Njengombana umkami ahlala acabanga msinya, wase wangihlebela wathi “Ungazitshwenyi ngokufowuna, amapholisa sekafikile.” Kusese njalo kwajama ikoloyi phambi kwewotela. Kungakapheli isikhathi esingangani besele sibotjhwe masotja. Kodwana ngebanga lokuthi umkami wangiyelelisa ngakghona ukunikela omunye umfowethu amaphepha ebengiwaphethe.

Njengombana amasotja la bewakhamba nathi emapholiseni ngacabanga ngendlela engibusiswe ngayo ngokuba nomfazi onesibindi nothanda uJehova. Lesi bekungesinye seenkhathi ezinengi sinomkami sisebenzisana. Ngibawa ukuhlathulula ukuthi yini esilethe enarheni lapha umsebenzethu wokutjhumayela ebewuvinjwe khona.

Ngabelethwa ngo-1930 edorobheni elincani elibizwa ngokuthi yi-Croix etlhagwini yeFrance, umndenami bewumaKhatholigi. Ekhaya besiya emhlanganweni yesondo ebizwa ngokuthi yi-Mass qobe veke begodu ubaba bekungomunye wabadosa phambili. Kodwana kwathi nase ngiyokuba neminyaka eli-14 ngathoma ngabona izinto ngenye indlela, ngabona indlela abantu ebebazenzisa ngayo esondweni.

IFrance beyizele ngamasotja weJarimani phakathi kwesikhathi sepi yephasi yesibili. Umfundisethu bekathi nakatjhumayelako asikhuthaze bona sisekele umbuso wamaJarimani ebewubizwa ngokuthi yi-pro-Nazi government of Vichy. Bekusirara ukuthi ukutjho njani lokho. Abanengi bethu eFrance besilalela umrhatjho iBBC ngemsitheleni, lapho-ke besizwa iindaba ezimalungana nepi le. NgoSeptemba 1944 umfundisi wakhetha elinye ihlangothi kwanjesi, wahlela bona kwenziwe ikonzo yokuthokozisa iinarha ebezibonakala kwanga ziyathumba. Kwangithusa khulu lokho, kwangenza ngangasamthemba umfundisi.

Ngemva kwepi leyo ubaba wahlongakala. Udadwethu omkhulu besele atjhadile ahlala eBelgium, yeke kwangikosa ngitlhogomele umma. Ngafumana umsebenzi obhadela kuhle. Umqatjhami namadodanakhe amabili bebamaKhatholigi azinikeleko. Ngitjho nanyana koke bekukhamba kuhle emsebenzini bengizokuhlangabezana nomraro.

Udadwethu uSimone obesele anguFakazi weza wazosivakatjhela ngo-1953. Wasebenzisa iBhayibheli ngokuhlakanipha wasitjengisa iimfundiso ezifundiswa lisondo lamaKhatholigi ezingasiliqiniso, isibonelo salokho, yifundiso yesirhogo,  ifundiso kaZiquntathu nokuthi umphefumulo awufi. Ekuthomeni ngamsola bona kubayini angasebenzisi iBhayibheli yamaKhatholigi kodwana msinyana ngakukholwa asitjela khona. Kungasikade wangilethela iinThala ebengizifunda ebusuku ngekamarweni lami. Ngabona ukuthi ebengikufunda kuliqiniso kodwana bengisaba ukuthi ukukhetha ukuba sehlangothini lakaJehova kuzongenza ngilahlekelwe msebenzami.

Kwaphela iinyanga ngizifundela iBhayibheli nesiThala. Ngokukhamba kwesikhathi ngaqunta ukuya eWolweni lomBuso. Indlela abantu ebebathandana ngayo esifundweni yangithinta ihliziyo. Ngathoma ukufunda nomfowethu iBhayibheli, safunda iinyanga ezisithandathu ngemva kwalokho ngabhajadiswa ngoSeptemba 1954. Kungakayiphi umma nodadwethu omncani nabo bababoFakazi, kwangithabisa tle lokho.

Kubuhlungu ukutjho ukuthi umma wahlongakala ngaphambi komhlangano weentjhabatjhaba wango-1958 ebewuseNew York. Nangibuya emhlanganweni bekungasenamuntu ekufuze ngimtlhogomele yeke ngawulisa umsebenzi ngathoma ukuphayona. Ngesikhatheso ngathembisa uDanièle Delie umtjhado, udade ebekakhuthele begodu aphayona, ngoMeyi 1959 satjhada.

UDanièle bekathome ukusebenzela uZimu isikhathi esizeleko emathresteni weBrittany kude nekhabo. Yeke bekatlhoga ukuba nesibindi bona atjhumayele esifundeni samaKhatholigi nokuthi akhambe ngebhayisigiri aye esimini esemathresteni. Sinaye besifana ngokuthi into ebeyisikhuthaza khulu bona senze umsebenzi wokutjhumayela kubona ukuthi isiphelo siseduze. (Mat. 25:13) Ukuzidela kwakhe kwasisiza saraga nokusebenzela uZimu isikhathi esizeleko.

