ സമയത്ത്‌ ഡാനി​യേല ഡോല എന്ന തീക്ഷ്‌ണ​ത​യുള്ള ഒരു മുൻനി​ര​സേ​വി​കയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ ഞാൻ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. 1959 മെയ്‌ മാസത്തിൽ അവൾ എന്റെ പ്രിയ​ഭാ​ര്യ​യാ​യി.

സ്വന്തം വീട്ടിൽനി​ന്നും വളരെ അകലെ ബ്രിട്ടാ​നി എന്ന നാട്ടിൻപു​റ​ത്താ​ണു ഡാനി​യേല മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വനം ആരംഭി​ച്ചത്‌. അവിടത്തെ കത്തോ​ലി​ക്കാ പ്രദേ​ശ​ങ്ങ​ളിൽ സാക്ഷീ​ക​രി​ക്കു​ന്ന​തി​നും ഉൾപ്ര​ദേ​ശ​ങ്ങ​ളി​ലേക്കു സൈക്കി​ളിൽ പോകു​ന്ന​തി​നും ധൈര്യം വേണമാ​യി​രു​ന്നു. എന്നെ​പ്പോ​ലെ അവൾക്കും ഇത്‌ അടിയ​ന്തി​ര​മാ​യി ചെയ്‌തു​തീർക്കേണ്ട ഒരു പ്രവർത്ത​ന​മാ​ണെന്നു തോന്നി​യി​രു​ന്നു. അന്ത്യം എത്ര അടു​ത്തെ​ത്തി​യി​രു​ന്നു എന്നു ഞങ്ങൾക്ക്‌ അറിയി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. (മത്താ. 25:13) അവളുടെ ആത്മത്യാ​ഗ​മ​നോ​ഭാ​വം മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തിൽ പിടി​ച്ചു​നിൽക്കാൻ ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചു.

വിവാ​ഹ​ത്തി​നു ശേഷം കുറച്ച്‌ നാൾ കഴിഞ്ഞ്‌ ഞങ്ങളെ സർക്കിട്ട്‌ വേലയിൽ നിയമി​ച്ചു. അധികം സൗകര്യ​ങ്ങ​ളൊ​ന്നു​മി​ല്ലാത്ത സാഹച​ര്യ​ങ്ങ​ളിൽ ജീവി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ പഠിച്ചു. ഞങ്ങൾ ആദ്യം സന്ദർശിച്ച സഭയിൽ 14 പ്രചാ​ര​ക​രാ​ണു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നത്‌. ഞങ്ങളെ​യും​കൂ​ടെ താമസി​പ്പി​ക്കാ​നുള്ള വലുപ്പ​മുള്ള വീടുകൾ ആർക്കു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. അതു​കൊണ്ട്‌ ഞങ്ങൾ രാജ്യ​ഹാ​ളി​ലെ സ്റ്റേജിൽ മെത്തയിട്ട്‌ അവിടെ കിടന്നു​റങ്ങി. ഉറക്കം അത്ര സുഖക​ര​മ​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു, പക്ഷേ അതു ഞങ്ങളുടെ നടുവി​നു ഗുണം ചെയ്‌തു!

തിരക്കു പിടിച്ച ദിവസ​ങ്ങ​ളാ​യി​രു​ന്നു സഞ്ചാര​വേ​ല​യിൽ. പക്ഷേ ഡാനി​യേല അതുമാ​യി പരിച​യി​ച്ചു. ചില​പ്പോൾ അപ്രതീ​ക്ഷി​ത​മാ​യി മൂപ്പന്മാ​രു​ടെ മീറ്റി​ങ്ങു​കൾ കാണും. ആ സമയത്ത്‌ ഞങ്ങളുടെ ചെറിയ കാറിൽ എന്നെയും കാത്ത്‌ അവൾ അങ്ങനെ ഇരിക്കും. പക്ഷേ അവൾ ഒരിക്ക​ലും പരാതി​പ്പെ​ട്ടില്ല. രണ്ടു വർഷമേ ഞങ്ങൾ സർക്കിട്ട്‌ വേലയി​ലു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ദമ്പതികൾ പരസ്‌പരം സത്യസ​ന്ധ​മാ​യി സംസാ​രി​ക്കു​ന്ന​തും ഒറ്റക്കെ​ട്ടാ​യി പ്രവർത്തി​ക്കു​ന്ന​തും എത്ര പ്രധാ​ന​മാ​ണെന്ന്‌ ആ സമയത്ത്‌ ഞങ്ങൾ പഠിച്ചു.—സഭാ. 4:9.