Ngemva kwamalanga sitjhadile sabelwa bona sijikeleze. Saraga nokuphila ipilo yokungafuni izinto ezinengi. Ibandla lokuthoma esalivakatjhelako belinabatjhumayeli abali-14 begodu abafowethu balapho bebatlhaga, akhenge kukghonakale bona sihlale nabo. Sathatha umatrasi salala phambili eWolweni lomBuso. Angekhe sathi bekumnandi ukulala lapho kodwana akhenge kusigulise.

Ngitjho nanyana besihlala siphasi phezulu kodwana uDanièle wawamukela kuhle khulu umsebenzi lo. Bekwenzeka kanengi ukuthi angilinde ekoloyinethu encani nakwenzeke sibe nomhlangano wabadala ongakahlelwa kodwana akhenge anghonghoyile ngitjho nakanye. Sajikeleza iminyaka emibili, lapho safunda khona ukuthi abantu abatjhadileko kuqakathekile ukuthi bakghone ukuveza indlela abazizwa ngayo nokuthi babambisane.—UMtj. 4:9.

Ngo-1962 samenywa bona siyokufunda iinyanga ezilitjhumi esiKolweni seGiliyadi eBrooklyn eNew York, besiseklasini lama-37. Sisoke besili-100 bekunabatjhadikazi abali-13, kwasithabisa khulu ukuba lapho. Ngiyathaba nangicabanga ngabantu abanokukholwa okuqinileko esahlangana nabo, abanjengoFrederick Franz, u-Ulysses Glass, no-Alexander H. Macmillan.

Esikolweni safundiswa ukuba babantu abatjhejako. Bekuthi ngabanye aboMgqibelo ngemva kwamadina nakuphela iklasi sikhanjiswe siyokubona  idorobho leNew York. Besazi bona kuzokuthi ngoMvulo sitlole i-test ngesikubonileko. Besibuya sidinwe siphelile ngaboMgqibelo ntambama kodwana umfowethu weBethel obekasitjengisa indawo bekazosibuza imibuzo ezosenza sikhumbule amaphuzu ayihloko esizowatlola etestini. Ngelinye ilanga sakhambakhamba edorobheni. Saya kenye indawo sayokufunda ngeenkwekwezi eziwa esibhakabhakeni namatje awela ephasini asuka ku-space. E-American Museum of Natural History safunda umahluko hlangana ne-alligator ne-crocodile. Nase sibuyela eBethel umfowethu weBethel wasibuza ukuthi uyini umehluko phakathi kweenkwekwezi eziwa esibhakabhakeni namatje awela ephasini asuka ku-space. UDanièle ngebanga lokuthi bekadiniwe akhenge azwisise ukuthi kukhulunywa ngamatje namkha ngeenlwana na.

Kwasithabisa ukuthi sabelwe egatjeni leFrance saba ndawonye lapho iminyaka ema-53. Ngo-1976 ngakhethwa bona ngibe mthintanisi weKomidi yeGatja, ngabelwa nokuthi nginande ngivakatjhela iinarha ze-Afrika neenarha eziseKabeni yePumalanga lapha umsebenzethu bewuvinjelwe khona. Kungebangelo saya eGabon, lapha kwenzeka khona esikhulume ngakho phambilini. Bengizizwa ngingafaneleki ukwenza yoke imisebenzi ebengiyenza le. Kodwana ngithokoza ukusekelwa mkami bengizizwa kwanga ngingakghona ukwenza nanyana ngisiphi isabelo enginikelwa sona.

IBethel besiyithanda khulu. Ngaphambi kobana siye esiKolweni seGiliyadi, uDanièle wafunda isiNgisi lokho kwamthatha iinyanga ezihlanu yeke waba mtjhugululi onekghono weencwadi zethu. Bekusithabisa ukusebenza eBethel kodwana ithabo elinengi besilifumana ebandleni. Ngiyathaba nangikhumbula ngesikhathi sinoDanièle sitjhumayela eentimeleni eParis ebusuku, besidiniwe kodwana bekusithabisa ukuthi sikghonile ukufunda nabantu iBhayibheli. Kodwana kuyadanisa ukuthi ukutjhuguluka kobujamo bezamaphilo kwenza ukuthi uDanièle angasakghoni ukuba majadu ngendlela afuna ngayo.

Ngo-1993 waphathwa yikankere yebele. Ukulapha ubulwelobu kwaba buhlungu ngombana kwafuze ahlinzwe abe afumane imitjhoga yekankere (i-chemotherapy). Kwadlula iminyaka eli-15 waba nenye godu ikankere, leyo-ke beyibuhlungu khulu. UDanièle bekakuthanda khulu ukutjhugulula kangangobana wabuyela emsebenzini nakazizwa angcono.