1962-ൽ ഗിലെ​യാ​ദി​ന്റെ 37-ാമത്തെ ക്ലാസിൽ പങ്കെടു​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു ക്ഷണം കിട്ടി. പത്തു മാസമു​ണ്ടാ​യി​രുന്ന ആ ക്ലാസ്‌ ന്യൂ​യോർക്കി​ലെ ബ്രൂക്‌ലി​നിൽവെ​ച്ചാ​ണു നടന്നത്‌. 100 വിദ്യാർഥി​ക​ളു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്ന​തിൽ 13 ദമ്പതി​കളേ ഉണ്ടായി​രു​ന്നു​ള്ളൂ. ഒരുമിച്ച്‌ പങ്കെടു​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞ​തിൽ എനിക്കും ഡാനി​യേ​ല​യ്‌ക്കും സന്തോഷം തോന്നി. വിശ്വാ​സ​ത്തി​ന്റെ തൂണു​ക​ളാ​യി​രുന്ന അലക്‌സാ​ണ്ടർ എച്ച്‌. മാക്‌മി​ല്ലൻ, ഫ്രഡെ​റിക്‌ ഫ്രാൻസ്‌, യു​ളൈ​സിസ്‌ ഗ്ലാസ്‌ എന്നിവ​രോ​ടൊ​പ്പം ചെലവ​ഴിച്ച നല്ല നിമി​ഷ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഞാൻ ഇപ്പോ​ഴും ഓർക്കാ​റുണ്ട്‌.

നിരീ​ക്ഷ​ണ​പാ​ട​വം വർധി​പ്പി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ശ്രദ്ധി​ക്ക​ണ​മെന്നു ക്ലാസിൽ ഞങ്ങളോ​ടു പറഞ്ഞി​രു​ന്നു. ചില​പ്പോൾ ശനിയാഴ്‌ച  ഉച്ച കഴിഞ്ഞുള്ള സമയം ക്ലാസ്‌ കഴിഞ്ഞിട്ട്‌ ഞങ്ങൾ ന്യൂ​യോർക്ക്‌ നഗരത്തിൽ കാഴ്‌ചകൾ കാണാൻ പോകും. ഞങ്ങൾ നിരീ​ക്ഷിച്ച കാര്യ​ങ്ങളെ ആസ്‌പ​ദ​മാ​ക്കി തിങ്കളാഴ്‌ച ഒരു എഴുത്തു​പ​രീ​ക്ഷ​യു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. ഞങ്ങൾ ശനിയാഴ്‌ച വൈകിട്ട്‌ തിരി​ച്ചെ​ത്തു​മ്പോ​ഴേ​ക്കും ആകെ ക്ഷീണിച്ച്‌ തളർന്നി​രി​ക്കും. പക്ഷേ ഒരു ബഥേലം​ഗ​മായ ഞങ്ങളുടെ ഗൈഡ്‌ ചില ചോദ്യ​ങ്ങൾ ചോദി​ക്കു​മാ​യി​രു​ന്നു. തിങ്കളാ​ഴ്‌ചത്തെ എഴുത്തു​പ​രീ​ക്ഷ​യ്‌ക്കു തയ്യാറാ​കാൻ അതു ഞങ്ങളെ സഹായി​ച്ചു. ഒരു ശനിയാഴ്‌ച ഞങ്ങൾ നഗരത്തി​ലൂ​ടെ കറങ്ങി. ആദ്യം ഒരു വാനനി​രീ​ക്ഷ​ണ​കേ​ന്ദ്രം സന്ദർശി​ച്ചു. അവി​ടെ​വെച്ച്‌ ഞങ്ങൾ ഉൽക്കക​ളെ​യും ഉൽക്കാ​ശി​ല​ക​ളെ​യും കുറിച്ച്‌ പഠിച്ചു. പിന്നെ ഞങ്ങൾ ഒരു മ്യൂസി​യ​ത്തി​ലേ​ക്കാ​ണു പോയത്‌. അവി​ടെ​വെച്ച്‌ ചീങ്കണ്ണി​ക​ളും മുതല​ക​ളും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാ​സം എന്താ​ണെന്നു ഞങ്ങൾ മനസ്സി​ലാ​ക്കി. ബഥേലിൽ തിരി​ച്ചെ​ത്തി​യ​പ്പോൾ, ഞങ്ങളുടെ ഗൈഡ്‌ ചോദി​ച്ചു: “എന്താണ്‌ ഒരു ഉൽക്കയും ഉൽക്കാ​ശി​ല​യും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാ​സം?” ആകെ മടുത്തു​പോ​യി​രുന്ന ഡാനി​യേല ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞു: “ആ.. ഉൽക്കാ​ശി​ല​ക​ളു​ടെ പല്ലിനു നീളക്കൂ​ടു​ത​ലാണ്‌.”