Ngitjho naphezu kokugula kwakaDanièle akhenge sicabange ukukhamba eBethel. Kodwana nawugulako eBethel kungaba mraro khulukhulu nangabe abanye abazi ukuthi ugula kangangani. (IzA. 14:13) Ngitjho nanyana bekaseminyakeni yama-70 ukumomotheka nobuntu bakhe obuhle bebungavezi ukuthi ugula kangangani. Bekangasi mumuntu ozitlhuwela khulu. Kunalokho into ebeyiza qangi ekuphileni kwakhe bekukusiza abanye. Bekazi bona ukwenza isikhathi sokulalela abanye kungabasiza. (IzA. 17:17) UDanièle bekangasi mumuntu okhamba aluleka abantu abanekankere kodwana bekakusebenzisa akhe ahlangana nakho bona asize abodade abanengi abanekankere.

Omunye umraro esahlangabezana nawo ngewokwamukela ukuthi ezinye izinto asisakghoni  ukuzenza. Ngesikhathi uDanièle angasakghoni ukusebenza qobe bekahlala aqinisekisa bona uyangisekela. Wenza izinto ezinengi bona angisize, yeke ngakghona ukuba mthintanisi weKomidi yeGatja iminyaka ema-37. Bekalungisa koke bona sidle ndawonye entambama nokuthi siphumule ndawonye ngekumbenethu.—IzA. 18:22.

UDanièle bekahlala athabile begodu akuthanda nokuphila. Waba nekankere ihlandla lesithathu. Saphelelwa mamandla ngombana ukusebenzisa imitjhoga yokulapha ikankere (i-chemotherapy ne-radiotherapy) bekungasilula kangangokuthi ngezinye iinkhathi bekuba budisi nokuthi azikhambele. Ngezwa ubuhlungu khulu lokha umkami obekamtjhugululi onekghono angasakghoni ukwenza umsebenzi lo.

Ngitjho nanyana besizizwa singasenamandla akhenge silise ukuthandaza ngombana besiqiniseka bona uJehova angeze asiliselela ngento engekhe sikghone ukuqalana nayo. (1 Kor. 10:13) Besilinga ukuthi sihlale sithokoza uJehova ngesizo asiphe lona okuliliZwi lakhe, iinsebenzi zeBethel ezisebenza kezokulapha kunye nesekelo ebesilifumana emndenini wabomnakwethu nabodadwethu.

Besimbawa ngamalanga uJehova ukuthi asisize ngehlelo lezokwelapha ekufuze silamukele. Kwakhe kwaba nesikhathi lapho singanamitjhoga khona. Udorhodera obekalapha uDanièle pheze iminyaka ema-23 bekangazi ukuthi asihlathululele athini ngombana umkami qobe ngemva kwe-chemotherapy bekaba nekinga yokuthi ingqondwakhe ingavuki. Beyingekho enye indlela yokumlapha ebekangayilinga. Besizizwa kwanga silahliwe sizibuza nokuthi izinto zizakhe zilunge na. Kodwana omunye udorhodere wekankere wavuma bona uzokusiza uDanièle. Kwaba ngasuthi uJehova usiphe indlela yokuqalana nezinto ebezisitshwenya.

Safunda bonyana nasifuna ukuqalana nokutshwenyeka akukafuzi sithathe izinto ngamawala. Njengombana uJesu atjho, “Ilanga ngalinye linemirarwalo.” (Mat. 6:34) Ukuba nethemba nokungahlali sidanile kwasisiza. Isibonelo salokho kulokha nasingaziko bona sizoyifumanaphi imitjhoga kaDanièle iinyanga ezimbili zoke kodwana uDanièle wamomotheka wathi, “Ngizizwa kamnandi khulu.” (IzA. 17:22) Ngitjho nanyana bekagula nje, bekakuthabela ukuphrakthiza iingoma zombuso ezitjha begodu abhinela phezulu.

Njengombana bekamumuntu ohlala anethemba lokho kwangisiza bona nami ngithuthukise ubuntu bami. Eminyakeni ema-57 yoke sitjhadile wangitlhogomela ngayo yoke into. Akhenge afune ngitjho nokungifundisa ukuthi aphekwa njani amaqanda. Yeke njengombana besele agula bekufuze ngifunde ukuhlanza iinkotlelo, ukuvasa izambatho nokupheka. Ngaphula amarhalasi ambalwa nangisathomako kodwana bekungithabisa ukwenza izintwezi ngombana bezimenza athabe. *

Nangiqala indlela esiphile ngayo ngilemuka ukuthi ukugula nokuluphala kungifundise izinto izinengi. Kokuthoma akukafuzi sibe majadu khulu bona singabi nesikhathi sabantu esitjhade nabo. Kufuze sisebenze ngawo woke amandla bona sitlhogomele abantu esibathandako. (UMtj. 9:9) Kwesibili, akukafuzi sitshwenyeke khulu ngezinto ezincani ngombana lokho kuzosenza singaboni iimbusiso esizifumana qobe.—IzA. 15:15.

Nangizindla ngokuphila kwethu sisebenzela uZimu isikhathi esizeleko, kuyangikhanyela ukuthi uJehova usibusise kangangani. Ngizizwa njengomrhubi owathi uJehova ‘ungondle kuhle.’—Rhu. 116:7.