ഗിലെ​യാ​ദി​നു ശേഷം ഞങ്ങളെ ഫ്രാൻസ്‌ ബ്രാഞ്ചി​ലേക്കു നിയമി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ അത്‌ ഒട്ടും പ്രതീ​ക്ഷി​ച്ചതല്ല. ഞങ്ങൾ ഒന്നിച്ചുള്ള 53 വർഷത്തെ ബഥേൽസേ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ തുടക്ക​മാ​യി​രു​ന്നു അത്‌. 1976-ൽ എന്നെ ബ്രാഞ്ച്‌ കമ്മിറ്റി ഏകോ​പ​ക​നാ​യി നിയമി​ച്ചു. അതു​പോ​ലെ നമ്മുടെ പ്രവർത്ത​ന​ത്തി​നു നിരോ​ധ​ന​മോ നിയ​ന്ത്ര​ണ​മോ ഉള്ള ആഫ്രി​ക്ക​യി​ലെ​യും മധ്യപൂർവ​ദേ​ശ​ത്തെ​യും രാജ്യങ്ങൾ സന്ദർശി​ക്കാ​നുള്ള നിയമ​ന​വും എനിക്കു കിട്ടി. അതിന്റെ ഭാഗമാ​യാ​ണു ഞങ്ങൾ ഗാബോ​ണിൽ എത്തിയത്‌. അവി​ടെ​വെ​ച്ചു​ണ്ടായ അനുഭ​വ​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചാ​ണു ഞാൻ തുടക്ക​ത്തിൽ പറഞ്ഞത്‌. സത്യം പറഞ്ഞാൽ, അപ്രതീ​ക്ഷി​ത​മാ​യി ലഭിച്ച ഇത്തരം ഉത്തരവാ​ദി​ത്വ​ങ്ങൾ ചെയ്യാൻ എന്നെ​ക്കൊണ്ട്‌ കഴിയില്ല എന്നു തോന്നു​മാ​യി​രു​ന്നു. പക്ഷേ ഡാനി​യേല മിക്ക നിയമ​ന​ങ്ങ​ളും നിർവ​ഹി​ക്കാൻ എനിക്കു വലി​യൊ​രു സഹായ​മാ​യി​രു​ന്നു.

തുടക്കം​മു​തലേ ബഥേൽസേ​വനം ഞങ്ങൾക്കു പ്രിയ​പ്പെ​ട്ട​താ​യി​രു​ന്നു. ഗിലെ​യാ​ദി​നു പോകു​ന്ന​തി​നു മുമ്പുള്ള അഞ്ചു മാസം​കൊണ്ട്‌ ഇംഗ്ലീഷ്‌ പഠിച്ച ഡാനി​യേല നമ്മുടെ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​ര​ണ​ങ്ങ​ളു​ടെ മികച്ച ഒരു പരിഭാ​ഷ​ക​യാ​യി. ബഥേൽസേ​വനം ഞങ്ങൾക്കു സംതൃ​പ്‌തി തന്നെങ്കിൽ സഭയോ​ടൊ​ത്തുള്ള സേവനം ഞങ്ങളുടെ സന്തോഷം ഇരട്ടി​പ്പി​ച്ചു. ഞങ്ങൾ പാരീ​സിൽ മെട്രോ ട്രെയി​നു​ക​ളിൽ കയറി രാത്രി വളരെ വൈകി ബൈബിൾപ​ഠ​ന​ങ്ങൾക്കു പോയി​രു​ന്നു. ആകെ തളർന്നാ​യി​രി​ക്കും ഞങ്ങൾ തിരി​ച്ചു​വ​രു​ന്നത്‌. പക്ഷേ ഒരുമിച്ച്‌ നല്ല ബൈബിൾപ​ഠ​നങ്ങൾ നടത്തു​ന്ന​തി​ന്റെ സന്തോഷം ഞങ്ങൾ ആസ്വദി​ച്ചു. എന്നാൽ ഈ നല്ല നാളുകൾ അവസാ​നി​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം, ഡാനി​യേ​ല​യു​ടെ ആരോ​ഗ്യം പെട്ടെന്നു മോശ​മാ​യി. ആഗ്രഹി​ക്കു​ന്നത്ര ചെയ്യാൻ അവൾക്കു പിന്നെ സാധി​ച്ചില്ല.

1993-ൽ ഡാനി​യേ​ല​യ്‌ക്കു സ്‌തനാർബു​ദ​മാ​ണെന്നു കണ്ടെത്തി. ശസ്‌ത്ര​ക്രി​യ​യും കീമോ​തെ​റാ​പ്പി​യും എല്ലാമാ​യി അവൾ ഒരുപാ​ടു ബുദ്ധി​മുട്ട്‌ അനുഭ​വി​ച്ചു. 15 വർഷം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ അവൾക്കു വീണ്ടും ക്യാൻസർ ബാധി​ച്ചി​ട്ടു​ണ്ടെന്നു കണ്ടുപി​ടി​ച്ചു. ഇപ്രാ​വ​ശ്യം അൽപ്പം​കൂ​ടെ ഗുരു​ത​ര​മാ​യി​രു​ന്നു. എങ്കിലും പരിഭാഷ അവൾക്കു വളരെ ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നു. ആരോ​ഗ്യ​സ്ഥി​തി മെച്ച​പ്പെ​ട്ട​പ്പോൾ അവൾ ജോലി പുനരാ​രം​ഭി​ച്ചു.

ഡാനി​യേ​ല​യു​ടെ രോഗം ഗുരു​ത​ര​മാ​യി​രു​ന്നെ​ങ്കി​ലും ബഥേൽ വിട്ടു​പോ​ക​ണ​മെന്ന ഒരു ചിന്ത ഞങ്ങളുടെ മനസ്സി​ലേക്കു വന്നതേ ഇല്ല. എങ്കിലും ഒരു രോഗി​യാ​യി ബഥേലിൽ കഴിയു​ന്നത്‌ ഒട്ടും എളുപ്പമല്ല, പ്രത്യേ​കി​ച്ചും നമ്മുടെ അവസ്ഥ മറ്റുള്ള​വർക്കു മനസ്സി​ലാ​കാ​ത്ത​പ്പോൾ. (സുഭാ. 14:13) പ്രായം 80-നോട്‌ അടുത്ത​പ്പോ​ഴും മുഖത്തെ പ്രസന്ന​ത​യും ശാലീ​ന​ത​യും അവൾക്കു കൈ​മോ​ശം വന്നിരു​ന്നില്ല. ഡാനി​യേ​ലയെ കണ്ടാൽ ഗുരു​ത​ര​മായ രോഗം ബാധിച്ച ഒരാളാ​ണെന്നു പറയു​കയേ ഇല്ലായി​രു​ന്നു. അവൾ ഒരിക്ക​ലും തന്റെ അവസ്ഥ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഓർത്ത്‌ പരിത​പി​ച്ചില്ല, പകരം മറ്റുള്ള​വരെ സഹായി​ക്കു​ന്ന​തിൽ ശ്രദ്ധിച്ചു. കഷ്ടപ്പാ​ടു​കൾ അനുഭ​വി​ക്കു​ന്നവർ പറയുന്ന കാര്യങ്ങൾ കേട്ടി​രു​ന്നാൽ അത്‌ അവർക്കു വലിയ ഒരു ആശ്വാ​സ​മാ​ണെന്ന്‌ അവൾക്ക്‌ അറിയാ​മാ​യി​രു​ന്നു. (സുഭാ. 17:17) ഡാനി​യേല ഒരിക്ക​ലും ഒരു ഉപദേ​ശ​ക​യു​ടെ വേഷം​കെ​ട്ടി​യില്ല. പക്ഷേ ക്യാൻസ​റി​നെ ഭയക്കേ​ണ്ട​തില്ല എന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ അവൾ സ്വന്തം അനുഭവം പറഞ്ഞു​കൊണ്ട്‌ പല സഹോ​ദ​രി​മാ​രെ​യും സഹായി​ച്ചു.

പല പുതിയ പരിമി​തി​ക​ളും ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടാ​യി. ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ഡാനി​യേ​ല​യ്‌ക്കു മുഴുവൻ സമയവും ജോലി  ചെയ്യാ​നാ​കാത്ത സ്ഥിതി​യാ​യി. അപ്പോൾ എന്നെ കൂടു​ത​ലായ വിധങ്ങ​ളിൽ സഹായി​ക്കാൻ അവൾ തീരു​മാ​നി​ച്ചു. ഉച്ചഭക്ഷണം അവൾ മുറി​യിൽ തയ്യാറാ​ക്കും. അങ്ങനെ ഒരുമിച്ച്‌ ഭക്ഷണം കഴിച്ച്‌ അൽപ്പം വിശ്ര​മി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾക്കു കഴിഞ്ഞി​രു​ന്നു. ഡാനി​യേല തന്ന പിന്തുണ, 37 വർഷം ബ്രാഞ്ച്‌ കമ്മിറ്റി ഏകോ​പ​ക​നാ​യി സേവി​ക്കാൻ എന്നെ സഹായി​ച്ചു.—സുഭാ. 18:22.

ഡാനി​യേ​ല​യ്‌ക്ക്‌ എപ്പോ​ഴും ജീവി​ത​ത്തെ​ക്കു​റിച്ച്‌ നല്ല ശുഭാ​പ്‌തി​വി​ശ്വാ​സ​മു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ​യി​രി​ക്കെ അവൾക്കു മൂന്നാം തവണയും ക്യാൻസർ പിടി​പെട്ടു. ഞങ്ങളുടെ ശക്തി​യെ​ല്ലാം നഷ്ടപ്പെ​ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെ ഞങ്ങൾക്കു തോന്നി. കീമോ​തെ​റാ​പ്പി​യും റേഡി​യോ​തെ​റാ​പ്പി​യും എല്ലാം കഴിഞ്ഞ​പ്പോൾ അവൾ ശരിക്കും ദുർബ​ല​യാ​യി. നടക്കാൻപോ​ലും വയ്യാതാ​യി. ഒരു കാലത്ത്‌ മികച്ച ഒരു പരിഭാ​ഷ​ക​യാ​യി​രുന്ന എന്റെ പ്രിയ​പ്പെട്ട ഭാര്യ ഇപ്പോൾ സംസാ​രി​ക്കാൻ വാക്കുകൾ കിട്ടാതെ വിഷമി​ക്കു​ന്നതു കണ്ടത്‌ എന്നെ എത്ര വേദനി​പ്പി​ച്ചെ​ന്നോ!

ഞങ്ങൾ ആകെ തളർന്നു​പോ​യെ​ങ്കി​ലും ഞങ്ങൾ പ്രാർഥ​ന​യിൽ ഉറ്റിരു​ന്നു. ഞങ്ങൾക്കു സഹിക്കാൻ കഴിയു​ന്ന​തി​ലും അപ്പുറം കഷ്ടപ്പാ​ടു​കൾ യഹോവ അനുവ​ദി​ക്കില്ല എന്ന ഉറപ്പു ഞങ്ങൾക്കു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. (1 കൊരി. 10:13) തന്റെ വചനത്തി​ലൂ​ടെ​യും ബഥേലി​ലെ ഡോക്ടർമാ​രി​ലൂ​ടെ​യും നഴ്‌സു​മാ​രി​ലൂ​ടെ​യും യഹോവ തന്ന സഹായ​ത്തി​നും ഞങ്ങളുടെ ആത്മീയ​കു​ടും​ബം തന്ന പിന്തു​ണ​യ്‌ക്കും നന്ദിയു​ള്ള​വ​രാ​യി​രി​ക്കാൻ ഞങ്ങൾ എപ്പോ​ഴും ശ്രമിച്ചു.

ചികിത്സ തിര​ഞ്ഞെ​ടു​ക്കുന്ന കാര്യ​ത്തിൽ ഞങ്ങളെ വഴി നയി​ക്കേ​ണമേ എന്നു ഞങ്ങൾ യഹോ​വ​യോട്‌ അപേക്ഷി​ച്ചു. കുറച്ച്‌ നാള​ത്തേക്കു ചികി​ത്സ​യൊ​ന്നു​മി​ല്ലാ​യി​രു​ന്നു. കാരണം, 23 വർഷം ഡാനി​യേ​ലയെ ചികി​ത്സിച്ച ഡോക്ടർക്ക്‌, ഓരോ തവണ കീമോ​തെ​റാ​പ്പി കഴിയു​മ്പോ​ഴും എന്തു​കൊ​ണ്ടാണ്‌ അവൾക്കു ബോധം നഷ്ടപ്പെ​ടു​ന്ന​തെന്നു മനസ്സി​ലാ​ക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. വേറെ ചികി​ത്സ​യൊ​ന്നും നിർദേ​ശി​ക്കാ​നും അദ്ദേഹ​ത്തി​നാ​യില്ല. എന്തു ചെയ്യണ​മെന്നു ഞങ്ങൾക്ക്‌ ഒരു എത്തും പിടി​യും കിട്ടി​യില്ല. കാര്യങ്ങൾ എന്തായി​ത്തീ​രു​മെന്ന്‌ അറിയാത്ത അവസ്ഥ! അപ്പോ​ഴാ​ണു മറ്റൊരു ഡോക്ടർ ഡാനി​യേ​ലയെ ചികി​ത്സി​ക്കാ​മെന്നു സമ്മതി​ച്ചത്‌. ഞങ്ങളുടെ ആശങ്കകൾക്കുള്ള ഉത്തരമാ​യി യഹോവ ഒരു വഴി തുറന്ന​തു​പോ​ലെ​യാ​യി​രു​ന്നു അത്‌.

ആശങ്കക​ളു​മാ​യി പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടാൻ ഞങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയ ഒരു ‘മരുന്ന്‌,’ നാളെ​യെ​ക്കു​റിച്ച്‌ അമിത​മാ​യി ഉത്‌ക​ണ്‌ഠ​പ്പെ​ടാ​തെ അന്നന്നത്തെ കാര്യം മാത്രം നോക്കുക എന്നതാ​യി​രു​ന്നു. യേശു പറഞ്ഞതു​പോ​ലെ, “ഓരോ ദിവസ​ത്തി​നും അന്നന്നത്തെ ബുദ്ധി​മു​ട്ടു​കൾതന്നെ ധാരാളം.” (മത്താ. 6:34) ശുഭാ​പ്‌തി​വി​ശ്വാ​സ​വും നർമ​ബോ​ധ​വും ആയിരു​ന്നു മറ്റു ചില ‘മരുന്നു​കൾ.’ ഉദാഹ​ര​ണ​ത്തിന്‌, ഡാനി​യേ​ല​യ്‌ക്കു രണ്ടു മാസം കീമോ​തെ​റാ​പ്പി ചെയ്‌തില്ല. ആ രണ്ടു മാസം കഴിഞ്ഞ്‌ ഒരു കുസൃ​തി​ച്ചി​രി​യോ​ടെ അവൾ പറഞ്ഞു: “ഇപ്പോ​ഴാ​ണു നല്ല സുഖം തോന്നു​ന്നത്‌.” (സുഭാ. 17:22) വേദന​ക​ളി​ലൂ​ടെ കടന്നു​പോ​യ​പ്പോ​ഴും പുതിയ രാജ്യ​ഗീ​തങ്ങൾ ഉറച്ച ശബ്ദത്തിൽ പാടി പരിശീ​ലി​ച്ചത്‌ അവൾക്ക്‌ ഒരുപാ​ടു സന്തോഷം നൽകി.

അവളുടെ നല്ല മനോ​ഭാ​വം എന്റെ സ്വന്തം കുറവു​ക​ളു​മാ​യി പൊരു​ത്ത​പ്പെ​ടാൻ എന്നെ സഹായി​ച്ചു. സത്യം പറയട്ടെ, കഴിഞ്ഞു​പോയ 57 വർഷവും എന്റെ എല്ലാ കാര്യ​വും നോക്കി​യി​രു​ന്നത്‌ അവളാ​യി​രു​ന്നു. മുട്ട പൊരി​ക്കു​ന്നത്‌ എങ്ങനെ​യാ​ണെ​ന്നു​പോ​ലും എനിക്ക്‌ അറി​യേ​ണ്ടി​വ​ന്നി​ട്ടില്ല. അതു​കൊണ്ട്‌ അവൾക്കു തീരെ വയ്യാതെ വന്നപ്പോൾ, പാത്രം കഴുകാ​നും തുണി​യ​ല​ക്കാ​നും ലളിത​മായ ഭക്ഷണം തയ്യാറാ​ക്കാ​നും ഒക്കെ എനിക്കു പഠി​ക്കേ​ണ്ടി​വന്നു. ഞാൻ ചില ഗ്ലാസു​ക​ളൊ​ക്കെ പൊട്ടി​ച്ചു. പക്ഷേ അവൾക്കു​വേണ്ടി ഓരോ​രോ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്യു​ന്നത്‌ എനിക്കു വളരെ ഇഷ്ടമാ​യി​രു​ന്നു. *

ആരോ​ഗ്യ​പ്ര​ശ്‌ന​ങ്ങ​ളും പ്രായാ​ധി​ക്യ​വും ഞങ്ങൾക്ക്‌ അനേകം പരിമി​തി​കൾ വരുത്തി​വെ​ച്ചി​രി​ക്കു​ന്നു. പക്ഷേ അതിൽനി​ന്നെ​ല്ലാം എനിക്കു വിലപ്പെട്ട പാഠങ്ങൾ പഠിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. ഒന്നാമത്‌, എത്ര തിരക്കാ​ണെ​ങ്കി​ലും ഇണയോ​ടൊ​പ്പം ചെലവ​ഴി​ക്കാ​നും ഇണയ്‌ക്കു​വേണ്ടി കരുതാ​നും നമ്മൾ സമയം കണ്ടെത്തണം. ആരോ​ഗ്യ​വും ഓജസ്സും ഉള്ള നല്ല വർഷങ്ങ​ളിൽ നമ്മൾ നമ്മുടെ ഉറ്റവരെ നന്നായി നോക്കണം. (സഭാ. 9:9) രണ്ടാമത്‌, നിസ്സാ​ര​കാ​ര്യ​ങ്ങ​ളെ​ക്കു​റിച്ച്‌ ഓർത്ത്‌ അമിത​മാ​യി ആകുല​പ്പെ​ട​രുത്‌. അങ്ങനെ ചെയ്‌താൽ ഓരോ ദിവസ​വും ലഭിക്കുന്ന അനു​ഗ്ര​ഹങ്ങൾ നമ്മൾ കാണാ​തെ​പോ​യേ​ക്കാം.—സുഭാ. 15:15.

മുഴു​സ​മ​യ​സേ​വ​ന​ത്തി​ന്റെ നാളു​ക​ളി​ലൂ​ടെ കണ്ണോ​ടി​ക്കു​മ്പോൾ, സങ്കൽപ്പി​ക്കാൻപോ​ലും കഴിയാത്ത വിധങ്ങ​ളിൽ യഹോവ ഞങ്ങളെ അനു​ഗ്ര​ഹി​ച്ചെന്ന്‌ ഒരു സംശയ​വും കൂടാതെ എനിക്കു പറയാൻ കഴിയും. ഇങ്ങനെ പറഞ്ഞ സങ്കീർത്ത​ന​ക്കാ​ര​നെ​പ്പോ​ലെ​ത​ന്നെ​യാണ്‌ എനിക്കും തോന്നു​ന്നത്‌: “യഹോവ എന്നോടു ദയയോ​ടെ ഇടപെ​ട്ട​ല്ലോ.”—സങ്കീ. 116:7.